Wurd
Byld,
tentoonstelling
en
een
die U moet
zien
hark
en
sjoch
Een kans die ivellicht nimmer
terug zal komen
Gysbert Japiks
EKS/XMEN
Fan de Mart iny loer
es
Zilveren filmpj
Fit
DINSDAG 12 JULI 1965
105e JAARGANG
No. 53
jl
‘l
1603-1666-1966
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
IJ motte oerwaegje dat de Ijeafde bljjn iz
Tot ziens, dit was Hark en Sjoch!
Bouwvakvakantie 4—9 augustus.
weer
Tj. de J.
Uitgave: A. J. OSINGA N V, Bolsward
Administratie- en Redactie adres:
Marktstraat 13
Telef. 2044 Na 18.30 uur 2660 of 2335
(05157)
eigenhandig door Gysbert Japicx ver
anderd in ,,’t is druwkt to Liauwerd”
bij de „LAnschips-druwker, hy wennet
ijnn’ graete Tjerck-stritte, ijn 't Jier
yentuwzen, seys 100 in fjirtig”, wellicht
als aanwijzing voor een eventuele 2e
druk, die waarschijnlijk in deze vorm
Provo’s uit Franeker, 17 jaar oud,
bekladden met enkele vriendjes hét
MP beeldje in Harlingen. Ze hebben
inmiddels bekend. Of ze ook de hand
hebben gehad in Gysberts toetake
ling staat nog niet vast. Ze zijn aan
de vooravond ervan wel in Bolsward
gesignaleerd.
gezellig ingerichte
Groene Weide.
heid niet alle uitgaven zijn getoond n.I.
die van Waling Dijkstra, Prof. Dr. J.
Brouwer en een vitrine is gewijd aan
Zondagavond speelt Gerrit Schuil
in Den Hof van Holland.
Tüzenen, nou heech romme
Bieten yn spanning, slim
oh, oh, hoe wol dit komme,
men wit soms net hoe’t kin,
ik krij nachts gjin wink yn ’e eagen
ik trilje as in houn,
is ’t wier of is ’t in leagen?
né, ’t is sa, ik ha’t woun!
Tüzenen jonge mlnsken
krigen de léste tiid,
faek blommen en lokwinsken,
allegear like bliid
yn doarpen en yn stêdden
hjir is it brlefke, sjoch
ynoarder, ik ha 't rédden
oké, ik bin der troch.
8e week juli 1941
Abonnementsprijs f2.90 pet kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Geheugensteuntje. Vergeet niet het
orgelconcert van hedenavond te ge
ven door Felke Asma in de Martini
kerk.
Gysbert - om
froed en frons
gol en goed
•eit 6s hjoed:
sjen, it is folie slimmer om to sizzen,
hwat dêroan to dwaen is. Hwant eltse
selsstannige wit, dat der ek wol wer oare
tiden komme kinne en dat it dêrom nou
faeks syn gouden üre is. Yn de boufak-
ken is it nou al jierren sa drok as flea-
nen, men moat bidde en smeke om de
lju to krijen en hja binne sa djür as rat-
tekrüd. Har tal is dêrom tlge oanwoun
en alle jierren leverje de Technyske
skoallen mear learlingen óf, dy’t dit le-
gerke greater meitsje. Jit stean de kran
ten noch fol mei adfortinsjes om tim
mer- en skilderfeinten en dat sil de ears-
te tiid wol net oars wurde. Mar it stiet
foar my wol fêst, dat it sa net bliuwt.
De débacle mei inkelde stienfabriken is
jit mar in lyts wolkje oan dizze blauwe
loft, mar it is der. De publikaesjes oer de
regearingsplannen mei de nije bigreating
litte in toan hearre, dy’t wy de léste jier
ren net fornamen, alle skoallen, universi-
teiten, tsjinsten en ynstellingen, hwert
oerheitsjild foar nedich is, hawwe dizzer
dagen in sirkulaire krige mei de op-
drachte, de greatste sunichheit to brüken
by de ütjeften en foar it kommende jier
to rekkenjen mei lytsere subsydzjes. De
hege rinten binne in twadde rem op de
aktiviteit fan wurkjende ynstansjes, it
jild is skriklik djür. Mei oare wurden, it
soe bést ris kinne, dat wy mei koarte
jierren der oars foar komme to stean en
dat de faklju, dy’t nou har üt de naed
skreppe om har klanten to bitsjinjen, ek
wer ris dien hawwe. Gjin minsk wit de
takomst, mar it is aide wiisheit to siz
zen, dat tiden ek tiden kenne en dat it
Tijdens de dag van de oud-BoIswarders bleek menigeen het stadhuis te gaan zien,
die tijdens zijn woonverblijf in de stad, nimmer de moed had opgebracht het
bordes te betreden, of het moest al zijn met een huwelijksplechtigheid. Wij ge
loven dat in onze tijd het stadhuis veel meer „open huis” is geworden en veel
méér Inwoners dan voorheen er worden ontboden, hetzij in het kader van het
verenigings- of commissiewerk, hetzij bjj officiële ontvangsten of tijdens het
spreekuur van de burgemeester.. Ook de jaarlijkse zomertentoonstelling biedt
steeds weer een welkome gelegenheid het stadhuis eens te bekijken. Dit jaar zijn
dit er al weer een 2000. Maar hoeveel Bolswarders zijn daarbij?
Luchtslag boven het Kanaal. 54 Britse
vliegtuigen werden neergeschoten.
Windgeneratoren, Electro Technisch be
drijf Nieuwland.
Toppunt. U heeft bij de j.l. maand-
wisseling de lijst van gevonden voor
werpen in ons blad gemist Het boek
met gevonden voorwerpen was op
het politiebureau zoek
dutsen wurde of ien of twa siden moatte
ünder hannen omt it dakhout forgien is
en de latten der los by bongelje, dan
wurdt it in oare preek. Dêrom kin men
op it greatste part fan üs pleatsen faken-
tiids mei de hannen yn it hier sitte en
sylt it troch op it rammeljen fan de pels.
Nim it ris kwea as jo it jild tsjin 7 of 8
procent liene moatte.
Hwant op it greatste diel fan üs pleatsen
stiet it net stil mei soksoarte fragen. De
froulju wolle ek wol ris in kear fan de
aide rommel óf en In knappe keamer en
in kreaze koken ha. Hja hawwe mear as
gelyk, mar in boer moat alderearst om
syn bidriuw tinke, hwant dêrüt moat dy
knappe keamer en kreaze koken wei
komme. Moam wurdt der wer in greide-
dei hélden yn Aldehaske, mei alle mo
derne wurktugen en masines yn bidriuw
Hünderten boeren en jonge boeren kom
me der, hwant hja witte, dat it op in
aiderwetske manear net mear kin. Mar
de prizen lige der ek net om.
Wie eartiids in meanmasine de dreech-
ste ütjefte, momenteel binne de hünder-
tsjes foaroare yn tüzenntsjes en dy
moatte rinte en ófskriuwing opbringe
kinne, oars frette de masines de boer op.
Sokken binne der al mear as ien. En
dochs kin hy it net üntrinne, hwant in
arbeider komt him alle jierren ek op
tsientüzen oan lean en lésten. De gouden
middenwei sjen to finen, elk nei syn ei
gen situaesje, is de iennige goede ried,
dy’t men by dit paedsykjen de boer ta-
winskje kin.
Presiden Bourguiba van Tunesië, heeft
tesamen met Prinses Margriet een be
zoek gebracht aan de L'niversiteit van
Leiden. In de receptiekamer heeft de
President een aantal oude Arabische
handschriften bekeken waarvan hier
een beeld
Citroenen mogen niet duurder zijn dan
5 cent.
Tüzenen nammen prlnte
yn de nijsblêd-rubryk,
fieróf, üt de bikindte
elk lies it, drok op syk
nei bipaelde persoanen
hoe is ’t mei him forroun
moai sa, it slagge skoan en
drekt in kaertsje, lokkich woun.
Tüzenen, blommen, feesten
Mar ünder oan ’e list.
de tragyk, afgewezen
inkelen de kêns mist.
Learden hja minder flytich?
Welné, tinke heit en mem
Bütensteaners sizze: spitich
Kop op, gjin moed forlern.
Doch ’t takom jier op ’en nij oer.
Meifreugde is swiet, meilijen sür.
PYT
Gysbert had eerst ook een fiets om
de nek en graszoden op de schou
ders, maar deze attributen zijn in
de vroege morgen door de gemeente-
reiniging verwijderd. De politie zet
het speurwerk voort.
Veel Engels geld werd er de laatste
dagen aan de banken gevraagd. Zo
veel dat het zelfs per taxi van el
ders moest worden opgehaald. Heel
wat gaan er het Kanaal over om de
internationale voetbalmatches bij te
wonen, o.a. de heren H. Dijkstra en
K. Landman.
Kritiek. Toen een Bolswards meisje
las dat de 2e Kamer kritiek had op
Smallenbroek zei ze: Ze bemoeien
zich ook overal mee. Moeten we alle
maal wijde pijpen dragen, zeker!
Dundoek contra haan. Op een kerk
toren in de omgeving van Bolsward
was door de storm het vlaggendoek
om de weerhaan geslingerd. De kos
ter rukte er zo aan dat met de vlag
ook de haan naar beneden kwam.
Kilo’s zijn de autopedracers uit Wit-
marsum op hun tocht van Leeuwar
den naar Witmarsum afgevallen.
Hierna hebben zij zich tegoed ge
daan in De Gekroonde Roskam. Hoe
veel ze toen weer zijn aangekomen
meldt het bericht niet.
Drieluik heet een aardig boekje over
Bolsward. Maar weet u dat Bols
ward momenteel ook drie tentoon
stellingen telt? Een in het stadhuis,
een onder het stadhuis en een in de
Martinikerk.
Vakantiewerk. Heel wat jongeren
zoeken in de vakantie een baan. Bur
gemeester Mulder, die normaal ge
sproken ook vakantie zou hebben ge
had (zijn gezin zit op Terschelling)
bleef echter aan de vaste wal om zich
met jeugdig elan op zijn nieuwe taak
te perken.
evenwel niet is verschenen. Het meest
kostbare en interessante stuk, dat op
het enige gedicht dat in Gysbert Japicx
eigen handschrift bewaard is gebleven
en dat in de 17e eeuw in bezit was van
Franciscus Junius. Met de exemplaren
van de Fryske Tsjeme is dit document
speciaal voor de Bolswardse expositie
uit de Bodleian Library uit Oxford
(Engeland) gehaald.
In de prachtige catalogus vinden we op
bladzijde 8 een foto van de op de achter
zijde van dit gedicht aangebrachte ver
taling van de dagen der week. (N.B. het
onderschrift is hier dus niet geheel
juist). Ook liggen er de eerste uitgaven
van de Rymlarije nl. die van 1668 van
Samuel van Haringhouk (het betreft
hier een exemplaar dat Constanten
Huygens in 1675 van Jhr. Vegelin van
Claerbergen ten geschenke ontving),
die van 1681 bezorgd door Simon Abbes
Gabbema en de uitgaven van Epkema
uit 1821.
Eigenlijk jammer dat bij deze gelegen-
Heren en beren. Niet ieder is blijk
baar heer in het verkeer. Enkele
uren later lagen de eendenmoeders
ongeveer terzelfder plaatse vermor
zeld. Van de kuikens geen spoor. Om
te huilen.
de rijke literatuur over de Bolswardse
rangen. Er is wel eens gezegd, dat over
hem „een boekenkast vol is geschre
ven” en wie de indrukwekkende lijst
ziet, die ds. J. J. Kalma heeft samen
gesteld, zal dit zeker geloven. De sa
mensteller van de tentoonstelling heeft
zich echter beperkingen opgelegd en de
beschikbare ruimte in dit vertrek ver
der gewijd aan bekende tijdgenoten van
Gysbert Japicx, zoals b.v. Johannes
Bogerman (1576-1637) de voorzitter
van de Dortse Synode (die ook in Bols
ward heeft gewoond), Camphuysen
(1586-1627), Jacob Cats, Simon Abbes
Gabbema (1628-1688), de historie
schrijver van Friesland, die veel invloed
heeft gehad op de latere dichtkunst
van Gysbert Japicx, Hooft (1581-1647),
Huygens (1596-1677), die omstreeks
1653 Gysbert te Bolsward bezocht en
bij zijn dood in Windsor zijn verzame
ling handschriften vermaakte aan de
bibliotheek te Oxford, Anna Maria van
Schuurman (1607-1678) de bekende
aanhangster van de Labadisten gemeen
schap in Wieuwerd, Spiegel (1549-1612),
Jan Jans Starter (1594-1626), de
schrijver van de Friese Lusthof, Auke
Stellingwerf (1635-1665), Tjerk Hid-
desz de Vries (1622-1666), twee Friese
zeehelden, en o.a. een prachtig portret
van Joost van den Vondel (1587-1679)
op 87-jarige leeftijd geschilderd door
Philips Koninck.
Eigenlijk heel jammer, dat een derge
lijke verzameling documenten enz. niet
blijvend bijeen kan blijven. Naast deze
zaal bevat de tentoonstelling nog tal
van schilderijen over de andere zalen
verdeeld, doeken en panelen van be
roemde tijdgenoten als Rembrandt,
Frans Hals, Ruysdael, Jan Steen, Van
der Velde, Avercamp, Ferdinand Bol,
Gerard Dou, Wijbrand de Geest, Van
Goyen, Margaretha de Heer (nicht van
Gysbert Japicx), Mancadan, Aert v. d.
Meer Van Ostade, Wouwermans enz.
Zelfs al is u geen Gysbert-fan, ook dan
mag u deze expositie niet missen.
Advertentieprijs: 16 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Contractprijzen op aanvraag
En toch moet u beslist dit jaar niet
verzuimen eens een uurtje uit te trek
ken voor een bezoek aan „het palejjs
der stad.” Zag u andere jaren geregeld
schilderijen, die ook te zien waren in
tal van musea en kunstverzamelingen,
dit jaar T.u de expositie Wurd en Byld
(Woord en Beeld) speciaal is gewijd
aan Gysbert Japicx en zijn tijd, vindt
u er een verzameling documenten, die
u wellicht nimmer in deze vorm bijeen
zult zien. Omdat deze unieke collectie
„geen daglicht kan verdragen” is zelfs
een speciaal vertrek, nl. de B. en W.
kamer afgeschermd en is een en ander
onder kunstlicht tentoongesteld.
Centraal hangt hier het originele por
tret van Gysbert Japicx, in 1637 (dus
bij zijn huwelijk) geschilderd door
Mathijs Harings, de enige afbeelding
van de dichter tijdens zijn leven ge
maakt en dat gediend heeft voor al de
andere portretten, gravures, tekenin
gen, zelfs beeldhouwwerken later van
hem vervaardigd, het portret, waarvan
aan Bolsward een copie in bruikleen is
afgestaan.
Mathijs Harings was een bekend Fries
portretschilder, die van 1641-1644 sche
pen van Leeuwarden zou worden. Hij
was gehuwd met een tante van Gys
berts echtgenote Sijke Salvesch, dus
de aangetrouwde oom van de dichter.
Merkwaardigerwijs vinden we in een
vitrine ook een handschrift van de
schilder. In het Album Amicorum van
de Friese schilder Wybrand de Geest
lezen we nl.: Doen ic, Mathijs Harynghs
drie jaer hadde geleert Maeckte ick de
ze ruiter te peert. (Al is het jammer
dat het blad waarop deze ruiter blijk
baar stond afgebeeld uit het album is
gescheurd). Naast tal van documenten
kaarten, plattegronden betreffende
Friesland en Bolsward van die dagen,
vinden we hier ook archiefstukken over
Gysberts leven, b.v. het kerkeboek van
Bolsward, waarin wij de aanneming
van Gysbert Japicx met zijn broer Pier
als lidmaat van de Nederlands Her
vormde Kerk (februari 1624, Gysbert
was dus toen 21 jaar) zien opgetekend.
Hiernaast vinden we een ander docu
ment nl. betreffende het traktement
aan Gysbert Japicx als schoolmeester
te Witmarsum uitgekeerd, zoals dit
staat opgetekend in het rekeningboek
der Kerkvoogdij van Witmarsum.
Hier lezen we Gysbert Jacobs schoolmr.
van zijn pensie 5 Jacob 25 juli) ver
schenen lut quitantie mei F 25-0-0.
Niet minder belangrijk is de huwelijks
afkondiging van de dichter met Sycke
Salvius, dochter van notaris Salvius
Nicolai, wonende op de Nieuwstad te
Leeuwarden. Wij lezen dat zij „binnen
deser stede sien vor dee erste reis auff-
ghelesen opde 25 September Anno 1636
ende ten tveden opde 2 October ende
ten derde opde 9 October. Verder zijn
er de attestatie van Gysbert Japicx als
lidmaat van de Herv. kerk en de in
ventaris opgemaakt na zijn overlijden
Betreft het hier steeds documenten
over Gysbert Japicx, wij hadden het
leuk gevonden als er ook de originele
handtekening van Gysbert Japicx was
getoond die zich nog te Bolsward be
vindt, nl. in het archief van het St.
Anthony Gasthuis, waar hij samen met
zijn broer Willem een stuk tekent,
waarin de opname van Gysberts vader
in het Gasthuis nader is omschreven.
Veel aandacht is in de vitrine besteed
aan de werken van Gysbert Japicx, die,
zoals men weet ook gedichten in het
Nederlands heeft gepubliceerd, zoals
b.v. een klinck-dicht op de slag bij
Duins (1669).
Interessant is ook de uitgave van de
„Friessóhe Tjerne” (in de herdenkings-
week in moderner vorm opgevoerd in
het Julianapark). Dit is het enige Frie
se werk, dat Gysbert tijdens zijn leven
in druk heeft gezien. Het werd in 1640
anoniem uitgegeven bij Claude Fon-
teyne te Leeuwarden en in 1668 als
openingsgedicht opgenomen in de Rijm-
larije. Het „ghedruckt tot Leeuwarden”
en hst adres van Claude Fonteyne,
„Landtschap Drucker woonende in de
Groöte Kerckstraat, Anno 1640” is
Finnen maken grote oorlogsbuit.
Bij Dieppe hebben lichte Engelse zee-
strijdkrachten geprobeerd de kust te na
deren. Duitse kustbatterijen openden het
vuur en dwongen hen terug.
Eerste gedeelte van het Nederlands
legioen naar het oostfront verzonden om
de Germaanse beschaving te redden van
volksontbindende elementen. Lieftallige
meisjes reikten de strijders bloemen.
Nafuif. De buurtbewoners van de
Snekerpoort zullen met de organi
satoren van het feest, de feestcom
missie en medewerkers, woensdag
avond bijeenkomen in de nog steeds
gezellig ingerichte garage van de
MODERN BUORKJEN IS
IS PAEDSYKJEN
It is drok op it heden, drok by de fabri-
ken, drok by de faklju en drok by it
boerefolk. Fakentiids to drok en to ban-
nich. Mannich sakeman en middenstan-
ner rekket hommels yn it slkehüs, omt
hy troch dizze omstannichheden to folie
fan himsels frege, mannich boer is foar
de sechtich al to’n ein. Hwa’t him to
skoar set yn dizze bannige tiid en de rem
net op tiid brükt of brüke kin, dy rekket
finder de fuotten. It s maklik om dit to
skip fan wolfeart gjin fêst plak hat.
Dit alles makket it ek foar it boerefolk
net maklik om to buorkjen. Oan de iene
kant freegje de foroare omstannichheden
om modernlsearing fan bidriuw en bi-
driuwsmiddels, oan de oare kant easkje
sokke dingen hiel hwat djür jild. De lea-
nen binne dit jier mel 9% tanommen yn
de Idnbou. De 7% wie normael en de 2%
wie nedich omt de boerearbeiders jit in
fikse efterstan hiene by oaren. It seit
himsels, dat eltse boer, dy’t ien of mear
arbeiders of feinten hat, by himsels nel-
giet oft it ek oars kin.
Dat moat er ek, sil hy der bliuwe kinne.
Mar de fragen binne makliker to stellen
as to biantwurdzjen. Oer de melkmasine
binne wy gau klear, in traktor kin him
ek gau bitelie meitsje op in gemiddeld
bidriuw. Dizze masines kin men it hiele
jier brüke, al is it dan mar in pear üre
dels.
De heafentilatoaren komt men ek wol
oerhinne, hja bifeiligje op it lést it wich-
tichste foer foar de hiele winter. Mar dan
komme dy oare dingen, dy’t winlik ne
dich binne om op de arbeidskosten to
bisparjen. En dan wurdt it net makliker.
Hwannear is in pakjesparse forantwurde
en moat men in selsladende wein oan-
skaffe foar fiif, seistüzen goune? Sil
men it büthüs opbouwe mei it hea op
souder om in ein to meitsjen oan de
krappe romte en it heasjouwen nei it
hok? De simmer liket aerdich goed to
wurden, der wurdt goed molken en de
priis koe ek hiel wol minder. Mar as
men in min tek hat en it moat fannijs
Tonnenstelsel. Bolsward zette de
tonnetjes op straat. Eerst met vlag
gen en bloemen was dat wel leuk,
maar nu zonder vlaggen, bloemloos,
op het trottoir of er voor op straat
staan ze er maar verfomfaaid bij.
De slagers in Hennaarderadeel zijn
voortaan ’s maandags en dinsdags ge
sloten.
Hier sta ikdat staat er op het
grote houten bord, dat vrijdag is
aangebracht door de Vereniging van
Plaatselijk Belang en het VW in de
Kerkstraat te Makkum, bij de ta
bakszaak K. Hettema. Dit fraaie
bord is vervaardigd door de heer
B. Bijlstra, assistent-tekenaar bij
Tichelaars Kon. aardewerkfabriek
n.v. en geeft u een kleurrijk beeld
van de plattegrond van Makkum.
Straten, kerken, doktoren en politie
post en natuurlijk de bezienswaar
digheden in eigen dorp zijn hierop
aangegeven. Een leuk idee, dat na
volging verdient.
Loos alarm. Er werd zondag 5 voor
12 een binnenbrand gemeld bij ban
ketbakker J. van Dijk aan de Knete-
gjanstraat. Nog vóórdat de brand
weer kon uitrukken was het vuur
met eigen middelen gedoofd.
Bij de witte pomp van Kroontje
botste personenwagen, bestuurder
E. E. M., op toeringcar uit Amster
dam. Auto had nogal wat schade.
Is er zo’n gedrang bij de goedkoop
ste pomp van Nederland?
De Burgemeester spreken Dat vroeg
deze week te Bolsward wegens om
standigheden op een ongewoon uur,
nl. donderdag tussen 9 en 10.30 uur.
Burgemeester Mulder is op de nor
male spreekuurtijd door ambtsbezig
heden bezet.
In de stadhuistoren zal een sirene wor
den aangebracht.
Hark en Sjoch schrijver zag zondag
morgen op de Rijksweg enkele „he
ren” in het verkeer geduldig wach
ten op overstekende voetgangers,
n.I. eendenmoeders met kuikens.
Iedere automobilist had er graag
enkele minuten voor over, dit tafe
reeltje gade te slaan. Hulde.
Officieel. Burgemeester J. M. A.
Mulder zal woensdagavond de offi
ciële opening verrichten van de ver
bouwde zaak van Hette de Boer. De
eerste officiële opening, vermoede
lijk van een lange rij. Hoe lang zal
die rij wel worden?
Bolswards Nieuwsblad
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum en Wymbritseradeel.
