Burgeroorlog dreigt
China
Gabe Skpoar
m
Periode van intense politieke
belangstelling
hark
en
sjoch
I
Groeiende spanning met Rusland
het G.P.V.
106e JAARGANG
No. 10
VRIJDAG 3 FEBRUARI 1967
Alle abonné’s die liet abonnementsgeld
per girostortingsbiljet betaalden
verzoeken wij nauwkeurige aandarht
voor het volgende
a f 6.50.
nr.
Adm. Bolswards Nieuwsblad
Gouden filmpjes
3365
45
20457
69
890
1334
1611
200
515
12427
2102
574
3127
2080
2344
405
312
777
2315
2337
542
te:
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindéloopen, Wonseradeel, Workum
19- 12
20- 12
21- 12
21-12
21- 12
22- 12
22-12
22- 12
23- 12
27-12
29- 12
30- 12
30-12
30-12
l-l-’67
3-1
3-1
5-1
18-1
Geestdriftige vergadering van
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Hwat haf
ós hjoed to sizzen
i
I
Groeiende spanning met Rusland.
Vermindering van het aardappelrantsoen
Mijnen ontploft bij Comwerd en Houw.
Verkiezingen in Japan.
Vrees voor toenadering.
Kerk en politiek.
procesverbaal
Radicalisme.
Geen beslissing.
Tot ziens, dit was Hark en Sjoch!
2
Advertentieprijs: 16 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Contractprijzen op aanvraag
Mannichien,
dy’t to wr&ld kaem op in grude strie
kaem to stjerren op in troane
Mannichien dy’t ienris op ’e troan siet
moast stjerre op in grude strie
le week februari 1917
Den Burg, Texel
Tjerkwerd
Wommels
Medemblik
Bolsward
Minnertsga
Sneek
Venlo
Bolsward
Bozum
Oudega W.
Wommels
Zaltbommel
Ommen
Oosterend
Weidum
Bolsward
Workum
Leiden
Bozum
Amsterdam, Koninginneweg
Edam
Ds. J. Simonides, doopsgezind predikant
te Bolsward, zegt het predikambt vaar
wel en wordt adjunct-commies ter se
cretarie te Leeuwarden
In orthodoxe kringen heerst een pijnlijke
teleurstelling over het feit, dat H.M. de
Koningin met de Prins en de Prinses op
een zondag hebben deelgenomen aan een
werelds Ijsvermaak.
De heer B. de Boer, thans 92 jaar oud,
die in 1825 bij de watersnood als zuige
ling zijn toevlucht vond in de kerk te
Parrega, vierde zijn 60 jarige echtver
eniging.
De dichter-zanger J. H. Speenhoff in de
Doele met Het Hollandse Lied o.a. met:
Ode aan de winter, Hondenworst, Luie
Adriaan, De fabrieksmeid (minnezang),
Het laatste landje, De twee gelieven.
Tegen een winkelier proces-verbaal op
gemaakt, nadat hij de kippen voerde met
regeringsrijst.
Vraag op het ijs alleen Harkema’s sui
kerslakken.
De eerst aankomende op de elfsteden
tocht was de heer De Koning van Leur
om 2 uur 53 3/5 minuut, de 2e Sj. Swier-
stra van Offingawier om 3 uur, 21 min.
Abonnementsprijs f 3.25 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Uitgave: A. J. OSINGA N.V., Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
Telef. 2044 Na 18.30 uur 2660 of 2335
(05157)
Bolswards Nieuwsblad
In de verhouding religie-politiek is toch
al het nodige veranderd. Het is nog niet
zo lang geleden, dat katholieke bis
schoppen strenge vermaningen uitstuur
den om te voorkomen, dat Nederlandse
katholieken bijvoorbeeld de socialisten
gingen steunen. Predikanten trokken te
gelijkertijd door het land om op de rots
vaste basis van het geloof de aanhang
van ARP, CHU, GPV of SGP te ver
groten. Met name de katholieke gees
telijkheid neemt nu een ander standpunt
in, getuige de recente uitlatingen van
mgr. J. Bluyssen, bisschop van Den
Bosch. Hij zei: „De katholieke kerk in
Nederland zal geen uitspraak doen over
de komende verkiezingen. Die tijd is
helemaal voorbij. We spreken ons niet
uit over concrete partijen. Daar zijn wij
te weinig deskundig voor. Het zou mis
schien iets anders worden als grote ge
varen dreigen, maar die verwacht ik
nietDe bisschop sprak tegen
over een redacteur van het pacifistische
blad „Radicaal”, naar aanleiding van ’t
feit, dat een vroegere KVP-onderminis-
ter van Onderwijs, mej. de Waal, lid
van de PSP is geworden. „Ieder moet
zoiets zelf weten,” aldus het antwoord
van de bisschop.
De voorbereidingen voor de verkiezingen verlopen pittiger, dan velen hadden
verwacht De politici gaan elkaar verwoed te ljjf, maar dat is niet zo’n groot
nieuws. Dat deden zjj in het verleden ook wel. Het belangrijke verschil is echter,
dat het nu gebeurt terwijl er veel meer publiek by is en dan bovendien nog pu
bliek, dat veel intenser meeleeft dan in het verleden. Voor de oorlog heeft Ne
derland ook zo’n periode van intense politieke belangstelling gekend. Dat was
tijdens de opkomst van het socialisme en als tegenpool het liberalisme.
Na Wilson kwam Rapacki in Parijs, de
Poolse minister van buitenlandse zaken,
met wie voornamelijk gesproken is over
de Duitse kwestie, die op het ogenblik
voor de Polen zo actueel begint te wor
den. De nieuwe Westduitse regering
heeft de toenaderingspolitiek van haar
voorgangster tegenover de Oosteuropese
landen geïntensiveerd en het resultaat
daarvan is, dat het nu tot het aankno-
Op de postkantoren worden herhaal
delijk luchtpostbrieven zwaarder dan
10 gram aangeboden; deze brieven
bevatten behalve een schrijven ook
drukwerk (bijv, foto’s). In dit geval
wordt de brief tegen brleftarief ver
zonden. Het is daarom voordeliger
een luchtpostblad te schrijven en de
foto’s als drukwerk te verzenden per
luchtpost (in een omslag met nietje
of sluitzegel).
van horen, maar men fluistert dat
ze geschonken zijn door de actieve
Vrouwenvereniging.
Kopergraver. Neen, een gouddelver
is de heer Van der Velde, Burgem.
Praamsmalaan 24, nog niet, maar hij
vond in zijn tuin toch een (koperen)
munt uit 1710. De munt wordt opge
zonden naar een expert.
Een botsing ontstond te Harlingen
tussen de bestelwagen van de 29-j.
R. G. uit Makkum en de 60-jarige
bromfietsrijder F. B. uit Harlingen.
De bromfiets werd vernield, de auto
beschadigd, procesverbaal opge
maakt.
pen van de diplomatieke betrekkingen
tussen Roemenië en Bonn zal komen.
Voor Bonn betekent dat, dat het bereid
is een Westduitse ambassadeur naast
een Oostduitse te zien, hetgeen velen in
Duitsland zien als een inbreuk op Bonns
stelling alleen geheel Duitsland te ver
tegenwoordigen. Deze positie heeft men
nu wat laten varen, zoals Boekarest
zich niet langer houdt aan de door de
Oosteuropese landen opgestelde eisen
voor de aanknoping van de betrekkin
gen. Hiervan waren de voornaamste de
erkenning van de grens langs de Oder
en de Neisse, de grens tussen Oost-
Duitsland en Polen, die heel wat verder
naar het Westen is komen te liggen dan
de oude Duitse grens, de erkenning van
Oost-Duitsland als afzonderlijke staat
en de officiële verklaring op geen en
kele wijze deel te zullen hebben aan het
kernwapen.
Polen en Rusland houden geheel vast
aan deze voorwaarden, waarvan inwil
liging onwaarschijnlijk is. Maar juist
daarom geeft dat een zekere stabiliteit,
die de invloed van Duitsland op de
Oosteuropese landen moet afremmen.
De Oosteuropese landen, die geen ge
meenschappelijke grenzen en geen ge
meenschappelijke problemen met Duits
land hebben, rijn minder afkerig van
betrekkingen met Bonn, dat op eco
nomisch en technisch terrein een aan
trekkelijke handelspartner kan worden.
Bovendien hoopt een land als Roemenië
in een toenadering tot Bonn een tegen
wicht te vinden tegen de als te groot
ondervonden Russische invloed. Ook dat
is een oorzaak, dat Moskou en ook
Warschau de toenaderingspolitiek van
de nieuwe Westduitse regering minder
toejuichen.
Op Boekarest kan Boedapest volgen,
terwijl ook met Sofia al contacten zijn
aangeknoopt. De eerste contacten met
Praag zjjn gelegd, maar hier spelen het
probleem van het verdrag van München
van 1938 en de positie van de Sudeten-
duitsers doorheen.
Het is niet zo verwonderlijk, dat kort
geleden populaire overzichten uit die
tijd mannen-broeders, de zindelijke
burgerheren, enz.) gigantische oplagen
behaalden. Men verlangt kennelijk toch
weer terug naar het politieke enthou
siasme van voorheen. De leus „in Den
Haag daar doen ze maar wat,” heeft
veel van zijn feitelijke ongeïnteresseerd
heid verloren. Men is nu wel degelijk
bereid, getuige de grote opkomst op
verkiezingsavonden, om mee te praten,
te schreeuwen desnoods, over wat er
dan wel in het Haagje zou moeten ge
beuren.
Er is, al met al, toch wel wat veran
derd. Dat, komt met in het minst door
de partijen zelf. De tegenstellingen rijn
groter geworden. Hoewel het ideaal
beeld nog lang niet is bereikt, kent de
Nederlandse politiek van vandaag toch
enkele duidelijke gezichten. De Partij
van de Arbeid, zich kennelijk voorbe
reidend op een oppositierol, neemt dui
delijk stelling op allerlei gebied.
Eeh nieuwe, niet onbetekenende, groep
D’ 66, die vooral onder de jongeren veel
aanhang lijkt te krijgen, zorgt ook voor
duidelijke uitlatingen. De Katholieke
Volkspartij neemt, welhaast traditie
getrouw, een middenpositie in. Het is
overduidelijk, dat het beleid-Cals is af
geschreven, maar daarmee is nog niet
alles over de toekomst gezegd. Opnieuw
zal weer veel afhangen van de partners
met wie de KVP in een nieuwe regering
gaat samenwerken.
Tegelijk met deze toeneming van de in
terne spanningen in China, waarvan de
gevolgen en de omvang op het ogenblik
nauwelijks te schatten zijn, neemt de
spanning tussen China en Rusland
scherp toe. Op het Rode Plein in Mos
kou hebben Chinese studenten tegen de
Russische revisionisten gedemonstreerd.
Het ingrijpen van de Moskouse politie
heeft enkele gewondén opgeleverd en
dat heeft weer geleid tot demonstraties
van honderdduizenden betogers voor de
Russische ambassade in Peking, waar
bij de nodige schade aan het gebouw
werd aangericht.
Het heeft er alle schijn van, dat deze
anti-Russische woede het doel dient
Rusland af te schrikken van eventueel
ingrijpen, wanneer het daarvoor b.v. in
de grensprovincie de kans zou zien. Een
duidelijke waarschuwing heeft Balluku,
de op het ogenblik in China vertoevende
minister van defensie van Albanië, la-
De KVP wil daaover nu nog niet veel
zeggen. Op het Overijsselse Appèl van
de KVP, een jaarlijkse gebeurtenis, die
nu door de komende verkiezingen extra
aandacht kreeg, vermeed fractievoorzit
ter drs. Schmelzer zorgvuldig om zich
te veel te binden. Hij had een reeks van
argumenten om duidelijk te maken, dat
het ongewenst is nu al een partner te
kiezen. De belangrijkste was wel, dat
de KVP eerst nadrukkelijk wil vast
stellen op welke wijze het eigen pro
gramma het best kan worden uitge
voerd. En dat kan pas, aldus de heer
Schmelzer, als bij de formatie dus
na de verkiezingen alle plannen en
Dat dacht u maar! „As dit sa troch-
giet ha wy, foardat de kij buten
komme, de üngetiid oan de kant,”
aldus opgetogen familie Bakker. Ja,
dat dacht u maar. Wij zijn pas sprok
kelmaand. En wel eens gehoord van
„Maart roert zijn staart” en „April
doet wat hij wil?” Toch leuk dat u
dat stukje tastbare lente stuurde.
Het „snieklokje” waarvan juffer
Reinalda op 17 febr. voor de RONO
van zal vertellen, kan echt wel wat
te laat gepland (niet geplant!) zijn.
Misschien bloeien dan de lupinen al!
Ziet u wel, dat het lente-optimisme
aanstekelijk werkt
Stralend. In Mantgum vertikte de
centrale verwarming het. Ondanks
het lenteweer namen de ambtenaren
toen toch maar een straalkacheltje
mee. B. en w. hielden een stralende
vergadering.
Het betreft de volgende stortingen
afgestempeld
19-12-66
19-12
19-12
en Wymbritseradeel.
het Oranjehuis, het optreden van de Ned.
Vereniging voor Sexuele Hervorming en
regeringssubsidies voor pornografie en
werken van godslasterlijke aard”.
Tijdens het appèl werd zowaar geklaagd
over „het radicalisme van de Anti-Re-
volutionairen”. Vooral minister Biesheu
vel moest het ontgelden: volgens het
GPV is hij „schadelijker voor kerk en
staat dan de socialisten”.
Bij de ARP zal men hiervan opkijken.
Halsbrekend. Als we de overigens
fraaie folder van de Bolswardse VVV
mogen geloven, moeten de predikan
ten in Bolsward ’s zondags halsbre
kende klimpartijen verrichten. Luis
tert u maar: „Preekstoel met in snij
werk de vier jaargetijden. Zeer
uniek. Te bezichtigen dagelijks. Zon
dags gesloten!”
gegevens op tafel liggen. Dat is een
vaak aangevochten standpunt. Het houdt
in feite in, dat vóór de verkiezingen, die
plannen en gegevens nog met beschik
baar zijn, zodat de kiezer eigenlijk nog
met kan weten, waar hij aan toe is.
Louter theoretisch gezien is dat een fou
te situatie. In de praktijk van onze va
derlandse politiek heeft drs. Schmelzer
echter gelijk. Men weet simpelweg nog
niet op de dag van de verkiezingen wat
de andere partijen precies van plan zijn.
Hoeveel zullen zij eisen? Op welke ter
reinen willen zij concessies doen? Op
welk punt zullen zij onder geen beding
iets toegeven? De antwoorden hangen
ook van de verkiezingsuitslag af. En
daar moet dus op worden gewacht.
Op deze KVP-bijeenkomst herinnerde de
heer Schmelzer er aan, dat PvdA en
VVD beslist niet samen in de regering
vertegenwoordigd willen zijn. „Daarmee
willen zij de KVP dwingen om weer
regeringsverantwoordelijkheid te dragen.
Dan is immers geen combinatie moge
lijk, waarin de KVP de rol van oppositie
partij kan spelen. Alléén regeren kan
geen van beide. De KVP is echter niet
bereid tot elke prijs regeringsverant
woordelijkheid te dragen. Het zal eerst
moeten vaststaan, dat het maximum
van het eigen programma in het rege-
ringsplan wordt overgenomen”.
Het is een dreigement, dat de KVP tot
nu toe in elke verkiezingscampagne
heeft laten horen. Er is echter nog geen
regering geweest in onze moderne his
torie, waarin de KVP met was verte
genwoordigd.
Ondanks de wat vage uitspraken kwam
drs. Schmelzer toch tot een duidelijke
„voorkeur”. Hij sprak zich uit voor een
samenwerking tussen KVP, ARP en
CHU, al voegde hij er wel de reserve
„als het mogelijk is” aan toe. De Chr. dermijning van het”gezag, aanvallen op
Hist. Unie, tijdens de regering-Cals in
de oppositie, heeft zich kennelijk in de
ogen van de KVP-voormannen gereha
biliteerd door de steun aan het kabinet-
Zijlstra. Het is de KVP trouwens steeds
een doorn in het oog geweest, dat de
CHU niet samen optrok met de twee
andere grote christelijke partijen. Daar
mede de kans op één grote christelijke
partij nog kleiner makend dan zij al
is.
ten horen. Hij zei ervan overtuigd te
zijn, dat er geen onderscheid tussen
front en achterland zal zijn, wanneer
idioten of militaire avonturiers zoals de
Amerikaanse imperialisten en de mo
derne revisionisten (d.w.z. de Russen)
het zouden wagen China binnen te val
len.
Het is overigens helemaal de vraag of
Moskou tot avonturen bereid is, maar
het zou op wat langere termijn mis
schien denkbaar zijn, dat het steun zou
gaan verlenen aan een opstandige Chi
nese generaal.
In hoeverre men rekening moet houden
met een inval van het leger van Tsjiang
Kai-sjek op het vasteland is eveneens
zeer onzeker. In de eerste plaats zou
Tsjiang voor zijn operaties toch wel
flinke Amerikaanse steun nodig hebben
en in de tweede plaats is de kans groot
dat Rusland bij een dergelijke bedrei
ging van China toch de voorkeur geeft
aan Mao boven Tsjiang. Op Formosa
schijnt men Tsjiangs voornaamste kans
te zien in een algemene volksopstand
tegen de communisten, wanneer het
sein voor de invasie zal worden gege
ven. Voorlopig lijkt het daar echter nog
niet van te zullen komen.
Geen ja en veen neen.
Premier Wilson is nu in Parijs geweest
voor zijn oriënterende gesprek met pre
sident De Gaulle. Niemand verwachtte
een antwoord van de president op de
vraag, of hij een toetreding van Enge
land tot de EEG wederom zou torpede
ren. Over het gesprek is niets anders
uitgelekt dan dat de beide heren het
bijzonder goed met elkaar konden vin
den, dat Wilson gematigd optimistisch
blijft en dat vooral de positie van het
pond als internationale kredieteenheid
aan de orde is geweest. Hiertegen zou
De Gaulle bezwaren maken.
Verkiezingen voor het parlement in Ja
pan hebben de grote liberaal-democra-
tische regeringspartij van premier Sato
een teruggang van 294 tot 277 zetels
in het 467 zetels tellende parlement op
geleverd. Weinigen zullen deze uitslag
hebben verwacht, daar men algemeen
uitging van een forse nederlaag van
Sato, die de meest onpopulaire premier
van Japan heet te zijn en wiens rege
ring enkele malen in felle opspraak is
geweest wegens corruptieschandalen,
terwijl er bovendien een lichte terug
gang in de economische bedrijvigheid
valt waar te nemen. De uitslag bewijst
bovenal de trouw van de kiezers.
Het is vermoedelijk niet overdreven, dat
men hier van een burgeroorlog spreekt.
Volgens het relaas op de Pekingse
muurkranten, die uiteraard ook niet het
toppunt van betrouwbaarheid zijn, zou
den alle divisies op een na gehoorzamen
aan Wang En-mo, de commandant van
het militaire gebied Sinkiang. Deze
Wang heet een kapitalistische koers te
varen. Er wordt gezegd, dat de Mao-
gezinde beweging hier wordt onder
drukt door legereenheden, die de kapi
talistische weg zijn opgegaan. In de
hoofdstad Oeroemtsji was aan „revo
lutionaire rebellen” verhinderd samen
te komen. In een andere stad is gevoch
ten en de muurkranten spreken van
meer dan honderd doden. Hier is „niet
slechts sprake van een poging om mas
sabewegingen (zoals van de Rode Wach
ters) te verpletteren, maar van een
contrarevolutionair oproer.”
Ook uit andere provincies, zoals Sze-
tsjoean in het zuid-westen en Mongolië
in het noord-oosten, wordt weerstand
van het leger tegen de Rode Wachters,
en dus tegen Mao Tse-toeng, gemeld. In
andere provincies,zoals in Mantsjoerije
en Sjansji, heeft het leger zich gedragen
zoals Mao dat wenste, niet meer als de
grote neutrale macht, maar als de ver
dediger met het geweer.
Het is natuurlijk vervelend om een kwitantie aangeboden te krijgen,
terwijl men al betaald heeft. Om dit te voorkomen, zouden wij degenen,
van wie deze onvolledige stortingsbiljetten afkomstig zijn, willen ver
zoeken ons daarvan omgaand even op de hoogte te stellen, b.v. door
het betalingsbewijs aan ons te zenden.
Een voorbeeld maakte dit duidelijk. 1
brief plus foto’s naar Australië in
één zending kost f 3,15, gesplitst per
luchtp^tblad en aparte drukwerk-
zending echter maar f 1,27. Aan het
postkantoor kunnen verdere inlich
tingen worden verkregen.
„Duvelseilan”. Deze naam houdt ver
band met de aan het eind der vorige
eeuw gerucht makende zaak tegen de
Franse officier Dreijfus en diens ver
banning naar het Duivelseiland, al
dus schrijft ons de heer Hofstra uit
Makkum. Blijkbaar vond men deze
naam zo toepasselijk op een veehou-
dersbedrijfje in de N. Makkumer
meerpolder, dat vooral in herfst en
winter moeilijk bereikbaar was en
gelegen op arme grond een sober be
staan opleverde.
De spanningen in China nemen toe, nu blijkt, dat het leger niet buiten de strijd
tussen Mao en zijn aanhangers aan de ene en diens tegenstanders aan de andere
kant heeft kunnen blijven. Gevaarlijk lijkt de toestand in de provincie Sinkiang,
de grote noordwestelijke provincie, die grenst aan de Sowjet-Unie in het noord
westen en aan Buiten-Mongolië in het noord-oosten.
Het verband tussenen religie en politiek
werd wel sterk naar voren gebracht op
het „Nationaal Appèl” van het Gerefor
meerd Politiek Verbond”, dat het afge
lopen weekeinde in Utrecht werd gehou
den. Het was een zeldzaam geestdrifti
ge vergadering. Enkele duizenden be
zoekers. Sprekers met bulderstemmen.
Massaal gezang. Lijstaanvoerder P. Jon
geling, lid van de Tweede Kamer, had
heel wat punten gevonden om er zijn
banvloek als het is toegestaan hier
een duidelijke katholieke term te gebrui
ken over uit te spreken.
Het dirigistisch regeringsbeleid, de on-
Het voorjaar kondigt zich reeds aan.
In de laatste week van januari zag
H. en Sj. schrijver een ekster, die al
druk in het spier was met de bouw
van zijn nest.
Zeg het met bloemen zal familie
Bakker uit Arkum wel gedacht heb
ben, toen aan ons rubriekje op de
verjaardag van onze kroonprinses
een geurend vers madeliefje werd
gezonden en heus geen kleine.
Het was geplukt door Tetsje Bakker
en Michiel Galerna, die ook al
aangestoken door het zachte weer
samen een hut wilden bouwen en
toen allemaal madelieven ontdek
te.
De koster woont tegenover de hoofd
ingang, lezen we. Entree 50 cent.
Maar er staat niet bij van welke
kerk (trouwens ook niet in welke
kerk de zondags gesloten preekstoel
zich bevindt.
Bij het grote aantal gijo-stortingsbiljetten, dat tef betaling van het
abonnementsgeld le halfjaar 1967 bij ons binnenkwam, waren er een
aantal, waarop vergeten was de naam en het adres van de afzender in
te vullen.
Nog meer puzzels biedt de folder.
Op een plattegrond wordt met het
cijfer 13 verwezen naar de HBS
en met 14 naar de Techn. School.
Noch de een, noch de ander komt
echter op de plattegrond voor. Toe
risten die deze fraaie monumenten
willen bezichtigen, kunnen zich wel
de blubber zoeken.
Oranje-top. Overal in den lande
werd dinsdag vanaf de torens in stad
of dorp gevlagd, ter gelegenheid van
de verjaardag van de Kroonprin
ses.
Oranjeflop was het in Makkum, zon
der rood, wit, blauw van de meer
dan ene toren die het dorp rijk is.
Bats! Met geweld vloog de 23-jarige
Bolswarder brommer A. S. in Har
lingen op de hoek Havenplein-Dok
tegen de 18-jarige K. de J. op. Of
was het net andersom? Hoe dan ook
beide brommers werden zwaar be
schadigd. Het letsel van de berijders
viel nog al mee. De scha hebben ze
onderling geregeld.
Hichtum kreeg nieuwe „antieke”
knopstoelen met biezen zittingen in
de kerk, die wonderwel in het inte
rieur passen. Men wil er geen praat
