hark
sjoch
en
Rudolf Hess blijft eenzaam achter
Spandau
Gysbert Japiks
Populairiteit een abstract begrip
in
F
Zilveren filmpjes
Laatste loge
i
I i w*1 k I
VRIJDAG 7 OKTOBER 1966
105e JAARGANG
No. 78
1603-1666-1966
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Advertentieprijs: 16 cent per mm
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum
Erhard onder druk
v
Nieuwe landen.
P.
Koninklijk Huis.
Man aan de top
Odessa gevallen.
Huize Doorn wordt museum.
Alleen Hess nog.
Tot ziens, dit was Hark en Sjoch!
.4
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitgave: A. OS1NGA N V, Bolsward
E
Den Haag: De oud-commissaris van poli tl o van Amsterdam, de heer II. J. van
der Molen, is vrijdagochtend In Den Haag door de Commissie Enschede van
wjjze mannen gehoord.
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Contractprijzen op aanvraag
Abonnementsprijs f 2.90 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
2e week oktober 1941
Administratie- en Redactie-adtcs:
Marktstraat 13
Telef. 2044 - Na 18.30 uur 2660 of 2335
(05157)
Rassenp robleem
In San Francisco is het tot ernstige on
geregeldheden gekomen in de negerwij-
de
van
zen in de arme negerwijken leven zij
van lage lonen, terwijl de werkloosheid
onder hen groot is. Dit werkt de mis
daad in de hand en wanneer de politie
scherper tegen negers dan tegen blan
ken optreedt tegen vergrijpen, komt on
middellijk het rassenelement boven.
Onvermijdelijk heeft dit geweld invloed
op de strijd voor de rassengelijkheid,
die voornamelijk is gevoerd door voor-
Geen bloemen s.v.p.I Tja, dat was
in geen jaar gebeurd, een krant zon
der H. en Sj.I Lichte krankheid van
de H. en Sj.schrijver was de reden.
Nee. u hoeft geen bloemen te stu
ren, hier is hij weer present.
Toch bloemen. In perceel L. J. Tim-
merstraat 17 te Bolsward staat (al
of nog?) een narcis in bloei.
mar
naet
Bij Inlevering van twee stuks winterkle-
ding krijgt men de halve puntenwaarde
van een nieuw stuk.
Vertrek Hein F. Faber, gedurende 5 jaar
beheerder van het kunsthuis Statum te
Makkum.
Hij en zijn echtgenote liepen enkel
een paar natte voeten op in de auto,
die totaal werd vernield.
Vanaf heden wederom verkrijgbaar vers
gekookte bieten. IJ. Kooistra, Jongema-
straat
Hess, een gedoofde vlam, grauw
verdween in het gevang
Hij werd een sfinx van Spandau
met ’t vonnis levenslang
soms zat hij nors te brommen
en dan weer zou zijn stem
in bitterheid verstommen
hij wist het ik zit klem
Vier mogendheden - dag en nacht -
hielden trouw over Hess de wacht.
Hess voelde zich „verraden”
en na verloop van tijd
zijn alte kameraden
raakten allen bevrijd
twee waren nog gebleven
ook die trokken nu weg
dus niets meer te beleven
laatste logé heeft pech
tussen muren van zware steen
dwaalt Hess rond, moederziel alleen
Hess, nazibons, de laatste
eens fier en levendig
telt twee en zeventig
afgetakeld, verdwaasde
en nog steeds wacht zijn vrouw
werd er ook nieuws vernomen?
een kans om vrij te komen?
na twintig jaar, hem trouw
het Russische klimaat blijft guur
Voor Hess, de droevige figuur.
Glansloze nazigroten
oorlogsmisdadigers
veroordeeld, opgesloten
Het drama ligt nog vers
in het wereld-geheugen
’t Was met hun macht gedaan
De dictatuur der leugen
kan nimmer lang bestaan
De overwinnaars riepen luid
En Hessje komt er nooit weer uit
Kalf. Onze correspondent in
Makkum kreeg maandag van een
automobilist een telefoontje, die er
zich over verbaasde dat er in de
bocht bij „Laanzicht” keurige borden
van -hardboard met helder wit be
schilderde letters staan geplaatst,
en er staat op; „Voorzichtig in de
bocht, losse steenslag".
Babysit nodig? Dan even bellen naar
2513 te Bolsward. Meisjes van BAM-
BIE staan voor u klaar. En ze zijn
niet duur: Vóór 10 uur f 0,75, na
10 uur f 1,50 en ’s zondags f 1,25
per uur. Met dit geld wordt de
schoolklubkas gespekt.
Erg rustig is het beslist niet in onze binnenlandse politiek. Niet alleen gist
het in de Boerenpartij, waar de moeilijkheden deze week een hoogtepunt vonden
in de verldaring van de omstreden ir. Adams in de senaat, ook in andere par
tijen is het onrustig. AI verlopen de strubbelingen daar minder sensationeel. Het
meest naar voren trad nog de Partij van de Arbeid. De PvdA krijgt een nieuwe
leider. Bij de Tweede Kamerverkiezingen in 1967 zal drs. J. den Uyl, de huidige
minister van economische zaken, op alle lijsten van de PvdA als nummer één
genoteerd staan. Het directe gevolg hiervan is, dat niet drs. Nederhorst (fractie
leider in de Tweede Kamer) of minister Vondeling (vice minister-president en
minister van financiën), maar drs. Den Uyl de politieke teugels bij de socialisten
in handen zal nemen.
Engeland verloor in één week 85 vlieg
tuigen.
Gek met de koekoek! Een bezoeker
zag tijdens Zijn bezoek aan de NSU-
show aan boord van „De Toerist”
te Makkum, dat op het t.v.scherm
in de stuurhut de heer Koekoek ver
scheen. Bezoeker liet de show ver
der voor koud en ging Koekoek be
luisteren in de stuurhut. Andere be
zoeker merkte op: „Die is ook gek
met de Koekoek!
Sjoch. zal de trouwe wandelaar
van de Ds. Touwenlaan in Makkum
zeggen, nu ligt hier al weken zo’n
knots van eeu gevelde boom in de
berm.
Oranjekoek. U kent wel die lekker
nij. Maar nu vroeg iemand aan H.
en Sj. hoe deze delicatesse aan zijn
(of haar?) naam komt. Wie weet
het antwoord?
Luguber. De plattegrond van Bols
ward, die wij in de bus kregen, is
wel wat mishandeld: In de straten-
lijst zaten 28 fouten, in de straat
namen zelf 18 en er waren 8 straten
vergeten. De leukste vergissing von
den we de naam Werkmansbloed!
Luguber, vindt u niet?
Vanavond wacht Bozum een bijzon
dere gebeurtenis. Historische voor
werpen uit de nalatenschap van dr.
K. S. Miedema zullen aan het dorp
worden overgedragen. De heer G.
Elz'inga van het Fries Museum zal
een toelichting geven.
VVy binne forlein fenne minschen,
habbe de ininsche uwt uwz sahn
fordreaun.
Belangrijke mededeling namens de lei
der der N.S.B., Ir. Mussert: Nederland
blijft Nederland. Wie spreekt over an
nexatie of aansluiting handelt in strijd
met de uitgesproken wil van de Führer.
Adv.: Te koop: Bijen in korven en kas
ten en naakte volken.
en put. En in de krant. ja,
maar „hark” eens. Deze keurige bor
den stonden er zaterdag toch nog
niet, toen daar een personenauto na
een slip in het losse steenslag, in
de bermsloot belandde. O, maar dan
geldt hier het spreekwoord: als ’t
kalf verdronken is dempt men de
put.
Niet erg. maar waarom zouden
de rooiers van dde genreente-wer-
ken die gevelde boom nou precies
voor de zitbank hebben neergelegd?
Jammer, nu kunnen we niet meer
even uitrusten op de bank in het
najaarszonnetje. Maar wie weet.
misschien is de boom er voor volgend
voorjaar al weg gehaald.
Minister Den Uyl is zeer snel in de
gelederen van de Partij van de Arbeid
omhoog geklommen. Zijn grote kans
kwam bij de formatie van het kabinet-
Cals. Tot dan had hij slechts in het
Amsterdamse als wethouder een
politieke rol gespeeld.
Maar bij de formatie kwam zijn grote
kans. Het verhaal gaat, dat hij beslist
niet de eerste keus was toen de PvdA
nog moest zoeken naar een minister
voor economische aangelegenheden.
Maar niemand zal overigens kunnen
ontkennen, dat hij het tot nu toe van
alle socialistische bewindslieden er het
best heeft afgebracht. Minister Vonde
ling heeft zich niet zo’n sterke man
getoond als aanvankelijk van hem werd
verwacht. De socialistische minister yan
justitie, Samkalden, heeft binnen de
Partij van de Arbeid oppositie opge
roepen door Lages, de Duitse oorlogs
misdadiger, in vrijheid te stellen. De
socialistische bewindsman voor cultuur,
recreatie en maatschappelijk werk, de
heer Vrolijk, is er ook niet in geslaagd
zich bijzonder populair te maken.
Populariteit blijft natuurlijk een vrij
abstract begrip. Minister Den Uyl heeft
geen zware politieke vraagstukken op
zijn schouders gekregen. Dit in tegen
stelling met zijn partijgenoot Vonde
ling, die de zware belastingkluif heeft
moeten presenteren. Den Uyl heeft
traag gewerkt met het samenstellen van
wetten rond de speurtocht naar olie en
gas, die binnenkort op de Noordzee
moet beginnen. Hij heeft zich daarmee
impopulair gemaakt bij de grote olie
maatschappijen. Maar die hebben bij
verkiezingen nu eenmaal weinig in de
melk te brokkelen.
De persoon van Den Uyl is ongetwijfeld
geschikt om de Partij van de Arbeid
Het schijnt niet erg zeker te zijn, dat
het regeringsvoorstel om het inkomen
van Koningin Juliana drastisch te ver
hogen (van 2,5 miljoen tot 5,2 miljoen
per jaar) door het parlement zal wor
den aanvaard. In politieke kringen
houdt men er sterk rekening mee, dat
het voorstel in zijn huidige vorm alsnog
door de regering zal worden veranderd.
De grootste bezwaren bij de Tweede
Kamer zijn nog altijd, dat het wets
voorstel komt op een moment, waarop
de regering almaar aandringt op be
zuiniging en versobering. Een aantal
kamerleden meent, dat de regering niet
voldoende motieven geeft om nu bij het
Koninklijk Huis van deze stelregel af
te wijken.
Ongelukken op Afsluitdijk. Vrijdag
middag is de 30-jarige zeeman R. S.
uit Rotterdam op de Afsluitdijk met
zijn auto achter tegen een vracht
auto opgebotst van het aannemers
bedrijf Smit, dat op de dijk bezig is
met wegieparaties. De vrachtauto
stopte bij een wegopbraak en dat
werd door de zeeman te laat opge
merkt. De auto werd zwaar bescha
digd en S. moest met een hersen
schudding en diverse verwondingen
naar ziekenhuis Oranjeoord te Har
lingen worden overgebracht. De po
litie maakte procesverbaal op en laat
tevens een bloedproef onderzoe
ken.
Nabij Breezand sloeg vrijdagavond
door onbekende oorzaak een auto
over de kop, bestuurd door de 18-
jarige J. de Leur uit IJmuiden. Van
de auto bleef niets heel. De jonge
man werd met een schedelbasisfrac-
tuur in het St. Jozef ziekenhuis te
Harlingen opgenomen.
Nog een auto slipte. Dinsdagavond
omstreeks zeven uur is de heer R.
Schreuder uit Amsterdam met zijn
personenauto bij de Kop van de Af
sluitdijk in een slip geraakt, over de
middenberm gestoven, waarna hij
een slootje nam, over de ventweg
vloog en in do bermsloot belandde.
Het wordt leeg in Spandau, waar
gevangenis staat, waarin de leiders
de nazi’s na hun veroordeling door het
internationale tribunaal van Neurenberg
hun straf hebben uitgezeten. Een aan
tal van hen is in de lop der jaren we
gens ouderdom en gezondheidsredenen
vrijgelaten, zoals admiraal Raeder,
Funk, Hitlers minister van economi
sche zaken, en Von Neurath, eens mi
nister van buitenlandse zaken, terwijl
admiraal Dönitz in 195'6, na voltooiing
van zijn straf van tien jaren, is vrijge
laten. Nu Zijn de straffen van 20 jaren
verlopen, waartoe Speer, Hitler's mi
nister voor oorlogsproduktie en Von
Schirach, de leider van de Hitlerjugend,
waren veroordeeld. Eenzaam blijft nu
Rudolf Hess over, eens de plaatsver
vanger van de Führer, die in 1941 op
merkwaardige wijze boven Schotland
met een parachute naar beneden is ge
sprongen. Hij werd tot levenslang ver
oordeeld.
ken. De onlusten begonnen toen een
agent een negerjongen neerschoot, die
arrestatie wegens autodiefstal wilde
voorkomen. De samengestroomde me
nigte gooide stenen en flessen naar de
politie, die de nationale garde te hulp
moest roepen. Na drie dagen met 300
arrstanten keerde de rust weer. Deze
gang van zaken lijkt als twee druppels
water op alle andere explosies in an
dere Amerikaanse steden, of het nu
New York, Chicago of Los Angeles is.
Een van de oorzaken van deze gelijk
heid is, dat de omstandigheden waar
onder de negeis leven, overal zo onge
veer gelijk zijn. Samengepakt in de hui-
Bolswards Nieuwsblad
en Wymbritseradeel.
standers van de geweldloze methode,
zoals ds. Martin Luther King. Deze ge
weldloze methode wekte al verzet bij
vele blanken, die hun dominerende po
sitie bedreigd zagen.
'Des te feller reageren zij nu op het ge
weld van hun zwarte landgenoten. Dat
komt tot uitdrukking bij de voorverkie-
zingen in een aantal staten, waar de
leden van de partijen kandidaten aan
wijzen voor de verkiezingen van begin
november. In Atlanta, Georgia, heeft
de restaurant-eigenaar, die twee jaar
geleden liever zijn etablissement sloot
dan negers toe te laten, met een forse
meerderheid de nominatie voor het gou
verneurschap veroverd. De gematigde
kandidaat werd verslagen. Dergelijke
verrassingen vindt men in het gehele
land. Dat leidt tot een ongewenste ra
dicalisering.
Afgevaardigden en senatoren, die voor
de«wetten op de burgerrechten en voor
al voor gelijke rechten bij kopen en hu
ren van huizen hebben gestemd, onder
vinden hiervan de weerslag, hetgeen hen
wat voorzichtiger zal maken. Kritiek op
de schoolintegratie wordt ook weer
steeds luider. Het is moeilijk te voor
spellen welke invloed deze weerslag op
de uitslagen van de verkiezingen van
november zal hebben, maar dat er in
vloed zal zijn, staat wel vast.
een nieuw gezicht te geven. Hij is in
staat om radicale meningen naar voren
te brengen. Daarmee kan hij de socia
listische jongeren aan zijn kant krij
gen. Hij kan echter tegelijkertijd de
problemen tot hun ware proporties te
rug brengen, waarmee hij voorkomt, dat
hij al te velen tegen zich in het harnas
jaagt.
Dat een nieuwe lijn bij de PvdA nood
zakelijk is, blijkt n..a.r al te duidelijk
uit de brief, die vooraanstaande socia
listen aan het partijbestuur hebben ge
schreven. Vierenveertig leden van de
PvdA, onder wie een groot aantal
hoogleraren, zeggen „zich ernstig on
gerust te maken over de toekomst van
de PvdA". Zij verlangen, dat de partij
zich duidelijker dan voorheen het lot
aantrekt van de economisch zwakkeren
en dat de PvdA zich sterker identifi
ceert met het linkse denken.
Nu kan men twisten over de uitleg van
het begrip „links denken”. De brief
schrijvers zijn echter niet zo onverstan
dig, dat zij geen nadere uitleg geven.
Zij verlangen, dat de PvdA „de zijde
kiest van de individuele burger. Dat wil
zeggen, duidelijk op de bres staat voor
zijn vrijheid en zijn invloed op onze sa
menleving".
Als punten worden genoemd; het be
strijden van willekeur op ambtelijk ni
veau tot en met het bevorderen van
een situatie, waarin er een duidelijk
verband ontstaat tussen verkiezingen
en kabinetsformatie. De briefschrijvers
willen o.a. rechtstreekse verkiezing van
burgemeesters, gezag van de gemeente
raad over de politie,demonstratievrij
heid, bestrijding van de bureaucratie
door o.m. het instellen van ombuds
mannen en grotere openheid bij allerlei
ambtelijke en industriële apparaten.
Buitenlandse politiek.
Dat Gerstenmaire Erhard het liefst snel
zou willen weghebben, blijkt ook uit
de woorden, dat hij bij gesprekken
steeds meer de overtuiging is tegen ge
komen, dat Duitsland niet alleen wijzi
ging van de huidige regering nodig
heeft, maar een wisseling van de re
gering, waarmede dan een wisseling van
bondskanselier wordt bedoeld. De druk
op Erhard wordt steeds groter en ook
Adenauer heeft zich weer in het ge
woel geworpen met een mededeling, dat
hij altijd liever Gerstenmaier dan Er
hard als zijn opvolger had gezien.
Erhard is niet gemakkelijk ten val te
brengen, wanneer hij weigert te gaan,
wegens het z.g. constructieve votum,
waarbij de meerderheid, die een bonds
kanselier ten val brengt, tegelijk de
naam van zijn opvolger moet noemen.
Ook indien Erhard lichamelijk en gees
telijk in staat zou zijn weerstand te
blijven bieden aan zijn belagers, dan
nog wordt de positie van de regering
juist door die voortdurende aanvallen
moeilijker, aangezien de onzekerheid
over het lot ervan de beste krachten er
van weerhoudt tot de regering toe te
treden.
Een belangrijke beweegreden van Ger
stenmaier om Erhard de handschoen
toe te werpen is zijn ontevredenheid
over de Duitse buitenlandse politiek,
die volgens hem en bijv, ook de Beier
Strauss te zeer op de Ver. Staten is
afgestemd en onvoldoende op nauwe
samenwerking met Frankrijk, een
Frankrijk, dat een bijzonder onafhanke
lijke positie tegenover Amerika is gaan
innemen.
Bij deze politici speelt ook door het ach
terhoofd, dat Amerika’s band met
Duitsland een zekere belemmering is
voor het voeren van de herenigings-
politiek die men zich bijzonder vaag
voorstelt, een herenigingspolitiek, die
gebaseerd zou moeten zijn op sterke
druk van een verenigd Europa.
.s :v
Veel succes heeft Erhard, de West-Dultse Bondskanselier, niet gehad in Washing
ton. Van zijn plan een halvering te vragen van de compensatie-betalingen voor
de Amerikaanse uitgaven in Duitsland, is niet veel terecht gekomen. In het
communiqué wordt gesproken van het nakomen door de bondsrepubliek van
haar verplichtingen. Dat betekende de aankoop van oorlogsmateriaal ter ivaarde
van 1,1 miljard mark in de komende negen maanden, als Johnson er niet in
had toegestemd, dat voor een deel van dat bedrag ook andere goederen zouden
kunnen worden gekocht of zelfs dollarobligaties.
Anderzijds heeft Bonn zich wel moeten neerleggen Ibij de overigens officieel
niet bekende Amerikaanse plannen om het aantal Amerikaanse troepen in Duits
land te verminderen. Diverse Duitse commentatoren zien het als een winstpuntje
voor Erhard, dat niet nadrukkelyk de mogelijkheid van mede-eigendom van een
geallieerd kernwapen geschrapt is. Maar in de praktijk maakt dat maar
weinig uit.
Gysbert - om
froed en (rom
gol en goed
seit 6i hjoedt
Afrika telt twee nieuwe onafhankelijke
staten, Botswana en Lesotho, tot nu
beter bekend onder de namen Beetsjoe-
analand en Baaoetoland, het eerste ge
legen ten noorden van Zuid-Afrika, het
tweede een enclave in Zuid-Afrika. Bei
de landen waren tot nu toe Britse pro
tectoraten en staan op een laag peil van
ontwikkeling. Vele onderdanen zoeken
werk in Zuid-Afrika en dat kan niet
anders dan leiden tot een vrij grote af
hankelijkheid van Zuid-Afrika, terwijl
anderzijds deze zwarte republieken zich
aangetrokken voelen tot de tegenstan
ders van Zuid-Afrika's apartheids
politiek.
Wanneer Erhard van zijn Amerikaanse
reis enige versterking van zijn binnen
landse positie had verwacht, dan is hij
bedrogen uitgekomen. Hij had de voet
nog niet op Duitse bodem gezet of
Gerstenmaier, de voorzitter van de
Bondsdag, vond ’t nodig ’t publiek in
een interview in de Rheinische Merkur
te vertellen, dat hij loyaal blijft tegen
over Erhard, maar dat de loyaliteit te
genover het land het op een bepaald
ogenblik zou moeten winnen van de
loyaliteit tegenover een partij of een
persoon. Men legde dit uit als een po
ging van Gerstenmaier, die een van de
aanvoerders van de Duitse gaullisten
is, zich kandidaat te stellen voor de
opvolging van Erhard.
Veel flauwe vis. De laatste dagen
ziet men veel flauwe witvis in de
Bolswardervaart, zoals voorn, baars,
brasem, die met hun kopjes boven
water komen om lucht te happen. Ze
zijn een gretige prooi van de zee
vogels, maar ook van kinderen en
ouderen die ze met een schepnet
opvissen en bij emmers vol naar
huis slepen om ze te koken of te
bakken.
