HET JEUGDWERK IN DE
BRANDING
I
lil
-1
ig
os
Moeien er nieuwe vormen worden
gezocht
Jeugdzorg bij de Doopsgezinden
Hic-htum
Gysbert Japiks
g|j
DINSDAG 15 FEBRUARI 1965
105e JAARGANG
No. 13
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
Fan de Martinytoer
J. s.
1603-1666-1966
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaardcradecl, Ilindeloopen, Wonseradeel, Workum en Wymbritseradeel.
Zilveren filmpjes
HfBMUS SOGtV ’«.w
3
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
2660 of 2335
i.
Verwerking.
Mennisten Bouwers.
Jeugdwerk in Bolsward
jeugdwerkzaamheden
Jongerenkring.
Se week van februari 1941
Tj. de J.
Jeugdwerk Doopsgezinde
Kerk.
RVIMTE-SIMI’LATOR NAAR
NOORDWIJK
Wa tyd naet bruwckt,
dy tijd ontgiydt
Ontfljuecht, ontduwckt,
me wirdse qujjt.
Abonnementsprijs f 2 90 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Dat woordje - htum
Het zit ons dwars
Ons dorpje is
Van leugens wars.
Maar ’t woordenboek
Geeft het niet aan
Dus ’t heeft geen kans
Om te bestaan.
Van alle lichtglans
Is ’t ontbloot
Die P.E.B. ons
Voorheen bood.
Toch ligt het dorpje
Zwaar gekluisterd
Onder ’t ijzel-juk
En is verduisterd.
Bolswards Nieuwsblat
Een ruimte-simulator, waarin de satel
lieten van de ESKO (European Space
Research Organisation) zullen worden
getest, is op transport gesteld naar
Noordwijk, waar het Europese centrum
voor ruimtevaa-tteciiniek is gevestigd.
De simulator is ontwikkeld door
Britse, Franse en Duitse firma’s.
1 itgavc: A. J OSINGA N.V., Bolsward
Administratie- cn Redactie-adres:
Marktstraat 13
Tclef. 2044 - Na 18.30 uur
(05157)
Wanneer ouders, leden van de Doops
gezinde Kerk in Bolsward een kind heb-
Het blijkt, dat in deze vorm de zon
dagsschool voor de kinderen interes
sant is. Het vertellen is wel één van
de hoofdzaken, d. w. z. neemt wel veel
tijd in beslag, maar daarnaast mogen
de kinderen hun handen gebruiken en
verwerken ze wat ze gehoord en/of be
leefd hebben. Vrooal dit soort verwer
king slaat goed in bij de jongens en
meisjes. Goed is ook, dat de kinderen
veel persoonlijk contact hebben met de
leidsters. Acht kinderen op één leidster
is beter dan een hele klas gevuld met
plm. 30 leerlingen met eveneens één leid
ster.
Voor jongeren, ouder dan 16 jaar, is er
de jongerenkring. Deze kring, ook een
clubje, telt plm. 12 leden. Het aantal
Prof. dr. Titus Biandsma, hoogleraar
aan de R.K. Universiteit te Nijmegen,
werd 60 jaar Anno Sjoerd Brandsma,
zoals zijn wereldlijke naam luidt, werd
geboren te Ugoklooster bij Bolsward.
Hij is mede-oprichter van It Roomsk
Frysk Bonn en is voorzitter van Frisia
Catholica.
Taljochtlng: Ek hjirre docht wer bliken,
dat Gysbert syn stavering spelling)
dy’t hy seis „ütfine” moast, wol tige
fan uzes ófwykt, mar de tael seis net
folie foroare is. It béste fomimt men
dat as men bislket de spreuken fan Gys
bert Japiks lüdop to lézen. Jo sjogge
dan al gau dat hjirre stiet: Hwa’t (de)
tiid net brükt, dy’t de tiid üntglydt, ünt-
fljocht, üntdükt, men wurdt se kwyt.
Het Hichtumer naambord
Kreeg een drum
Er bleef nog over
't Woordje - htum.
Het is geen grieks
Ook geen latijn
Derhalve kans
Dat ’t fries moet zijn.
35 jaar geleden werden de eerste di
ploma’s aan de Rijks Zuivelschool uit
gereikt. De 8 leerlingen van toen zijn
allen nog in leven en wonen allen in
Nederland.
Gysbert-om
froed en from
gol en goed
seit ós bjoed:
ben, dat vier jaar is, dan is het vrijwel
zeker, dat dit kind naar de Doopsge
zinde Zondagsschool gaat. De kleuter
vindt hier behalve andere Doopsgezin
de vriendjes ook veel onkerkelijke.n Tot
en met het twaalfde jaar is het kind op
deze school. Totaal telt de school plm.
60 kinderen. Het clublokaal staat links
van de kerk op het Skilwyk, recht te
genover de Nieuwmarkt.
De jongste kinderen, die van 4 tot 6
jaar, hebben één leidster, die met hen
van alles doet: knippen, plakken, ver
tellen, tekenen, enz.
De ouders van de kinderen zijn in het
zondagsschooluurtje vaak niet thuis,
maar bezoeken onderwijl de kerk. Het
zondagsschooluur valt dus precies op
dezelfde tijd als de kerkdienst. Kinde
ren beneden de twaalf jaar komen dan
ook bijna nooit in de kerk.
De kinderen van zes tot twaalf jaar
hebben zes leidsters. Elke leidster heeft
een klein groepje, waarmee ze apart
gaat zitten, nadat de hoofdleidster de
begroeting en inleiding heeft verzorgd.
De leidsters vertellen aan hun eigen
groepjes (plm. 8 kinderen) een Bijbels
verhaal. Alle leidsters vertellen hetzelf
de verhaal, ieder op haar eigen manier.
Deze verhalen worden eenmaal in de
veertien dagen besproken (voorberei-
dingsavond
Leidraad is het maandblad „Kind en
Zondag”, uitgave van de N. Z. V.
Nadat het verhaal verteld is, gaan de
jongens en meisjes met karton of klei
werken, gaan puzzelen, tekenen, scheu-
me: it üntwikkelingsfüns. Hwant mei it
helpen fan bijierre boerkes makket men
de lanbou ekonomysk net sterker, dat
moat komme fan it modernisearjen fan
de bisteande bidriuwen. Dy moatte de
wein lüke.
Hawar, der is ek ried foar. Dizze kinne
in oanfraech yntsjinje om as üntwikke-
lingsbidriuw yn oanmerking to kommen
foar subsydzje.
Hja moatte dan oantoane, dat hjir in
struktuerwiziging pleats hat, hja moat
te by de bidriuwsekonomyske boekhal-
ding, hja komme ünder in soarte fan
taforsjoch, hja moatte ekskursjes ta-
litte om de boel sjen to litten en as alles
dan troch de papiermole roun is, kinne
hja maksimael 10.000 goune subsydzje
krije. Dat is op in gewoane pleats 5-8%
fan de boukosten. Siz mar it architekte-
lean.
Nou sjeder! Der hiene wy nou al dy
jierren op wachte. De lju mei in Aide
boufallige of strieminne pleats witte
nou it adres. As hja oan alle bitingsten
foldwaen kinne, meije hja üt eigen büse
de boukosten bitelje, mar it architekte-
lean kinne hja bisparje. Jo moatte ris
sjen hoe drok it rint by de rykslSnbou-
konsulinten
Dèrneist kin men ek in montagestAl
bouwe mei in subsydzje fan likernöch
itselde bidrach. Mar tink derom, it moat
foar 1 maert oanfrege wurde, oars giet
dizze kAns op „Ontwikkeling” jou noas
wer foarby. En dat soe üs bigreatsje, net
om de boeren, mar om üs minister Bies
heuvel, dy’t it sa goed mei de minsken
mient.
ren, enz. Het verhaal, dat verteld is, is
het onderwerp.
Het uurtje gaat vlug om. De program
mapunten worden afgewisseld met zin
gen.
Niet alleen in Bolsward, maar ook in
andere plaatsen vindt men dergelijke
zondagsscholen. Overkoepelend is de
landelijke Doopsgezinde West-Hill-Kin-
derdienst.
In een aantal artikelen geven we
een „doorlichting” van het jeugd
werk te Bolsward, waarbij een
kritische noot soms niet ontbreekt
Deze artikelen zijn door een jon
gere geschreven, die zich mede
heeft laten leiden door een groot
aantal vraaggesprekken, o.a. met
de leidster van de Doopsgezinde
Zondagsschool ter plaatse, idem
Doopsgezinde Zusterkring, een
wijkpropagandiste K. V. J., leden
C. J. V., een jeugdouderling Herv.
Gemeente, leider Herv. Knapen
vereniging, leider V. C. J. V., een
leider der Zondagsscholver. „Sa
muel”, enz.
Gaarne ontvangen we op deze ar
tikelen reacties, maar dan gaar
ne plaatsing van het laatste in
deze serie. Komen er vele reacties,
dan kunnen deze wellicht op
nieuw stof geven voor een artikel.
Mar de measte kAns sil It hawwe, dat
in jonge boer, dy’t al jierren ütsjoen
hat om plak to finen, mei syn aide lju
to riede giet, oft hja dat spul net keap-
je sille. Dizze jonge of net mear sa jonge
boeren, dy’t graech in pleats ha wolle,
sitte der net sa maklik foar. In spul
hiere op de normale wetlike kondysjes,
docht him hast net mear foar, hwant
mei dat de Pachtwet de hierdeboer in
fêste en gaediike posysje jown hat,
bliuwe dy hierde spullen meast yn de-
selde famylje. Komt der al ris ien frij,
dan sil de eigner hast altyd forkeapje.
Hwant in frije pleats bringt hiel hwat
mear op as in forhierden ien. De jonge
boeren hawwe dus mar in hiel lyts kans-
ke op in forhierd spul to kommen.
Tja- en hwat moat men dan? In minne
pleats keapje tsjin de prizen fan hjoed
de dei is ek net botte oanloklik, mar
neat is ek neat en sadwaende sjocht
men altomets, dat de Aide lju meime-
koar en in fikse hypotheek, plak sykje
foar in jonge boer. Dy sit dan op dat
spul mei faeks goed lan mar minne ge
bouwen en sünder personiel fansels,
hwant dat kin in jonge boer perfoarst
net bitelje.
Nou is my ien ding net düdlik. Fan he-
gerhan wurdt de boeren aloan foarhal-
den, dat de faktor arbeidslean biskie-
dend is foar de ütkomsten fan har bi-
driuw. Hja moatte ekonomysk wurkje,
it bidriuw rationeel fiere, de minsklike
arbeidskrêft sa efficiënt mooglik bi-
nutte.
Alhiel akkoart! Mar hoe kin hy dat op
sa'n Aide ütlibbe pleats, hwerfan de yn-
dieling jit is üt pake of oerpake tiid?
It Aide rottekieaster Ofbrekke en der in
IS IT TINKEN OF SABEARE?
De sekretaris fan Frysk Grounbisit hat
okkerdeis de leden, grounbisitters, de
ried jown, as se in pleats hiene mei
minne gebouwen, dizze mar to forkeap-
jen. Ik leau, dat soks in goede ried is
foar dy eigners, mar oan de oare kant
leit fansels de fraech, hwa keapet sa’n
pleats en hwat bart der dan mei. In
bilizzer keapet soks net, faeks soe in
forsekeringsmij it dwaen om in diel fan
de winst under to bringen, mar de léste
tiid binne dizze minsken net oan 'e
merk. It is ek mooglik dat de pleats
ütmekoar fljucht en dat elk der ien of
twa stikken lan fan kriget, wylst it
aide fort öfbrutsen wurdt.
In de ruimte boven de Waag een nood-
secretarie ingericht, nu de bovw van
een niejuwe secretarie aanstaande is.
dere kerkelijke
plaatse.
De clubs zijn
iedereen. In de
R. P. te Hartwerd kreeg f 75,boete
of 20 dagen. Hij had drie te zware var
kens in voorraad.
Advertentieprijs: 15 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Contractprijzen op aanvraag
leden zakt dus bij het ouder worden. Dit
wil niet zeggen, dat men er niets voor
doet om zoveel mogelljk leden te krij
gen. De aanwezige leden op de aan-
vangsavond gaan de eerste avond bij
de nog niet-leden langs. Voordat dit
gebeurt, hebben alle leden reeds een
uitnodigingskaart gekregen.
De militaire diensttijd valt juist in deze
leeftijd. Na de diensttijd verschijnen
de meeste jongens niet meer.
Oorspronkelijk was deze kring bedoeld
tot 35 jaar. Dit bracht zoveel nadelen
met zich mee, dat de jongerenkring
nu alleen jongeren van 16 tot en met 23
jaar opvangt. Déze kring heeft ook géén
volwassenen, die, zoals gewoonlijk, als
leider optreedt. Het hele bestuur wordt
gekozen door en uit de leden. De predi
kant zit bij de vergaderingen, die een
maal in de week worden gehouden, op
een stoel op de achtergrond en laat de
voorzitter het heft in handen houden.
Evenals bij de vorige groepen wordt
ook door deze groep gebruik gemaakt
van een blad, waar allerlei suggesties
instaan, o.a. over de agendapunten van
een vergadering.
Er wordt zeer veel gesproken over al
lerlei onderwerpen. Deze kring heeft
vaak meer iets van een debatingclub.
Deze wijze van werken heeft natuurlek
veel vóór, doch ook wel iets tegen. Nu
komen n.l. de jongens en meisjes, die
studeren op de voorgrond en de leden,
die met hun handen werken, voelen zich
teruggedrongen. Daarom wordt er ook
nog veel aan handenarbeid gedaan. Het
gesprek neemt evenwel een grote plaats
in en plm. tweemaal per jaar wordt
een sprekei’ uitgenodigd.
De jongerenkring organiseert de z.g.
„weekends”. Andere jongerenkringen uit
andere plaatsen worden dan uitgeno
digd om in Bolsward een vriendschap
pelijke en prettige tijd door te maken.
Dit heeft veel succes.
De catechisatie is tot 16 jaar doorge
gaan. De jongeren boven de 16 jaar
kunnen de belijdeniscatechisatie gaan
volgen. Deze is natuurlijk niet ver
plicht.
De jeugd van de randstad is en doet
weer geheel anders als bijv, de jeugd
van het Friese platteland. De religie,
de politiek, de school, het werk, de om
geving, het zijn allemaal aspecten, die
in de problematiek meespelen. Hier
wordt vooral bedoeld de problematiek
van het jeugdwerk meestal verricht
door de ouderen. Dit jeugdwerk is voor
al bekend in knutselverenigingen, sport
verenigingen enz.
In dit artikel willen we het verenigings
werk in Bolsward eens nader bekij
ken.
De verhoudingen omtrent de religie en
politieke verdeeldheid is in deze stad
zoals men weet, ongeveer een weerspie
geling van het landsgemiddelde.
De R.K. Kerk telt de meeste zielen. De
Hervormde Gemeente heeft ook veel
doopleden, doch haar jeugdwerk is ge
splitst in dat van het rechtzinnig ge
oriënteerde en in dat van het vrijzinni
ge jeugdwerk. Ook de Gereformeerde
Kerk heeft in deze stad een groot aan
tal. Veel kleiner is de Doopsgezinde
Kerk.
Al deze kerkgenootschappen hebben hun
eigen jeugdwerk, wat meestal in velé
onderdelen te onderscheiden is.
Behalve dit vindt men in Bolsward ook
jeugdwerk met een politieke basis.
Naast deze bestaan er nog verenigin
gen op het gebied van de sport. Nog
andere verenigingen zijn die van de
vakbonden, padvinderij, en de diverse
muziekclubjes. Al met al een rijke ver
scheidenheid.
Wat hieronder volgt is een momentop
name, die een paar jaar geleden na veel
oriëntatie en studie tot stand kwam. We
leven snel. Het is daarom heel wel mo
gelijk, dat op onderdelen er al weer
gewijzigde toestanden zijn, maar in gro
te lijnen is het beeld toch nog wel juist.
nij, modern spul delsette, dat wie fan
sels de baes, mar hoe sil hy it swier
forhypteke spul jitteris bilêste mei oar-
del of twa ton? Dat is ommers gjin
praet wurdich.
Nou wiene de minsken al in pear jier
nijsgjirrich makke nei de dieden fan de
regearing. Binammen doet minister
Biesheuvel, dy’t yn boerekringen in goe
de namme hie, oan it stjür kaem. En
wrichtsjes, der kaem in nij lüd. Dat koe
ek net oars, hwant by de léste keamer-
forkiezings hiene de partijen en de re-
gearing ek sein en skreaun, dat de lAn-
bou de „heechste prioriteit” ha soe.
Dat wie in moai wurd. En in skoft let
ter kaem de regearing mei „Het ont-
wikkelings- en saneringsfonds” op ’e
lappen. Gans in skoft hat it duorre foar’t
men wist, hwat de minister der nou
krekt mei woe, mar lang om let kaem
der hwat üt.
Lytse boerkes, dy’t ophalde woene mar
net koene, soene holpen wurde mei in
ütkearing oant de A.O.W. harren ta-
kaem. It lan fan sa’n lyts spultsje
mocht dan net mear as buorkerij brükt
wurde, mar moast tsjinje foar forgrea-
ting fan oare bidriuwen. It hüs waerd
öfbrutsen of as simmerforbliuw foar de
rekreaesje forkoft.
Dizze maetrigel hat yn de kontrijen fan
lytse boeren soulaes brocht en wie foar
mannichien in forlossing. Dat wie dus
it earste stik fan de moaije namme: It
sanearingsfüns. Sosiael sjoen haw ik
derfoar wol weardearring, mar foar de
üntwikkeling fan de bisteande bidriu
wen bitsjut dit pet folie, alteast yn de
measte kontrijen net. Der seacL. men
üt nei it twadde diel fan de moaije nam-
De jongerenkring treedt naar buiten
op door het houden van collectes voor
vluchtelingen, ontheemden, het houden
van openbare dansfestijns, enz. Ook no
digt men de jongeren van de andere
kerkgenootschappen wel uit, bijv, voor
het bywonen van een lezing. Van re-
turnuitnodigingen is het nog nooit ge
komen.
Al deze jeugdwerkzaamheden zijn
meestal alleen ’s winters gaande, be
halve de kampen.
Om de overgang naar de kerkdienst
niet te groot te maken, laat men in deze
diensten liedjes horen (door middel van
grammofoon), die de jongelieden ook
op de club hebben gezongen. (En ook
bijv, liedjes van de Zingende Zusjes,
Mahaiia, Jackson of Calypso-liederen;
vaak ook gitaarbegeleiding
Boven deze club van jongeren is er nog
één voor oudere vrouwen, de z.g. Vrou
wenkring (breiclub) en één voor man
nen, een soort praatclub (3 A 4 leden).
Al met al lijkt dit erg florissant. En
dat is het ook, wanneer het vergeleken
wordt met dergelijke clubs van de an-
gemeenschappen ter
Er verschijnen vooral in deze tijd veel geschriften, die handelen over een onder
werp, dat met de jeugd te maken heeft. Het jeugdprobleem of een bepaald aspect
ervan, wordt dan door een oudere, een volwassene, op papier gezet en van alle
kanten belicht. Dergelijke geschriften worden zeer weinig door de jeugd zelf,
daarentegen wel door de volwassenen gelezen. Deze laatsten spreken er met
elkaar over, de eigen moeilijkheden en ervaringen worden opgehaald en het duurt
niet lang of er is al weer een nieuw probleem geboren. Zo hebben vooral de oude
ren veel problemen, die betrekking hebben op de jeugd. Iedereen heeft toch ge
hoord welk een probleem de jeugdzorg is?
En de jeugd zelf? Worden de problemen door de jeugd zelf gezien? Het lijkt
van niet. De jeugd leeft mstig(?) verder en redt zich wel.
De ouderen beweren vaak, dat de jeugd steeds slechter wordt, maar dit is moei
lijk te bewijzen. Er gaan veel jaren mee heen om precies te controleren of deze
jeugd, nadat ze volwassen is geworden, minder dan wel toeter is dan die van voor
de tweede wereldoorlog.
Nu zijn er verschillende oorzaken voor het feit, dat er juist in deze tijd veel
geschriften verschenen over de jeugd. In onze na-oorlogse jaren komt men tot
de ontdekking, dat verschillende gewoonten, tradities enz. gaan verdwijnen en
dat geheel andere machten een woordje mee beginnen tte spreken. De proble
matiek, die er zeer zeker is, blijkt zeer ingewikkeld. Allereerst lean men zich af
vragen welke jeugd en welke problemen men wil bespreken.
klein. Iedereen kent
beste families komen
grote ruzies voor, zo ook hier. Maar
de goede gezonde kern weet alles goed
bijelkaar te houden door te nemen, maar
ook door te geven. Hierdoor bewaart
men de gewenste harmonie, die ook be
vorderd wordt door het feit, dat de clubs
niet te groot en er leiders te over zijn.
Na deze tijd gaan de kinderen naar
Kerk (meestal een paar maal per jaar,
dus lang niet alle zondagen) en wor
den meteen opgevangen door de Men
nisten Bouwers.
Jongens en meisjes van 12 tot 16 jaar
hebben elke week één avond van 7 tot
9 uur vergadering. De leden zijn de
Mennisten Bouwers. Ook dit is lande
lijk georganiseerd.
Deze vergaderingen staan ook weer
voor een deel in het teken van het
knutselwerk. Groepswerk is hier belang
rijk en wordt veel nagestreefd. Het an
dere gedeelte van de avond wordt met
spelen of kleine wedstrijden gevuld.
De groep bestaat uit ongeveer 15 jon
gens en 10 meisjes.
De meisjes vormen de Zusterkring. Ze
handwerken en verdienen zo geld voor
de zending of voor een ander goed doel.
Ook verzorgen ze wel eens een bazar.
Omdat de groepen niet erg groot zijn
en het groepswerk wordt bevorderd, is
de verstandhouding onderling meestal
goed.
De jongens met hun 2 leiders en ook
de meisjes met hun 2 leidsters trekken
er meestal één keer per jaar een week
end op uit om te kamperen.
Voordat de club om 7 uur begint, houdt
de predikant een half uur catechisatie.
Dit half uur is niet verplicht, zodat
niet iede-een hier heen gaat. Op de
eigenlijke clubvergaderingen wordt ook
over de Bijbel gesproken, doch niet veel,
dit wordt in verband met de leeftijd
juist geacht.
De jongens (Broederkring) en de meis
jes (Zusterkring) vormen samen de
club en trekken er een keer in de vier
jaar met een bus een dag op uit.
13
