Ernstige crisistoestand
België
Gezondheid baart
ons
reden tot zorg
in
hark
en
sjoch
L
Hl
1
Johnson naar Honolulu
Gysbert Japiks
Lelijk woord' over de ,Ton van Luns'
Wat baat bet
Zilveren filmpjes
Nieuwe visseizoen
eerder open
Maar op oude visakten
en bewijzen I
v -W
I
r*
1603-1666-1966
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
lilBllllliliHillhlilliiillilIlillllllillll
I
O
tl
VRIJDAG 11 FEBRUARI 1966
105e JAARGANG
No. 12
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
landing op de maan.
Erhard in Parijs.
te
Sonder hert iz sonder libben.
Artsenkwestie.
Johnson naar Honolulu.
viswater moet worden te-
J. S.
Advertentieprijs: 15 cent per
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Contractprijzen op aanvraag
Uitgave: A. J. OSINGA N V., Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
Telef. 2044 Na 18.30 uur 2660 of 2335
(05157)
Italiaanse crisis duurt
voort.
Mannen met baarden,
Die lopen nu rond,
En met die koude
Is dat wel gezond.
't Was P.E.B. steeds
Die ons met zorgen omringt,
Maar de manlijke man,
Nu tot man zijn weer dwingt.
Hoe klein is de mens
En hopeloos teer,
Als kracht der natuur,
Even komt in ’t geweer.
Ondertussen laaide de strijd met de art
sen weer op. Men zal zich herinneren,
dat de Belgische artsen enkele jaren
geleden uit protest tegen te lage hono
raria in staking zijn gegaan, hetgeen
een aantal van hen het rustige Neder
land deed opzoeken. De artsen hebben
hun honoraria wederom verhoogd en zij
eisen ook, dat de zeven poliklinieken
van de socialistische partij akkoord gaan
met de heffing van 30 Belgische frank
voor een behandeling, evenals de andere
poliklinieken bereid zijn te doen. De so
cialisten staan op algeheel vrije behan
deling, hetgeen volgens de artsen de
„overconsumptie” van medische hulp in
de hand werkt. Geen van de partijen
■wist van wijken en de desbetreffende
minister, de socialist Brouhon, die zich
geheel op het standpunt van de socia
listische poliklinieken had gesteld, nam
ontslag, hetgeen het ontslag van de ge
hele regering ten gevolge had. De art
sen hadden ondertussen aangekondigd,
met ingang van maandag j.l. in staking
te gaan. Op grond van de boodschap
van de koning, die het ontslag van de
regering niet heeft aanvaard, hebben
de artsen hun staking nu opgeschort.
De oorzaken van de
vuldig. In de eerste
standhouding tussen
De Italiaanse regeringscrisis, die enige
tijd geleden is ontstaan naar aanleiding
van de kwestie van de oprichting van
staatskleuterscholen, is minder gemak-
Rusland heeft een groot succes behaald
met de ruimtevaart door al3 eerste er
in te slagen een ruimtevaartuig met
een zachte landing op het oppervlak van
de maan te doen neerkomen. De Loena
heeft allerlei gegevens over het maan
oppervlak naar de aarde gezonden. Er
is al vast komen te staan, dat dat op
pervlak bestaat uit harde rots, slechts
overdekt door een dun laagje stof.
Voordien meenden velen, dat het opper
vlak geheel uit stof zou bestaan, het
geen een landing van levende wezens
van de aarde onmogelijk zou maken.
Nu is dit dichter in het verschiet ge
komen.
Als aannemelijk wordt geacht, dat ra
diotoestellen worden gebruikt voor het
luisteren naar geheime zenders, kunnen
deze worden verbeurd verklaard.
Sandu, een Roemeen van 116 jaar ge
storven. Hij was nooit ziek geweest.
Ir. Vondeling hield voor de afd. Friese
Mij. van Landbouw een causerie over
de N.O.-Polder, die dit jaar reeds voor
een groot gedeelte zal droogvallen.
Te Sneek In het ziekenhuis overleden
de heer L. J. Hilarides te Arum. Hij
was degene, die de bloembollencultuur
in Friesland invoerde. Veel nieuwe ma
chines werden op zijn boerderij gepro
beerd.
Het salaris van religieuze onderwijzers
die in gemeenschap leven, zal met 40
worden gekort. De aldus vrij gekomen
gelden zullen worden aangewend tot 't
verlagen van de leerlingenschaal.
2e week februari 1941
Abonnementsprijs f 2.90 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Bolswards Nieuwsblad
Wymbritseradeel.
Ongeval met boor. De heer O. Dijk
stra te Pingjum werd op de laatste
dag, dat hij bij zijn werkgever werk
te, een onaardig afscheid toege
zwaaid. Een elektrische boor pro
beerde zijn bediener duidelijk te ma
ken, dat hij niet erg op diens ver
trek gesteld was. Hij snelde uit zijn
boorgat en gaf de pink van de rech
ter hand van zijn bestuurder een
flinke tik. De pink zal over een aan
tal weken in een gipsbedje uit zijn
bewusteloosheid ontwaken.
Wellicht zijn verrassende ontwikkelin
gen te verwachten in de kwestie Viet
nam, want president Johnson heeft eind
vorige week onverwacht een reis onder
nomen naar Honolulu, waar hij een ont
moeting zou hebben met premier Ky
van Zuid-Vietnam. Over de richting,
waarin zich het overleg heeft bewogen,
zijn op het ogenblik van schrijven nog
geen berichten, zodat het gissen blijft.
Johnsons stap is opzienbarend en hij
moet er inderdaad dringende redenen
voor hebben gehad. Dat hij zijn minister
van landbouw heeft meegenomen, moet
er op wijzen, dat het hem vooral er om
ten doen is met premier Ky te spreken
over plannen het Zuidvietnamese plat
teland tot betere ontwikkeling te bren
gen, maar het kan evengoed camoufla
ge zijn. De ernstige vraag blijft toch
de gang van zaken op het militaire
vlak. Zal Johnson besluiten de inspan
ning nog te verhevigen Wil hij premier
Ky ruggesteun geven of wil hij juist
aansturen op een ontwikkeling, die naar
overleg met de vijand leidt Het is
allemaal nog duister.
Een beeld van het topgesprek tussen de
de Ver. Staten en Vietnam In Honolulu.
Op de voorgrond President Johnson met
minister Rusk; op de achtergrond vlnr
Chef Protocol Nguyen Phuoc Don, mi
nister Tran van Do van B. Z.; premier
Nguyen Cao Ky; het Staatshoofd
Nquyen Van Tliieu; Lt. Gen. Nguyen
Huu co, onder-premiar.
Het koffie- en theerantsoen voor de
café’s is tot 25 beperkt.
Er Is een ernstige en merkwaardige crisis ontstaan in België, ernstig omdat de
oorzaken ervan bijzonder ingewikkeld zijn, merkwaardig omdat de koning ge
weigerd heeft het ontslag van de regering Harmel te aanvaarden, en sterker nog,
zich in een boodschap aan de premier heeft uitgelaten over liet verloren gaan van
het vertrouwen in het gezag „In een land, dat niettemin de noodzaak voelt gere
geerd te worden”.
Zaterdag 28 mei a.s. wordt het vis-
seizoen 1966/67 geopend en dus niet
op woensdag 1 juni 1966.
Dit heeft de minister van landbouw en
visserij besloten. Hij wil hiermee de zeer
vele hengelaars en andere beoefenaren
van de visserij tegemoetkomen door ook
dit jaar de opening te verschuiven naar
de voorafgaande vrije zaterdag.
Minister Biesheuvel maakt dit thans be
kend, omdat hengelaars en vissers voor
deze vier dagen eerder vissen, de vis-
akten of bijdragebewijzen (voor het vis
sen met één gewone hengel) van het
tot 1 juni 1966 lopende seizoen 1965/66
nodig hebben. Zij dienen deze rocumen-
ten dus te bewaren om, desgevraagd,
akte of bewijs tijdens het vissen te kun
nen tonen.
De aandacht wordt erop gevestigd, dat
het visseizoen voor de speciale hengel
als gebruikelijk pas per 1 juli wordt
geopend. Dit betekent, dat een snoek
die aan de gewone hengel vóór 1 juli
zou worden gevangen, onmiddellijk en
in hetzelfd
ruggezet.
Een wil der natuur
Hakt ons In de pan,
En maakt van snob
Weer een baardige man.
Het element der natuur,
De wet van 't bestaan,
Die trekt haar van alles
Lekker niets aan.
crisis zijn menig-
plaats is de ver-
de katholieke en
socialistische coalitiegenoten niet al te
best, o.a. door het streven van Eyskens,
de minister van financiën, naar een slui
tende begroting, hetgeen hogere indi
recte belasting en beperking van uit
gaven met zich brengt.
Eén van de punten van het sanerings
programma was de sluiting van een ko
lenmijn in Zwartberg in de Limburgse
Kempen. Zoals in de Westeuropese mijn-
gebieden overal het geval is, werken
de Belgische mijnen, waarin vette in-
dustriekolen worden geproduceerd, met
een fors verlies zonder kans, dat er
verandering in de toestand komt.
De Limburgse mijnwerkers, overtuigd
van de goede kwaliteit van hun mijnen
en van de slechte kwaliteit van de mij
nen in Wallonië, zagen, slecht voorge
licht als zij waren, in deze sluiting een
achteruitzetting van de Vlaamse mij
nen, hoewel er ook al vijf mijnen in
Wallonië zijn gesloten. Bovendien maak
ten zij zich ernstige zorgen over de om
scholing en de bereidheid van de rege
ring nieuwe industrieën in het mijnge-
bied te vestigen. Vlaamse activisten
maakten zich meester van de ongeruste
gemoederen en betogers van de Vlaamse
Volksunie mengden zich onder de mijn
werkers. De gendarmerie greep hard
handig in, er vielen twee doden en een
aantal betogers werden gearresteerd.
Toen haalde de regering haar verzuim
in, maakte de al aangezegde ontslagen
ongedaan en gaf de garantie, dat geen
mijnwerker zou worden ontslagen, voor
dat ander emplooi voor hem gevonden
zou zijn. Daarop keerde de rust in
Zwartberg weer.
In het kader van het in het Frans-
Duitse verdrag vastgelegde schema van
twee bezoeken per jaar, is bondskanse
lier Erhard nu weer in Parijs geweest,
zonder dat er nu veel uitgekomen is.
Erhard toont altijd belangstelling voor
een politiek Europa, maar dat zegt niet
veel. De Gaulle heeft de vorige week
te kennen gegeven wel wat te voelen
voor een nieuw gesprek over het z.g.
kelijk op te lossen dan men aanvanke
lijk had verwacht. Het was premier
Moro er om te doen meer richtingen
van zijn chr.-democratische partij in de
regering te krijgen en hij dacht daarbij
vooral aan de leider van de rechter zijde
oud-minister Scelba. Tegen diens in
trede in de regering maken echter de
socialisten ernstig bezwaar en de toe
stand is op het ogenblik zo, dat Moro
de formatie-opdracht al aan president
Saragat terug heeft moeten geven.
In zijn nota zegt de staatssecretaris,
dat in het algemeen „de toestand van
de volksgezondheid in Nederland als
betrekkelijk gunstig kan worden be
stempeld, met enkele uitzonderingen
waarvoor de situatie als verontrustend
plan-Fouchet, dat de blauwdruk voor
een politieke unie bevatte, zonder ove
rigens ook maar enigszins tegemoet te
komen aan de Europese gedachte van
integratie.
Voor De Gaulle is en blijft dat politieke
Europa een samenwerking van geheel
onafhankelijke regeringen met als
voornaamste doel een van Amerika zo
onafhankelijk mogelijke rol in het we
reldgebeuren te spelen. Een van de be
langrijkste Nederlandse bezwaren tegen
deze conceptie is, dat De Gaulle ook de
defensie in het geding wil brengen,
waardoor er een Europese club in de
N.A.V.O. gevormd zou worden, wat ze
ker niet aanlokkelijk is, gezien de plan
nen van De Gaulle de N.A.V.O. min of
meer de rug toe te keren.
Grensgeval. Op de gemeentegrens
Wonseradeel-Bolsward (bij km paal
8,9, zoals dat in politietermen heet)
raakte gistermorgen een truc met
oplegger, bestuurd door J. P. uit
Broek op Langendijk in een slip. Het
hele geval schoof in de sloot. Garage
Boontje zorgde voor de rest. En de
verzekering.
O, die voorrang. Op de hoek Nieuw-
markt-Skilwyk werd de personen
auto van H. J. v. d. M. aangereden
door de idem dito van Y. T., beiden
Bolswarders. Het bleef bij blikscha
de. Oorzaak? Geen voorrang.
Sik op dwaalspoor. Op de Snekerweg
liep ons aller Sik uit de rails. Ook
al door de ijzel. Hij kwam tegen een
naastliggend hek tot stilstand.
f 500,- per jaar. Wonseradeel schonk
f 5000,- voor de 10 jaar, dat Gysbert
Japicx in Witmarsum woonde, f 500
per jaar. Dat is meer dan Gysbert
destijds aan guldens in Witmarsum
verdiende. Loonsverhoging met te
rugwerkende kracht zogezegd. Wat
zal Bolsward doen Hier woonde
Master Gysbert ruim 50 jaar. Vijf
keer zolang als in Witmarsum. Maak
maar eens een sommetje.
Kritefoarsitter W. Wielsma is in het
Gysbert Japicxjaar nu ook maar be
gonnen Fries in de raad te spreken.
Och, waarom ook niet. Of kwam het
van de gezellige sfeer daar in de bo
venzaal in de Dode?
of zorgwekkend moet worden be
schouwd”. Voor wat betreft het sterfte
cijfer is de situatie in Nederland zonder
meer gunstig. De Nederlander wordt
nu gemiddeld heel wat ouder dan bij
voorbeeld een eeuw geleden. Zo rond
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum en
Ride de bussen wer? vroegen we een
paar meisjes, die hun zware tassen
torsend, zich kennelijk om niet te
laat op de Huishoudschool te komen,
op een holletje door de Witheren
straat bewogen. „Né,” was het ant
woord, „wy binne roun.” „Hwer
wenje jim dan?” „Yn Burchwert.”
Petje af.
Een leraar, gemotoriseerd nog wel,
en als verwoed eierzoeken in 't voor
jaar gewend om kilometers te lopen
belde af: De wegen waren zo slecht.
Neen, het ging echt niet. Petje weer
op.
Verstandig. De tentoonstelling te
Mantgum is in verband met het
slechte weer een week uitgesteld.
Burgergemeenschap was er ook vroe
ger al en werd soms zelfs gedeco
reerd. Zo heeft de heer G. Bootsma,
Godscalcusstraat 12 te Bolsward, ’n
vork met het jaartal 1794 en het
woord „Burgergemeenschap”. Bij
welke gelegenheid en aan wie de vork
werd gegeven, is niet bekend.
Gedachtenislepel. De heer Y. Heeres,
Snekerweg, heeft een merkwaardige
gedachtenislepel, vervaardigd door
een Leeuwarder zilversmid, die her
innert aan de schipbreuk bij Groen
land.
Naar het zoele zuiden. De weergoden
zij 1 burgemeester Geukers zeer ge
zind geweest om hem het afscheid
van Bolsward zo licht mogelijk te
maken. Terwijl beijzeld en besneeuwd
donker Bolsward in de kou zat, was
het in het zoele zuiden des lands 10
graden boven nul, heerlijk voorjaars
weer zogezegd. Wie zou dan niet naar
Helmond willen?
De Tijd niet op tijd. Een abonnee op
het dagblad De Tijd-Maasbode te
Bolsward ontving al drie dagen lang
geen krant.
Vader en zoon. Een ngetje in Par-
rega vroeg: „Mem, as ik letter great
In het algemeen beschouwen wij ons zelf als een gezond volkje. Toch, als men
alles nu eens heel zakelijk gaat beschouwen, geeft de gezondheid van de gemid
delde Nederlander nog heel wat reden tot nadenken.
Staatssecretaris Bartels (volksgezondheid) laat dit duidelijk blijken in z(jn zeer
uitvoerige „Volksgezondheidsnota 1966”. Het begrip gezondheid gaat daa.rb(J
overigens heel wat verder dan het praatje over de heersende griep, het gevaar
van kanker, of het vatten van een vervelende verkoudheid. Problemen als lucht
vervuiling, drinkwatervoorziening en zelfs de gehorigheid van de moderne flats
hangen heel nauw samen met onze lichamelijke en geestelijke gezondheid.
bin, krij ik dan ek in auto?” Moeder
antwoordde bevestigend, maar voeg
de er aan toe: „Ja, ast goed dyn bést
dochste en goed learste.” Het knaap
je dacht even diep na en conclu
deerde toen spijtig: „Dan hat üs heit
dat froeger net dien, nou mem?”
Net Blijke.rk De rr ’dsleden schikten
zich woensdagavond in de Doele oog
in oog aan een lange tafel en zaten
niet in de bekende U-vorm zoals in
de raadszaal. „Net Blijkerk,” zei de
een. „En wie fungeert als boer
Voorthuizen?” vroeg een ander. Deze
vraag bleef onbeantwoord.
De grootste groei in Baarderadeel
was in 1965 voor Winsum 16),
gevolgd door het kleine Lions (4-7)
Britswerd (4- 3), Weidum (4- 3) en
Huins (4- 1).
De verliezers waren Bozum 37),
Oosterwierum 17), Wieuwcrd
16), Oosterlittens 12), Hij-
laard 9) en al de andere van de
15 dorpen. Het totale verlies be
droeg 90 zielen, bijna 2 voorna
melijk ontstaan door een vertrek-
overschot.
Kampioen. Het snelst groeiende dorp
is Lions (14 dat het in dit op
zicht ver wint van Winsum (nog
geen 2 Het ligt trouwens toch
vreemd in Baarderadeel. De hoofd
plaats Mantguni (415 inw.), que in
woneraantal pas de 5e plaats in de
gemeente. Groter zijn (in deze volg
orde): Winsum (923), Weidum (584)
Oosterlittens (516) en Bozum
(450). -
Gysbert - om
froed en from
gol en goed
seit ós hjoed:
de gewoonte zeer vaak de tanden te
poetsen.
Als algemene ontwikkeling geeft de be
windsman aan, dat komende generaties
als gevolg van de leefomstandigheden
onder geestelijke spanningen kunnen
lijden In ernstiger mate dan nu al het
geval is. Een zelfde soort ontwikkeling,
meent hij, als toen vroeger de mensen
leden aan lichamelijke overbelasting,
ondervoeding en drankmisbruik.
Om overbelasting van huisartsen
voorkomen wil de regering gaan bevor
deren, dat huisartsen in een bepaalde
wijk gaan samenwerken en elkaar in
ploegverband gaan aflossen. Het sys
teem, dat elke arts zijn eigen praktijk
heeft, is onder de huidige omstandighe
den nauwelijks te handhaven.
Lelyk woord
Tijdens de behandeling van de begro
ting vant minister Luns (buitenlandse
zaken) is het in de tweede kamer tot i
een incident gekomen rond de k.v.p.-i
afgevaardigde vice-admiraal b.d. Moor- i
man. De heer Moorman verzette zich
tegen de „Ton van Luns, de honderd
duizend gulden die de regering aan een
internationaal fonds wil schenken, dat
de slachtoffers van de Zuid-Afrikaanse
apartheidspolitiek helpt. De heer Moor
man wilde het geld liever aan India ge
ven, ter bestrijding van de ernstige hon
gersnood die daar heerst.
„Daar had de regering nog niet meer
dan een jodenfooi voor gegeven”, meen
de hij. Het woord viel helemaal ver
keerd. Socialistische en communistische
afgevaardigden riepen luid „schande” en
„vulgair”. De voorzitter vroeg de heer
Moorman het woord „jodenfooi” terug
te nemen. „Ik heb slechts een uitdruk
king uit de volksmond willen gebruiken,
niet iemand willen kwetsen”, zei de heer
Moorman. Hij verzette zich tegen het
fonds omdat het, naar hij meende, onder
communistische leiding zou staan.
Minister Luns ontkende dat. De tweede
kamer keurde de gift met grote meer
derheid goed.
Naast de heer Moorman en de heer Van
Dis (S.G.P.) waren ook enkele anti
revolutionairen tegen. Zij vrezen een
verslechtering van de verhouding met
Zuid-Afrika. Die moet juist beter wor
den, menen zij, zodat wij de regering
van Zuid-Afrika als vrienden kunnen
waarschuwen, dat zij op de verkeerde
weg is.
1850 kon een man verwachten 36.4 jaar
te worden en een vrouw 38.2 jaar. Nu
is het vrijwel verdubbeld: voor mannen
71.4 jaar en voor vrouwen 74.9 jaar.
Drie groepen van doodsoorzaak geven
nu aanleiding voor bijzondere bezorgd
heid, meent staatssecretaris Bartels. Het
zijn de hart- en vaatziekten (o.a. de
„managersziekte”), longkanker en ver
keersongevallen. Het percentage Neder
landers, dat door een van deze oorzaken
overlijdt, neemt van jaar tot jaar toe.
Op de honderdduizend mannen en hon
derdduizend vrouwen stierven in 1950
67 mannen en 40 vrouwen aan hartziek
ten, in 1964 waren het er liefst 175 en
91. Aan longkanker overleden (op de
honderdduizend in 1950 23 mannen en
3 vrouwen, in 1964 respectievelijk 59 en
5. Verkeersongevallen eisten in 1950
de levens van zeventien mannen en vijf
vrouwen (opnieuw van elke honderd
duizend), in 1964 van twee en dertig
en negen. De sterke stijging van deze
getallen stemt tot nadenken.
De besmettelijke ziekten zijn in Neder
land bedwongen. Een probleem is ech
ter de groep infecties, die zich kan ver
spreiden via vleeswaren. Nieuwe zorgen
geven ook de ziekenhuisinfecties, de ge
slachtsziekten en in het algemeen die
ziekten, waarvan de verwekkers onge
voelig worden voor de moderne genees
middelen. Het blijkt, dat veel Neder
landers op een onverstandige manier
eten. Het is duidelijk gevolg van de wel
vaart, dat een belangrijk deel van de
bevolking last heeft van overvoeding
(een te groot lichaamsgewicht) en
van snoepen. Met ons gebit is het
volgens de staatssecretaris slecht ge
steld. Er zullen daarom extra maatre
gelen moeten worden genomen, zoals
fluoridering van drinkwater, bevorde
ring van goede voedingsgewoonten door
voorlichting en het aanleren van de goe-
mm
V i
-i *■- w-' -
12
