De afstand tussen bestuurders
bestuurden
en
Ketting-
botsing op
Rijksweg 43
VI
J
Vaak is
er
Fryske folks-
skriuwer Couperus
forstoarn
„kortsluiting" ondanks
goede bedoelingen
'jf
Fan de Marlinyloer
es
Gysbert Japiks
Zilveren filmpj
4
1603-1666-1966
3
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
en Wymbritseradeel.
1
WW
fifin'
I
X
I05e JAARGANG
DINSDAG 23 AUGUSTUS 1966
No. 65
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Advertentieprijs: 16 cent pet mm
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum
TT
Tj. de J.
Uitgave: A J OS1NGA N V., Bolsward
Administratie- en Redactre-adres:
Marktstraat 13
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Con «.'J'prijzen op aanvraag
Abonnementsprijs I 2.90 pet kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Een beeld van de enorme verwoestin
gen ten gevolge van hevige overstro
mingen in Oostenrijk. Deze foto die
werd gemaakt in Kadenthein, 30 km
noord-west van Villach in Karinthië
dan
wijs
dan
niet
visie
Telef. 2044 Na 18.30 uur 2660 of 2335
(05157)
4e week augustus 1941
binne fan dy aerd, dat hja dat al lang
net mear kinne. Wolnou, dan krije hja
fan de provinsje help yn foarskotten. Dat
wol sizze op papier, hwant werombitelje
kin fanseis nea. Dus wurde it rinteleaze
foarskotten. Mar ek de provinsje kin de
kosten fan de nije sédiken, dy’t yn de
tsientallen miljoenen rinne, net mear bi-
telje. Wolnou, dan krije dy wer in by-
drage fan it ryk. De Delta-wet en de
bydragenwet sille dat regelje. En nou
fjuchtet it ryk mei de provinsje en de
provinsje mei it wetterskip en it wetter-
skip mei de yngelannen en de fierdere
contribuanten en it is langer sa’n tize-
boel dat it jin grien en blau foar de ea-
gen wurdt. En hwerom dat allegearre?
De soarch foar de sédiken is én neffens
syn aerd en neffens de finansiële moog-
likheden in saek fan it Ryk. Der heart
it thus en elts, hwert er ek wennet, heart
syn diel yn de bilêsting to biteljen. Sa is
de simpele realiteit. Mar hwa hellet de
biezem ris troch al dit aldfrinzich ge-
doch? Hwa nimt de lést en de lésten ris
wei fan dy boeren, dy’t tichte by de sé
diken wenje? Moat men yn 1966 dan jit
libje mei dizze fortrietlike ballast en
ünbillikheden
Nije tiden freegje ek nije spulregels en
op mannich gebiet lizze de oplossingen
folie düdliker as op konsily en synoade.
Mar der is moed foar nedich om hjir ris
yn om to reagjen, hwant jo reitsje ek
grif oan baentsjes en hillige hüskes. En
der lizze gefoelige teannen of net soms?
NIJE TIDEN
FREEGJE NIJE SPULREGELS
Fan jier ta jier kin men merkbite, dat
de nije libbensomstandichheden en for-
haldingen net mear oerienkomme mei
in hiele bulte wetten, statuten, rjuchts-
forhaldingen en foarskriften en dat diz
ze léste soms it libben mear opkeare as
bigeliede. Yn it gunstichste gefal jowe
hja in bulte ünnoadige drokte en admi-
nistraesje. It wurdt tinkt üs tiid, dat
mannich bistjürder, yn it lyts en ’t
great, ris yn retraite giet om to oer-
tinken oft syn paed net folie rjuchter en
Zondagavond leek het ongeveer half zes
spitsuur te zijn. Op de Rijksweg reed
men zowel op de ene als op de andere
zijde bjjna in file. De afstand tussen de
verschillende wagens was vaak onver
antwoordelijk klein. Bij Sneek kwam het
tot een botsing, waarbij minstens vier
wagens waren betrokken. Het gaf een
enorme verkeersopstopping, waarbij op
een bepaald moment de auto's in de
richting Sneek vanaf de plaats van het
ongeluk, niet ver van het chr. lyceum
tot bijna aan Nijland, dus kilometers
lang practisch bumper aan bumper ston
den. Een waaghals die haast had reed
toen maar het fietspad langs. De schade
beperkte zich tot het materiële.
De vergadering is openbaar. Geen en
kele belangstelling van de zijde van het
publiek, van .die van bestuurders, kies
verenigingen ed.d. zou de vraag kunnen
doen rijzen of er dan toch iets schort.
binne saneamde famylje-lienen, hwerby
de lju, dy’t hjir gebrük fan meitsje wol-
le, famylje fan de stichters wêze moatte.
Dat jowt in hiele administraesje en üt-
sikerij. Dan moat der in forgelikend ek-
samen ófnomd wurde, hwat al sa’n toer
is omt de kandidaten 12 jier of 20 jier
wêze kinne en op forskillende skoallen
gean en dan komt er om de safolle jier
ién of twa gelokkigen üt mei in bidrach
hwerfan hja de stüdzje net heal bitelje
kinne. Allinnich by twa henen hat men it
mes der yn set en it pensie-bidrach by
de tiid oanpast. En hwat seit dit nou yn
üs tiid, hwerby eltse studint, dy’t seis
gjin middels hat, üt it ryksstüdzjefüns
in talage krije kin fan 4000 goune yn it
jier. Hwerfoar al dy gemeentelike en
provinsiale stüdzjefünsen, dizze lienen
en beurzen, dy’t yn it gunstichste gefal
de skatkist to’n goede komme. Hwant
by eltse oanfrage oan it Ryksstüdzje
füns wurdt frege oft jo faeks fan oare
side ek stipe krije. Is dat sa, dan wurdt
dit bidrach koarte. Hwat in rompslomp
en ünnoadige administraesje, eksamens
en gearkomsten sit hjir net yn dizze for
aldere grienmank.
Mar ek op oar gebiet rinne wy jit mei
de pofboeken en aide jakken fan ieu-
wen her. Momenteel sitte wy wer mei
sa’n tizeboel by de sédiken. Wy kenne
hjir yn Fryslan de saneamde séwearen-
de wetterskippen, tige aide lichems en
dus sa taei as hier. Dy moasten yn it
grize forline op eigen kosten in stik sé-
dyk ünderhalde. Neffens de letter dogge
hja dat hjoed noch. Mar de hege kosten
Twee zaken zijn in dit opzicht belang
rijk: openheid en voorlichting.
Van belang is de algemene voorlichting
te laten aansluiten bij z.g. kleine klach
ten. Best mogelijk dat de Burgemeester
op zijn wekelijks spreekuur méér wer
kelijke kennis opdoet van wat er leeft
bij de bevolking, dan bij het bestuderen
van welke belangrijke rapporten
ook. Misschien getuigt het
beleid als de overheid méér
werkelijk is voorgeschreven,
alleen een uitbreidingsplan
breder makke wurde kin.
Nim nou ris de üntsachlike foroaring,
dy’t komd is yn de, soarch foar it ünder-
hald fan aide minsken en lju, dy’t büten
eigen skuld har finansieel net rédde
kinne. De steatssoarch dêrfoar hat mak
ke, dat in hiele rige fan fünsen en for-
sjenningen yn har aide foarm net mear
passe yn dizze tiid. Nou’t alle Aide mins
ken in tachtich goune wyks via de AOW
krije, as hja togearre binne, binne de
fêste talagen fan charitative ynstellings
in büssint wurden. Nou’t de oerheit en
oare organen rounom moderne wenten
bouwe, wurdt it tige de fraech oft der
jit bihoefte is oan rigen wenten foar aide
minsken, lyk as yn earder tiid troch dia-
konijen, convinten en gasthuzen boud
binne. En as dy bihoefte der jit is, komt
op en nij de fraech oft dizze wenten
dan net yn moderne foarm getten wurde
moatte en hwa’t dat nou yn dizze tiid
it béste dwaen kin.
It libben sit jit fol mei foraldere ynstel-
lingen en regleminten. Yn de nije Pro
vinsiale Almanak dizze kear tige op
tiid ütkomd kin men in hiele rige
„stüdzjefünsen, lienen en beurzen" fine,
hwerüt jonge minsken, dy’t it seis net
bitelje kinne, in talage krije kinne foar
de middelbiere en hegere stüdzje. Def
tige lienen mei in hiele aide tradysje en
de measten mei totael foraldere foar
skriften. Hjir yn Boalsert binne wy
lang net misbedield. It Hendrik Nannes
en Catrijn Epes-lien, it Hettema-Heere-
ma-lien, it Houckema-lien, it Wybenga-
lien en it Aurelius Sieperda-lien. Dit
Bolswards Nieuwshlai
Over de afstand tussen bestuurders en
bestuurden het onderwerp is blijk
baar actueel is onlangs een belang
wekkende rede gehouden door drs. A.
J. van ’t Veer, verbonden aan het In
stituut voor Bestuurscollege te ufrecht.
Hij definieerde „besturen" als een or
ganisatorisch handelen, dat leiding wil
geven bij het verwezenlijken van be
paalde doeleinden. Zo kunnen we spre
ken van een clubbestuur, kerkbestuur,
verenigingsbestuur of en daar gaat
het hier om een gemeentebestuur.
Hierbij vallen enkele zaken direct in
het oog, bijv, de enorme uitbreiding
van de overheidstaak.
Vroeger had de overheid practisch al
leen te zorgen voor de openbare orde
en veiligheid. Vooral na de tweede
wereldoorlog is in dit opzicht veel ver
anderd. Denk aan de zorg voor de
volksgezondheid, -onderwijs, -huisves
ting, voor bejaarden, kleuters, recrea
tie, kunst-, cultuur-, sportaangelegen-
heden en noem maar op, om maar niet
te spreken van de sociale zorg, het
creëren van uitbreidingsplannen, enz.
Het ambtelijk en bestuurlijk leven wordt
al maar onoverzichtelijker en helaas.
daarbij de afstand bestuurder en be
stuurde almaar groter. Besturen wordt
hoe langer hoe meer specialistenwerk.
De gewone man komt er hoe langer hoe
minder aan te pas, begrijpt de zaak
niet meer en wordt daardoor onver
schilliger. En dit laatste wordt hem
door de bestuurders dan weer verweten.
Een kringloop, die moeilijk te- verbre
ken valt en koren op de molen is van
figuren als Koekoek en de zijnen. Na
tuurlijk is er wel iets aan dat probleem
gedaan. Men heeft een tijdlang sterk
de „wijkgedachte" gepropageerd, maar
kwam daar toch van terug. Verschillen
de politieke partijen zoeken binding
tussen hun kamerleden en een bepaald
district, maar dit schijnt alleen in de
verkiezingstijd urgent te zijn. Eerder
dan decentralisatie is overigens centra
lisatie het modewoord.
Eerder worden bijv, gemeenten samen
gevoegd, dan terwille van de betere
functionering van de verhouding be-
stuurder-bestuurde grote gemeenten ge
splitst. De wind is in dat opzicht tegen.
Heeft Friesland 44 gemeenten, Zeeland
had er voor kort nog 110, maar gaan
de concentraties door, dan zal dit aan
tal spoedig bij de 50 liggen.
Eenzelfde ontwikkeling is er in Fries
land inzake de samenvoegingen van de
waterschappen. Bij elke concentratie is
er verzet en een geweeklaag, dat men
wordt opgeslokt en geen „inbreng”
meer heeft, maar het gaat door.
Het is de geest van de tijd, die wij aller
minst kunnen tegenhouden, maar die
niet bevorderlijk is voor de afstand
bestuurder-bestuurde, die een steeds
wijdere kloof dreigt te worden.
Het voorzieningspeil, de financiële mo
gelijkheden, het efficiënt kunnen wer
ken en tal van. zaken worden bij con
centratie groter, echter óók noodzake
lijkerwijs de afstand bestuurder-be
stuurde, zo u wilt die van ambtenaar-
burger.
Spreek bijv, tien willekeurige Bolswar-
ders op straat aan en vraag of zij de
directeur van het gasbedrijf te Bols
ward kennen, of de directeur van de
vleeskeuringsdienst, 9 van de 10 zullen
het antwoord schuldig moeten blijven.
Maar alweer door concentratie van
diensten deze functionarissen wonen
din ook !n Sneek. De plaatselijke demo
cratie komt tussen wal en schip, de
mocratie moet vindt men blijkbaar
maar op nationaal niveau worden
beleefd. Wij zitten in een impasse.
Misschien heeft Paul Elmer More het
verlossende woord gesproken, toen hij
zeide: het geneesmiddel voor de demo
cratie is niet nog meer democratie,
maar het beter functioneren van de be
staande democratie.
Een ander punt: Waarom moeten ad
vertenties van overheidswege soms ge
steld worden in een taal, die de gewone
burger niet begrijpt? Zou het bijv, bij
het bouwen van een nieuw flatgebouw
ook van belang kunnen zijn de bewo
ners van een vorig flat eens een avond
bij elkaar te vragen voor het uitwis
selen van gedachten, het uiten van klach
ten, het ontvangen van suggesties?
Televisie-reporters hebben hun naam op
een bordje vóór zich staan. Zou het
ook voor een bewoner van een gemeen
te die aan het loket komt niet prettig
zijn te weten dat hij spreekt met de
heer Boersma, de heer Ziengs, enz.?
Anonimiteit is een grote kloofverbre-
der en het leven bestaat nu eenmaal ujt
vele kleine dingen. De zelfwerkzaam
heid van de burgers is echter een te
genkracht, waarvan misschien nog meer
dan tot dusver gebruik van gemaakt
kan worden. Culturele manifestaties van
boven opgelegd, zullen minder „aan
slaan” als evenementen, waarbij tal van
personen zijn ingeschakeld. Culturele
raden ten plattelande, waarbij ook an
deren dan raadsleden zijn ingeschakeld,
presteren soms veel.
Te Bolsward zijn veel zaken, die wer
kelijk „goed” liggen. Noem bijv, de
medewerking in tal van sectoren bij
het j.l. gehouden Gysbert Japicxfeest.
Noem de activiteit van de Sportstlch-
tink „Het Bolwerk” in oprichting enz.
Maar steeds blijve men op zijn hoede,
dat ook hier geen vervreemding op
trede, geen isolement, geen loketgeest,
geen geheime zitting als het ook een
openbare kan zijn, openheid en opening
van zaken, waar dit gewenst en moge
lijk is.
De wisselwerking bestuurder-bestuurde
kan vruchtbaar zijn, de afstand leidt tot
steriliteit.
Vanavond is er te Bolsward raadsver
gadering. Er is een afscheid. Mensen
gaan heen, die gedurende lange jaren
veel voor Bolsward hebben gedaan.
Wellicht een geschikte tijd dit onderwerp eens aan de orde te stellen. Juist in
deze weken nemen vele raadsleden afscheid, verleden week in Baarderadeel, daar
vóór in Hennaarderadeel, vanavond te Bolsward.
Het is een afscheid nemen aan de lopende band, om begin september een nieuw
begin te maken, een nieuw begin, waarbij tal van nieuwe edelachtbaren de diverse
raadszalen zullen betreden. Er is een afstand tussen bestuurders en bestuurden,
ook wel eens een niet begrijpen van elkaar. De weg, die voorstellen en besluiten
moeten gaan alvorens, ze zijn goedgekeurd, is een lange en ingewikkelde. Den
Haag is ver, letterlijk en figuurlijk. Leest men ingezonden stukken, dan staan
ook hier de beste stuurlui aan wal. Velen menen dat wat stroef gaat zonder
meer de schuld is van de bestuurders. De bestuurders doen vaak geen moeite
duidelijk te maken waar de schoen wringt, omdat men het toch niet vat of vatten
wil. Gesprekken rond, om maar een voorbeeld te noemen, het zwembad, dat blijk
baar bij alle goede wil niet zo maar uit de grond te stampen is, vormen een duide
lijk voojibeeld van het feit hoe er ongewild vaak misverstanden heersen.
Prinses Margriet is vrjjdag jl. de gast geweest van het sinds maandag feesten
de eiland Terschelling. De prinses kwam liler om het nieuwe gebouw van de
hogere zeevaartschool „Willem Barentsz.” te openen. Op de foto de prinses
met de burgemeester van Terschelling, dhr. J. Okkinga
Watse Cuperus, bikind Frysk skriuwer
is nei in lange sykte yn de nacht fan 18
op 19 aug, yn it Bonifatius Hospitael to
Ljouwert forstoarn. Op Keninginnedel
fan dit jier wie hy 75 jier Aid wurden.
Op 30 april 1891 waerd hy to Blija
berne üt in arbeidersformidden. Pas doe’t
hy goed fjirtich jier Md wie, waerd foar
it earst wurk fan him printe.
It earste boek fan Watse Cuperus skreau
hy ünder de namme fan Bouke fan
Skearnebuorren. It wiene dan ek for-
halen üt it „Skeane buorster folkslib-
ben”. Yn itselde jier forskynde fan him
in jongesboek, „Oarreheite pet”, dat tal
fan lêzers foun hat. Letter kamen der
mear en better boeken fan Cuperus op
'e merk, lykas „Lénstoarm XI 1914
1918” yn 1937, „De Gouden Tried” (yn
trije dielen tusken 1941 en 1950), „Oar
reheite erf skip” (1943), „De pipegael”
(1947), „Doeke Daan” (1948), „Swart
mar leaf lik” (1949), „Hoeder en skiep”
(1955) en yn 1965 „De sierlike kroan”.
Syn eigen libben is troch himsels bi-
skreaun yn „Striid en segen”. Cuperus
hat ek inkelde toanielstikken makke,
lykas „Libbensropping” yn 1956.
Watse Cuperus hat in hurd en dreech
libben hawn. Hy wie bern fan in boere-
arbeider. Seis kaem er letter ek by de
boer. It wurk wie swier, mar dochs seach
er kans om nei it wurk noch to skriu-
wen, soms oant djip yn 'e nacht. Letter
waerd er meteropnimmer by de gemeen
te. Dat wurk hat er 27 jier dien. Dêr-
njonken hat Cuperus ek foar de AR yn
de ried sitten. De léste jierren wie hy
tige forswakke. Syn 75ste jierdei op 30
april moast er yn it sikehüs fiere.
Cuperus hat syn libben biskreaun yn
syn boek „Striid en segen". Dat wie it
thema fan syn hiele libben en wurk. Syn
libben hat fol striid west, foar de earme,
forhuddüke minske, tsjin soasiael ün-
rjocht. Fan striid en segen tsjüget syn
hiele wurk. Syn literaire kwaliteiten rik
ten net sa fier. Mar syn skriuwerskip
wie libbensecht, authentyk, folslein „en-
gageard”. Hy wie der mei syn hiele ek-
sistinsje by bitrutsen. Hy skreau fan
binnenüt. Syn skriuwen wie net allinne
forhalen, mar fral tsjügenis en tsjinst.
Dat tsjügenis en dy tsjinst waerden
droegen troch in waerm soasiael fielen
en in djip kristlik leauwe. Dy twa wiene
foar him ünforbreklik mei inoar for-
boun.
As de KFFB oantsjutte wol, hwat hja
nou winliken mei kristlike folkslitera-
tuer bidoelt, soe hja faeks it béste nei
it wurk fan Watse Cuperus wize kinne.
Foar de geslachten, dy’t komme, bliuwe
syn boeken in unyk kristlik-soasiael do-
kumint. Hja sille derüt léze kinne, hoe’t
in minskt yn in tiid, dat it soasiael ün-
rjucht noch sa great wie en de tsjerke
it der faek by sitte liet, dochs noch it
leauwe en de leafde bihülde koe. Op alle
striid fan de njoggentiger jierren üt de
foarige ieu en de earste helte fan dizze
ieu hat Cuperus de seine sjoen. As Moa-
zes op de berch hat er it lan Kanaan
lizzen sjoen, tagelyk wittend fan it nije
Ryk dat komme soe en dat er nou,
wurch striden mar mei in sierlike kroan
bikroand, yngien is. Syn libben, syn
striid en syn wurk ha mei ta seine west
foar it Fryske folk. Dêrom past üs by
syn forstjerren tankberens.
(Ut: Ljouwerter Krante fan 19 aug. '66)
van
doet
bijv.
ter
leggen, maar met belangstellenden eens
een gespreksavond hierover houden.
Onsillig hoppe alle minschen iz dy, dy
nea restljjcke in to free iz.
Gysben - om
(roed on trom
gol en goed
•eit ós hjoed:
Hier en daar worden thans houten rij
wielbanden gebruikt.
Geruchten als zou de bezetter weeshui
zen en andere grote gebouwen vorderen
voor onderbrenging van vrouwen en kin
deren uit gebombardeerde steden, zijn
uit de lucht gegrepen.
Stromboli weer in werking.
Het houden van postduiven aan banden
gelegd.
Conferentie tussen Hitler en Mussolini.
Bij veehouder P. W. aan het Wammer-
terwegje hooiblok afgebrand.
In Wonseradeel deed zich een geval van
mond- en klauwzeer voor.
61
i
