minister Mende
Rumoer
om
Tegenstellingen duidelijker
en
hark
sjoch
van
Nobelprijs met politiek tintje
Tsjombe ontslagen als premier
Kongo
SBB
I
lllp&l
P.S.P. wil Ned. Koningshuis afschaffen
Hwat hat Qabe Skroar
üs hjoed p 2
to sizzen
Gouden filmpjes
v;
I li
VRIJDAG 22 OKTOBER 1965
104e JAARGANG
No. 82
Verschijnt in: Bólsward, Baarderadeeï, Hennaarderadeel, Hindeïoopen, Wonseradeel, Workum
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
en Wymbritseradeeï.
>h.
-Z
---
■I
A
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Contractprijzen op aanvraag
Voorzichtig.
Nobelprijs.
Spanning in Bonn.
Tot ziens, dit was Hark en Sjoch.
Do Algemene Politieke en Financiële Beschouwingen hebben geen definitieve
beslissingen gebracht. Over de regeringsplannen hogere uitgaven en daar
door noodzakelijk geworden zwaardere belastingen Is het laatste woord nog
niet gesproken. Dezer dagen wordt daarover nog naarstig overleg gevoerd. Dat
mag zo op het eerste gezicht een wat vreemde procedure zijn. Immers, de Alge
mene Beschouwingen zijn er in de eerste plaats; voor om duideljjk te vernemen
hoe de diverse politieke partijen over de regeringsplannen denken. Het is echter
toch wel verklaarbaar. Bij alle regeringspartijen bleek een duidelijke weerstand
te bestaan tegen het schema, zoals dat door minister Vondeling namens het
kabinet is opgesteld.
Advertentieprijs: 15 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Uitgave: A. J. OS1NGA N V, Bólsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
Telef. 2451 Na 18.30 uur 2660 of 2335
(05157)
Bjj de opening van de eerste vergadering van het in het voorjaar gekozen Kongo
lese parlement deelde president Kasavoeboe mede, dat hij premier Tsjombe en zjjn
regering had ontslagen, aangezien zij niet bereid waren geweest uit eigen be
weging te gaan. Evariste Klmba, eens Tsjombes minister van buitenlandse zaken
van het afgescheiden Katanga, werd met de vorming van een nieuwe regering be
last. Het is een merkwaardige ontwikkeling geweest met Tsjombe. Toen vijf jaar
geleden België de onafhankelijkheid gaf met een centralistische grondwet, scheid
de het aan mineralen zo rjjke Katanga zich onder Tsjombe af. Pas na veel geharre
war en een langdurige strijd, waarbij de troepen van de Ver. Naties betrokken
zijn geweest, slaagde I.copoldstad, de hoofdstad van de centrale regering, erin
Katanga weer onder zijn macht te krijgen. Tsjombe, de meest gehate man van
Afrika, verantwoordelijk voor de moord op premier Loemoemba, de man, die ge
bruik maakte van blanke huurlingen, verdween van het toneel, maar keerde na
een jaar ballingschap in Spanje weer terug, maar nu in Leopoldstad, als leider van
de centrale regering. In het land heerste een chaos en een opstandige beweging
nam hand over hand toe.
In Balk zal een school gesticht worden
voor kinderen van Waalse geïnterneerde
soldaten. De kinderen van de Vlaamse
geïnterneerden kunnen het onderwijs op
de gewone school volgen.
Plannen om in Bólsward een openbare
leeszaal op te richten, schijnen met het
oog op de kosten vrijwel onuitvoerbaar.
Schipper F. Wouda in Lemmer ving een
zalm in zijn botnetten van 4% pond.
In de bossen bij Beetsterzwaag zijn in
vijf dagen 30 herten geschoten. Er wer
den er wel 100 gezien.
Ernstige spanningen heersten in Bonn
bij de kabinetsformatie. Bondskanselier
Erhard, die de C.D.U. in september aan
een flinke overwinning heeft geholpen,
moest rekening houden met twee coali
tiepartijen. In de eerste plaats de C.S.U.,
de Beierse zusterpartij van de C.D.U., in
De lijstervangst in Gaasterland was zeer
lonend.
tijen het toch eens geworden. Mende
blijft minister voor zaken betreffende
geheel Duitsland.
Smith, de Rhodesische premier, heeft de
zaken nog niet op de spits gedreven door
op eenzijdige wijze de onafhankelijkheid
uit te roepen en zo sancties van Enge
land en de rest van de wereld te riske
ren. Menzies, de Australische premier,
heeft zich aangemeld om een missie van
het Gemenebest te leiden, die de zaken
nog eens met Smith zal doorspreken.
Vooral het zakenleven in Rhodesië begint
een gereserveerde houding aan te nemen
uit vrees voor sancties, zodat het moge
lijk is, dat alles nog met een sisser af
loopt en bij het oude wordt gelaten.
Het is niet gebruikelijk in deze rubriek
litteraire zaken te behandelen, maar wij
willen toch melding maken van de No
belprijs voor Litteratuur, die dit jaar aan
de Russ Socholow is toegekend en wel
omdat dit heel sterk naar een politieke
beloning riekt. Men zal zich herinneren,
dat enkele jaren geleden de Nobelprijs,
die wordt uitgereikt door de achttien le
den van de Zweedse Academie, werd
toegekend aan Boris Pasternak. Ook dit
was min of meer een politieke beslis
sing, omdat Pasternak zich had doen
kennen als een figuur van de oppositie
tegen het communistische bewind. Van
af dat ogenblik heerste er oorlog tussen
de Zweedse Academie en Moskou, dat
Pasternak dwong de prijs te weigeren.
Een van degenen, die Pasternak fel ver-
De Partij van de Arbeid kon het moei
lijk slikken, dat de schoenen en textiel
duurder worden. Dat was ook zo bij
de Katholieke Volkspartij en de Anti-
Revolutionaire Partij. K.V.P. en A.R.P.,
die beide min of meer de rechtervleugel
Pas getrouwd (op hetzelfde stadhuis)
werd het echtpaar Visser-v. d. Meij
velkomd met een geit. Het betrof hier
’n weddenschap. De geit toonde meer
verwelkomd met ’n geit, ’t Betrof hier
dan voor de bruid.
En maar zwammen. Ons berichtje
over de zwam bij familie Zwaagstra
ontketende een reeks van zwammen-
verhalen. Zelfs in nieuwbouw komen
ze voor. Wel lastig.
Gabe Skroar werd tot ere-burger van
de Gysbert Japiksstad benoemd als
degene, die door middel van de krant
steeds weer een wijze en veelal een
vaderlijke vermaning pleegt te geven.
Had u niet gedacht zeker!
My fair lady. De gezellige film „My
fair lady” heeft de etaleur van kle
dingmagazijn S. S. van der Werf ge
ïnspireerd tot het maken van een hele
etalage over The fair lady. Men ziet
er van links naar rechts kolonel Pic
kering, het bloemenmeisje Eliza Doo
little en de buitenissige professor Hig
gins. Het geheel is omgeven door pas
sende attributen.
Moeilijk. Het bordje Dodo Feitema-
laan (er is er nog maar één) is niet
aan de muur van het huis aan de
Op de koffie. De friese dichter-schrij-
ver-uitgever-boekhandelaar en -bewe-
gingsman Teije Brattinga gaat Bols-
ward verlaten. Hij nodigde vrienden
en bekenden gisteravond in de Doele
op de koffie. Er waren er zoveel gas
ten, dat de avond nog eens herhaald
moet worden.
lingen ran een conservatieve partij eens
zijn, het is wel goed voor de verhou
dingen als een groepering duidelijk
haar gezicht toont. Terecht was er dus
naast alle critiek, ook lof voor de libe
ralen.
Pers.
Parlementaire redacteuren behoren veel
al tot de best-betaaldcn in hun soort.
(Al bevat het maandelijkse zakje naar
hun menig nog altijd veel te weinig).
Een zeker snobisme is enkelen van hen
ook niet onbekend. Wie dagelijks in
het gezelschap verkeert van Ministers,
kamerleden en hoge ambtenaren houdt
daaraan gemakkelijk een zeker supe
rioriteitsgevoel jegens collega’s over.
Dat tot verdriet van andere journalis
ten in ons aller Haagje, die beroeps
halve ook wel eens op het Binnenhof
rondwandelen, maar niet behoren tot
het exclusieve gezelschap van de Parle
mentaire Pers Club (rond 30 leden).
Zij menen, dat de parlementaire broe
ders veel departementaal nieuws tegen
komen zonder dat in hun krant verder
door te geven.
Binnenkort is dan ook de oprichting te
verwachten van een nieuw persgezel
schap: de departementale persclub.
Hiervan zullen dan die journalisten lid
kunnen worden, die voor hun bladen
regelmatig contact onderhouden met de
vele ministeries (dertien), die Den Haag
OPERATIE BLANKE BAJONET
IN ZUID-VIETNAM
Vietnam: Laagvliegende helikopters
ondersteunen de actie Blanke Bajonet,
die Amerikaanse- en Zuid-Vietnamese
soldaten hebben Ingezet bij Suoi la
Tinh, ca 450 kilmetcr ten noordoosten
van Saigon
nimnnnnnniiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiniiiiiini
Abonnementsprijs f 2.65 pet kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Dy’t mei de hóshaldster trout
wit hoe’t har brij smakket
in de regeringscoalitie vormen, brach
ten bovendien bezwaren naar voren
tegen de naar hun mening te sterke
stijging ineens van de overheidsuitga
ven.
Hoe minister Vondeling ook met cijfers
Iets langer dan een jaar is Tsjombe in
functie gebleven en na dat jaar is de
toestand wel verbeterd. De opstand is
nog wel niet onderdrukt, maar toch niet
gevaarlijk meer en sinds het begin van
dit jaar ontvangen de opstandelingen
geen wapens meer uit Egypte, de Soedan
en andere buurlanden, hetgeen voor hen
al een bedenkelijk teken is.
Dankbaarheid is geen kenmerk van po
litici en naarmate de toestand verbeter
de, nam het verzet van de andere poli
tici tegen Tsjombe toe. President Kasa
voeboe, wiens ambtsperiode binnen en
kele maanden afloopt, vreesde een te
sterke overmacht van Tsjombe, waar
door zijn oude tactiek van het uitspelen
van de verschillende stromingen dreigde
te mislukken. Dat uitspelen was, met
zijn heerschappij over de belangrijke
stam der Abako’s, een van de grondsla
gen van zijn politieke positie. Tsjombe
ondermijnde deze door zijn dynamiek en
door zijn gedachten over de staatsvorm.
Tsjombe is begonnen als regionale sepa
ratist, maar ziet nu als heilig ideaal een
hecht gevoegde centrale staat. Hij gaat
nog verder en acht het in het belang
van de Kongo, net als in alle andere
Afrikaanse staten een regering van één
partij, sterker, alleen maar één partij, de
regeringspartij te hebben. Zijn tegen
standers roepen dat dat dictatuur wordt,
Tsjombe antwoordt, dat het het enige
alternatief tot de chaos is. Vermoedelijk
hebben zij allemaal gelijk. Ditmaal heeft
president Kasavoeboe, die in de regering
alle aspecten van het Kongolese leven
vertegenwoordigd wil zien, zijn zin ge
kregen. Gebruikmakend van de nieuwe
grote bevoegdheden die de nieuwe grond
wet hem geeft, heeft hij Tsjombe ont
slagen, hoewel diens partij, de Conaco,
bij de verkiezingen de meerderheid had
behaald. Wellicht zijn er ondertussen al
voldoende parlementsleden naar de op
positie overgelopen, nu Tsjombes ster is
gedaald en zich in Nendaka, de minister
van binnenlandse zaken, de contouren
van een nieuwe sterke man aftekenen.
Dat Tsjombe zich gewonnen zal geven,
ligt niet in zijn aard. Sommigen ver
wachten, dat hij zich bij de presidents
verkiezingen kandidaat zal stellen. Wan
neer hij dan gekozen zou worden zou
Kasavoeboe de eerste misrekening van
zijn politieke leven hebben gemaakt.
de tweede plaats de F.D.P., de liberale
partij van Erich Mende. Erhard heeft de
aanslagen van de C.S.U. en van de rech
tervleugel van de C.D.U. op hemzelf en
vooral op Schröder, zijn minister van
buitenlandse zaken, weten af te slaan.
Schröder wordt o.a. door Adenauer ver
weten de nauwe betrekkingen met Pa
rijs te hebben bedorven en te zeer toe
nadering tot Amerika en tot de Oost-
europese landen na te streven, waarvan
deze rechtervleugel nadelige gevolgen
voor de herenigingspolitiek vreest.
Adenauer heeft Schröder zelfs verweten
er de schuld van te zijn, dat Rusland en
Frankrijk nu een omsingelingspolitiek
bedrijven, want Schröders koelheid heeft
De Gaulle ertoe gedreven contacten met
het Oosten te zoeken, aldus deze redene
ring.
Erhard heeft zich niet van zijn stuk la
ten brengen. Toen richtte de C.S.U.
vooral het geschut op de liberalen en in
het bijzonder op Mende, die nu minister
van al-Duitse zaken is. Zij verweet Men
de een te grote toenadering tot Oost-
Duitsland na te streven, hetgeen zou
kunnen gaan lijken op een erkenning de
facto. Erhard heeft Mende elke porte
feuille, behalve al-Duitse zaken aange
boden, maar dat heeft deze opgevat als
een motie van wantrouwen. Hij wilde
zijn oude portefeuille houden, anders
ging de coalitie niet door. En als de coa
litie niet doorging, kon Erhard geen
meerderheid in het parlement krijgen.
De spanningen werden nu, even voordat
Erhard in de nieuwe Bondsdag moest
verschijnen om de benoeming tot for
mateur te krijgen, fors opgevoerd. Na
6 uur lang onderhandelen zijn beide par-
Hark hoe telkens Bólsward weer weet
door te dringen in de eter, dan voor
de RONG, dan voor de grote omroe
pen. Er zit een mooie reclame in. En
die is gratis.
Sjoch, ook voor de TV ziet men Bols-
ward geregeld. Onlangs nog een
prachtige reportage van de opening
van dé Fryske Boekewike. Alleen er
was geen woord Fries bij. Jammer.
Een van de drie was hierna mej. Ja
cobs, Hid Herostraat, Bólsward in het
TV-spel van die naam. Zij ging met
de grootst mogelijke winst naar huis.
Kranig!
Godeiieve Bos, Samuël van Haring
houckstraat no. 34, won dezer dagen
de Verkeersquiz van de K.R.O. tele
visie. Ze is nu uitgenodigd om zelf,
voor de televisie, met nog 2 vriendin
netjes mee te doen aan de volgende
ronde. Deze wordt binnenkort opge
nomen en uitgezonden op 10 novem
ber a.s. in het kinderprogramma om
5 uur.
Harm werd Harmen. Dinsdag jl stond
er voor het eerst een advertentie in
ons blad van slager Harmen Anema.
Voorheen was het altijd kortweg
Harm Anema. Maar Harm Anema
durft niet meer. Hij heeft een gesprek
gehad met Harmen Abma uit Sneek,
een voornaamgenoot dus. Je moet je
schamen, heeft deze gezegd, om je
bloedeigen naam zo verschrikkelijk
te mishandelen.
In de kookpit. De oude baas vertelde
vol vuur over zijn vliegreis naar Ca
nada. Hij trof het. De gezagvoerder
bleek een Fries te zijn, waarmee hij
gezellig kon keuvelen, ’k Heb wel 2
uur lang bij hem in de kookpit geze
ten, aldus de krasse, bejaarde wereld
reiziger.
Een uniek moment was het dinsdag
middag half vier. Op de secretarie te
Bólsward zat een ambtenaar zijn ei
gen trouwacte uit te tikken. Zelfbe
diening zogezegd.
Snekerstraat bevestigd, maar hele
maal aan dat in de uiterste hoek van
het Parkplan. En de mensen maar
zoeken.
De ontvolking van ’t platteland gaat
door. Gistermorgen stonden er in
Tjerkwerd tegelijkertijd 2 verhuis
wagens resp. bij de familie T. Oosten-
veld en B. Bak. Eén woning wordt
weer bewoond, de andere niet. Dit
gaat de verkeerde kant op.
Gepofte bonen. Zondagavond is op 't
kruispunt Schettens-Longerhouw te
gen Rijksweg 43 op een perceel tuin
grond een schoentje met op ruiter
opgestapelde bruine bonen (plm. 25
kg) in brand gestoken en vernield.
Eigenaar hiervan was Dhr. R. van
Abbema, Longerhouw. De politie
zoekt de dader(s)
Dure postzegels. Geen wonder, dat de
postzegels duurder worden: het post
kantoor te Bólsward wil men vergro
ten (in de richting Kapelstraat).
Hoofdstedelijk. Ons stedelijk muziek
korps „De Schutterij” is nu al hoofd
stedelijk geworden. Nadat de Schut
ters zondag jl. waren opgetreden tij
dens de interland voetbalmatch te
Amsterdam, schreef de Züricher Zei-
tung enthousiast over de Amsterdam
se Schutters.
De kalverenmarkt was jl. vrijdag niet
alleen goed bezet met ongeveer twee
honderd stuks, er werd zo vertelde
men ons ook goede handel ge
daan.
Beatrix.
Wat al bekend was, is ten overvloede
nog eeng bevestigd. Een grote meerder
heid van de Tweede Kamer zal zich
niet verzetten tegen de goedkeuringswet
voor het huwelijk van kroonprinses
Beatrix met Claus von Arnsberg.
Toch is het niet een goedkeuring zon
der meer.
Met uitzondering van de K.V.P. gaven
in het voorlopig verslag alle partijen
uiting aan een zeker gevoel van onbe
hagen. Een gevoel, dat voortkomt uit
dezelfde drie overwegingen, die het Co
mité Verzoekschrift Staten-Generaal
heeft aangegrepen om een handtekenin
genactie tegen de goedkeuring te be
ginnen. Die overwegingen zijn, dat Claus
von Arnsberg, zij het dan als dienst
plichtige heeft gediend bij de Duitse
Wehrmacht, die tegen Nederland oor
log voerde, dat hij zich nooit pertinent
tegen het nazi-systeem heeft uitgespro
ken en tenslotte, dat hij, als bijna 40-
jarige, te oud is om zich nog aan te
passen aan de Nederlandse denk- en
leefwijze.
Voor de fracties in de Tweede Kamer
wegen die bezwaren niet zodanig, dat
zij zich hierom tegen het huwelijk zou
den keren. Maar zij leven, volgens het
voorlopig verslag, toch wel. Anders is
het overigens met de P.S.P. De paci
fisten hebben zich opgeworpen tot ech
te republikeinen, die „weg met het ko
ningshuis” roepen.
Uitvoering Vondels Lucifer (Bijbels
treurspel) met muziek in de Doopsge
zinde kerk te Bólsward.
Bols wards Nieuwsblad
oordeelde, was Socholow, die
blijk gaf niet voor dit kapitalistische
clubje te voelen.
De Zweden was er blijkbaar veel- aan
gelegen het goed te maken en hun keus
viel op Socholow, die dertig jaren gele
den „De Stille Don” heeft geschreven en
daarna nooit meer op de litteraire voor
grond is getreden, maar vooral politieke
activiteiten heeft gehad.
goochelde om te bewijzen, dat de uit
gaven in werkelijkheid veel minder stij
gen dan zo op het eerste gezicht lijkt,
beide partijen leken toch op hun stand
punt te blijven staan.
In zo’n situatie kan men twee dingen
doen. De zaak ter plaatse uitvechten
of een beslissing uitstellen. De Kamer
meerderheid besloot tenslotte tot het
laatste.
De regering legde zich hierbij neer. An
ders zou het zeker al bij de Algemene
Politieke Beschouwingen tot een crisis
zijn gekomen. De woordvoerders van de
K.V.P., fractievoorzitter Schmelzer en
financieel deskundige Notenboom, en de
heer Roolvink van de A.R.P., hadden
zich zo fel tegen enkele onderdelen van
de regeringsopzet uitgesproken, dat
voor hen die dag geen weg terug leek
te bestaan. Nu echter premier Cals en
minister Vondeling (financiën) vertel
den, dat zy nog wel eens nader met
de Kamer wilden overleggen, konden zij
de beslissingen met een gerust hart nog
even laten rusten. Het bood hen dan
ook de gelegenheid, de beide moties van
de oppositie (V.V.D. en C.H.U.) te ver
werpen. In die moties werd op vermin
dering de bij de liberale motie zelfs
op drastische vermindering van de
regeringsuitgaven aangedrongen. Aan
vaarding van deze voorstellen zou de
val hebben betekend van het nog zo
jonge kabinet-Cals.
Nog altijd vraagt men zich op het Bin
nenhof af waarom de leberalen met hun
motie zijn gekomen. Voor wie het niet
op de beeldbuis of elders heeft gevolgd:
de V.V.D. stelde in de motie voor, de
uitgaven van de overheid te beperken
tot de grens, welke het kabinet-Marij-
nen hanteerde. Dat wil zeggen, dat de
stijging niet meer mag zijn dan de groei
van het nationaal inkomen. Dit laatste
zal, zo wordt verwacht, toenemen met
ongeveer vijf procent. De overheid zou
volgend jaar adus slechts vijf procent
meer mogen uitgeven dan dit jaar.
Gerekend naar de cijfers van de vorige
begroting nemen de uitgaven nu toe
met drie miljard gulden. In werkelijk
heid is dit echter maar 1,8 miljard gul
den volgens minister Vondeling, doordat
de vorige begroting in de praktijk met
1,2 miljard gulden werd overschreden.
Het is hoe dan ook meer dan de vijf
procent, waarmede het nationaal inko
men zal groeien. Nu zijn alle regerings
partijen het er over eens, dat de uit
gaven best wat meer mogen stijgen dan
deze „norm” voorschrijft. Er is ten-
slotte een stevige achterstand op het
gebied van de woningbouw, de wegen
aanleg en de voorzieningen voor het
onderwijs.
De liberalen wisten dus van tevoren,
dat hun motie zou worden verworpen.
Toch legden zij haar op de voorzitters-
tafel. Met dezelfde vastberadenheid,
waarmede zij ook hun besparingsplan
presenteerden. Een plan om ruim één
miljard gulden minder uit te geven door
allerlei bezuinigingsmaatregelen (o.a.
15000 door het rijk gesubsidieerde goed
kope arbeiderswoningen minder te bou
wen en 15000 huizen in de duurdere,
vrije sector meer). Voor deze moed
hadden zowel regering als andere par
tijen woorden van lof. Terecht ook.
Want het is de politieke verhoudingen
binnen Nederland ten goede gekomen.
De tegenstellingen zijn duidelijker. Te
genstellingen, niet in het persoonlijke
vlak. Na afloop konden minister Von
deling en de liberaal Joekes, die het
plan verdedigde, elkaar klopjes op de
schouder geven. Maar wel in de poli
tieke doelstellingen. De V.V.D. presen
teerde zich voor het eerst als een dui
delijk conservatieve partij. Natuurlijk
was zij dat allang, maar het kwam
nooit zo nadrnkkeliik naar voren. Nu
4e week oktober 1915
X
I
kan men het al of niet met de doelstel-
telt.
