Compromis
Rhodesië geeft
over
Wilson wat uitstel
Een
nieuw seizoen
b
hark
sjoch
I
I
R
K
te
Sociaal-democraten in Zweden leden
ernstige verliezen
Offers gevraagd - cadeautjes gegeven
en
Gysbert Japiks
I
105e JAARGANG
No. 74
VRIJDAG 23 SEPTEMBER 196<J
4
w
I
1603-1666-1966
Zilveren filmpjes
1
J
'J
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeeï, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum en Wymbritseradeel.
Allingawier
i
O
f|
de langdurige Zweedse stabiliteit.
Snel begin.
ij
Tot ziens, dit was Hark en Sjoch!
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitgave: A. J. OSINGA N V, Bolsward
4e week september 1941
Bij Inschrijving te koop: 6 ieperen bomen
op het kerkhof te Burgwerd.
COOO nagemaakte kolenbonnen in beslag
genomen.
Torster.
In Zuid-Afrika is eigenlijk zonder enige
oppositie Balthazar Vorster, de minis
ter van justitie, gekozen tot opvolger
van de vermoorde premier Verwoerd.
Daarmee is de keus gevallen op de hard
ste en radicaalste man uit de ploeg van
Verwoerd. Een krachtdadige handhaving
van de apartheidspolitiek ligt in de ver
wachting, waarbij het ontwikkelings-
tlement voor de zwarte bevolking ver-
moedelgk op de achtergrond zal gera
ken.
Particulier benzinegebruik wordt belang
rijk ingekrompen
De Harmen Sytstraprijs, een door het
departement van Volksvoorlichting en
kunsten ingestelde Friese literatuurprijs
toegekend aan de schrijver R. Brolsma.
Verhoging bieraccijns met ongeveer 20%
Notariaat Wommels, voorheen nots. K.
Gorter, overgenomen door notaris B.
Tulnstra.
Dat
niet
heeft verzorgd en gezoogd. Nu de
poesjes weg zijn is de hond onwen
nig en zoekt naar „haar kroost”.
Gjin geflean
En gjin nüv’re moadeflagen,
Gjin oerdwealskens fan üs dagen
Hwer mei ’t Frysk nea gjin striid wl<
Hwer’t de tiid it net oan tiid hie
Troch to gean.
Abonnementsprijs t 2.90 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
Telef. 2044 Na 18.30 uur 2660 of 2335
(05157)
Ja,
u
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Contractprijzen op aanvraag
bjj elkaar en ook dichter bij de socialis
ten. Sinda vorig jaar is er sprake van
een samengaan van beide partijen, maar
het is de vraag of de voortzetting van
het liberale verlies de centrumpartij, die
zelf wat gewonnen heeft, niet tot het
inzicht zal brengen, dat men niet te
hard met een fusie van stapel moet lo
pen.
Tenslotte heeft men een compromis aan
vaard, dat in essentie wel aan de eisen
van de Afro-Aziatische leden van het
Gemenebest tegemoet komt, maar Wil
son nog een klein uitstel geeft. Aan het
regime van Ian Smith in Rhodesië wordt
nog een laatste kans gegeven voor het
einde van het jaar de rebellie te beëin
digen, waarna Engeland dan de onder-
handelingen zou openen over de onaf
hankelijkheid. Daarbij zou men moeten
uitgaan van de „zes punten” van Enge
land, die in een vroeger stadium al
door Rhodesië zijn verworpen, omdat
<zij de mogelijkheid van een regering
door de zwarte meerderheid insluiten.
Sancties.
Wijst Smith deze laatste kans van de
hand, dan zal Engeland bereid zijn voor
het einde van het jaar deel te nemen
Ban de bevordering van een resolutie
van de Ver. Naties voor doeltreffende
dn selectieve verplichte sancties. Bij dat
selectief moet men denken aan een aan
tal produkten, waardoor Rhodesië het
tneest wordt getroffen. Merkwaardiger
wijze zou Londen olie1 zo lang mogelijk
buiten de sancties willen houden.
Zijn de Afro-Aziatische landen niet zo
gelukkig met dit uitstel, van de con
servatieven in eigen land heeft Wilson
al heel wat critiek moeten horen, dat
hij te ver is gegaan in zijn aangekon-
tligde maatregelen tegen Smith.
Eij eisen een versnelde samenkomst van
het Lagerhuis voor een debat over de
hegeringspolitiek. Smith heeft overigens
hog niet de minste bereidheid getoond
pm het hoofd in de schoot te leggen.
Tegenslag.
De strijd voor de volledige gelijkstel
ling van de rassen heeft in de Ver. Sta
ten tegenslag gekregen. Het Huis van
Afgevaardigden had eerder in het jaar
opnieuw een wet op de burgerrechten I
waardoor de behandeling van de wet
pas volgend jaar weer aan de orde kan
komen.
Sukarno's positie.
de positie van president Sukarno
meer de oude is, blijkt wel uit de
formulering van de plv. commandant
van het Indonesische leger, generaal
Panggabean, dat het leger de presi
dent in opbouwende zin verbetert, ten
einde zijn positie weer in overeenstem
ming te brengen met de grondwet.
Sukarno heeft soms denkbeelden, die
niet met de wensen van het volk stro
ken, aldus de generaal, maar, voegde
hij er vergoelijkend aan toe: deze zijn
in hoofdzaak door invloeden van bui
tenaf ontstaan. De lakens deelt Sukar
no niet meer uit. Naar de zitting van
de Algemene Vergadering van de Ver.
Naties, die dinsdag is geopend, heeft
Indonesië, dat vorig jaar wegens het
lidmaatschap van Maleisië van de Vei
ligheidsraad bedankt heeft voor de Ver.
Naties, weer waarnemers gestuurd. Mis
schien zit er wel weer een toetreding in.
Een zeer belangrijk punt van de Alge
mene Vergadering is het zoeken van een
nieuwe secretaris-generaal, want Thant
blijft bij zijn voornemen zijn ambts
periode niet te laten verlengen.
Alternatief moeilijk.
Wanneer deze verkiezingen voor het
parlement gehouden zouden zijn, dan
zou er ondanks het socialistische ver
lies toch heel moeilijk een alternatief uit
de bus zijn gekomen, doordat de drie zg
burgerlijke partijen, wanneer zij al tot
samenwerking zouden kunnen komen,
met 44 pet. toch niet over een meerder
heid in het parlement beschikt zouden
hebben. Dat komt doordat er sinds 1962
twee kleine partijen aan de markt zijn
gekomen, die zich tot de burgerlijke kie
zers richten. Een chr.-democratische
partij en iets in de trant van burger
belangen met een heel vaag programma.
Deze beide partijen, die vorige maal 3
pet. veroverden, brachten het nu tot 6.
Indien Erlander zijn dreigement vol
voert en vervroegde verkiezingen uit
schrijft, dan kunnen de kiezers mis
schien terugschrikken van de onzeker
heden van een labiel burgerlijk bewind
en wat terugvloeien naar de sociaal
democraten. Anders komt er een einde
aan
Y moate al swietsjes sliuerekjende meys
streame dól drieuwe, sef al wroegsiljenda
in serbeidjende dear yn opswomme.
Taljochting: Der binne yn it minskelib-
ben twa mooglikheden: of al swietsjes
sljurkjendewei mei de stream deldriuwa
of wrakseljend en arbeidzjend der yn
opswimme.
zal de oppositie hierop ongetwijfeld hef
tige critiek uitoefenen.
Bij het ingaan van het nieuwe seizoen
zijn de uitlatingen van de regering toch
heel wat minder optimistisch dan vorig
jaar. Minister Vondeling heeft krassa
termen gebruikt om de economische
situatie te kenschetsen. Hij sprak over
een sterke inflatie sinds medio 1963, een
betalingsbalans, die al een aantal jaren
een onbevredigend beeld geeft en een
tekort aan arbeidskrachten, dat nog
nimmer zo langdurig is geweest. Hij
waarschuwde letterlijk: „Er zijn duide
lijke tekenen wn overbesteding; in da
loop van 1966 kwamen alle economische
signalen op onveilig te staan.”
Toch meent de regering, dat de wel
vaart van jaar tot jaar toeneemt. Ook
al is de gemiddelde prijsstijging de laat
ste jaren drie en een half tot vier pro
cent. De regering waarschuwt nu, dat
nieuwe looneisen gematigd zullen moe
ten zijn. De economie kan een nieuwa
forse loonstijging niet meer verdragen*
De inflatiespiraal zal zich dan verder
voortzetten. Dat is geen aangenaam ge
luid, zo vlak voor de verkiezingen. Maar
de toestand dwingt er nu eenmaal toe.
Bolswards Nieu wsblac
In zo’n situatie kan de politicus, die
géén regeringsverantwoordelijkheid
draagt, altijd punten vinden, waarop hij
zijn critiek kan richten. In de nieuwe
begroting overschrijden de regeringsuit-
gaven voor het eerst de fabelachtige
grens van twintig miljard gulden. Al
leen al een dergelijk bloot gegeven kan
aanleiding geven voor verwijten als zou
de regering opnieuw hebben nagelaten
de buikriem strakker aan te halen.
Volgens minister Vondeling, de socialis-
Leaf lyts doarpke yn ’e romte
't Moaiste fan üs greide blomke
Mei dyn goatlings op 'e stoepe
Hüskes, dy't d’ald toer oankrüpr
Doarpke blier
Gytberf - om
hoed en front
gol en goed
leil ft» hjoe<f:J
W. ALTENA'
(Ut: „Sljucht en Rjucht”)
Advertentieprijs: 16 cent per mm
Wie heeft vijf zakken bietenzaad
verloren? De politie op de Kop van
de Afsluitdijk vond zondag bij Korn-
werderzand vijf zakken bietenzaad,
die waarschijnlijk van een vracht
auto zijn gevallen. De verliezer van
dit prijzige zaad weet nu waar hij
terecht kan.
Proficiat. Aan onze aandacht ont
snapte het feit, dat onze oud-plhats-
genoot J. Knorr benoemd is tot bur
gemeester van Andijk. Al de 2de
Bolswarder in deze gemeente. Eerst
was de heer Knorr ambtenaar op de
Prov. Griffie te Leeuwarden, later
secr. van de gemeente Heilo. Hij is
nog slechts 36 jaar. Proficiat.
Een beetje stil was het gister op de
markt te Bolsward. Oorzaak? De
Jouster hynstemerk. Wedden dat 't
op 6 oktober stil zal zijn in de Jous
ter straten. Dan is het n.l. Bolleton-
gersdei te Bolsward.
Nieuw „nijsboerd”. Het aanplakbord
te Arum was reeds lang defect. Het
is nu weer in ere hersteld. Als eer
ste .nieuws’ werd aangeplakt: ,Stean
hwat noed foar üs boerd, Dat docht
alle Arumers goed.’
tische bewaker van de schatkist, is der
gelijke critiek ongegrond. „Wij hebben
slechts de helft van alle verlangens ge
honoreerd,” verklaarde hij. Met andere
woorden: de verschillende bewindslieden
zouden liefst veertig' miljard gulden wil
len uitgeven om Nederland leefbaar te
houden. Nu behoort bij een dergelijk
vraag- en biedspel altijd een tikkeltje
overdrijving. Als een bewindsman denkt
dat hij met één miljard gulden rond kan
komen, mag hij gerust anderhalf vra
gen in de wetenschap, dat hij dat laat
ste bedrag toch nooit krijgt, maar in
de hoop, dat hij op zijn oorspronkelijke
raming uitkomt. Maar overvraging of
niet, het blijft een zorgelijk verschijn
sel, dat de regering denkt, dat voor
openbare voorzieningen heel wat meer
nodig is dan ooit beschikbaar kan ko
men. Dat zou betekenen, dat de ach
terstand op het ideaal beeld nog groter
wordt. De rekening daarvoor zullen on
ze kinderen krijgen voorgeschoteld,
waimeer de onderwijsvoorzieningen nog
minder aan de eisen voldoen en het
wegennet volledig tekort zal schieten.
Op dit punt komen de andere critici aan
bod. De mensen, die vinden, dat het ka-
binet-Cals niet genoeg doet. Dat de re
gering zich wel progressief noemt, niet
de moed kan opbrengen om voor de no
dige voorzieningen extra offers te vra
gen. Nu worden zowel offers gevraagd
als cadeautjes gegeven.
De verlaging van de loon- en inkomsten
belasting gaat door. Maar tegelijk zul
len sommige categorieën belastingbeta
lers sneller hun Inkomstenbelasting
moeten voldoen (dit zal volgend jaar
425 miljoen gulden opbrengen).
Het weggeld wordt vrijwel verdubbeld,
de accijns op benzine gaat omhoog en
in 1968 zal de omzetbelasting over de
gehele linie worden opgeschroefd. Als
compensatie wordt de huurverhoging
een half jaar uitgesteld. Hetzelfde geldt
voor de nieuwe sociale verzekeringen
(waardoor men pas in juli extra premie
gaat betalen).
De regering bezuinigt over de gehele
linie met uitzondering van de ont
wikkelingshulp. Toch zijn de uitgaven
van het rijk in zeven jaren verdubbeld.
Een situatie die in ons land met zijn
grote bevolkingsdichtheid nauwelijks
lijkt te vermijden. Een extra klap
krijgt minister Vondeling te verwerken
door de vele financiële tegenslagen in
1966. Het aanvankelijk geraamde be
grotingstekort zal aanzienlijk worden
overschreden: niet 1085 miljoen gulden,
maar 2132 miljoen. Het dubbele dus.
Minister Vondeling verdedigt zich met
de stelling, dat deze overschrijdingen
niet het gevolg zijn van nieuwe beleids
beslissingen, maar een uitvloeisel zijn
van nog bestaande verplichtingen. Toch
De voortvarendheid van het Kabinet Cals moet in 196”, noodgedwongen, worden
afgoremd. De financieel-cconomische situatie staat het voorgenomen progressieve
beleid in de weg. De regering zal er niet in kunnen slagen het voorgenomen
tempo te handhaven bij het inhalen van de achterstand op belangrijke terreinen
als woningbouw, onderwijs en verkeer. Volgend jaar zal de eindbalans worden
opgemaakt. Bij de verkiezingen voor de Tweede Kamer, die dan worden gehou
den, zullen de kiezers hun oordeel moeten geven over het beleid van het Rooms-
Rode coalitie-kabinet. Ongetwijfeld hebben de verkiezingen een rol gespeeld bij
het opstellen van de Miljardennota, die deze week Is gepresenteerd. Het is een
moeilijke keus geweest voor het kabinet-Cals. Aan de ene kant de wens om
zoveel mogelijk de gedane beloften na te komen, aan de andere kant de weten
schap, dat men moeilijk een verdere teruggang in de conjunctuur kan riskeren.
Dat zou onmiddellijk z(jn weerslag vinden in de stemming van de kiezer.
t
Den Haag: H.M. de Koningin en’
Z.K.II. Prins Bernhard tijdens het uit
spreken van de troonrede in de Ridder
zaal
De Tweede Kafner heeft deze week het
gebruik losgelaten om de eerste weken
na Prinsjesdag niet bijeen te komen.
Direct na de Derde Dinsdag is de Ka
mer namelijk begonnen met de uitput
telijke behandeling van de zeer uitvoe
rige Volksgezondheidsnota. De Kamer
kon niet beter tonen, dat men dit jaar
van plan is om aan te pakken.
Puzzelkaart. Er is door een reclame
bureau een plattegrond van Bolsward
uitgegeven. De Fr. Koerier heeft er
nogal kritiek op. Heel wat straatna
men zijn fout, zoals bijv. Kletemans-
buurt, anderen ontbreken zoals Sne-
kerpoort, Hengstepad, e.d.
Erger is dat het stadhuis onvindbaar
is, de grote kerk en de nutsgebouwen
Deze staan er volgens het blad in
het geheel niet in.
Liefdedienst. De familie Bouma te
Hidaard ging vorige week verhuizen
naar de Buren en namen de kat mee.
Zij wisten niet dat dit dier al jonge
poesjes had. Enkele dagen later
kwam moeder de poes met enkele
jonge poesjes aandragen. Gebleken
is, dat zolang een hond de poesjes
Het Is premier Wilson toch nog gelukt de eenheid van het Gemenebest te
bewaren, waarin een breuk dreigde naar aanleiding van de kwestie-Rhodesië.
Op de conferentie van het Gemenebest, die vorige week donderdag geëindigd is,
hadden de Afrikaanse en Aziatische landen sterk aangedrongen op de afkondi
ging van verplichte sancties tegen Rhodesië. Dat zou via de Veiligheidsraad moe
ten gebeuren, waarbij die landen, die geen gehoor zouden geven aan de oproep
van de Veiligheidsraad, zelf onder de sancties zouden komen te vallen. In dit
geval betekende dat Zuid-Afrika; Wilson voelde hier niets voor, omdat dit Enge-
lands bloeiende handel met Zuid-Afrika In gevaar zou kunnen brengen.
aangenomen, waarbij het voornaamste
punt was, dat huiseigenaren bij verkoop
of verhuur niet meer zouden mogen dis
crimineren tegen negers. Tegelijk wer
den In een aantal steden, ook in het
noorden, optochten van negers in blan
ke wijken gehouden, waar de blanken
fel tegen ageerden. Deze blanke reactie
heeft de Senaat, die daarop het wets
voorstel te behandelen kreeg, wat voor
zichtiger gemaakt. Per slot van reke
ning worden er in november verkiezin
gen gehouden. De republikeinen, in deze
kwesties vaak bondgenooten van de re
gering tegen de conservatieve zuidelijke
democraten, hielden zich op de vlakte,
Socialistische
nederlaag.
Bij de verkiezingen, die afgelopen zon
dag in Zweden zijn gehouden, hebben
de sociaal-democraten ernstige verlie
zen geleden. Rechtstreeks komt de re
gering hierdoor niet in gevaar, daar 't
verkiezingen voor gemeenteraden en
provinciale raden waren en niet voor 't
parlement. Dat komt pas over twee jaar
aan bod, tenzij de toespeling van pre
mier Erlander over vervroegde verkie
zingen zal worden bewaarheid. Het is
nl. mogelijk, dat de regeringspartij zich
te zeer door het vertrouwen van de kie
zers in de steek gelaten voelt.
Hoe het zij, vergeleken met de parle
mentsverkiezingen van 1964 zijn de soc.-
democraten, die al 34 jaren aan de re
gering zijn, van 47,8 op 42,8 pct. van
de uitgebrachte stemmen gedaald. Men
neemt aan, dat een zeer groot gedeelte
van de ongeveer 400.000 kiezers, die er
dit jaar door een verlaging van de stem
gerechtigde leeftijd extra bij zijn geko
men, gekozen voor een andere dan de
socialistische lijst. De links georiënteer-
den zijn naar de communisten gegaan,
die van 5,4 op 6,6 pet. kwamen, de an
deren hebben zich tot een van de ter
rechterzijde staande partijen gewend.
De conservatieve, die vooral minder
staatsinmenging eri lagere belastingen
in hun vaandel schreven, zijn van 13,1
op 14,1 pet. gekomen, waarmee zij ove
rigens hun peil van vier jaren terug bij
de gemeenteraadsverkiezingen niet heb
ben behaald. Maar het is al heel wat,
dat zijn hun gestage achteruitgang tot
staan hebben weten te brengen.
De liberalen en de centrumpartij (vroe
ger het boerenverbondstaan dichter
om met heer Bommel te spreken, al
dus onze H. en Sj. medewerker P.
Oord te Rotterdam.
In een kop in ons blad van 16 sept.
las hij „Gebr. Knol: kampioen enter-
stieren en reserve ouderen”. Hij vindt
dat niet voor tweeërlei uitleg vat
baar en meent dat blijkbaar in de
„Frieslandhal” wonderlijke dingen
zijn gebeurd.
Kleurryk. Zondag jl. stonden er in
Allingawier in beide kerken vazen
met bloemen. In de Geref. kerk witte
anjers, in de Hervormde rode gladio
len. Wit is de kleur van de reinheid
en zuiverheid; rood van de harts
tocht als heenwijzing naar het harts
tochten jk verlangen naar eenheid.
Wie beide kleuren mengt krijgt rose,
de kleur van de liefde.
Eindelijk. Er wacht Exmorra in het
algemeen en de hervormde gemeente
in het bijzonder, een hoogtijdag. Op
vrijdag 7 oktober zal de Herv. kerk
van Exmorra, na een restauratie van
op de dag af drie jaren, vermoedelijk
weer in gebruik worden geno
men.
Dorpsbelang Witmarsum heeft een
zomerslaap gehouden, maar is niet
van plan daar nog een winterslaap
aan vast te koppelen. Er wordt druk
gewerkt om de financiën voor een
sportterrein rond te krijgen, aldus
meldt „de Koepel”.
Niet de bedoeling. Soms krijgt H. en
Sj.schrijver pikante nieuwtjes (buur
vrouw opgesloten in de WC, regen
worm in de spinazie, door het bed
gezakt enz.) maar al is het be
richtje nog zo leuk, als er geen af
zender bij staat, komt het niet in
de krant. Leuke berichtjes?
graag! Maar niet anoniem. Wilt
uw naam niet in de krant, zeg het
er gerust bg.
Hond zoek. De pas gekochte hond
van kunstschilder Pannekoek was op
zekere morgen plotseling verdwenen
De eigenaar informeerde op tal van
plaatsen in Pingjum. Een groep
schooljeugd spoorde het dier na een
groot aantal uren zoeken op en
bracht hem naar de eigenaar. Als
beloning kreeg het gezelschap een
snoepcent.
Wie mist een sierduif? Bij mevr.
Hansma, Godscalcusstraat 8 is een
mooie sierduif aangevlogen. Zij ver
zorgt het dier liefderijk totdat de
eigenaar hem (of haar?) komt af-
halen.
Mes schoot uit. Mevr. A. v. d. W. te
Oosterlittens zou vlug even een grote
doos openen met een mes. Het mes
schoot uit en zij verwondde zich dus
danig in het dijbeen, dat zij zich on
der geneeskundige behandeling moest
stellen.
O, dat Hartwesrd. Blijkbaar heeft het
dorp Hartwerd niet alleen merk
waardige doch ook opmerkelijke in
woners. Als U begrgpt wat ik bedoel
E *390'
74
