Conferenties de marge van Vietnam Oud crisis en nieuw m in hark en sjoch Stijgende iverkloosheid Engeland Partijvorming weer in de belang stelling Gysbert japiks VRIJDAG 28 OKTOBER 196(5 105e JAARGANG No. 84 in 1603-1666-1966 ■X- Léste simmergasten STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND Verschijnt in: Bdlsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeïoopen, Wonseradeel, Workum en Wymbritseradeel. Iw 1 Een Beroering In Zweden. Gevolgen. wel Manilla. en Tot ziens, dit was Hark en Sjoch! Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS Uitgave: A J. OS1NGA N V, Bolsward De politieke weervoarspellers wisten begin deze week op liet Binnenhof niet welke kant zü op moesten kijken. Alle, anders zo gevoelige, instrumenten, die in het verleden steeds in staat bleken de sfeer feilloos te peilen, konden geen enkele aanwijzing geven hoe de verhoudingen nu eigenlijk lagen. Dat tekent de crisis, waarin politiek Nederland verkeert. Niet ten onrechte heeft men van de kabinets formateur, drs. Schmelzer gezegd, dat hij als een sfinx Is, een niet te doorgron den jiersooiiUjkheid. Inderdaad werkt de K.V.P .-voorman heel anders dan zijn doortastende voorganger, mr. Cals, die tijdens zijn formatietjjd niet schroomde om regelmatig tot in details te verklaren, wat hij inmiddels had gedaan en van plan was alsnog te doen. Advertentieprijs- 16 cent per mm Ingezonden mededelingen dubbel tarief Contractprijzen op aanvraag Administratie- en Redactie-adrest Marktstraat 13 De Genez-maestre sil oore heelje, mar blyn yn syn ein nochtme wezze. Hanoi zou soepeler worden. Nieuws over Gysbert. Prof. Dr. E. Galama zal op een vergadering van het Lit. Hist. Werkverband van de Fr. Akademy mededelingen doen be treffende gevonden liederenteksten, die toegeschreven worden aan Gys- beit Japicx, terwijl de heer D. A. Tamming'a de vraag oppert of Gys- berts Vader ook dichter was. Klasgenoten heetten Aly, René, Wil ly, Jelly, Wiepy, Riekje, Pietie, Loe- ky, Pia, Joke en Ivonne. De onder wijzer ontdekte dat ze echter te boek stonden als Aaltje, Rinske, Willem- ke, Jeltje, Wybrichje, Hendrikje, Piertje, Foekje, Pietertje, Tjaltje en Yfke. Raken de Friese namen dus danig in discrediet, dat men zich er voor schaamt? Foei! Stijgende werkloosheid in Engeland. Abonnementsprijs f 2 90 pet kwartaal (bij vooruitbetaling) Giro 887926 Telcf. 2044 Na 18.30 uur 2660 of 2335 (05157) die, wel activiteit van de industrie. Men had n.l. gehoopt, dat verhoogde investerin gen zouden kunnen leiden tot de ver eiste modernisering, maar het vooruit zicht van verminderde afzet en een vrij scherpe val in de handel maakt de in dustrieën er huiverig voor te investe ren, hetgeen weer een druk veroorzaakt op de markt van kapitaalgoederen. De regering komt voor de grote moeilijk-' heid te staan, dat zij de teruggang toch ook niet te ver kan laten doorgaan, dat zg weer zal moeten stimuleren, het geen weer de oude spanningen zal op roepen. De loop van de oorlog In Vietnam zal er niet door worden beinvloed. Die hangt veel meer af van de standvastigheid van de Noord-Vietnamezen, die zeker niet door Moskou in de steek zlllen worden gelaten, zolang zij door hun optreden de wereldvrede maar niet In gevaar brengen. Bovendien beginnen zich in de noordelijke leiding wat verschillen van inzicht te vertonen. Een deel van de leiders, onder wie Pham Van Dong, de minister-president, begint eraan te twij felen of de transporten naar het zuiden kunnen worden volgehouden, of de be volking de oorlogsinspanning zal vol houden en of de communisten nog kans op de overwinning hebben. Men schijnt hoge verwachtingen te heb ben gehad van de nu aflopende natte moesson. vandaar ook de grootscheepse infiltraties door de gedemilitariseerde zöne aan de grens van Noord- en Zuid- Vietnam heen. Maar de massale Ame rikaanse opbouw en de krachtige tegen aanvallen van de Amerikanen hebben succes verhinderd. Een aanwijzing, dat de gematigden in de Noord-Vietnamese leiding de over hand zouden kunnen gaan krijgen, is dat van Hongaarse zijde bij de Ver. Naties is vernomen, dat Noord-Vietnam een neutrale regering in Zuid-Vietnam aanvaardbaar acht en dat het niet op hereniging volgens de accoorden van Genève van 1954 zal aandringen. Dat zou er op wijzen, dat men in Hanoi niet meer zo overtuigd is de Amerikanen te kunnen overwinnen. Maar van deze we tenschap naar onderhandelingen toe is nog een lange weg. Want Hanoi kan zich ook moeilijk permitteren de in druk te wekken van capituleren. Boven dien wil het de hoop niet opgeven een belangrijke communistische invloed in Zuid-Vietnam gevestigd te zien. Het wenst, en dat is onderdeel van de neu tralisatie, het communistische bevrij- dingsfront een belangrijke rol in het politieke leven te zien gaan spelen. Maar niet meer de enige rol, tenminste als men de Hongaarse zegslieden -mag geloven. Zo niet de heer Schmelzer. Hij trok zich terug binnen zijn privébureel aan de Haagse Alexanderstraat (op een steen worp afstand van de hoofdkwartieren van Katholieke Volkspartij en Anti- Revolutionaire Party) en liet vervolgens maar bitter weinig los over het vorde ren van zijn formatiewerkzaamheden. Groeien als kool. G. Dijkstra, Nij- landerzijl heeft in de loop der jaren zijn erf verhoogd. De opgebrachte modder schijnt erg vruchtbaar te zijn (of zit het aan het groeizame jaar?) naast boontjes, wortels, enz. groeien er flinke kolen, waarvan één het res pectabele gewicht van 6 kilo (12 pd) bereikte. Gelukkig, dat het gezin uit een achttal personen bestaat, gezien hun leeftyd, hun portie zullen lusten. Smakelijk eten. Vader zou in een goeie bui, voor moeder de vrouw wel even het gehakt braden. Hij nam het (diepvries)gehakt daarom uit de yskast, zette een pan met boter op het gasstel, terwijl hij in tussen het gehakt aan ballen zou verwerken. Maar dat viel niet mee, want het was één harde massa. Po gingen om dit te ontdooien misluk ten en ten einde raad nam hij een hamer en sloeg het maar in stuk ken. Of het lekker was? Dat ver meldt de historie niet. Niet de bedoeling. Op de kop Afsluit dijk slipte zondagmiddag de heer A. H. C. uit Amsterdam toen hij af remde om op het kruispunt links af te slaan naar de weg naar Harlin gen. Hy reed dientengevolge een ver- keerszuil omver. Zyn auto werd be schadigd. Een prestatie. Op vrijdag 4 novem ber a.s. zullen te Witmarsum in het huwelijk treden opperman Obe de Boer, oud 40 jaar, afkomstig uit Zurich en mej. Hieke Vlas 37 jaar, afkomstig uit Workum. Deze trou werij is op zich zelf heel gewoon, maar als men ongeveer 16 jaar ver kering heeft gehad, dan is dat een prestatie. In die periode is het ook al eens „uit” geweest. Maar in ieder geval hebben zij het lang „uitgehou den”, wie doet het hen na? Het jon ge paar komt in Zurich te wonen. Kippig. Tijdens de komende kerst dagen zullen er in ons land minstens tweehonderdduizend kippen worden gegeten. Dit alles is een gevolg van een actie die de levensmiddelenorga nisatie A O op touw heeft gezet. Vorig jaar is men er mee begonnen. In een overmoedige bui dacht A O toen aan honderdduizend kippen wel voldoende te hebben. Maar de actie was nauwelijks van start gegaan of er moest een nieuwe bestelling ge plaatst worden van vijftigduizend kippen. Nu herft A O tweehon derdduizend kippen besteld. fen, met het gevolg dat het grootste gedeelte van de kinderbevolking het le ven heeft verloren. Deze tragische ramp heeft geen politieke betekenis, maar draagt ongetwijfeld wat bij tot het elgemene gevoel van onbehagen, dat En geland aan het bekruipen is. De economische dempingsmaatregelen van de regering, die zij in juli heeft genomen, beginnen hun invloed te doen gelden. In de afgelopen maand is de werkloosheid met bijna 100.000 toege nomen tot bijna 440.000. De minister van financiën heeft al zijn zorg uitge sproken over de dalende investerings- Net oede, mar oerde. Het zou eens kunnen zijn, dat in de naam „Oede” te Exmorra de stomme „r” is uitgevallen en dat de kamp greid- land bij de Gasthuisboerderij „de Oerde” geheten heeft, veronderstelt het plaatselijk contactorgaan. Een oerd of oerde is een uitstekende land punt. Waarschijnlijk, dat het de naam is geweest van een stuk grond op de door P. Boschma aangegeven plaats, waar later veel terpaarde is afgegraven. Heeft hier vroeger ook niet een boerderij gestaan? Gysbert - om froed en trom gol en goed •eit hjoedt De formateur deed niet alleen van uit weloverwogen strategie zo geheimzinnig. Hij werd er door de omstandigheden ook toe gedwongen. Drs. Schmelzer vroeg de hulp in van de anti-revolutio- naire oud-minister van financiën en oud- minister van economische zaken, dr. J. Zijlstra, en van de oud-K.V.P .-premier, Overigens is enigszins tegen de ver wachting in, de conferentie van Moskou niet geëindigd met de uitstoting van China uit de communistische gemeen schap. Daarvoor waren de tegenwer kende krachten nog te sterk. Men neemt aan, dat vooral Roemenië daarvoor mets voelt, niet zozeer uit sympathie voor de Chinese theorie, maar doordat een uitstoting de speelruimte van de af zonderlijke communistische partijen vermoedelijk wat zou beperken. Het voornaamste punt op de agenda schijnt Vietnam te zijn geweest. De een heid van het socialistische kamp zal worden versterkt, de hulp zal worden vergroot, maar van het zenden van een soort Internationale brigade, wat som migen hadden voorspeld, is nog niets gebleken. Er is weinig reden om aan te nemen, dat nog lang aan deze con ferentie zal worden herinnerd. Om tot onderhandelen te komen moeten de Amerikanen voorts de bombardemen ten op het Noorden stopzetten, terwijl Amerika bovendien moet garanderen dat het werkelijk van plan is zich uit Zuid-Vietnam terug te trekken. President Johnson heeft al enkele ma len verklaard, dat hij de bombardemen ten wil stopzetten, maar dat daar een Noord-Vietnamese stap tegenover moet staan. Amerika heeft van vele zyden adviezen gekregen om de bombarde menten stop te zetten, aldus zijn ver tegenwoordiger Goldberg in de Alge mene Vergadering van de Ver. Naties, maar hij wilde ook graag horen wat Hanoi van plan was. In Manilla zijn ondertussen regerings leiders en ministers van buitenlandse zaken van zeven landen bijeen ge weest. Behalve Amerika waren hier vertegenwoordigd de Filippijnen, Zuid- VVelkom! Deze week wordt het Ex- morster „Bibliotheeknieuws” (reeds het 100e nummer voor het eerst ook in Schraard verspreid. Echter niet om reclame voor Exmorra-Allinga- wier te maken, maar de bibliotheek In Exmorra staat wel open voor Schraard en de afstand hoeft op de vrije zaterdagmiddag en -avond geen bezwaar te zijn. Inderdaad is in Rusland een conferentie gehouden van de leiders van een aantal communistische landen. Behalve de regeringsleiders en de ministers van defensie van de Oost-Europese landen waren er de regeringsleiders en ministers van defensie van Cuba en Buiten-Mongolië, wier keuze voor het hoge overleg wat willekeurig aandoet. Maar dat is meer schyn, want als men het op de keeper beschouwt, zijn er niet veel landen behalve deze, waarvan de leiding geheel in handen van de communisten is en dan nog van communisten, die zich volledig achter Moskou stellen. Noord-Korea en Noord-Vietnam zijn ook volksrepublieken, maar hoezeer zij ook afstand hebben genomen van Peking de laaste t(Jd, het valt hen om geografische redenen al moeiiyk zich geheel tegen Peking te keren. Terwijl drs. Schmelzer moeizaam zijn weg zocht in het voorlopig nog wat duistere politieke doolhof, werd duide lijk, dat de crisis ook op een heel ander vlak de discussies weer deed uitbre ken. Opnieuw kwam de partijvorming in Ne derland weer in de belangstelling. Van verschillende kanten werd gepleit voor een „partij van werknemers”. Dit zou een klap in het gezicht moeten zijn voor de Partij van de Arbeid, van huis uit immers een party van en voor werk nemers. Drs. Nederhorst, voorzitter van de P.v.d.A.fractie in de Tweede Kamer, ving de klap bekwaam op. Op een bij eenkomst van P.v.d.A.-jongeren zei hij, dat weliswaar „een democratisch pro gressieve partij, die het vertrouwen van de werknemers heeft, van landsbelang is”, maar daarbij zou men, vertelde hij. „het socialisme nooit mogen loslaten, omdat men anders de deur open zet voor de Communistische Partij Neder land”. De socialistische jongeren lieten overigens zelf een ietwat ander geluid horen. Hun voorzitter pleitte voor een nieuwe, grote, progressieve volkspartij. Als troost voor de P.v.d.A. zei hij, dat „op deze partij een grote verantwoor delijkheid rust om wegen aan te geven, die naar zo n nieuwe partij kunnen lei den.” Een nieuwe partij bood zich in elk ge val al aan. En ook zij kondigde zich aan als „progressief”. Het is de groep ,,D’ 66”, waarin zowel oud-liberalen als oud-socialisten samenwerken. Het is de partij, die zo veel hervorming in haar programma doet. De groepering wil o.a. streven naar rechtstreeks verkiezing mynwerkersdorpje In Wales is zwaar getroffen door het gaan schui ven van een berg stenen, zoals men die in mijnstreken overal vindt. De schui vende berg heeft de dorpsschool getrof- Korea, Thailand, Zuid-Vietnam, Austra lië en Nieuw-Zeeland. De kwestie Zuid-Vietnam stond hier in het middelpunt, maar evenzeer de eco nomische samenwerking in Azië, waar voor Amerika na het einde van de oorlog in Vietnam al flinke steun heeft toegezegd. Van diepgaande betekenis is ook deze conferentie niet. Zij heeft even wel verhinderd, dat er nu al een re geringscrisis in Zuid-Vietnam is uitge broken. Want bij alle beschouwingen over Vietnam, over tegenstellingen in het communistische kamp en over rode teleurstellingen mogen wij niet uit het oog verliezen, dat de regering in Saigon onder premier Ky, maar een wankel geheel is. De stormloop van de Boed dhisten eerder dit jaar is doodgelopen, de verkiezingen zijn als een betrekke lijk succes voor de regering uit te leggen, maar de tegenstellingen tussen de zuiderlingen en de vele vluchtelingen uit Noord-Vietnam die in 1954 naar het zuiden zijn gevlucht en die al onder Ngo Dinh Diem tot in de hoogste regionen van het regiem waren doorgedrongen, zijn groot, Deze tegenstelling tussen meestal ge matigde zuiderlingen en radicaler noor derlingen vormt de achtergrond voor het conflict, dat zeven ministers van de regering-Kay ertoe heeft gebracht hun ontslag in te dienen. Zij wensten door ontslag van enkele politie-functio- narissen, de garantie, dat Ky niet tot een polltieregiem zou terugkeren. Dat werd geweigerd, waarop zij zelf hun ontslag Indienden, maar bereid bleken het nog even aan te houden tot na de conferentie van Manilla. Voor het goede doel. De opbrengst van de Prinses Beatrixfonds-collecte bedroeg in Makkum f 338,73, Piaam f 15,-, Idsegahuizum f 17,30, Gaast f31,72 en Cornwerd f31,05, de bus- collecte heeft in Kimswerd opge bracht f 72,46. Verontwaardigde automobilisten heb ben vrijdagmiddag de politie op de kop Afsluitdijk gewaarschuwd, dat hen onderweg van Harlingen naar de kop een wegphaat was gepas seerd, die herhaalde malen op zeer gevaarlijke wijze inhaalde en de in gehaalde auto's op gruwelijke wijze sneed. Zonder er rekening mee te houden, dat de voorruiten van deze wagens daardoor ondoorzichtig met modder volspatten. Eén van hen had het nummer van de piraat weten te noteren. De politie was zeer ingeno men met deze klacht. Ze heeft de hulp van gedupeerden nodig om eens tegen dergelijke piraten te kunnen optreden. Ljippen üt it hege noarden Stean klear om aenstouns fuort to gean Nei fiere frjemde oarden Talmjend: hjir wie noch In bistean De maitiidsrop allang bistoarn ’t Binne stille boaden yn it 13n It moalje waer hdldt harren finzen Mei sinnestrielen as in ban prof. J. de Quay, oude en nog altijd zeer vermaarde politici, die echter on der de huidige omstandigheden één bij zonder kenmerk met zich meedragen: zij worden beschouwd als vertegenwoor digers van de rechtervleugel. Zelfs drs. Schmelzer kon begin deze week niet precies vertellen hoe men op zijn keus zou reageren. Vooral in het Anti-Revolutionaire kamp was men on zeker. Dr. Zyistra is daar ongetwijfeld een van de meest gezaghebbende figu ren. Men ziet hem binnen de A.R.P. maar al te graag als premier; alleen was de vraag: wanneer zou dr. Zijlstra dat moeten worden? Zoals bekend stemde de A.R. tegen de K.V.P.-motie, die de val van het kabi- net-Cals veroorzaakte. De formateur heeft op de A.R.P. een beroep gedaan om, samen met de K.V.P., een oplos sing voor de crisis te zoeken. Als be loning zou dan een vertegenwoordiger van de A.R.P. premier worden. Dr. Zijlstra was daarvoor de aangewe zen man. Hij wordt in mei volgend jaar de nieuwe president van de Nederlandse Bank; in die tussentijd zou hij het ka binet kunnen leiden, dat tot de ko mende vervroegde verkiezingen het land moet regeren. De A.R.P. leek niet van plan onmiddellijk op dit aanbod in te gaan. Zij zou zich daarmee volgens sommige A.R.P.-politici te veel scha ren bij diegenen, die de crisis hebben veroorzaakt. Een formeel standpunt. „Want,” zo zei men, „als de formateur later op ons een beroep doet om het land te helpen regeren, zullen wij daar natuurlijk positief op antwoorden.” In het Zweedse middelbare onderwijs heerst grote beroering. De leraren, die waren georganiseerd in de bond van De kabinetsformatie. Formateur drs. Schmelzer heeft erkend, dat de anti-revolutionaire prof. dr. Zgl- stra weigert toe te treden tot een door hem te vormen interim-kabinet. Schmelzer zette desondanks zijn forma- tiepogingen voort. Hij ging of gaat nu praten met de demissionaire ministers De Jong (k.v.p. - Defensie), Luns (kvp - Buitenlandse Zaken), Veldkamp (kvp - Sociale Zaken) en Biesheuvel (a.r.p. - vice-premier en Landbouw). Van deze vier ministers bevinden zich er op het ogenblik drie in het buiten land. Daarom konden de gesprekken pas gistermiddag beginnen met achter- eenvoolgens de heren De Jong en Luns en vandaag worden voortgezet met de heren Veldkamp en Biesheuvel. In de officiële verklaring namens de formateur heette het, dat hij prof. dr. zyistra had gevraagd zich te belasten met het minister-presidentschap van een extra-parlementair overbruggings- kablnet, dat zich ten doel zou stellen ver vroegde verkiezingen uit te schrijven en verder te doen wat in ’s lands belang is. Prof. Zijlstra heeft daarop geantwoord dat hij „na zorgvuldige overweging daarbij inbegrepen een oriëntering t.a.v. de gevoelens en de standpunten in zijn eigen politieke kring aan dat ver zoek niet kon voldoen. In politiek Den Haag ziet men in deze verklaring van de formateur een dui delijke aanwyzing, dat de eerste opzet van zijn werkzaamheden volkomen mis lukt is. En men ziet vooreerst niet hoe hij langs de nieuwe weg, die hij nu wil inslaan door vier ministers uit het de missionaire kabinet te polsen, wèl succes kan bereiken. Men ontveinst zich daarbij echter niet, dat men drs. Schmelzer toch de moed dient toe te kennen, dat hij nu eindelijk een frontale aanval op de solidariteit in het demissionaire kabinet durft in te zetten. Men neemt aan, dat het daarbij vooral zijn bedoeling is de KVP-ministers De Jong, Luns en Veldkamp onder druk te zetten. Aan hen is nu het antwoord op de vraag hoe welgemeend hun soli dariteit met hun demissionaire colle ga’s is en of zij ook nu nog bereid zijn die solidariteit te laten prevaleren bo ven hun politieke verbondenheid met drs. Schmelzer als de leider van da KVP-fractie, die de motie van wantrou wen tegen het kabinet-Cals indiende. Veelbetekenend acht men het in dit verband, dat de formateur geen uitno diging voor een gesprek heeft gericht tot premier mr. Cals en tot bouwminis- ter Bogaers. Men leidt daaruit af, dat deze twee KVP-ministers er by hem reeds geen enkele twijfel over hebben laten bestaan, dat hij op hun medewer king niet behoeft te rekenen. Uit het feit, dat drs. Schmelzer geen PvdA-ministers heeft uitgenodigd, blijkt volgens Haagse kringen, dat hij niet denkt aan een poging één of enkelen van hen alsnog voor zijn streven naar de vorming van een interim-kabinet te winnen. Kabinetsformateur Drs. VV. K. N. Schmelzer heeft woensdagmorgen Dr. J. E. de Quay op zijn kantoor aan de Alexanderstraat in den Haag ontvangen. academici, waren ontevreden met de loonvoorstellen van de regering, vooral omdat zij van het standpunt uitgingen, dat men niet naar de bruto-loonsverho- ging, maar naar de netto-loonsverho- ging, naar het reëele loon moest kij ken. Toen de regering met willig bleek hun eisen in te willigen, riep de bond in drie steden e,en staking uit van 1200 leraren. De overheid antwoordde hier op met een uitsluiting van 20.000 lera ren, hetgeen de bond weer beantwoord de met een algehele staking van drie dagen, aangevuid met een onbeperkte sympathiestaking van ongeveer 10.000 ambtenaren. Want behalve leraren zyn ook andere academici lid van deze bond. Leerlingen organiseren nu zelf hun lessen. Aenst as wer de wrede hjerst Oer ’t lan komt róljen Mei kjeld, rein en hurde wyn Blau-grize loften oer üs wölje Dan kin men de langstme-rop wer hearra Oer de keale bou en greid Unwennich nei it waerme Suden Nei fjild, dat foar har iepen leit Aloan komt wer dy rop ta harren Dy frjemde drang om fuort to gean It stéfêst witten fan de fügels Hjir is ifoar üs aenst gjin bistean. J. S. van de minister-president en daardoor naar een duidelijke politieke stelling- name van de diverse partijen. D’ 66 wil niet bescheiden van start gaan. Woordvoerder drs. Gruyter zei: ,,Als wij bij de komende verkiezingen niet zes tot negen Kamerzetels behalen, moeten wij de partij maar weer zo snel mogelijk ontbinden." Bolswards Nieuwsblad 84

Kranten in de gemeente Sudwest-Fryslan (Bolswards Nieuwsblad, Sneeker Nieuwsblad en Friso)

Bolswards Nieuwsblad nl | 1966 | | pagina 1