De mammoetwet
en
6abe Skroar
vernieuwing
de onderwijs
De school stelle de leerling
boven de vakken
Stemmen jacht
Zilveren filmpjes
VoetjesspeL...
Ingezonden
Fan de Martinyloer
106e JAARGANG
No. S
DINSDAG 17 JANUARI 1967
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Wymbritseradeel.
Hwat hat
üs hjoed to sizzen
WAAROM MAMMOETWET?
gevraagd.
Tj. de J.
PIET
1
Advertentieprijs: 16 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Contractprijzen op aanvraag
H. K. H. PRINSES MARGRIET VIERT DONDERDAG
HAAR 24ste VERJAARDAG
opzicht zullen aam de jeugd de hoogst
mogelijke eisen gesteld moeten worden,
doch deze eisen zullen niet langer los
van de jeugd in de studeerkamer van
welke deskundige ook geconcipieerd mo
gen worden, doch zullen ten volle reke
ning dienen te houden met de werkelijk
heid van en rondom de jeugd.
De school zal in de toekomst meer moe
ten zijn dan een weegschaal die intellec
tuele prestaties tegen vaste intellectuele
normen afweegt en het te licht bevon-
dene als afval verwerpt; Zij zal een in
stituut moeten zijn, dat de jeugd op
vangt, haar na toetsing in haar onder
scheiden geledingen onderbrengt en haar
daar tot de hoogst mogelijke prestaties
in brede zin weet te brengen.
Wil de mammoetwet de onderwijsver
nieuwing op gang kunnen brengen, dan
zal juist van de kant van de leraren be
grip voor de taak van de school ten
aanzien van de leerlingen gevraagd wor
den en spontane bezigheid om deze
ten dele nieuwe taak op zich te ne
men.
Wil de mammoetwet inderdaad tot de
noodzakelijke vernieuwing van het voort
gezette onderwijs bijdragen, dan zal ’t
nodig zijn, dat de school de leerlingen
boven de vakken stelt, niet met de be
doeling om hen hoe dan ook op een goed
kope wijze diploma's in handen te spe
len, doch om hen op de meest doelmati
ge wijze de meest doelmatige kennis en
kunde bij te brengen. De school zij er
van overtuigd, dat haar doeleinden ver
der behoren te reiken dan die van de
afzonderlijke vakken gezamenlijk. De
vakken zijn immers geen schools doel
op zich, doch vormen enkel noodzake
lijke hulpmiddelen ter bereiking van een
hoger doel.
Waarlijk vernieuwend onderwijs veron
derstelt ook nog, dat de school in hoge
mate gericht wordt op de feitelijke situ
atie, waarin zij functioneert. De vrijheid
die bij de wet aan de individuele scholen
gelaten wordt, zal dan ook besteed moe
ten worden om de concrete school in
haar concrete situatie in staat te stellen
hebben, omdat zij nu eenmaal een ver
plicht doorgangshuis voor de jeugd vor
men, de taak die jeugd een onderkomen
te verschaffen, dat haar optimale vor
ming biedt.
Zal de mammoetwet werkelijke onder
wijsvernieuwing betekenen? Het is een
probleem, dat alleen na grondige voor
bereiding opgelost zal kunnen worden
door degenen die rechtstreeks bij het
onderwijs betrokken zijn.
Mond- en klauwzeer geconstateerd te
Bolsward.
Wiis mei wêze wolle is wolris healwiis
Healwiis mei wêze, wolris wiis
Waterleiding bevroren? De Haan ont
dooit electrisch!
Abonnementsprijs f 3.25 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
De Haagse heren
gaan er op uit,
Allen beweren,
de stembusbuit
is straks vast binnen,
geloof maar vrij.
Wie zal er winnen?
Onze partij!
De heren trekken
per karavaan,
vele gesprekken,
overal aan.
Geachte kiezers,
een opgaand getij!
Heus, geen verliezers.
Onze partij!
De heren lokken,
met zoet gefluit.
Pas op voor gokken,
neem een wijs besluit,
Zeker, een groot deel
denkt, 'k hoor er bij.
Lijst nummer zoveel.
Onze partij!
De heren vegen
hun stoepjes schoon.
Ze doen ’t gedegen,
In hoop op loon.
Ja veel beloven
maakt kiezers blij.
Politiek Boven.
Onze part(j!
Alle partijen
kennen de kunst.
Aanvallig vrijen
om kiezersgunst.
En allen zingen
dezelfde zang.
Vóór alle dingen
het Landsbelang!
Het klinkt oprecht.
Menen ze 't echt?
Uitgave: A. J. OSINGA N.V, Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
Telef. 2044 - Na 18.30 uur 2660 of 2335
(05157)
3e januari 1942
IN PRAKTYSKE OPLOSSING
Sünt de Pachtwet, in jiermannich foar
de oarloch, in ein makke hat oan de a-
sosiale situaesje fan de hierdeboer, is
it foar dizze groep in stik better wurden.
Dat is har, hwat my oangiet, ek fan her
ten gund en ik leau ek net, dat der ien
wolmienend minske wêze soe, dy nei dy
„Goede Aide Tiid” werom wol. Mei de
Pachtwet en de beide ütfierende yn-
stansjes: de Pachtkeamers en de Groun-
keamer, wurde de reedlike forhaldingen
sa goed mooglik biwarre, hwat wol bli-
ken docht üt it feit, dat de rebülje fan
eardere tiden op dit punt alhiel foarby is.
Men mag met recht en reden verwachten, dat de Wet op het voortgezet onderwijs,
populair gezegd de „Mammoetwet-Cals”, bij de aanvang van het schooljaar
19681969 In werking treedt, al zijn er ook geruchten, dat de invoering nog even
wordt uitgesteld. Of echter met de invoering ook dwingend de beoogde en brood
nodige onderwijsvernieuwing zal worden bewerkstelligd, is een vraag die buiten
de competentie van de wetgever valt en die ook niet op grond van het loutere
feit van de wetsinvoering noch bevestigend noch ontkennend kan worden beant
woord. De wetgever maakt immers wel de wet, doch de man vóór de klas maakt
het onderwijs! Hij alleen zal de letter van de wet door de geest van zijn onderwijs
tot leven kunnen brengen; hij alleen zal het geraamte van de mammoet de krach
tige spieren, de sterke zenuwen en het malse vlees kunnen geven; hij alleen zal
de ideële bedoelingen en achtergronden van de wet door zijn onderwijs tot vrucht
dragende realiteit kunnen maken. Hjj alleen kan op de wettelijke fundamenten
het huis van het onderwijs bouwen, dat een waar doorgangshuis voor de jeugd
vermag te zijn, aldus lezen wij in de zojuist verschenen publicatie van regerings
wege onder de veelzeggende titel: De eerste schreden van de mammoetwet.
Mei men dus oer de wettelike situaesje
yn it algemien tige tofré wêze, dochs
binne der jit wol punten, dêr’t men de
goede oplossing oant nou ta net foun
hat. Ik doel hjir op de kwestje fan it
ünderhald en de oanpassing fan de ge
bouwen. Neffens de Wet is it ünderhald,
mei ütsündering fan de lytse manke-
mintsjes, alhiel foar de eigners.
Yn de measte provinsjes is ek de prak-
tyk dêrneffens en bitellet de eigener de
kosten fan timmerlju en fervers. Lyk-
wols yn mannich gefal liedt dit ta for-
waerloazing fan de pleatsen, omt de
kosten fan de faklju heech binne en de
rendeminten fan de pleats hege ütjeften
net ta litte. Hwat der dan dochs bart,
komt foar rekken fan de boer en dat is
fansels net yn oarder. Yn Fryslan wie al
sünt ieuwen in oare praktyk.
Dêr wie men wend oan de wizansje, dat
beide partijen elk de helt fan it ünder
hald bitellen. De goede forhaldingen wie-
ne dêrmei tsjinne, foun men hjir, hwant
omt beide dêrta bitelje moasten, fielde
men ek beide forantwurding en omtin
ken. De easken of forlangens fan de hier-
der bleauwen dêrtroch ek reedliker,
hwant it koste himsels ek jild. As men
seis neat bitellet en allinnich mar freeg-
je hoecht, tilt men der hwat lichter oer.
Doe’t de Pachtwet mei syn forplichte
noarmen yn wurking kaem, hat men
jin hjir yn Fryslan wol ris in kear óf-
frege, hoe’t it nou komme moast mei dy
ünderhaldskosten. Neffens de noarmen
wiene dy foar de eigner en as men dy
dus tapasje soe en dat wie forplichte,
soene de hierdeboeren twa kear bitelje
moatte. Oan de oare kant wie men hjir
perfoarst fan oardiel, dat de praktyk
fan beide de helt bitelje, folie better
wie as ien allinnich. Dêrom is de oplos
sing socht yn de folgjende methoade.
As in pleats takseard wurdt, birekkent
men earst de hierwearde neffens de
noarmen. Lit üs sizze, dat dit op sa’n
f 6000.ütkomt. Dan takseart men de
ünderhaldskosten fan de earste trije jier.
Binne dy foar dat tiidrek 1500 goune,
dus f 500,per jier, dan wurdt de helt
fan dy 500 goune dus 250 goune fan de
hier óflutsen. De hierder bitellet dus gjin
6000, mar 5750 goune hier. Hy kin dus
alle jierren 250 goune yn ’e büse halde
en dêrmei de helt fan de rekkens bitelje.
Yn wêzen bitellet hy dus gjin ünder
haldskosten. Dat kloppet hiel aerdich as
de raming fan de ünkosten goed west
haten as der ek bart, hwat der
barre moat.
Yn gans gefallen skilt dat troch de jier
ren ek net safolle, mar der binne ek hiel
hwat situaesjes, dat it net billik is. Sa
komt it gauris foar, dat de taksateurs
in pleats bisjogge, dêr’t frijhwat oan dien
wurde moast. Hja skatte it ünderhald,
siz mar op 1000 goune jiers en lüke dus
500 fan de hier óf. Komme se der nei
trije jier wer, dan blykt, dat der neat
bard is en de boel der jit minder foar
stiet as earst. De eigener koe of woe net,
mar de hierder hat lykwols yn dy trije
jier 1500 goune yn ’e büse hólden. De
pleats is minder wurden en wurdt dus ek
leger takseard, sadat én de hier én de
ünderhaldskosten allebeide oan de eige
ner jild kostje. Grift it Ongemak en de
Of het kleintje dat we hierbij afdrukken,
een kind van een voetbalspeler is weten
we niet. Wel weten we dat amateurfoto-
graaf J. ten Oever uit Delden zijn ca
mera uitstekend heeft gehanteerd. Foto’s
van onze kinderen maken we allemaal
graag, al is het alleen maar om Oma af
en toe een genoegen te doen. Maar deze
opname is meer dan zomaar een kiekje.
Let eens even op de fijne lichtval rondom
het liggende figuurtje. De voetjes en het
ene handje hebben een kleine lichtkrans
om zich heen. Er is tegenlicht gebruikt
en hoe Een heel belangrijk punt is
„het juiste moment”. Veel amateurs die
knippen maar raak. Als het kind er maar
op staat is het goed. Heus, Oma is met
een foto als deze dubbel blij. Dit is be
langrijk voor het maken van een goede
kinderfoto: Geduld hebben. Niet druk
doen. Aanvoelen als het goede moment
komt en dan zonder soesa AFDRUK-
ken!
haar bij die concrete situatie passende
doeleinden te bereiken.
Vanzelfsprekend zullen deze eisen aan
de betrokkenen, zowel bevoegd gezag en
schoolleiding als docenten, bijzonder
zware verplichtingen opleggen. Het is
nu eenmaal veel gemakkelijker zich door
minutieuze regelingen te laten leiden,
die voor iedere situatie en voor iedere
vraag het passende antwoord klaar heb
ben. Doch het onderwijs en de school
Het is, aldus deze publicatie, voor het
welslagen van de mammoetwet van groot
belang zich te blijven realiseren, dat
er geen rechtstreeks verband bestaat
tussen onderwijsvernieuwing en mam
moetwet, zoals zo vaak in die kringen
die wel belang hebben' bij het onderwijs,
doch die er niet rechtstreeks bij betrok
ken zijn, met het optimisme van de
ouderlijke hoop wordt gemeend.
Dit houdt evenwel in het geheel niet
in, dat vele anderen terecht hun scep
tische geluiden doen klinken. Stellig
biedt immers de Wet op het voortgezet
onderwijs aan de onderwijsvernieuwing
groter en reëler kansen dan de nog vi
gerende, versnipperde en verstarde wet
geving het doet. Doch het zou een kwa
lijk misverstand zijn te menen dat met
de invoering van de mammoetwet het
Nederlandse onderwijs als bij toverslag
naar vorm en inhoud zou veranderen,
zodat het bonte klaagkoor van ouders,
docenten, schoolleider, maatschappelijke
en industriële functionarissen, die tot
heden met haast ontmoedigende regel
maat hun veelszins gefundeerde bezwa
ren hebben geuit, zou verstommen of
alom louter lofliederen zou doen galmen.
Of de mammoetwet inderdaad zal bij
dragen tot de brede en verhoogde ver
nieuwing van het voortgezette onderwijs
is afhankelijk van de wijze waarop de
docenten van het voortgezet onderwijs
individueel en als groep, deze wet be
jegenen; van datgene wat zij ook in
samenspel met schoolleiding en bevoegd
gezag van deze wet weten te maken.
In zijn hoedanigheid van raamwet laat
immers een reeks van mogelijkheden
open, biedt zjj een reeks van vrijheden
die door bevoegd gezag en/of docenten
naar eigen inzichten kunnen worden be
nut, laat zij aan de creativiteit, de in
ventiviteit en het initiatief van de do
centen een reeks van zaken over.
Een gevolg hiervan is, dat de taak van
de docent verder zal reiken dan het lou
tere lesgeven en het louter uitvoerder
zijn van de wet. Hij zal voortaan zelf
aan de wet tot op zekere hoogte inhoud
moeten geven.
Men kan zich over deze vergrote vrij
heid verheugen, doch diene er anderzijds
evenzeer van overtuigd te zijn, dat vrij
heid nimmer gegeven wordt voor een
ongeremd hobby-isme of voor een door
drijven van eigen ideeën. Vrijheid roept
hoe dan ook verantwoordelijkheid op
voor de wijze waarop men die eigen vrij
heid besteedt.
En juist deze vrijheid in verantwoorde
lijkheid maakt het noodzakelijk, dat de
deur van het eigen heilige huisje wijd
opengezet wordt voor de geluiden van
buitenaf. Eigen inzichten, ook al Zijn
ze in jarenlange ervaring en eerst na
diepgaande bezinning verworven, verto
nen de eigenaardige neiging tot snelle
verstarring, wanneer zij niet voortdurend
geconfronteerd worden met en zo nodig
ook aangepast worden aan nieuwe om-
lekkaezje, de skurve boel en de wrak
ke büthüssouder bliuwe dan foar de hier
der, mar de skea, de hierformindering en
de weardeformindering, komt foar de
eigener.
De hierfêststelling giet fan de ünderstel-
ling üt, dat it nedige ünderhald ek barre
sil, mar as dit net bart, dan is dy óftrek
net goed.
Wetlik kin men der neat oan dwaen, men
kin it net werom freegje of de oare
kear óflüke. De eigner is it kwyt! Oan
de oare kant is it ek foar de hierder in
nare boel, as hy wenje en wurkje moat
op in pleats, dêr’t de eigner neat oan
dwaen wol of kin. Yn folie gefallen
docht hy it dan op eigen kosten, mar yn
oare gefallen wurdt der gjin spiker slein
en sloert it mar troch.
Der binne momenteel in pear eigners,
dy’t it oars dogge. As by de taksaesje it
takomstige ünderhóld skatten is, dan
bringe eigner en boer alle jierren dat
jild op in lienbankboekje, siz mar, elk
400 goune.
De ünderhaldsrekkens wurde fan dit
boekje bitelle en hwat er oerbliuwt, litte
se stean foar kommende jierren as der
faeks greatere kosten komme. Om in
great wurd to brüken, dit is it ünder-
haldsfouns foar dizze pleats en it mei
nearne oars foar brükt wurde. Dit liket
my in tige praktyske oplossing ta om it
reedlik ünderhald fêst to lizzen. Men is
dan wis, dat it ek ütfierd wurdt en net
ien fan beide partijen de dupe wurdt. In
foarbyld om nei to folgjen, tinkt my.
WEEK VAN GEBED VOOR DE
EENHEID DER CHRISTENEN
Evenals vorige jaren zal ook dit jaar in
Bolsward weer een reeks gededsdien-
sten worden gehouden in het kader van
de Week van Gebed voor de Eenheid
der Christenen.
De diensten zullen worden geleid door
de predikanten en geestelijken van de
Bolswarder kerken en gewijd zijn aan
het thema van de week: Geroepen in
de ene hoop.
Het gebed staat in het middelpunt, maar
het veronderstelt een samen luisteren
met het doel tot samenwerking te ko
men.
Bidden voor de eenheid is niet zo maar
een vorm van geloven wat men graag
wil. Het is een volgen in de voetstap
pen van Christus, die zelf dit gebed
begon.
De samenkomsten zullen een half uur
duren en om 19.30 uur aanvangen en
gehouden worden op
donderdag 19 jan. in de Doopsgezinde
kerk, Skilwyk.
vrijdag 20 jan. in de R.K. Parochiekerk,
Grote Dijlakker.
zaterdag 21 jan. in de Gereformeerde
kerk, Gasthuissingel.
De pastoor en de
predikanten.
standigheden. Met betrekking tot het
onderwijs geldt dit, dunkt ons, wel in
bijzondere mate.
Men dient ervan overtuigd te zijn, dat
het daadwerkelijke onderwijs een kwes
tie is van .worden’, van zich realiseren
in een bepaalde tijd en in een bepaalde
situatie, en niet een kwestie van ,zijn’.
Het is al zo vaak gezegd: de school be
staat niet, evenmin als het doel van de
school. Wat wel bestaat, zijn concrete
scholen in concrete situaties die bepaal
de bjj die concrete situaties passende
doeleinden nastreven met daartoe ge-
eigende middelen. Doel en vorm van
iedere school worden voor een groot en
belangrijk deel bepaald door de weder
om concrete maatschappij, waarin de
bezoekers van het doorgangshuis van
de jeugd dat de school is, eens terecht
zullen komen.
Wie mocht menen, dat dit neerkomt op
de dienstbaarmaking, laat staan uitleve
ring, van onderwijs en school aan de
particuliere en verzakelijkte belangen
van het bedrijfsleven, ziet o.m. over het
hoofd, dat juist in onze tijd het bedrijfs
leven meer schreeuwt om kunde dan
om kennis, meer om vorming dan om
beroepstechnische scholing, meer om
.mensen’ dan om schoolvakken.
De specifieke behoeften van de maat
schappij nopen de school allerminst
minder althans zeker dan in vele voor
gaande perioden in de richting van
de materialistische utiliteit in de be
smette zin van het woord. Integendeel
zelfs. De maatschappij vraagt om men
sen, <Me zichzelf in hun kracht en in hun
zwakheid hebben leren ontdekken; die
niet om-wikkeld, maar ont-wikkeld wer
den; die hun ingeboren talenten en be
gaafdheden hebben geactiveerd en die
in brede zin van het woord zich o.a.
met behulp van het onderwijs hebben
ontplooid tot in de voor hen meest vol
ledige zin van het woord humane wezens.
Meer dan ooit is het duidelijk, dat de
school dienstbaar moet zijn aan de jeugd
met het oog op haar bestemming. In elk
Bolswards Nieuwsblat
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum en
Oude grammofoonplaten
Nieuwland Appelmarkt 12.
Er zullen meer zinken pasmunten wor
den uitgegeven n.l. ook van kwartjes,
dubbeltjes, halve stuivers en centen. Op
de voorkant van het 2% centstuk wordt
een Fries üleboerd aangebracht.
De Mammoetwet kreeg deze naam,
niet omdat ze iets heeft te maken
met dieren of zo een mammoet
is een soort olifant, reeds lang uit
gestorven trouwens maar omdat
het zo’n omvangrijke wet is, die heel
véél wil regelen. Niet in het op on
derwijsgebied anders zo vooruitstre
vend Bolsward, maar in Drachten,
Leeuwarden en Heerenveen wordt in
Friesland met deze wet reeds ge
ëxperimenteerd. Straks krijgen we
er allemaal mee te maken, vandaar
dit oriënterend artikel, ontleend aan
de regeringspublicatie: De eerste
schreden van de Mammoet.
De Japanners zetten troepen aan land
op Borneo.
Hardrijderij voor vrouwen te Bolsward,
Uitslag: 1. Fokje van der Velde, Mar-
sum, 2. Tiete Reinsma, Warga; 3. Sietske
Pasveer, Akkrum; Ina Keulen, Terzool;
5. M. Nienhuis, Makkinga,
De Burgemeester van Bolsward, waar
nemende de taak van de raad, heeft her
benoemd tot voogd van het Weeshuis
de heer A. J. Osinga.
Oprichtingsvergadering ijswegencen-
trale Bolsward-Wonseradeel. Voorzitter
werd burg. J. Westra, secr.-penningm.
K. Falkena Bolsward. Gediscussieerd
werd over het vegen op zondag. Beslo
ten werd dit niet dan bij hoge noodzaak
te laten doen.
