KIJKJE IN DE PROVINCIALE
KEUKEN
Huize „St. Gertrudis” te
Workum geopend
r
I
.afSl
Uitgaven zullen voor het eerst de 30 miljoen overschrijden
Gysbert Japiks
105e JAARGANG
No. 85
DINSDAG 1 NOVEMBER 1966
Moderne inzichten
oude
van
mensen m
Fan de Martinytoer
1603-1666-1966
over de plaats
dure samenleving breken zich baan
K,,
w t
ONTHULLING BORSTBEELD GENERAAL SPOOR
Indeling gebouw.
er
Personenlift.
Tj. de J.
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitgave: A. J. OS1NGA N.V, Bolsward
Advertentieprijs: 16 cent pet mtn
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Contractprijzen op aanvraag
Het nieuwe Rooms-Katholieke bejaar
dentehuis „St. Gertrudis” te Workum
is donderdag geopend en wordt op dit
moment al door 75 bejaarden bewoond.
De maximum capaciteit van het gebouw
is 77. De Staatssecretaris van het mi
nisterie van Cultuur, Recreatie en Maat
schappelijk Werk, de heer C. Egas, heeft
de officiële opening verricht.
Het tehuis voldoet aan de meest moder
ne eisen en is in exploitatie bij de stich
ting „St. Gertrudis”, die begin 1961 is
opgericht. Voorzitter is de heer G. Wei-
komt en hwert de minsken, dy’t foaroan
steane, ek bymekoar binne, oeral lükt
men oan 'e skouders as it oer de takomst
giet. De beurs, dy’t foar it ekonomysk
libben ien fan de beste barometers is,
wol gjin fleur yn komme. Yn twa jier
binne al de wearden stikken sakke, par
ty oandielen wol de helt of in tredde part.
It jild is krap en seis de meast solide
lichems witte net mear hoe en hwer’t hja
har kapitael wei skuorre moatte. De
wegenbou sjocht de neiste takomst tige
donker tomjitte, de gemeenten doare gjin
plannen mear to meitsjen, hwant de jild-
forsjenning stiet op in tige leech pitsje.
De deskundigen op finansieringsgebiet
yn de lanbou hawwe forline wike ek har
ünrêst en freze hearre litten, de bihoefte
oan kapitael wurdt jierliks greater en
de middels lytser, sadat men ek dêrre
harren óffreget hoe't it skipke driuwen-
de bliuwe kin. Mei oare lannen sitte wy
yn dy ftngelokkige opdriuwerij fan lea-
nen en prizen en it liket oft nimmen der
in ein oan meitsje kin. Yn DütsklAn is it
ministery nou ek öftreden, winlik om de-
selde reden as hjirre, it finansiële bileid.
België sit mei syn Flaemske en Waelske
strideraesje, Ingelèn is ek gans yn ün-
stjür cmt it de groun ünder de fuotten
weisinken fielt en it greate Amearika dat
stiet fordield foar de tryste en drama-
tyske striid yn Vietnam. Rounom fielt
men it forlet oan flgueren, dy’t by steat
binne om echt lieding to jaen, mar it li
ket hast oft dy der net mear to finen
binne. Hwat soe it in seine wêze foar és
Na een plechtige Eucharistieviering in
de Parochiekerk en de inzegening had
donderdagmiddag de officiële opening
plaats.
De gasten werden daartoe begroet in
het St. Josephgebouw om zich daarna
naar het gebouw te begeven.
Staatssecretaris Egas verrichtte hier de
officiële opening, nadat hij een lift had
laten zakken, waarin zich de sleutel be
vond. In het gebouw aangekomen, ont
hulde hij een memoriesteen, die het feit
van deze opening vereeuwigt.
Voorzitter G. Weitenberg bekende dat
men eerst voor dit huis een onderbe
zetting had gevreesd. Thans is echter
reeds een wachtlijst van 100personen.
dingskelder met een verwarmingsrulm-
te en een knutselkamer.
Het gebouw is voorzien van een perso
nenlift, die de eerste is in de gemeente
Workum. De lange gangen hebben een
leuning, waar langs de bejaarden kun
nen lopen.
De totale kosten van het gebouw be
droegen ongeveer f 1.750.000,—.
Het prachtige bejaardentehuis is een
mooi onderdeel van de entree van de
bebouwde kom van Workum.
Abonnementsprijs t 2.90 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Guo 887926
Administratie- en Redactie-adrea:
Marktstraat 13
Telef. 2044 - Na 18.30 uur 2660 of 2335
(05157)
allegearre as men meiinoar bislute koe
om ris in tiidlang net oer forheging fan
prizen en leanen, forgoeding en tsjinsten
to praten. In soarte fan „pauze” al wie
it mar foar ien jier om dêmei ris sekuer
nel to gean, hokfoar ünbillikheden wei-
nomd wurde moasten. Hwant elk sjocht
wol yn, dat de aloan trochgeande for-
hegingen foar it aldergreatste diel neat
jowe en allinnich mar meihelpe om de
ekonomyske groei to fornielen. Hwat
jowt it jou hüshAlding of mines, dat wy
mear gounen krije as de prizen ek wer
mear gounen fergje. Yn wezen is dizze
munt-forfalsking in soart fan roof op it
oersparre jild en taest it de libbenswis-
sichheit yn ’e woartel oan.
It maetskiplik libben is troch dizze si-
tuaesje goed siik en de kwael wurdt alle
dagen slimmer. It is ek krekt oft de
minsken hoe langer hoe mear har fat
soen en har weardichheit forlieze. Sa’n
strideraesje oer de tariven foar de sike-
fünspatiënten makket folie mear stikken
as de medici seis biseffe. En de lene lükt
him op oan de oare en forskült him et
ter de oare. It moreel kriget klap op
klap. It is net mear, hwat billik is en
rjucht, mar by hiel folie is it gripen
hwat hja mar losskuorre kinne.
Fan ’e wike hiene wy jit sa’n gefal by
immen, dy’t in stik lan kwyt moast foar
de dykoanliz. Forline jier hie dy man
foar ’e grounkeamer west om to pleitsjen
tsjin de hierforheging. Hy hie doe in
tryst byld ophongen fan syn fortsjinst
en bisocht üs düdllk to meitsjen, dat it
Do ontwerp-begroting 1967 heeft de Provinciale Staten bereikt. Inmiddels werd
er door Gedeputeerde Splekhout een toelichting op gegeven. De Provincie be
schikt over méér geld, welgeteld f8 miljoen méér dan verleden jaar. Er is een
verhoging van de uitkering van het Provinciefonds h 1,3 miljoen gulden, een na-
uitkerlng van b(jna 1 miljoen en nog andere extra baten. Gedeputeerde Staten
willen «leze Inmiddels zo volledig mogelijk besteden. Dit resulteert In het feit, dat
de gezamenlijke uitgaven dit jaar voor het eerst de 30 miljoen zullen overschrij
den. Stellen we het Inwoneraantal op 400.000, dan wil dit dus zeggen, dat per
Inwoner f 60,— voor Provinciale doeleinden wordt besteed of gemiddeld per gezin
f 250,Dat is nogal wat.
In aanwezigheid van Z.K.H. de Prins, inspecteur-generaal der Kon. Land
macht, heeft mevrouw H. T. SpoorDJjkema in de legerplaats ErmeJo een
borstbeeld onthuld van wijlen haar echtgenoot, generaal S. H. Spoor, com
mandeur Militaire Willemsorde. Hiermede is tevens de naamgeving van de
legerplaats in Generaal Spoorkazerne een feit geworden.
De Goad-geleerde sil folie fen God pe-
tearje, in lyts bekomre wezze om syn
neisten to holpjen.
tenberg, secretaris de heer S. Westen
dorp. Het nieuwe tehuis staat in de voor
malige tuin van het vroegere St. Ger-
trudisgesticht, dat indertijd is afgebro
ken en plaats en verzorging bood aan
18 mensen, die intussen zijn overge
plaatst naar het nieuwe gebouw. De
aanpassing in het gesticht was in het
laatst niet meer toereikend, zodat er
plannen voor een nieuw gebouw ont
stonden.
Men droeg het architectenbureau J. J.
W. van Oerle uit Leeuwarden op een
Het nieuwe bejaardentehuis „St. Ger
trudis” heeft 2 vleugels, een lange en
een korte. In de eerste zijn onder meer
45 éénpersoonskamers, 16 tweepersoons
kamers, een bestuurskamer en een bil-
jartzaaltje geprojecteerd. Deze vleugel
heeft 4 verdiepingen.
De korte vleugel bevat 2 verdiepingen.
Hierin bevinden zich de eet- annex re
creatiezaal, de moderne keuken en ver
der de zusterkaimers. De verzorging van
de bejaarden berust bij 5 zusters van
J. M. J. van ’s-Hertogenbosch, die wor
den bijgestaan door 9 hulpkrachten.
ontwerp te maken. Het gemeente-be-
stuur van Workum stelde zich onmid
dellijk achter de doelstelling van de
stichting en verleende volle medewer
king.
HOE WOL IT ALLEGEARRE
KOMME
It seit himsels, dat wy hjir net komme
wolle op politieke saken, der is it hjir it
plak net foar, mar it feit, dat de regea-
ring of it kabinet öftreden is en it net
maklik wêze sil om in oare ploech to
krijen, is op himsels tige spitich. It jowt
wer mear ünwissens oan it maetskiplik
libben en forgreatet de twivels en freze,
dy’t sunder mis op it heden bisteane.
Of de goede jierren al foarby binne, soe
ik net graech sizze doare, de maklike
jierren binne grif foarby. Hwert men ek
Op de eerste verdieping is de kapel
gebouwd, die fraai is ingericht. Er is
bijvoorbeeld een prachtig kruishout in
aangebracht, dat werd vervaaardigd
door Jan Murk de Vries. Onder deze
korte vleugel is een grote bevoorra-
Gy»bert - om
froed en from
gol en goed
teit ft» hjoed:
betere financiële basis ontstaat. Werd
vorig jaar f 30.000 beschikbaar gesteld
voor de bevordering van het gebruik
van de Friese taal, in de hoop dat Den
Haag ook zou bijdragen, deze hoop is
in rook opgegaan. Nu stellen Ged. Sta
ten voor er dan zelf maar f 40.000 van
te maken. Dat de regionale studio te
Leeuwarden nog steeds „onbemand” is,
is ook voor het Prov. bestuur een doorn
in het oog.
Wie begroting zegt, denkt aan cijfers.
Wilt U er enkele Laten we in het klein
beginnen. De Statenleden krijgen per
vergadering f 40,- presentiegeld. Voor
iedere commissie- of afdelingsvergade-
ring nog eens f 30,-. De Gedeputeerden
genieten een jaarwedde van f 33,500
exclusief eventuele kindertoeslag.
Er wordt jaarlijks voor f 17.000 getele
foneerd, de vergaderkosten bedragen
f 32.000, de schoonheidscommissie kost
per jaar f 96.000. Voorgcsteld wordt het
subsidie van de Prov. Underwiisrie van
f 28.000 op f 34.000, dat van het Fries
genootschap van f 73.000 op f 85.500,
dat van de Fryske Akademy van
f 173.400 op f 199.527, van de Fryske
Cultuerrie van f 74.950 op f 85.850.
Ja, ja, cultuur is duur, maar het toont
toch van moed en beleid in deze steeds
duurder wordende tijd de cultuur niet
tot een sluitpost te maken. De tendens
is dus: verhogen. Dit geldt ook voor
de „kleinere” posten. Gaan de Staten
accoord dan krijgt de Hidde Nijland-
stichting te Hindelopen f 6400 inplaats
van f 5000, het Fries Nat. Hist. Museum
f 4000 inplaats van f 2000 en wordt voor
het Gysbert Japicxbeeld te Bolsward nog
eens, evenals in 1965 f 2250 bijgedra
gen (verleden jaar niets).
En nu maar afwachten of de Staten het
met dit uitgestippelde beleid eens zijn.
Zestig gulden per man te besteden en
ieder het zijne te geven, het is niet een
voudig. Wedden, dat men er uren over
kan praten.
gjin sint mear llje koe. Mar nou siet hy
foar de taksaesjekommisje omt hy in
stik lAn kwyt rekke. Fansels hie hy
rjucht op skeaforgoeding, net allinnich
foar dat lAn mar ek omt syn bldriuw
nou lytser waerd. Dizze selde man liet
nou de taksateurs sjen hoe great syn yn-
kommen per h.a. wol west hie en hoe-
folle ynkomsten hy misse moast troch It
forlies fan dit stik lan. Nou, beide for-
halen wiene folslein tsjinstridich, It iene
like net op it oare.
Hwer bliuwt op sa’n wize de earlikens
en bitrouberens fan de minsken’
Aldere minsken wolle sa graech sjen, dat
de jongerein it harren forbettert, dat er
nij idealisme loskomt om de wrAld en de
minsken in tsjit foarüt to jaen. Mar oan
diz tiid ta kinne wy der net folie fan
sjen. Se brekke wol óf en lekje eardere
tiden, mar har eigen prestaesjes har
moed, har earlikens, har wrotten foar de
meiminske bliuwt fier by de Aldere gene-
raesje binefter. It binne op alle charita-
tive terreinen binei allinnich de Alderen,
dy’t de saken noch geande hAlde, de
jongerein hat it to drok mei har seis en
har eigen foardiel.
Hoe wol it allegear komme’ It soe üs
in leaf ding wurdich wêze as de takomst
biwize koe, dat wy it net goed rjogge,
mar salang de feiten allegearre wize nei
in delgong fan it morele gehalte fan de
minsken is it in hiele toer om optimis-
tysk to blluwen.
Bolswards Nieuwsblad
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadecl, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum en Wymbritseradeel.
Natuurlijk, ook de personeels lasten
gaan omhoog en wel met f 800.000,en
niet te vergeten de kapitaalslasten met
f700.000,Toch kunnen, dank zij de
verruiming van middelen de bijdragen
op het terrein van de volksgezondheid,
maatschappelijk werk, cultuur en recre
atie worden verhoogd met f 500.000,
een half miljoen dus. Echter het lijkt
meer dan het Is, omgerekend per hoofd
is het immers maar f 1,of per gezin
ongeveer f 4,—, waaruit blijkt, dat gro
te bedragen toch ook maar weer betrek
kelijk zijn. Remt dit wellicht reeds uw
vreugde, temeer zal dit het geval zijn
wanneer in de toelichting op de begro
ting wordt gezegd, dat de toekomst
in dit opzicht niet erg rooskleurig is.
Lonen en prijzen stijgen nog steeds en
de huidige rentevoet is schrikbarend
hoog. De uitgaven tonen dus een ster
ke „opwaartse druk” en die is helaas
groter dan de groei van de provinciale
middelen. Voorzichtigheid blijft dan ook
geboden.
Ged. Staten menen dan ook niet tege
moet te moeten komen aan de wens
het provinciaal subsidie voor het maat
schappelijk werk te brengen op 45
Volgen hen straks de Staten, dan blijft
dit dus 40 wat ook nu wordt bij
gedragen.
Door voorzichtig beleid het wordt
met nauw verholen trots gesteld
heeft het provinciaal bestuur tot op dit
moment weten te voorkomen, dat pro
vinciale werken moesten worden uitge
steld of „getemporiseerd”.
Wat de recreatie en het toerisme betreft,
zien Ged. Staten een duidelijke taak.
Vooral in het merengebied is reeds veel
tot stand gekomen en ook op de eilan
den zijn of worden voorzieningen ge
troffen.
Recreatieve mogelijkheden ontstaan
ook in het Lauwerszeegebied. Het be
drag ten behoeve van de recreatie wordt
dan ook van 1 tot 1,5 ton opgevoerd,
terwijl de kapitaalsdienst nog eens 1
ton zal vergen.
Ook de woningbouw vraagt de nodige
aandacht. Werden in 1965 rond 5000
woningen’ gebouwd, het laat zich aan
zien, dat dit aantal opnieuw wordt ge
haald.
Ook voor de toekomst is men hoopvol.
Systeem- en industriële bouw vinden hoe
langer hoe meer toepassing, evenals de
z.g. keuzewoningen, terwijl op het ge
bied van bejaardenhuizen Friesland be
paald niet achteraan komt. Ook voor
de (vrije) Bogaerswoningen bestaat ’n
grote belangstelling.
Wat de loop der bevolking betreft zet
de daling van het vertrekoverschot zich
ook in 1966 voort. De bevolking die in
1963 en ’64 resp. toenam met 3915 en
4744, groeide in 1965 met 5215. Ver
leden jaar werd de 500.000e inwoner
van Friesland geregistreerd. Toch is
deze groei het wordt eerltfk toege
geven nog slechts een fractie van de
gemiddelde groei, die vereist zal zijn wil
Friesland in het jaar 2000 de bevolking
herbergen die planologen onze provincie
hebben toegedacht.
In het afgelopen jaar kwamen er 2
dorpshuizen tot stand, 1 sociale werk
plaats, 3 sportterreinen, 10 clubgebou
wen en 5 zwembaden. Voor de periode
tot 1968 is nog slechts aan provinciale
investeringssubsidies beschikbaar f 2,5
miljoen, terwijl in Den Haag al aan
vragen liggen tot f 2,4 miljoen. De ,pot’
is dus zo goed als verdeeld.
Er zijn trouwens meer zorgen;
De industrialisatie sorteert nog slechts
weinig succes. Op de bouwmarkt deden
zich moeilijkheden voor. Verleden jaar
groeide de arbeidsreserve (zeg maar
werkloosheid) met 250 man. Dat deze
zich in de loop van dit jaar niet ver
der voortzet komt door toevallige om
standigheden. Zo vonden bij het leggen
van de aardgasleiding ZuidlarenHin
delopen 230 inwoners van ons gewest
werk, maar met enkele weken is dit
werk voltooid. De achterstand in de
bouwnijverheid, die extra arbeidskrach
ten aantrok, is ingehaald.
In het afgelopen jaar kwamen er maar
284 werknemers in de industrie bij. Nee,
De Staatssecretaris zeide in zijn ope
ningstoespraak, dat het bestuur van de
stichting hem had uitgenodigd dit te
huis voor bejaarden te openen, met de
bedoeling de schijnwerper eens nadruk
kelijk te richten op de zeer grote bete
kenis van het bejaardenwerk.
Het vraagstuk van de gepensioneerde
mensen in onze samenleving is zo be
langrijk, dat hij zeide graag aan dat
verzoek tegemoet te komen. Zijn uit
gangspunt was daarbij niet zozeer de
vraag: hoe de bejaardenzorg kan en
moet worden uitgebouwd en afgerond,
maar vooral de vraag hoe wij aan ou
dere gepensioneerde mensen een vol
waardige dus zinvolle plaats in de sa
menleving kunnen geven. Hij noemde
het nogal triest te moeten vaststellen
dat we het antwoord op die laatste
vraag niet weten, dat we duidelijk in on
zekerheid verkeren.
Voor alles sprak hij zijn waardering
uit voor het belangrijke werk dat de
Stichting voor bejaardenzorg in samen
werking met het gemeentebestuur ver
richt heeft. Dit initiatief is niet alleen
belangrijk omdat het in de behoefte van
vele bejaarden voorziet, maar ook als
blijk van verantwoordelijkheidsbesef dat
bij vele burgers ter plaatse leeft, tegen
over medemenseen die hulp nodig heb
ben. Als wij een leefbare samenleving
willen behouden zullen we deze verant
woordelijkheid van mensen ten opzich
te van medemensen levend moeten hou
den en versterken. Velen noemen dit
idealistisch. Voor spreker is het een on
misbare voorwaarde om een menswaar
dige samenleving te behouden. Als voor
de mensen de goddelijke wetten niet
gelden en men slechts wenst te dan
sen om het gouden kalf van egoïstische
baatzucht en eerzucht, dan Is er geen
perspectief op een menselijke samen
leving. Zonder geloof en idealen is geen
welzijn en geluk voor mensen mogelijk,
aldus de Staatssecretaris, die verder
over de huidige bejaardenzorg een be
langwekkend betoog hield, waarop we
in een volgend nummer nader terug ho
pen te komen.
Spreker noemde het aan het slot van
zijn toespraak verheugend, dat het be
stuur zich voorstelt niet alleen in Wor
kum, maar ook tot in een wijde omge
ving aandacht te besteden aan de be
hoeften en noden van de ouder worden
de mensen.
Spreker was van mening dat dit werk
zich niet tot het bieden van woonruim
te in een tehuis kan beperken. Wat ge
beurt er met de chronisch zieke bejaar
den? Hoe biedt men hulp aan de zelf
standig wonenden die af en toe huis
houdelijke hulp nodig hebben, die mo
gelijkheden tot contact en ontspanning
dienen te krijgen? Hoe kan men er
toe bijdragen dat meer voorlichting over
het gepensioneerd zijn wordt gegeven
en het leven voor alle gepensioneerden
rijker en gelukkiger kan verlopen?
Spreker sloot met de wens: Van harte
hoop ik, dat God U wijsheid en kracht
zal schenken om uw werk voor de be
jaarden in en buiten dit huis zegen
rijk te doen zijn opdat onze gepensio
neerden zowel erkenning als liefde zul
len ervaren. Heel hartelijk geluk ge
wenst met dit huis.
Burgemeester Mr. B. van Haersma Bu-
ma haakte in zijn toespsraak in op wat
een journalist in een Amsterdams blad
had geschreven, n.l. dat dit tehuis on-
workums was en foeilelijk, maar ge
lukkig schuil ging achter een lelijke
kerk. Hij ontzenuwde deze aantijging
en stelde juist, dat het gebouw paste
als afsluiting van de stad en vond het
ook stedebouwkundig, wat de situering
betreft, geslaagd.
Het is „Sljocht en Rjocht” en eerlijk.
Het laat zien wat het is, het is modern
en een aanwinst niet alleen voor Wor
kum, maar voor heel de provincie.
Spreker was ook blij, dat de naam ge
handhaafd was, immers sedert ongeveer
het jaar 1000 is deze naam reeds aan
Workum verbonden. In 1854 is voor het
eerst sprake van het tehuis.
Het biedt plaats aan 13 oude lieden en
3 gebrekkiger.. Later werden ook kin
deren gehuisvest. De pensionprijs was
destjjds f 7,per maand, dit zal wel
enig verschil opleveren met dit moderne
en ruime gebouw, dat ongeveer 1% mil
joen heeft gekost.
het gaat niet florisant, eerder zorgelijk.
Het industrialisatiebeleid (kernenpoli-
tiek) bracht niet wat men er van hoop
te, nieuwe impulsen zijn nodig. In Den
Haag wordt dan ook een sterker beleid
bepleit. Voor 1968 staat de haven van
Harlingen op het programma. Dat is
tenminste wAt. Maar er is meer. Mo
menteel zijn er 11 ruilverkavelingen op
gang, samen groot 62000 ha (10 jaar
geleden nog slechts 10.000 ha). Nieuwe
staan op stapel; Noordwolde, Het Ko-
ningsdiep, Garijp-Wartena en Warns.
Deze werken zullen f 22 milj. vergen,
de waterschapswerken f 8 miljoen en de
aanvullende werken f 2 miljoen, Forse
bedragen dus.
In het Lauwerszeegebied wil men een
groot veeteeltbedrijf stichten van 150
ha om dit als vergelijkingsobject te ge
bruiken.
Nog meer nieuwtjes:
Het gemaal bij Staveren zal in dit na
jaar bedrijfsklaar zijn (maximum capa
citeit 5800/min.). Het terrein voor de te
Zurich te stichten mosselverwaterplaats
met aansluitende wegen is gereed. De
nieuwe Provinciale Bibliotheek kan
spoedig officieel worden geopend. De
commissie voor het hoger onderwijs zet
haar werkzaamheden voort en heeft in
formatieve contacten in universitaire
kring. De subsidiëring van het Frysk
Orkest zal worden gewijzigd, zodat een
1
WW*»
ó5
