HET BOERENBEDRIJF IN
DE BRANDING
I
I
I
I
Doorvechlen voor E.E.G. noodzakelijk
Gysbert Japiks
vZy>z --i
Fan de Marlinytoer
WEEK VAN GEBED VOOR DE
EENHEID VAN DE CHRISTENEN
Zilveren filmpjes
De daad
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum en Wymbritseradeel.
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiin
I
DINSDAG 18 JANUARI 1966
105e JAARGANG
No. 5
1603-1666-1966
-
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
PIET
200000'
>00000*
Uitgave: A. J. OSINGA N.V., Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 15
Telef. 2044 - Na 18.30 uur 2660 of 2335
(05157)
past. C. P. J. Bertels O.F.M.
ds. J. G. H. Eggink
ds. G. van Halsema
ds. H. Kreb
ds. L. Laurense
ds. S. J. Wouda
O
o
o
o
o
o
r.'
o
o
o
o
o
o
o
o
en
Tj. de J.
Hij wil, om dit te tonen
Nu in een krot gaan wonen
in een stadsachterbuurt.
Om zo de rijke groepen
bewust wakker te roepen
door een voorbeeld, dat aanvuurt.
Het hele land paraat.
Breng ’t offer van de daad.
Tegen armoede strijden.
Elke verdrukte bevrijden.
Dr. Martin Luther King,
Voelt, de blanken en zwarten
Eén in de Man van Smarten,
die aller schuld opving.
Wie Hem navolgt, verstaat
in dienstbaarheid de Daad.
Bij al wat wij beweren,
ontbreekt het activeren.
Niemand blijve passief.
Die in armoede leven,
moeten hieruit ontheven
Christus heeft ook hen lief.
Woorden zijn vruchtbaar zaad,
't Gaat echter om de daad.
4e week januari 1941
Hij blijft verbeten vechten
voor de sociale rechten,
Dr. Martin Luther King.
Hij getuigt, geen aparten,
God schiep blanken en zwarten
Haat en verbittering
is ’t nationale kwaad.
Op broeders, tot de daad!
Abonnementsprijs f 2.90 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Bols wards Nieuwsblad
O
o
o
o
o
o
voor eikaars werk effent de weg naar
elkaar toe.
Belangrijk blijft vooral de boer op zijn
bedrijf. Het grote knelpunt is thans het
tekort en de duurte van de menselijke
arbeidskracht. De kosten lopen veel
sterker omhoog dan de ontvangsten en
arbeidskracht vormt een groot deel van
die kosten. Op de boerderij moet meer
melk en vlees worden geproduceerd.
De moeilijkheden zijn hoe met verou
derde en te kleine bedrijfsgebouwen het
groter aantal koeien te verzorgen met
minder arbeidskrachten.
Rationalisatie is nodig. Dit is veelal ’n
kostenviaagstuk en vergt investeringen
waarvoor de middelen ontbreken. Toch
moet het, anders gaat men ieder jaar
nog meer achteruit. De overheid heeft
hiervoor maar incidenteel steun ver
leend voor een aantal voorbeeld-bedrij-
ven. Mogelijk vindt de overheid daar
voor nog een taak, zoals dit thans ook
in Duitsland plaats vindt. Dit land
tracht op velerlei wijze haar achter
stand in te halen om gereed te zijn
als de éénwording van de E.E.G. zich
voltrekt. Ook Frankrijk doet hiervoor
zijn best op zijn manier.
Na de oorlog hebben de greidboeren
hun bedrijven uitverkocht om op aan
drang van de regering een goedkoop
levensmiddelenpakket te handhaven.
De kostprijs voor de melk is gemiddeld
2 cent per kg te laag gehouden en dit
bedrag had dienen te worden besteed
aan vernieuwing resp. modernisering.
D.W.A.E.N.
De ynspiraesje, dy’t Ir. Bouma, de foar-
sitter fan de Fryske Mij fan Lanbou, ta
de boppesteande namme brocht hat om
in nije stichting in goed namme-buord-
tsje to jaen, siet grif yn it aide sprek-
wurd: Sizzen is neat, mar DWAEN is
in ding!” Hwant de stichting hie in ün-
mooglike en ünütsprekbere betiteling:
Stichting tot bevordering van een doel
matige toepassing van de arbeid in
welde-akkerbouw en nevenbedrijven in
Friesland! hwat in müle-föl. Mar nou is
it klear, hwant yn de namme sit mei-
iens it doel fan de nije stichting opslu-
ten. Dwaen, seis dwaen, goed dwaen,
Wanneer tussen 18 en 25 januari in vele plaatsen Christenen uit
verschillende kerken en gemeenten zich verenigen in gebed voor de
eenheid van de Christenen, zullen daar ook gelovigen in Bolsward
bij zijn.
Wij roepen allen, die de zaak van de gedeeldheid als een schuld en
de eenheid naar Christus’ bevel als een opdracht zien, op om dat
tesamen te doen in de bijeenkomsten, die gehouden worden op:
donderdag 20 januari In de kapel van Bloemkamp
vrijdag 21 en zaterdag 22 januari in de Doopsgez. kerk.
Het centrale thema is: „Ik zal hun tot een God zijn en zij zullen Mij
tot een volk zjjn.”
De gebedsdiensten beginnen om 19.30 uur en zullen een half uur du
ren. Ze worden geleid telkens door een Prot. en een R.K. voorganger
vergeleken met het begin van de 30er
jaren niet direct slechter zijn (ze zjjn
iets meer liquide omdat veelal ook de
noodzakelijke reserveringen niet op zij
gezet kunnen worden) de sociale positie
is veel sterker teruggelopen, resp. ach
ter gebleven.
Jaarlijks maakt hij een 3500 werkuren,
d.I. o.a. 70 uur per week of 10 uur per
dag. In loondienst is dat nu 45 uur per
week of minder.
Blijft er dan nog tijd over voor de boer,
zich te wjjden aan zijn gezin, Iaat staan
maatschappelijke verplichtingen in zijn
omgeving? Dit mag niet zo blijven.
De boeren moeten beginnen zich zelf
een rem aan te leggen. Sommige boe
ren menen, dat zij ’s morgens nog om
4 uur, half vijf, moeten beginnen. Pro
beer het zó aan te leggen dat hij niet
voor 5 uur of 5.30 uur begint en hij
zal bemerken, dat hij dan ook nog op
tijd zijn melk voor de melkrijders be
schikbaar heeft. Ook andere voorbeel
den haalde spreker aan om vereenvou
diging van het werk te komen. Zeg
niet bij voorbaat: „het kan niet”.
Spr. besloot zijn inleiding met de woor
den: De boeren zijn alle stormen, die
hen getroffen hebben, nog te boven ge
komen. Zij beschikken over een grote
werkkracht en volhouden. Daarnaast
bezitten de boeren een groot Godsver
trouwen, waarover Zij minder spreken,
doch vast op bouwen. Daarmede zullen
zij zegen ontvangen, waarmede zij ook
deze moeilijke tijden zullen overwinnen.
wy hjoed al aerdich yn forsyld binne. It
forslach fan de hear Boerstra oer de bi-
driuwen yn '63/’64 wiisde ommers al
oan, dat in hiele groep fan bidriuwen
goed 3500 Oren per jier troch de boer
dwaen lieten. Dat bitsjut it hiele jier
troch gemiddeld 70 üren yn ’e wike. Nou
sil in selsstannige altyd mear üren
meitsje as in wurknimmer, dat is yn
alle biroppen sa, mar dat in wurkwike
fan 70 üren it hiele jier troch, tige heech
is, dat sil nimmen bistride. Trije mid
dels wurde brükt om oan dit dilemma
to Ontsnappen. Alderearst in bettere for-
kaveling fan de pleatsen. De wettelike
en frijwillige ruilforkavelingen meitsje
de situaesje better, Onderlinge ruil tus-
ken twa of trije boeren kin ek wolris
helpe. Dêrneist in bettere en mear effi-
siënte ynrjochting fan de gebouwen,
dat kin ek in hiel stik skille. Ik haw der
al gaueris oer op ’e tekst west. Yn it
trêdde plak de mechanisaesje, sawol fan
it lanwurk as yn büthüs en skuorre.
Yn dat opsicht binne de measte boeren
perfoarst net efterlik. Dat sil kommen-
de wike wol blike op de R.A.I. to Am
sterdam, hwert mear as tsientüzen boe
ren hinne gean om de nijste masines en
wurktugen kritysk to bisjen.
En dochs komt men der mei dizze trije
dingen sunder mear net üt. Hwant as
men dêrby net foar yn ’e kop hat, dat
hja allinnich mar helpe sille, byhwan-
near de boer yn dizze moderne situaesje
leart om mei de üren tige sunlch om to
springen dan komt men der noch net.
Ek yn dit opsicht sii de lAnbou de yn-
dustry folgje moatte, dy’t fan alle wurk
en wurkünderdielen stüdzje makket en
I
A
Advertentieprijs: 15 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Contractprijzen op aanvraag
A
better dwaen! En ek, net kleije en klie-
me, net in oar de skuld jaen, mar dwaen
hwat er dien wurde kin. It sprekt hast
fansels, dat hjirby de measte oandacht
frege wurde sil foar it wurk op de buor-
kerij, hwant de minsklike arbeid is foar
de gong fan saken it sintrale punt wur-
den. In punt, dat knypt en nypt, sawol
nei de ekonomyske kant as nei de
minsklike, de sosiaie kant. En nearne
binne de foroaringen sa great as krekt
yn de buorkerij, dêr’t de sosiaie wetten
earst nei de oarloch har tapassing fou-
nen, tagelyk mei it oplüken fan de lan-
arbeidersleanen nei it peil fan dy fan
de yndustry. De leankosten binne dêrom
yn de lanbou tusken 1940 en 1965 acht
kear sa heech wurden en neat wiist der-
op, dat wy de ein jit hawwe. Dit feit
hat geweldige konsekwinsjes foar de
boer en syn folk, hwant de finansiële
ütkomsten fan de bidriuwen kinne net
mear as sófolle leankosten drage. Dêr-
troch binne tsientüzenen arbeiders en
boeresoannen al büten spul setten en
bigjinne nou ek binammen op lytse bi
driuwen hünderten boeren it agrarysk
fjild to forlitten. Dat is net oars as eko
nomyske needsaek en gjin minske kin
dat keare.
De léste ütkomsten oer it öfroune jier
litte ek wer düdlik sjen, dat goede üt
komsten allinnich dan jit to biheljen
binne, as it oantal kjj per man heech is.
De ekonomy driuwt aloan twingender
dy kant üt. Lykwols it wurk bliuwt en
nimt geleidelijk wei seis ta troch in
sterkere fébisetting. Hoe wol men soks
nou oplosse sunder yn it slop to reitsjen
fan ünmooglik lange dagen, in slop, dêr’t
Gysbert - om
froed en from
gol en goed
aeit ós hjoed:
niet achterblijven bij andere groepen
van de bevolking. Hier stuiten we ech
ter op het moeilijkste probleem bij de
verwezenlijking van de E.E.G.
Wij hopen echter, dat de E.E.G. zal vol
houden, aldus spr., en hebben het vol
ste vertrouwen in personen als minis
ter Biesheuvel met onze Nederlandse
vertegenwoordigers daarvoor zullen
vechten. Eveneens onze oud-minister
van landbouw Dr. Mansholt, hoofd van
de landbouwafdeling van de E.E.G.
Buiten de E.E.G. liggen de prijzen voor
agrarische produkten veel lager. Onze
afzet binnen de E.E.G. is reeds toe
genomen tot ruim 50 maar de rest
moet naar landen met een veel lager
prijspeil.
De agrarische belangen moeten ook zo
sterk mogelijk bij de overheid verdedigd
Is de financiële situatie van de boer nu slechter dan vroeger? aldus de heer Tj.
de Jong in een gecombineerde vergadering van de drie standsorganisaties. Neen,
niet slechter, aldus zijn antwoord, maar er zijn nog vele zorgen in het boeren
leven. Waarom staat de boerenstand steeds in de branding? De landbouwlanden
zijn steeds de armste landen. Voorbeelden vindt men in Z.-Amerika, Afrika, Azië.
De industriële produkte heeft in W.-Europa en N.-Amerika de levensstandaard
omhoog gedreven. Steeds toenemende industriële produktie-mogelqkheden In
die gebieden, terwijl in de gehele wereld die produktie afneemt.
De agrarische producent werkt eenzijdig ten gunste van de industrie. Door eco
nomische macht van deze industrie hebben de leiders ervan het economische
leven volledig in handen gehad. Industriële arbeiders werden zich klasse-bewust
en sloten zich aaneen. Ook <Jp overheden moesten ingrijpen. Door actie en het
verkregen recht tot staken, deelden ook de industrie-arbeiders uiteindelijk in
meer of mindere mate mee in de welvaart van de bedreven, waarin ze werken.
Een Noord-Amerikaanse industrie-arbeider verdient thans in 36 uur 10 x zoveel
als een landarbeider in Zuid-Amerika in 72 uur.
De bevolking van Hindeloopen groeide
in het afgelopen jaar van 881 tot 892
zielen.
Te koop: bezemrljs en kachelklaar tal
hout. D. Bruinsma, Pingjum.
De Franse Maginotlinie die 900 miljoen
heeft gekost, zal worden geslecht.
Mej. A. Postma te Kimswerd 50 jaar
schoonmaakster van de openbare lagere
school.
Enkelen reden over het IJsselmeer per
fiets van Andijk naar Stavoren in de
tijd van één uur. Door een opkomende
sneeuwstorm vergde de terugtocht 3 uur
Te Wommels een applicatie-cursus gym
nastiek voor onderwijzers opgericht.
Thans weer autoverhuur. Beleefd aan
bevelend C. Nijdam, Lollum.
Aanmeldingsplicht voor Joden. Leges
f 1£ per persoon.
’t Ney-tinsen Iz so swiet,
ja swieter Iz It my
Az Pljp-keniel In suweker oere
rysen’ Bry
Taljochtlng: Tsjerne tinkt yn syn brul-
loftsliet hjirre werom oan dat goudens
jier, dat sa rêd nei de ein roun. It oan-
tinken is him swiet, ja swieter as pyp-
keniel en süker oer de rizenbrij.
De invloed van de Staat schept in de
Westerse landen en N.-Amerika vele
mogelijkheden om een zekere nivelle
ring van het inkomen van de bevol
king te bevorderen en in ieder geval een
zekerder levensniveai te benaderen.
In de meeste agrarische landen is men
zover nog niet. In de tropen vindt men
de paleizen van de weinigen naast de
hutten van de massa.
De staatsmacht is een correctie op wat
de sterke economische’ machthebbers
anders zouden doen.
In de 30er jaren hadden boer en arbei
der nog een laag inkomen. De druk van
de georganiseerde arbeid heeft ook het
inkomen van de boer naar boven ge
bracht.
Door de macht van de Staat kregen we
reeds in 1937-’38 een pachtwetgeving.
Deze wetgeving is voor Friesland met
z’n 70 pachters een zegen geweest.
Het opjagen van de pachtprijzen, het
opzeggen van de pacht of het dreigen
daarmee, enz. leidden tot een onzeker
bestaan van de boeren. Aan de overheid
is het te danken, dat deze sedert die
tijd meer tevreden en gerust hun be
drijf konden uitoefenen.
Daarnaast heeft de Staat gezorgd voor
de agr. ontwikkeling door ruime uit
breiding van de landbouw-voorlichting
door het oprichten van landbouwscholen,
uitbreiding en het landbouw hoger on
derwijs met zijn instituten voor onder
zoek van proefneming op velerlei ge
bied, steun verlenen aan proefboerde-
rqen etc.
Later kwamen hierbij subsidie op de
melk, sommige granen en suikerbieten.
Verder streekverbètering en ruilver
kaveling. Als laatste in de rij is nu
het Ontw. en Saneringsfonds ingesteld
en komt die sanering geleidelijk aan
op gang.
Waarom Is het hier beter dan elders?
Dit is vooral te danken aan de activi
teit van de agrarische bevolking zelf.
Hoewel er in vele landen veel meer
groeit, staat de produktie in ons ge
bied mee aan de top. De boerenstand
heeft elders niet datgene gepresteerd
wat men hier doet.
Daarnaast hebben vele boeren in Fries
land zich gespecialiseerd in het vóórt
brengen van le klas fokvee en van
pootaardappelen. Verder worden de be
drijven zoveel mogelijk aangepast aan
de omstandigheden.
Evenwel met de grootst mogelijke in
spanning blijft het agririsch inkomen
nog op een laag peil, vergeleken met
dat van de andere bedrijfstakken. Maar
omdat de landbouw elders op een zeer
laag beloningsniveau staat, is en blijft
het hier bereikte niveau labiel. Het
wordt een dringende noodzaak dat de
gehele agrarische produktie in de ge
hele wereld op een hoger peil zou kun
nen worden gebracht. Daarvoor is een
oplossing voorlopig nog niet in zicht.
Ieder jaar zakt het aantal agrariërs in
Nederland met 3 In 1910 behoorde
nog 28 van de bevolking tot de agra
riërs. In 1920 was dit nog 25 in
1930 22 in 1956 15 in 1965 9
en vermoedelijk zal dit nog dalen tot 6
a 7 BBelgië heeft de 7 reeds
bereikt. Ook in de andere E.E.G.-lan-
den en N.-Amerika merken we het
zelfde verschijnsel op, hoewel dit pro
ces zich in Frankrijk en vooral Italië
langzamer voltrekt. Dit betekent niet,
dat het agrarisch bedrijf achteruit gaat
want de agrarische produktie is met
44 toegenomen.
Het aantal agrariiërs heeft echter zijn
politieke en sociale gevolgen.
In het verdrag van Rome, dat als de
grondwet van de E.E.G. mag worden
beschouwd is vastgelegd, dat de land
bouw als een integrerend deel van de
economie moet worden beschouwd en
deze een redelijke levensstandaard moet
worden verzekerd.
In E.E.G.-vei band mag de landbouw
H.K.II. prinses Margriet viert 19 Januari haar verjaardag
(Foto: Max Koot
zonder bij export, niet weer een deel
laten glippen.
De samenwerking moet van onder af
beginnen. Spreker heeft grote waarde
ring voor de artikelen van P. B. de
Boer in het Fries Landbouwblad, die
reeds jaren aaneen elke week maar weer
hamert op een machtsvorming door de
boerenproducenten. Alleen dan is iets
te bereiken op dit terrein. De Denen
hebben reeds lang de afzet in één ver
kooporganisatie en dit geldt ook voor
Finland.
Ook in Nederland hoopt spr. dat het
tot één afzet-organisatie moge komen
in de zuivel. De verhouding Frioo t.o.
Workum kan hij niet billijken. Nogmaals,
de boeren moeten hiervoor van onderaf
overtuigd zijn.
In het kort memoreert inleider dat na
het mislukken van Pattafood chipsfa
briek en eventueel conserven, thans de
coöperaties een nieuw project onder
handen hebben in Oosterwolde, dat goe
de kans van slagen biedt.
Spr. wees verder op het grote belang
die de vrije standsorganisaties hebben,
met invloed bij de pers, via Kamerleden
in de Kamers en in de politiek, bij mi
nisteries enz.
De tijden en de grote problemen eisen
echter samenwerking. Vooral in ons
kleine aantal moeten we geen doublures
maken in ons werk. Dwingen kan men
niet, maar gezamenlijk als standsorga
nisaties de gemeenschappelijke agrari
sche belangen behartigen, gaat gemak-
kelijker dan men denkt. Waardering Moge de financiële positie van de boer,
der sünder ophadden nei stribbet om mei
de minste üren it measte wurk klear to
krijen. Sjoch dat is nou it doel fan dizze
nije stichting: D!W!A!E!N! De sterke
boerekoöperaesjes mei de stAnsorgani-
saesjes hawwe harren der foar set. Hja
binne ütein setten mei twa arbeidsspe-
cialisten, dy’t sekuer neigeane hoefolle
tiid alle lytse ünderdielen kostje. Fan
sels fait dan de klam op it melken en
fuorjen, mar ek by it haeijen en kuilen,
it plak fan kuilbulten en silo’s, it plak
en de wiidte fan doarren en gongen, de
kar fan it foer en de foarm, hweryn it
jown wurdt en jit folie oare dingen. De
bidoeling is, dat nei krekte bistudear-
ring, de assistinten ünder lieding fan
dizze specialisten op dit punt de nedige
foarijochting jaen sille. Hja witte yn it
foar, dat hja dan by party boeren op in
gefoelich punt torjuchte komme, mar
wy hoopje, dat hja troch in praktyske
wurkwize it bitrouwen fan de boer win-
ne sille.
It is namlik yn har bilang, dat de ar
beid harren net deltriuwt ta in slave-
libben en dat eltse foroaring, hwertroch
in pear minuten bisparre wurdt, in stik-
je forbettering bitsjut. De kostberheit
fan de minsklike arbeid makket it need-
saeklik om op dit punt net eigenwiis to
wêzen en men soe al slim oan dizze
kwael lije, as men miene soe, dat op jins
pleats alles sa is, dat it net better kin.
Wy winskje de nije stichting fan herten
in tige fruchtbere arbeid yn tsjinst fan
in forantwurde posysje fan de boer
syn folk.
worden. Men hoort wel eens dat er een
sterke boerenpartij moet komen; dat
zou meer invloed betekenen bij de re
gering. Men verwijst daarbij naar de
Scandinavische landen en Finland,
maar vergeet daarbij, dat de omstandig
heden daar heel anders zijn. Men heeft
daar o.m. maar 1 Staatskerk, zodat
geestelijke tegenstellingen daar niet
tellen.
Bovendien zou een boerenpartij, gesteld
dat alle boeren daarop stemmen, nog
geen 9 van de Kamerleden uitmaken,
zelfs al zouden ook de landarbeiders
daarop stemmen, waartegenover 91
andere Kamerleden staan. Dat zou alle
agrarische invloed uit de andere par
tijen wegnemen. Dit isoleren zou een
ramp zijn en maakt de boerenpartij ste
riel.
Inleider dringt er op aan, dat de boeren
ieder in hun eigen politieke partij de
agrarische belangen zo sterk mogelijk
verdedigen. Dit slaagt soms redelijk en
andere groeperingen hebben daarvoor
wei een bewondering.
Koekoek en zijn trawanten maken een
carricatuur van de boerenstand en zij
zijn in de Kamer tot machteloosheid
gedoemd.
Veel hebben de boeren reeds tot stand
gebracht met hun coöperaties. Maar
spreker wijst nog op te veel versnippe
ring. Vrachtauto’s met veevoeder van
verschillende leveranciers treft men in
eenzelfde gebied en leveren soms bij de
zelfde boerderijen kleine hoeveelheden
af. De distributiekosten worden daar
door te hoog. Hier in Friesland is het
veevoeder gemiddeld f 1,- tot f 1,50 per
100 kg duurder dan in het Zuiden van
Nederland.
Concentratie van de zuivelfabrieken is
reeds volop aan de gang, wat sterk kos
tenbesparend werkt. Maar dan moet
deze concentratie bij afzet, in het bij-
*T»T*T«T»T«T<»W»T«T«T«T^^
5
