Ook (kleine) dorpen willen
leven
Waakzame W.A.C.-kertjes
Het Landbouw-Economisch
Instituut 25 jaar
blijven
I
•Ml J
1
I
Oriënterend gesprek over Ping jams toekomst
üs hjoed 2
to sizzen
f
Fan de Mart iny loer
Iets uit de geschiedenis
De Keningssjonger
Zilveren filmpjes
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
van het L.E.I. 1940-1965
Mi
DINSDAG 30 NOVEMBER 1955
104e JAARGANG
No. 93
Verschijn! DINSDAGS en VRIJDAGS
Contractprijzen op aanvraag
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeeï, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum
TANKSCHIP HEEFT MIJN IN ANKER
(Ut Slj. en Rj.)
Lezing de heer Mulder.
No. 5
Oók Uw W.A.C.er.
Discussie.
De sigaret van cent zal verdwijnen.
Neen, in Bolsward is het:
Eén (aktie) voor allen!
En daar kunnen we tevreden mee zijn.
Uitgave: A. OSINGA N.V, Bolsward
Administratie- en Redactie-adrest
Marktstraat 13
Telef. 2451 Na 18.30 uur 2660 of 2335
(05157)
Nadat men onder het drinken van een
kop koffie onderling overleg kon ple
gen, kwam een discussie tot stand.
Eén der aanwezigen trok de mening
van de heer Mulder in twijfel omtrent
het stilstaan van ’t inwonertal. De ont
wikkeling zou zo blijven doorgaan. De
omliggende steden Harlingen en Bols-
wordt waren ontoereikend als werkge
bied en studiecentrum. De verborgen
werkloosheid blijkt hier een bewijs van.
Leeuwarden zou betere mogelijkheden
bieden. De afhstand die overbrugd moet
worden, is erg groot. Het toestromen
naar de „grote” stad zal blijven door
gaan. Het leeglopen van ons dorp niet
ophouden.
Deze pessimistische kijk werd niet door
de heer Mulder gedeeld. Harlingen en
Bolsward zouden groeien en aan boven
genoemde voorwaarden voldoen.
De heer Oosterhoff durfde niet beweren
dat het inwonertal nog verder zou af
nemen, maar ook niet dat het zou blij
ven of groeien. In de toekomst kijken
is moeilijk. Het ging echter niet om
het aantal inwoners, maar om de le
vensvreugde van het dorp. Onafhanke
lijk van de grootte, moet de plaats leef
baar zijn. De gezelligheid, het samen
zijn, de gemeenschap, het bij elkaar
horen, hoorde voorop te staan.
Als voetnoot werd naar voren gebracht
O
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
SJUCH NEI DE FIGEBEAM, AS SYN
TUKEN WEAK WURDE
r-
O
O
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
O
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
Het Landbouw-Economisch Instituut werd op 1 december 1940 opgericht met
het doel kostprijzen van landbouw produkten te berekenen, die als basis moesten
dienen voor de onderhan-delingen tussen overheid en bedrijfsleven over het te
voeren prijsbeleid.
Hoewel het berekenen van kostprijzen thans minder dan 10 van de onderzoek-
capaciteit van het L.E.I. vergt, is dit toch altijd nog een belangrijke taak van
het Instituut.
voelen het werkterrein van het L.E I.
aanzienlijk te verbreden. Het was nl.
duidelijk geworden dat voor het voeren
van een landbouwbeleid niet alleen een
prijsbeleid, maar ook een structuurbe
leid noodzakelijk was.
Ten einde een inzicht te kunnen ver-
Joodse ambtenaren worden ontslagen. Ze
worden echter niet op straat gezet, maar
behouden het salaris. De maatregel moet
worden gezien als een daad van de be
zettende macht. Het is geen ingrijpen in
der intern Nederlandse verhoudingen.
Die blijven blijkens de beloften van de
Führer ongeschonden.
Fusie van Landbouw en Maatschappij
met het Boerefront van de N.S.B. tot het
Ned. Agrarisch Front, onder leiding van
de heer E. J. Roskam en Plaasvervan-
gend.
Abonnementsprijs f 2.65 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Siz net altyd hwatst witste
mar wit altyd hwatst seiste
Forgetten yn ’e fiere fjilden
Hat hy syn bernedreamen dreamd:
Nei greate, frjemde stêdden gong er,
Hie wie in skald en keningssjonger
Foreare kunstner, wiid forneamd.
le week november 1940
De Jodenwijk in Warchau voortaan abso
luut gescheiden van de rest van de stad.
Bolswanls Nieuwsblad
Advertentieprijs: 15 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
o
O
G
O
O
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
Donderdagavond j.l. zijn In Pingjum een aantal dorpsgenoten in de Ned. Herv.
kerk bijeen gekomen om een oriënterend gesprek over de toekomst van het
dorp te voeren. Alhoewel de groep belangstellenden niet tegenviel, was het toch
jammer, dat cr te weinig ruchtbaarheid aan gegeven was, waardoor het aantal
bezoekers te beperkt bleef.
De leiding werd door Ds. A. Borman, Geref. predikant te Witmarsuni, gevoerd.
De heer Mulder uit Leeuwarden verzorgde de algemene inleiding tot het gesprek.
Verder konden Burgemeester A. Oosterhoff, wethouder B. Elzinga, Ds. M. J. Gols
en raadslid Huizenga onder de aanwezigen geteld worden. Bovendien verleende
de Christelijke Zangvereniging haar medewerking.
Tussen sommige onderdelen werd een kop koffie gedronken. De avond was zeer
goed verzorgd. Tot slot volgt nu de lijn van de lezing en de discussie.
Vlissingen: Het 30.000 ton metende Engelse tankschip „Esso Winchester”
heeft bij het hieuwen van het anker een twee meter grote magnetische mjjn
mee naar boven gehesen. De mijn is van Duitse makeljj. Pogingen de mijn te
demonteren zjjn tot nu toe mislukt
Nou stiet er op ’e wraidtoanielen
Lyk as er winske hat as bem,
Hy kriget kransen, rom en eare,
Moat koningsdochters sjongen leare,
Hat alles woun en nea forlern.
dat dit een zeer zware opgaaf zou zijn.
Door veel desintegrerende ontbin
dende) factoren wordt het proces van
samengaan sterk tegengewerkt.
Radio, t.v., krant, het bezit van een auto,
e.d. rukt de gemeenschap uiteen.
Toch was men de mening toegedaan,
dat hoewel deze opgaaf moeilijk blijkt,
er ondanks dat naar gemeenschap ge
streefd moet worden, waarin men sa
men staat.
Om dit te bereiken is het vereist, dat
er over verschillende standpunten heen
gestapt dient te worden. Bij nog ver
der zakken is niemand gebaat. Nu op
bouwen en niet later.
De kerk vormt een grote belemmering.
Zoek elkaar. Al ben je het niet helemaal
eens, zet dan toch gevoeligheden aan
de kant en zoek elkaar bewust. We
moeten uit onze vakjes stappen en de
„fleur” bij elkaar vinden.
De Christelijke Zangvereniging stelde
daarop voor om ook andersdenkenden
op te nemen en de vereniging op een
andere basis op te bouwen.
De eerste contacten zijn op deze avond
gelegd.
Of dit oriënterend gesprek vruchten zal
opleveren, moet afgewacht worden. Ho
pelijk organiseert men over enige tijd
weer zo’n ontmoeting.
peratieve fabriken yn Fryslan en oare
provinsjes sille as ien gehiel optrede
moatte. Datselde jildt foar de oare koö-
perative ynstellingen. En fierder moat
te hja dan bisykje mei de partikuliere
fabriken ta ien optreden to kommen.
Foar it biwarjen fan in reedlike situ-
aesje by de ófset fan de produkten is
dit needsaek. Mar ek op alle oare ter
reinen, ek by de stansorganisaesjes, sil
le hja mekoar sa ticht mooglik oan-
krüpe moatte.
De gearwurking moat lojael en sünder
kaldwetterfrees rounom bisocht wurde.
Sa as men yn de grounkeamer nou al
jierren yn greate iensens it wurk docht
sa as men yn it bistjür fan de bysün-
dere Hegere Lünbouskoalle nou al jier
ren meimekoar striidt, sa kin it yn
mannich oar ding ek. As men elkoars
persoan en wêzen aksepteart en romte
jowt oan elkoars opfettingen, kin der
hiel hwat birikt wurde. En de tiid fer-
get üs derop. De boerestdn forliest alle
dagen fan har leden, mar as hja oer
hiel hwat sketten hinne mekoar helpe
wolle, winne hja troch iendracht der
folie mear by. Ik siz net, dat it roun
om ien wurde kin, mar wol dat de ien
sens folie greater wêze kin, as it hjoed
is. De boerestan fan hjoed en moarn
wurdt bidrige troch sterke ckonomys-
ke en sosiale gefaren, hja meije har
krêften net forgrienie troch underling
skeel en spjalting.
Mear as yn it forline moatte de boeren
mekoar sykje en meimekoar de diken
forsterkje, dy’t de kommende stoarm-
floed keare kinne, oars strüpe hja der
ien foar ien ünder.
krijgen in de agrarische structuur,
kreeg het L.E.I.tot taak ook op dit
terrein onderzoek te verrichten. In 1948
werd daarom de afdeling Streekonder-
zoek in het leven geroepen.
Na 1955 werd het terrein van het be
drijfseconomische onderzoek nog verder
uitgebreid. Vooral de bedrijfsanalyses
en de bedrijfsbegrotingen kwamen tot
ontwikkeling.
De beslissing het werkterrein van het
L.E.I. aanzienlijk te verruimen werd
mede beïnvloed door de wens van ds
voorlichtingsdiensten over gegevens ta
beschikken ten behoeve van hun be
drijfseconomische voorlichting aan da
boer. De voorlichtingsdiensten gingen
zich in de jaren vijftig n.l. meer en
meer toeleggen op het geven van dit
soort voorlichting. Het onderzoek van
het L.E.I. is dan ook vrijwel geheel ge
richt op de economische vraagstukken
die zich in de praktijk voordoen.
De afdeling statistiek heeft o.m. een
belangrijke taak bij het ontwikkelen
van nieuwe technieken als onderzoek
methoden.
Behalve de verantwoordelijkheid voor
de werkprogramma's draagt het bestuur
ook de verantwoordelijkheid voor het
financiële beheer van het Instituut en
voor het salarisbeleid. De directie is
voor de doelmatigheid van het onder
zoek en voor het wetenschappelijke ge
halte van de L.E.I.-publikaties verant
woordelijk.
Bedroegen de uitgaven in 1964 rond f 5,4
miljoen, in 1965 zijn deze ondanks de
salarisstijging beperkt tot f 5,8 mil
joen.
In 1966 zal de inkrimping nog enigszins
voortgaan en zullen de uitgaven ver
moedelijk niet meer mogen bedragen
dan ruim f 5,6 miljoen.
Als gevolg van de subsidie-verminde-
ring van de zijde van het bedrijfsleven
moest in 1964 een begin worden ge
maakt met een zekere beperking van
de werkzaamheden, hetgeen een aan
passing van de organieke personeels
bezetting noodzakelijk maakte.
Dat het personeel van het L.E.I. nog
betrekkelijk jong is blijkt uit de gemid
delde leeftijd van het personeel deze
bedraagt thans nog maar 36 jaar
en uit het geringe aantal personeels
leden dat de dienst met pensioen heeft
verlaten, n.l. slechts 2 personen.
Ondergetekende maakt bekend, dat de
zaak van S. Dooper te Makkum vanaf 1
december door hem wordt voortgezet. T.
de Vries.
Mar as him God to kiezen frege,
Dan joech er alle rom en jild
En al syn eare en syn stribjen
Om as forgetten minsk’ to libben,
Mei wiif en bern yn 't fredich fjild.
De paardenvordering bracht ca 1000
paarden naar Bolsward. Na keuring
werden er ca 200 van de besten aange-
Tj. de J. nomen.
Hoe graech men it ek wol, der is gjin
üntwyk, de tiden komme en geane en
de minske moat der mei sjen klear to
kommen. Hwant wy keare it net, dy
ynternasjonale fuortgong fan ynfloeden
dy’t üs libben foar in great diel bi-
hearskje. Allinnich demagogen kinne
jo wiis meitsje, dat har groep of partij
hjir hwat oan dwaen kir mar hja
sprekke ünwiere wurden.
Der giet troch de hiele wrald in sa
üntsachlike foroaring fan it bistean-
de libbenspatroan, dat wy nou jit net
heal biseffe, hoe djip dy foroaringen
wol gean sille. Dat wit nimmen- Mar it
en Wymbritseradeel.
In de eerste plaats toonde de spreker
de gang van zaken in het dorp Ping
jum aan door het laten zien van enige
cijfers.
Tet inwonertal loopt tot nu toe lang
zaam terug. In de periode 19511963
is het aantal inwoners met 9 af
genomen. Het zijn hoofdzakelijk de jon
gere mensen, die vertrokken, zodat de
bevolkingsopbouw niet gezond is. Het
aantal jongeren neemt een te geringe
plaats in.
Daarna werd de beroepsbevolking on
der de loupe genomen.
In 1947 vond in 20 gemeenten van Fries
land meer dan 50 van de bevolking
hun bestaan in de landbouw. In 1960
waren slechts Wonseradeel, Barradeel
en de Dongeradelen hiervan over geble
ven. Nu, in 1965, treffen we geen ge
meente in Friesland meer aan, die 50
van haar bevolking in de landbouw
werkzaam ziet. Welke mensen zijn uit
de agrarische sector vertrokken?
Van de landarbeiders zijn sinds 1947
de meesten ih een andere bedrijfstak
aan het werk. Het 1/5 deel werkt nog
in zijn oorspronkelijk beroep. Van de
boerenzonen is de helft vertrokken en
van de boeren 1/5. De positie van de
boer wordt nog steeds moeilijker. De
bedrijven moeten vergroot worden en
de mechanisatie doorgevoerd.
Ook de middenstand neemt een niet ge
zonde plaats in. Er werken te veel men
sen in het winkelbedrijf. De bakkers,
slagers, e.d. hebben een te klein aantal
klanten.
Tot slot de industrie. De gemeente
heeft tot taak deze bedrijfsvorm te be
vorderen. Verder moet men naar de om
liggende steden trekken.
Hoe komt het met het dorp in zijn ge
heel?
Sommige ingewijden zijn de mening
toegedaan dat er twee typen dorpen
zijn, die de leefbaarheid voor de mens
kunnen waarborgen. Dat betreft plaat
sen met minimaal 800 inwoners en met
1600 inwoners.
Pingjum (819 inwoners in kern) heeft
dus betrekking op het dorp met mini
maal 800 inwonenden.
De heer Mulder is de mening toegedaan
dat, ondanks het tot nu toe zakken van
het inwonertal, dit dorp haar diepte
punt heeft bereikt. De ligging is goed.
Pingjum kan als wooncentrum dienen;
Harlingen, Bolsward en Franeker als
werkplaats. Ook zijn er mogelijkheden
voor recreatie, hoewel niet in de vorm
van campings en dergelijke. Aangeno
men dat Pingjum dus tot het 800 inwo-
nerstype zal gaan horen, dan is er nog
een belangrijk punt.
De leefbaarheid in dit type eist n.l. een
„éénrichting dorp”. Blv.: één driemans-
School heeft een goed bestaansrecht;
zodra er in het dorp echter twee of meer
richtingen zijn, die afzonderlijk een
eigen school willen, dan blijkt al gauw
dat deze scholen noodlijdend worden.
Dit heeft echter niet alleen betrekking
op het onderwijs, maar ook op alle an
dere facetten, die het dorp biedt, bijv,
het verenigingsleven.
wurdt alle dagen wol düdliker, dat it
plak en it libben fan de agrariër ien
fan de ambylden is, hwert de tiid it
fülst op omslacht. Elk sjocht it minder-
jen fan har oantal yn in groeijend lah,
elk sjocht it minderjen fan har po-
sysje op de saneamde arbeidsmerk.
Kar arbeiders, feinten en fammen for-
litte it boerehüs, al docht men ek alle
war om programma’s to meitsjen foar
in bettere oplieding fan de takomstige
lanarbeider. Yn in resint rapport oer
dit fraechstik, hweryn alle desiderata
opneamd waerden, hweroan in takom
stige lanarbeider foldwaen moast, soe
hy syn takomstige taek oan kinne, wie
ien fan de boeren sa nofter, dat hy sei:
„Hwer prate jimme oer, der is net ien
jonge boer mear, dy’t it birop fan lan
arbeider kiest, dy’t er jit komme binne
de biten en brokken fan oare biroppen,
dy’t dér mislearre binne Ik leau, dat hy
ticht oan de wierheit is. De boer komt
allinnich to stean, allinnich foar it hie
le bidriuw. Jit inkelde jierren en hiele
kontreijen kinne gjin lanarbeider mear
toane, de wielde fan in arbeider kin
straks praktysk gjin normael bidriuw
mear drage. Yn streken, sa as de Wie-
ringermar en de oare polders, wit men
nou al to goed, hwert de swarte leanen
har ta bringe. Hündert tritich, fjirtich,
fyftich goune skjin en oars net en yn it
drokke seizoen geane dy easken jit he-
ger. De leanen binne op drift en it
skynt net mooglik, dizze op in reedlik
peil to hélden. Yn hiel West-Jerope is it
net oars mar wol minder. It hjit nou,
dat de kontraktleanen mei jannewaris
seis of sawn persint omheech gean sil
le, mar yn feite kin nimmen sizze,
Beschikbaar: beste Twenterstier, hoge
produktie. Dekgeld verhoogd. Thans
f 2,—. S. B. v. d. Velde.
Men kan aan de bushaltes, de parkeer-terreinen en in de zaken
merken, dat de drukte met de dag toeneemt.
Hier en daar spreekt men al van „top”-verkopen, óók gezien vanuit
de toekomstige verhoogde omzetbelastingen; hetgeen dus de inkoop
van g’oederen aanmoedigt.
De AMRO-bank staat onder hoogspanning en heeft daar handen
vol werk, maar men doet het daar met een blijheid van je
welste.
Nu de zaken ook 's avonds geopend zijn en hier en daar een gezellig
muziekje opklinkt, is het erg plezierig winkelen.
Wóar klopt het zaken-hart? Natuurlijk in Bolsward, koopstad!
Het is een lust, hoe de foto’s worden bekeken en velen hebben hun
cadeautje al af kunnen halen.
Prettig, dat allen hier eensgezind zijn en allen achter één doel
staan en één actie hebben.
Sommige andere plaatsen hebben soms wijken, die wéér andere
bonnen uitgeven, dan andere straten, hetgeen verwarrend werkt.
ring hat de leanen al lang net mear yn
’e han. Al jierren lang wurde op hün-
derten manearen de leanfoarskriften
üntdükt, it meast yn de fitale bidriuws-
tüken en dêrnei slüpende wei yn de
oare. De ekonomyske tastan fan it lan-
boubidriuw kin dizze leanen net bitelje
nou al net, mar yn de kommende jier
ren alhiel net mear en dêrom geane de
boerearbeiders der üt, op inkelde üt-
sünderingen nei. De lanbou is yn alle
moderne lannen it greate probleem en
it hjitte hangiisder fan de E.E.G. Dat
wie it fuort al en dat is it hjoed jit
mear as ea. Mei it opdriuwen fan de
leanen en de libbenskosten wurdt de
E.E.G. hoe langer hoe mear in eilén,
hwert de lanbouprodukten folie mear
kostje moatte as yn de lannen dêrom
hinne.
Nou al kinne hja binnen dit gebiet de
prizen fan de agraryske produkten net
op in reedlik peil krije, nou al dogge
Dütsklan, België en Frankryk mei al-
lerhanne subsydzjes en goedkeap jild
alle war om har agrariërs to hélden,
mar nearne slagget dat alhiel. En jim-
meroan giet de slüpende ynflaesje syn
sinistere gong. De al mar minder wor
dende effektenbeurs is fan it tanimmen-
de pessimisme, de, op stoarm steande,
barometer.
Mar pessimisme jowt nea in ütwei! It
ekonomysk tij mei dan swier lykje, it
moat foar in libben minske in „ütda-
ging” wêze om him to skoar to setten.
Yn tiden fan delgong en gefaer hearre
de minsken tichter nei mekoar ta to
kommen. Wy moatte de krêften aloan
nauwer bine. De biweging, dy’t him as
earste yn de suvelfabriken fornimme
hwert hja bidarje sille, hwant de regea- j lietA set him nou fierder troch. rile kob-
Hwat hat Qabe Skroar
Op 1 november 1945 werd de afdeling
Tuinbouw opgericht, welke afdeling zich
ging bezighouden met de berekening
van de kostprijzen van tuinbouwpro-
dukten. Begin 1946 werd de afdeling
Visserij in het leven geroepen.
Inmiddels had zich de behoefte doen ge-
