Hoe het reilt
zeilt
de
en
m
Zuidwesthoek
van
en
Fraaie prestaties van Tonny
Ferwerda en Eppie Bleeker
Statische gegevens over het be-
volkingsverloop
Gysbert Japiks
Fan de Martinytoer
De oergong
Zilveren filmpjes
Rust, goed
"l
De heer W. Tjoelker
verongelukt
voor U
DINSDAG 15 NOVEMBER 1966
105e JAARGANG
No. 89
J. s.
1
mw-
1603-1666-1966
1
i
-
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum en Wymbritseradeel.
1
jwi
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
99,38
„jonge”
3. S.
De uitslagen waren;
1.
2.
2.
3.
Verplichte rundveelevering verleend.
Dit maakt een totaal van plm. 5400.
Tj. de J.
4
Uitgave: A. J. OSINGA N.V., Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
Telef. 2044 Na 18.30 uur 2660 of 2335
.(05157)
1990
1960
1961
1962
1963
1964
1965
vertrekoverschot
vertrekove rschot
vertrekoverschot
vertrekoverschot
vertrekoverschot
vertrekoverschot
vertrekoverschot
109.4
97.6
106.2
91.7
89.0
98.3
94.5
108.4
82.4
95.1
95.8
92.0
101.6
106.3
98.9
97.6
98.1
100
105.0
104.3
113.56
95.8
96.4
99.2
95.4
108.7
1109
1099
964
567
799
534
367
5.
6.
maakte toen ook deel uit van het Frie
se team.
Dit jier binne der 70 Folk- en gea-lear-
gongen, ü.o. to Jorwert (2), Boalsert
(2), Blauhüs, Bears, Boazum, Worn-
mels, Baerd (2).
Kapperszaak H. Nauta verplaatst naar
Schildwyk 17 (naast de Boaz-Bank).
Elk (normaal) uur worden er 5440 men
sen geboren, sterven er 4630, huwen er
1200, scheiden er 84 paren, worden er
10 moorden begaan, wordt er 1% mil
joen liter wijn gedronken, idem 1% mil
joen flesjes bier, 50 miljoen kopjes thee.
Het decor is veranderd
De tijd heeft beslist
Nog nooit in ’t verleden
Heeft die zich vergist
Rust is de noodzaak
In de natuurlijke baan
Voor de sluimerende kracht
Om verder te gaan.
’t Is gedwongen rust
Die ons allen omgeeft
Het feest der natuur
Heeft haar top weer beleefd
Swier hingje de lof ten
't Is reinich en skier
De minsken bliuwe thüs
Sykje dêr har fortier.
Abonnementsprijs f 2.90 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Bolsward
Doniawerstal
Gaasterland
Hem. Oldeferd
Hindeloopen
Lemsterland
Sloten
Sneek
Stavenen
Wonseradeel
Workum
Wytmbritseradeel
Ulst
Gemeente
Bolsward
Doniawerstal
Gaasterland
Hemelumer Oldeferd
Hindeloopen
Lemsterland
Sloten
Sneek
Staveren
Wonseradeel
Workum
W ymbritseradeel
Ulst
bejaarden
1.095
684
768
602
122
570
100
2514
131
1400
562
1224
166
1.
2.
3.
4.
5.
Beammen stean neaken
De bosken bin kael,
Reiden en f jilden
Wurde allegear feal
3e week november 1941
Bolsward
Doniawerstal
Gaasterland
Hem. Oldeferd
Hindeloopen
Lemsterland
Sloten
Sneek
Staveren
Wonseradeel
Workum
Wymbritseradeel
IJlst
12,47
1130
11.25
12,66
14,14
6,97
14,18
10,89
14,50
11,40
14,42
11,21
10,12
Gysbert - om
froed «n hom
gol en goed
eeit bjoedt
3.
4.
5.
hja as ienheit nei foaren komme. Soene
se harren opdiele yn greidboeren en bou-
boeren, sftn-, fean- en klaeiboeren, grien-
t’bouwers, fruitkwekers, blommekwe-
kers, siedkwekers, greate en lytse, boe
ren en lanarbeiders, Algemiene, Kristli-
ke en R.K. en sa fierder, dan soe har
ynfloed net folie mear om ’e hakken
hawwe. Net allinnich om’t dan de iene
de oare bistride soe, mar ek om’t it yn
de situaesje fan it moderne libben net
mear mooglik is goed partij to jaen oan
oare maetskiplike groepen en de oerheit,
as hja net biskikke oer deskundige ad
viseurs en sekretariaten. De agrariërs
hawwe in libbensgreat bilang by de EEG
by de nasjonale wetten en regelingen,
dy’t de ianbou reitsje en dat binne hiel
hwat. In deskundich toporgaen kinne
hja nou minder as ea misse. Dit orgaen
moat al den dei op ’e bres stean foar de
totale agraryske groep. Dêrfoar moatte
hja mei feiten en bidriuwssituaesjes fol-
slein op ’e hichte wêze, sawol ekono-
mysk en technysk as wol sosiael, hja
moatte op alle ministeary’s ynfloed en
taforsjoch halde en yn it bysünder fan
de yngewikkelde prosedures fan de EEG
yn Brussel stüdzje meitsje en har yn-
bring leverje. Hwant hjir leit it earste
en wichtichste bilang foar alle agra
riërs: har reedlik bistean. Dizze for-
tsjintwurdiging kin nea goed genöch
wêze en kin allinnich deskundich en mo
dern operearje, as alle Nederlanske boe
ren, tünders en arbeiders meimekoar dit
mooglik meitsje. Hwa’t dat net ynsjocht,,
rint mei in blynkape foar en kin men
biswierlik mear serieus nimme.
De twadde kwestje is: hwa moat dat dan
bitelje? Hwant dat lycht der net om. Is
it ünbillik om to sizzen, dat dan ek alle
agrariërs, nei forhalding fan har bi-
driuwsgreatte en bidriuwssoarte, in by-
drage jaen moatte? Soe it billiker wêze,
dit frij to litten, sadat in diel foar dizze
In 6 jaar tijds verloor dit deel van Fries
land dus door niet aangevuld vertrek
aan inwoners evenveel als de inwoners
van de stadjes Workum, Hindelopen en
Staveren samen, toch wel een triest
beeld, vooral als men bedenkt, dat een
geboorte-overschot een en ander (wat
het platteland betreft) nauwelijks of
niet kan opvangen.
Een gelukkige omstandigheid is, dat ’t
vertrekoverschot toch jaarlijks telkens
kleiner wordt.
Daar komtt, economisch gezien, echter
bij, dat van de bijna 90.000 Zuidwest-
hoeksters bijna 10.000 tot de bejaarden
moeten worden gerekend, ruim 11
De kleine stadjes zijn wel het meest
Prinses Margriet en Mr. Pieter van Vollenhoven bekijken de fraaie Ita
liaanse melkkast en kandelaars, die zij donderdagavond aangeboden
kregen bij de overhandiging van de eerste geschenken
vóór hun komende huwelijk.
Een beeld van het bijzondere partijcongres van de P.v.d.A., dat vrijdag
en zaterdag in de Rotterdamse Riviere-hal werd gehouden. Op de foto:
de nieuwe lijstaanvoerder van de P.v.d.A., Drs. J. M. den Uyl
in gesprek met de heer Vos.
IT LANBOUSKIP OP ’E SNIJTAFEL 1
It leit yn de bidoeling fan de boereorgani-
saesjes dizze winter ris to hifkjen, hoe’t
de boeren steane ünder it toporgaen: It
Lanbouskip. It liket in needsaeklik inisia-
tyf, omt de léste jierren hiel hwat tsjin
dit orgaen aksje fierd is, yn it bysünder
fan de Koekoekmannen. Mar net allin-
dy’t tsjin it Lanbouskip binne, omt it har
jild kostet en fierder der gjin praet oer
hearre wolle.
Oaren binne troch agitaesje sa ophitst,
dat se al nidich wurde as se de namme
mar hearre, ek al witte se mar in hiel
lyts bytsje fan de saek óf. Beide groe
pen sille net oan it bisprek dielnimme
en binne ek net fan doel in bydrage to
leverjen ta forbettering. Hja wolle oars
neat as de saek oan ’e kant ha, fierder
gean har tinzen net. Hwat der it ggfolch
fan is en hwat der dan fierder barre
moat, ha se noch nea oer tocht, mar it
Lanbouskip moat fuort.
Ik soe foar de oaren graech ris hwat
djipper op de saek yngean wolle en yn it
bysünder dy dingen bisprekke, dêr’t hja
meimekoar hwat oan dwaen kinne en
dy’t faeks ek better en oars regele wur
de kinne. Ik siz dêr fuort by, dat elts
it rjucht hat der oars oer to tinken en
ek hjir op dit plak syn miening nei foa
ren bringe kin, mar allinnich as dit op
in saeklike wize dien wurdt. Oan rop-
perij en skellerij is gjin inkelde bihoefte.
Ik soe dan bigjinne wolle mei to sizzen,
dat in orgaen, droegen fan alle agra
ryske organisaesjes, needsaeklik is. Wol
le de agrariërs har needsaeklike yn
floed op de nasjonale en ynternasjonale
nich troch har, ek hiel hwat boeren, dy’t wetten en bisluten bihalde, dan moatte
oansletten binne by de trije stansorgani-
saesjes, rinne net botte heech mei dit
hëge orgaen en hawwe earnstige krityk.
Ik leau, dat dizze krityk needsaeklik is
en dat it tige forstannich is dit fraech-
stik nou mar ris goed to bisjen.
Nou wit ik skoan, dat der boeren binne,
Dear iz naet in lid oon uwz dat de deads
naet to pén nimt.
R. Huisman maakt zijn cliëntele bekend,
dat hij voortaan maar drie dagen pap
kan venten.
Als de bladeren vallen
Met rijp op het gras
Is ’t meestal zo
Dan merkt men het pas
Het z.g. kwartaalbericht van Sudergoa
bevat interessante gegevens over het
bevolkingsverloop in de 13 gemeenten
van de Zuidwesthoek.
Eerst is nagegaan hoe het verloop is
geweest tussen 1950 en 1960. Elke 100
inwoners van 1950 zijn dan in 1960 resp.
gegroeid of teruggevallen tot het vol
gende index-cyfer;
Wij zien uit deze cijfers, dat verhou
dingsgewijs van alle Zuidwesthoekge-
ineenten in deze periode Bolsward het
snelst is gegroeid. Het wordt echter op
de voet gevolgd door -Sneek, terwijl de
relatief grote en onverwachte groei van
Gaasterland valt te verklaren uit de
Stichting van het Ambonezenkamp Wyl-
demerk.
Opvallend is, dat verder alle platte
landsgemeenten in inwoneraantal zijn
achteruit gegaan, alleen het industrie
stadje IJlst vertoonde geringe groei, al
is 1.6 over 10 jaar een te verwaar
lozen cijfer.
De grootste klappen kregen kleine stad
jes als Staveren en Hindelopen.
Ook over 1960-1965 (dus over slechts
vjjf jaar) is weer een dergelijke telling
gemaakt. Elke 100 inwoners van 1960
zijn in 1965 geworden tot;
Dames:
De dames reden tweemaal 500 meter.
Akke Falkena 54».
Baukje Spoor 55*.
Grietje DullesOosterhof 56.
Doetie Schilstra 56b
Jantje Falkena 567.
De conditie van het ijs, was vooral van
wege de vrij dichte mist, slecht.
kosten opdraeije moat? Is it ünbillik, dat
in wetterskip of polder alle yngelannen
mei bitelje lit om’t hja allegearre bilang
hawwe by it wurk fan dit wetterskip?
En is it hjir oars? As sa’n toporgaen
foar alle agrariërs in needsaeklik yn-
strumint is, moat dan net elk syn diel
fan de kosten meidrage? En soe men
wolle, dat dit frij bliuwe moast en al
linnich de reedlike lju it dübele of trije-
dübele bitelje moasten foar wurk, dat
har allegearre likefolle foardiel bisoar-
get? Dat liket my nou krekt ünbillik
en ünsosiael ta.
It is wier, dat dy ünforkwiklike dingen
as yn Hollandse Veld aeklik binne. Mar
hwa hie de skuld? It is ek aeklik as de
polysje in jongeman ophellet, om’t hy
net yn tsjinst wol, it is ek aeklik, as de
doarwarder in hushaiding op strjitte set,
dy’t gjin hier bitelje wol, mar kin men
yn in rjuchtsteat as léste middel de
twang misse? As alle oproppen en war-
skögjngen net helpe, woene jo dan de
saek mar slüpe litte? Hwer soene wy
dan bidarje?
Dêrom soe ik bigjinne wolle mei to stel
len, dat de Lanbou biskikke moat oer in
sintrael, deskundich apparaet, dat syn
nasjonale en ynternasjonale bilangen bi-
hertiget en foarstiet. En twad, dat in for-
plichte bydrage fan alle agrariërs yn de
kosten, neigelang har bidriuw, de meast
billike oplossing is. De oare kear oer it
hoe en het!
In deze oorlog zijn er geen duitse voel
horens, die naar de vrede tasten. De
oorlog wordt door ons Duitsers onver
biddelijk tot ’t zegevierende einde voort
gezet.
Moskou en Leningrad uit de lucht be
stookt.
Het seizoen is voorbij
Een ander kwam weer
In een klein poosje tijd
Nam alles een keer
„verouderd”. Meer dan 14 bejaarden
vinden we juist in Workum, Hindelo
pen, Staveren en Sloten, om precies te
zijn:
Senioren:
Tonny Ferwerda, Bolsward de 500
m. in 462, de 1500 m. in 2.34*.
Jeen Wester, Eemewoude 46.5 en
2.375.
D. Jellema, Grouw 46* en 2.385.
G. Abma, Burgwerd 46» en 2.385.
R. B. Span, Stiens 47* en 2.395.
M. Hoekstra, Heerenenveen 47 en
2.42».
Sybolt de Vries, Harich 49 en 2.40».
junioren:
Eppie Bleeker, Bolsward, de 500 m.
in 492, de 1500 m. in 2.44».
Anne Brouwer, Kortezwaag, 495 en
2.445.
P. Swierstra, Weidum 50* en 2.46.
Willem Beetstra, Ulst, 50 en 2.47’.
F. Burggraaff, Dantumawoude 523
en 2.53*.
Vrijdag is bij Waddinxveen de heer W.
Tjoelker uit Bolsward tengevolge van
een klapband van het wegdek geraakt
en tegen een boom gebotst.
Hij kreeg een schedelbasisfractuur, aan
de gevolgen waarvan hij vrijwel onmid
dellijk overleed.
De heer Tjoelker, die in Bolsward aan
het Marktplein met zijn echtgenote een
souvenirszaak dreef en ook te Grouw
een dergelijke zaak had, werd 39 jaar.
Hij) was vertegenwoordiger in leder
waren en had o. a. de alleenverkoop
van bepaalde artikelen op dit gebied.
In Bolsward was hij enige jaren lid
van de Skotsploech en maakte alszo-
danig destijds de reis naar Sicilië mee.
Ook beoefende hij wel de nevenfunctie
van kelner uit.
Hedenmiddag vindt vanuit Het Convent
de begrafenis plaats.
Advertentieprijs: 16 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Contractprijzen op aanvraag
Dezer dagen wordt door de T. C. de
ploeg samengesteld, die Friesland zal
vertegenwoordigen op 26 november,
voor de wedstrijd om de Usselcup.
Voor deze wedstrijd mag elke provincie
een ploeg van 5 man afvaardigen.
Het vorig jaar bezette Friesland een
fraaie derde plaats. Tonny Ferwerda
Zaterdag hadden op de Deventer kunstijsbaan de eerste selectiewedstrijden plaats
van de centrale training van het gewest Friesland van de K. N. S. B. Diverse
leden van de Bolswarder schaatstrainingclub boekten hier fraaie successen.
Bij de senioren zag Tonny Ferwerda zijn harde training van de afgelopen zomer
beloond met een fraaie eerste plaats; bovendien klasseerde Gerrit Abma zich
als vierde, eveneens een fraaie prestatie. Bij de junioren presteerde Eppie
Bleeker het de kampioen van de afgelopen winter Anne Brouwer uit Kortezwaag
met miniem verschil te kloppen en hierdoor eveneens beslag te leggen op de
eerste plaats. Een fraai succes tevens voor trainer Piet Venema.
Lemsterland is dus de meest
gemeente. Natuurlijk spelen rust-, be
jaarden- en ziekenhuizen een grote rol,
In dit opzicht maakt Bolsward, dat vele
dergelijke verzorgingscentra telt, hoe
wel iets boven het gemiddelde liggend,
toch een vrij jonge indruk.
De werkloosheid is in de Zuidwesthoek
zo blijkt uit gepubliceerde cijfers, vrij
gering. Boven de 100 werklozen komt
slechts Sneek (telling eind juli)- Bols
ward had er toen 9, w.o. geen enkele
vrouwelijke.
Een ander hoofdstuk is het gemiddelde
inkomen per belastingplichtige. Dit be
draagt in Nederland f 5764,in Fries
land 5139,-, een grote achterstand dus,
gedeeltelijk veroorzaakt door algemeen
als onrechtvaardig aangevoelde klassi-
ficatie. In 1946 waren die cijfers resp.
f 2135,- voor geheel Nederland en voor
onze provincie f 2069,-.
Bolsward stond in datzelfde jaar geno
teerd voor f 1984,- en thans voor f 5051,-
Het blijft dus iets achter bij het pro
vinciale gemiddelde. Hindelopen is het
laagst van allemaal nl. f4349,-.
Het platteland maakt geen slecht figuur
en ligt boven het provinciaal gemiddel
de, bijv. Wonseradeel f 149,- hoger en
Wymbritseradeel f182,- hoger. In bei
de gevallen is het ook meer dan het
gemiddelde van Sudergoa, dat slechts
f 1,- lager ligt dan het Friese doorsnee-
inkomen. Het landsgemiddelde wordt
door geen enkele gemeente in de Zuid
westhoek gehaald.
Gemiddeld wordt er in Bolsward het
meest aan bejaardenzorg gedaan. Er
zijn volgens het overzicht 7 centra, ter
wijl er nog één in oprichting is. Alleen
Sneek komt hieraan toe, maar dit is
ook bijna driemaal zo groot.
Echter ook heel wat ouderen worden
thuis verzorgd of genieten zelfstandig
van hun oude dag.
Zo heeft ondanks al de tehuizen Bols
ward 53 méér kinderen op school dan
het bejaarden telt. Wonseradeel heeft
echter 704 bejaarden méér dan school
gaande kinderen, Wymbritseradeel
daarentegen weer 85 kinderen méér dan
bejaarden, waaruit blijkt, dat Wonsera
deel van deze drie het meest .verouderd’
is, al moet hierbij in aanmerking geno
men worden, dat Wonseradeel er 3 be
jaardencentra heeft en Wymbritsera
deel slechts één.
Workum heeft weer 85 méér bejaarden
dan schoolgaande kinderen. Er zijn n.l.
veel bejaarden geconcentreerd in Ma-
riënacker en St. Gertrudis.
Zo geeft dit overzicht in het kwartaal
bericht 1966 veel stof tot overpeinzing.
Omdat Hennaarderadeel en Baarderadeel
niet bij de Zuidwesthoek worden gere
kend, konden wij helaas deze gemeen
ten niet in het overricht betrekken.
In Bolsward was de groei zelfs sterker
dan in de vorige periode.
Toen in 10 jaar per 100 ruim 9 inwo
ners meer, nu in 5 jaar reeds ruim 6.
Onmiskenbaar is de gunstige invloed
van de kempolitiek voor de kern Sneek
en de subkem Lemmer. Ook Ulst kreeg
in deze periode de wind in de zeilen.
Trouwens in het algemeen is de tendens
gunstiger. De verliezen zijn minder
groot en waren het in de periode 1950-
’60 van de 13 gemeenten slechts 4 die
hun aantal inwoners zagen gehand
haafd of uitgebreid, nu zijn dit er 6.
In ogenschouw genomen, dat dit een
periode van slechts 5 jaar is, gaat het
tn Wonseradeel en Wymbritseradeel
Snel bergafwaarts.
Tellen wij alles bij elkaar, dan is het
Vertrekoverschot in de 13 gemeenten
van de Zuidwesthoek in absolute geval
len over de jaren 1959 t.m. 1965, d.w.z.
het aantal personen dat uit de Z.W.H.
In deze Jaren vertrok, zonder dat er
anderen als zich hier vestigende perso
nen voor in de plaats kwamen als volgt:
Bolswards Nieuwsblad
89
«r
