Friese vogel beschermingswachten
niet meer weg te denken
fa a a v
Thans reeds meer dan 100 afdelingen
met 12.000 leden
I
BA
Stranljippen
en
Zilveren filmpjes
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiin
Man door auto aange
reden en gewond
Fan de Martinytoer
A
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
106e JAARGANG
No. 15
DINSDAG 21 FEBRUARI 1967
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
W ymbritseradeel.
telt reeds 700
J. s.
Bokking voor werklozen en armlastigen.
Tj. de J
De Italiaanse stad Turijn is bedekt met
een pak sneeuw van meer dan twintig
centimeter hetgeen de grootste sneeuw
val van de laatste jaren betekent. Op
de foto een aantal automobilisten die
Advertentieprijs: 16 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Contractprijzen op aanvraag
4e week februari 1942
de BS’J.V.W.
met uitzonde-
van de èond in woord en beeld over het
gehele land heeft verkondigd.
Volgens veler verwachting zal de oorlog
in het voorjaar het hoogtepunt bereiken.
Froulju, kom jim yn ’e stêd om de krol
yn it hier sette to litten, wit dan dat
Monsma, Appelmerk it adres is. It hüs
mei de trepgevel.
Batavia bedreigd. Amerikanen verlaten
Java.
Duizenden nederlandse kinderen hebben
in het afgelopen jaar in Duisland herstel
van krachten hervonden, uit erkentelijk
heid voor deze duitse genegenheid zullen
thans een aantal duitse kinderen voor
een verblijf van zes weken in Nederland
worden uitgezonden.
De heer J. Kuipers te Makkum 40 jaar
notarisklerk.
De tol op Galamadammen wordt 1 maart
definitief opgeheven.
Fietsen op de bon. Veertien dagen lang
zal de verkoop stil staan.
Huldiging fan Dr. P. Sipma by syn 70
jierdei.
Verpachting door B. en W. van Bols-
ward de opbrengst van o.a. het tolhek
te Burgwerd. M. Oberman, burg., D.
Beijer, secretaris.
Wie op reis wil, vergete zijn broodkaart
niet.
In Leeuwarden het straatschrobben en
andere waterverspilling verboden.
Is men sa büten
En komt de joun oer it f jild
Dan binne ’t har lüden
Der’t de greide fan tilt.
Nou yn febrewaris
’t Is ier yn ’e tlid
Dochs makket har rop
Us jimmer-oan bliid.
De libbene büntrokken
Tige by üs bikend
Binne winterde!
In tiidtsje absint.
It bin drokte makkers
Yn In libben petür
Hwat ha hja to praten
Hwer ha se it oer 7
Foar üs net forsteanber
Mar foar harren Is 't tael
Dêrom ha dy bisten
Sa’n heislik kabael.
Abonnementsprijs f 3.25 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Uitgave: A J. OSINGA N.V, Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
Telef. 2044 - Na 18.30 uur 2660 of 2335
(05157)
gehele stichtingskapitaal bij de aanvang
van het boekjaar bedroeg.
Financiële bronnen moesten aangeboord
worden en dit gebeurde met succes. Er
werden bijdragen ontvangen ven:
vele afdelingen van de BFVW (in to
taal meer dan f2000);
particulieren (eveneens meer dan f 2000
waarvan ruim gedeelte uit Fries
land);
de Coöp. Zuivelbank te Leeuwarden
(flOO—
It Fryske Gea, dat voor het eerst hij de
voedering werd ingeschakeld (f 200,
enkele afdelingen van „Dierenbescher
ming” (bijna f 300,
het Comité Wintervoedering van Vogels
(f 2100,-, als gemeld)
de provincie Friesland (f 500,- als ge
meld)
De verloting van een verrekijker op de
jaarvergadering van de BFVW leverde
f 247(50 op.
Met de gekweekte rente bedroegen deze
ontvangsten f 8.675,66.
Door de BFVW is over 1966 een behoor
lijke activiteit ontwikkeld naar buiten
uit, o.a. is door de televisie een uitzen-
Bolswards Nieuwsblad
Nog maar nauwelijks brengt februari een zonnige dag of de kinderen grijpen al
weer naar de polsstok en menig hart klopt sneller bij het horen van de kievit.
Het eierzoeken zit de Friezen in het bloed. Dit is al eeuwen zo geweest. In de
terpen vindt men reeds de „koajjen”, wat er op wijst, dat men ook bijna 2IMMI
jaar geleden de weidevogels al fopte. Namen als Kievitshome wijzen ook al in
de richting. Maar de meest hartstochtelijke eierzoeker is in 9 van de 10 geval
len een even verwoed vogelbeschermer. Deze Vogelbescherming is na de oorlog in
georganiseerde banen geleld door de oprichting (n.l. op 12 november 1947) van de
Bond van Friese Vogelbeschermingswachten, die in het afgelopen jaar blijkens
het jaarverslag een dubbele mjjlpaal bereikte: die van de 100 wachten en 12000
leden. Bij deze wachten bevinden zich die van Blauwhuis (70 leden), Bolsward
(194), Bozum (58), Britswerd-Wieuwerd (14), Kimswerd (75), Huins-Lions (20),
Makkum (110), Mantgum (15), Oosterwierum (67), Par.rega-Hieslum (45), Win-
sum-Baard-Ooscterlittens (130), Wommels en O. (130) en Workum (130), waar
uit reeds de grote belangstelling biykt. De meeste van deze wachten beschikken
over een reservaat.
noch yn gjin jierren en jierren birikt
wurde kin. De rapporteurs sizze, dat dit
yn 1970 syn bislach krije moat, mar ik
soe net witte, hoe dat ea mooglik is.
Hwant de middels en de minsken binne
der ienfaldich net foar. De minsken net,
hwant dy’t mient, dat in boer of boere-
soan wol maklik tünder wurde kin en
wol, dy sjocht it hwat al to simpel. Der
is sa’n great ünderskied tusken dizze
beide, dat it allinnich al om dizze reden
gjin kans hat. Seis de lytse bouboer, de
gemier, is trochstrings gjin tünder yn de
moderne sin fan it wurd. De erfaringen
mei dizze groep yn Berltsum, Minnerts-
gea, Menaem en de Parochjes binne tige
óffallen. In moderne tünder moat in effi-
siënte sakeman wêze mei in hiel flotte
en skerpe hannelsgeast, hy moat fakman
wêze en fiks hwat jild om hannen haw-
we. In modem kassebidriuw freget grif
trije ton jild, dat moat hy finansiere
kinne en rationeel biheare. De kommlsje
stelt üt, dat ryk, provinsje en gemeente
sokke ündemimmers 10.000 goune jaen
sil as subzydzje, mar dêrmei kin hy
noch gjin jier de rinte fan it nedige ka-
pitael bitelje. Hwa weaget yn sokke om-
stannichheden syn bistean en takomst, as
it jit jierren duorje moat foar ’t de tün-
bou hjirre bllangryk genöch is om reed-
like prizen to meitsjen. It sille in bi-
droefd bytsje wêze.
It rapport fan de kommlsje is, tinkt my,
it béste biwiis foar de stelling, dat de
tünbou yn it noarden, binammen yn
Fryslan, mei dizze middels gjin inkelde
kê.ns hat. En da* is spltich, mar it is
reëel.
hun eigen wagen nauwelijks meer kon
den terugvinden.
tijd vraagt. Het laatste is niet erg, maar
wel is het vaak teleurstellend dat op
een vraag om medewerking in veel ge
vallen maar weinig reactie komt. Voor
het Avifaunistisch overzicht, dat hope
lijk eind 1967 klaar is, zijn nog veel ge
gevens nodig. De zangvogels komen er,
wat de belangstelling van de wachten
betreft, helaas vaak niet al te best af.
Door de ieder jaar aan de wachten toe
gezonden lijsten weet men nu behoor
lijk wat over de stand van onze weide
vogels en over de jaren gezien is er nu
een zeer goede stand. De reservaten
en zeker niet in de laatste plaats de na
zorg, beginnen nu hun vruchten af te
werpen. Vrijwel ieder jaar is er een
vooruitgang te constateren, vooral bij
de Grutto is dit de laatste jaren opval
lend.
Buiten de weidevogels werd nog aan
dacht besteed aan o.a. de Pestvogel-
invasie, het Ganzenvraagstuk (dat eigen
lijk geen vraagstuk is als ieder zijn ver
antwoordelijkheid beseft) het albinisme
bij de diverse vogelsoorten en een over
zicht van het broeden van de Zwarte
Specht en Kuifeend in onze provincie.
Het laatste wordt nog voortgezet, waar
bij tevens een onderzoek naar het broe
den van de Tafeleend. Ook de Water-
spreeuw bracht de pennen nogal wat in
beweging.
In het vogelnieuws vielen de waarne
mingen van Canadaganzen en Sneeuw-
gans op. Buiten deze bijzonderheden wa
ren er ook ettelijke waarnemingen van
meer algemene soorten. Die worden
vooral op prijs gesteld, daar vooral van
de „gewone” soorten in veel gevallen
nog maar weinig bekend is en vele
waarnemingen soms van veel belang
blijken te zijn.
Naar buiten verleende de I.D. medewer
king aan een onderzoek naar het voor
komen van Fuut, Dodaars, Torenvalk,
Geelgors en Huiszwaluw in onze pro
vincie.
Alhoewel de stand van een soort als de
grutto zich de laatste jaren, vooral in
Friesland, bijzonder gunstig ontwikkelt,
zijn er ook berichten over een ontstel
lende achteruitgang van andere vogel
soorten, zoals bjjv. grote stern, kwartel-
koning, roerdomp en vele soorten roof
vogels.
Omstreeks 1955 broedden er alleen op
het eiland Griend ca. 20.000 paren gro
te sterns, terwijl in 1965 het aantal
broedparen van deze soort nog slechts
650 bedroeg. Ook op alle andere plaat
sen in ons land, waar deze kolonievogel
eertijds broedde, komt de soort thans
niet meer voor. Met aan zekerheid gren
zende waarschijnlijkheid is aangetoond,
dat landbouwvergiften de oorzaak zijn
van deze enorme achteruitgang. Zowel
het zoete water alg de zee blijken n.l.
te zijn verontreinigd door residuen van
landbouwbestrijdingsmiddelen en het zijn
juist de vogels, die zich aan het eind
van de voedselketen bevinden, i.c. de
grote stern, die door opeenhoping van
de resten van deze bestrijdingsmiddelen,
welke zij via him prooidieren in het
lichaam krijgen, het slachtoffer worden.
In 1966 blijkt het aantal broedparen van
de grote stern op Griend weer te zijn
toegenomen tot 1400, wat waarschijnlijk
is toe te schrijven aan het feit, dat een
producerende industrie in het gebied van
de Nieuwe Waterweg het lozen van met
bepaalde landbouwvergiften verontrei
nigd afvalwater heeft gestaakt.
In tegenstelling tot bijv, de Engelse is
in de Nederlandse ornithologische lite
ratuur nog betrekkelijk weinig gepubli
ceerd over de kwantitatieve achteruit
gang van vele vogelsoorten als gevolg
van vergiftiging met gechloreerde kool
waterstoffen.
Uit het voorafgaande ziet men dat de
mens, terwille van een economische
landbouwproductie, bezig is het levens-
milieu van vissen en vogels en. uit
eindelijk zichzelf te vergiftigen.
Wanneer men zich enigszins verdiept in
de problematiek van de vogelbescher
ming, blijkt al spoedig, dat met na
me onder Nederlandse verhoudingen
de bescherming van het biotoop, dus het
milieu, waarin een soort van nature
thuis hoort, het punt vormt waarop de
vogelbescherming zich hier te lande
dient te beschouwen.
Men denke in dit verband ook aan de
cultuurtechnische ingrepen in het kader
van ruilverkavelingen, die veelal ge
paard gaan met verlaging van de grond
waterstand en het inpolderen van de
laatste nog resterende boezemlanden,
waardoor voor weidevogels ideale broed
gebieden en voor zwemeenden en gan
zen onontbeerlijke pleisterplaatsen ver
loren gaan.
Juist en meer effectieve bescherming
van de hier pleisterende ganzen vormde
dit jaar het onderwerp van bespreking.
Aantasting van het waddengebied zal
desastreuze gevolgen hebben voor mil
joenen uit Noord- en Oost-Europa af
komstige steltlopers, die voor hun le
vensonderhoud uitsluitend zijn aangewe
zen op de zilte vlakten van de by eb
droog vallende wadbodem. Samen met
de gehele georganiseerde natuurbescher-
Hillegom en Lisse, de lange stripe, deun
oan de dunen yn HollAn, de buert fan
Nijmegen en Venlo om mar in stikman-
nich to neamen, litte sjen, dat yn dizze
sektor fiks hwat wurk en in goed stik
brea. to fortsjinjen is.
It lelt dus foar de hAn, dat men freget:
sit der yn de tünbou foar it Noarden
net in goede kans. Wolnou, der is nou
in rapport oer forskynd en dat sil mei
inkele wiken yn de Steaten bihannele
wurde.
De analyse, dy’t de rapporteurs oer de
bisteande tünbou lutsen hawwe, lit sjen,
dat de situaesje hjirre net bimoedigjend
is. Wol men reedlike prizen dan moat de
tünbou biskikke oer in sadanige produk-
sje, dat it foar de keapers de muoite
wurdich is, nei de feiling to gean. En it
blykt, dat de produksje hjirre dêrfoar
fierst to lyts is, sadat men foar it great-
ste part op de bihoeften fan de pleatse-
like middenstan oanwiisd is. Wol lyk-
wols de tünbou takomst hawwe, dan
moat hja bilangryk genöch wêze foar de
eksporteurs.
De tünbou-üntwikkeling is yn it noarden
düdlik efter op de sintrale gebieten, dêr
om roun de tünbou hjirre yn forskate
streken gans tobek. Wol hjir takomst
wêze, dan moat dy komme fan waerme
kassen of blombollen, de fruitteelt yn
appel- of parrehöven giet efterüt.
De deskundigen stelle, dat op in feiling,
dy’t attraktyf is foar de eksporteurs, in
oanfoer wêze moat fan 15 miljoen fan
ien produktegroepdus grienten, blom
men of fruit. Momenteel sit dy omset
foar Grins op 5-6 miljoen, foar Frys-
lan op 2 miljoen en foar Drinte op 4
ming in Nederland zal de BFVW zich
met kracht tegen deze indijkingsplannen
verzetten. Naar haar mening zijn in ver
band met de toekomstige status van de
Waddenzee niet slechts provinciale of na
tionale, maar bovenal internationale be
langen gemoeid. Een geforceerde (ge
deeltelijke) aantasting van het wadden
gebied dient derhalve achterwege te blij
ven.
Juist in de laatste maand van 1966
kwam het voor de BFVW trieste bericht
dat de meerderheid van de gemeente
raad van Tietjerksteradeel accoord gaat
met de bouw van de PEB-centrale na
bij het Bergumermeer. Het tot stand
komen van de centrale op deze plaats
zal volgens de Bond opnieuw een ern
stige aantasting betekenen van het mi
lieu (water en lucht), terwijl het wijdse
langschap in deze streek onherstelbare
schade zal worden toegebracht.
Natuurlijk kost de vogelbescherming en
met name de voedselvoorziening in de
winter veel geld.
Gelukkig wordt van vele kanten gehol
pen. In de eerste plaats noemen wij een
gift van f500,van het Prov. Bestuur
van Friesland, omdat hieruit afgeleid ding veerzorgd, welke de doelstellingen
mag worden, dat de Stichting Vogelver-
zorgingsfonds Friesland en de zo nauw
daarmee samenwerkende BFVW bij een
voorname overheidsinstantie erkenning
en waardering hebben gevonden.
In de tweede plaats was er een bijdrage
van f 2100,van het Comité Winter
voedering van Vogels. Diverse bespre
kingen met de heren C. J. A. Wijnaendts
te Den Haag en H. van Dongen te Sche-
veningen, resp. voorzitter en secretaris
van dat comité, leidden tot een beter
begrip en verwacht mag worden, dat dit
gunstige resultaten ten aanzien van de
bescherming van vogels zal hebben.
Reeds bij de eerste vorst in december
1965 werd er in bescheiden mate voer
verstrekt. Na een korte vorstvrije pe
riode viel een felle winter in en spoedig
werd op ruime schaal voer beschikbaar
gesteld. In korte tijd was er al voor
méér geld aan voer afgeleverd dan het
Vrijdagmorgen, omstreeks half twaalf,
is te Bolsward op rijksweg 43 bij de
plaats van aanleg van het dubbelbaans
weggedeelte, de 64-jarige arbeider H. J.
H. uit Bolsward aangereden. Hij stak
zonder op het overige verkeer te letten
de weg over en is door een passerende
auto, bestuurd door de heer J. de V. uit
Enschede aangereden. De heer H. J. H.
liep bij de aanrijding enkele hoofdwon
den en een gebroken been op. Hij werd
voor behandeling overgebracht naar het;
ziekenhuis te Sneek.
Verschijnt in; Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum en
De Friese greidhoek speelt in de orga
nisatie een grote rol. Zo is de heer F.
Broersma, die zijn woning te Oosterlit-
tens de kenmerkende naam „Fügel-
wille” gaf, secretaris van de binnen
dienst, de heer H. Gaarman te Bols
ward, hoofd van de Vogelverzorgings-
idienst en notaris A. Jaarsma, eveneens
te Bolsward, administrateur.
Het zo juist verschenen overzicht over
1966 bevat over de organisatie waarde
volle gegevens.
Diverse afdelingen maakten daartoe
keurige jaarverslagen, bijv. Franeker en
Grouw (duidelijk en overzichtelijk, waar
veel werk en kosten aan waren gespen
deerd) en natuurlijk de Bond van Frie
se Jeugdvogelwachten. Onder bezielen
de leiding van de heer H. van der Vel
de uit Berlikum. gaat de jeugdvogel-
wacht goed vooruit en
leden.
In „de greidhoeke” is
niet vertegenwoordigd,
ring van Sneek; welke afdeling in het
westen en elders neemt contact op met
de heer Van der Velde?
De secr. buitendienst, de heer Westra,
thans in Zevenaar, wisselde vele brieven
met diverse instanties in binnen- en bui
tenland.
Uit België komen positieve geluiden.
Diverse vogelsoorten zijn aldaar be
schermd, maar in de praktijk worden
toch nog vele, o.a. zeldzame roofvogels
geschoten. Toch zijn de eerste stappen
gezet en er zullen nog vele volgen.
Trouwens in ons eigen gewest worden
winters ook nog zangvogeltjes gevan
gen en verhandeld. Het is een probleem
van de politie en vogelcontroleurs om de
vogelvangers op heterdaad te kunnen
betrappen met de beschermde vogels.
Let wel: het gaat hier niet om één en
kele volièrevogel die goed verzorgd
wordt, maar om de vangerij voor de
clandestiene handel. Het is erg dat er
soms tientallen vogeltjes gevangen wor
den door enkele personen en daarna ver
kwanseld.
Dit jaar werden 1500 B.F.V.W.kalen-
ders aan de man of vrouw gebracht, het
is een mooie kalender met 13 vogelfoto's
die stuk voor stuk geslaagd zijn.
Tegen het dammenplan naar Ameland
op de thans bekende gegevens en tegen
de plaatsing van een P.E.B.-centrale bij
Bergum is het Hoofdbestuur zeer ge-
kftnt. De slag om de monstercentrale is
gestreden, het dammenplan waarmee ’t
leven van ontelbare vogels is gemoeid,
heeft nu nog geen kans van slagen. De
miljarden guldens voor dit ,plan’ kunnen
volgens BFVW beter in Friesland be
steed worden, zodat ook het platteland
leefbaar wordt door de aanleg van sport
zalen en -velden, zwembaden, betere
verkeerskruisingen, grote haven, betere
recreatie-verblijven bij onze grote me
ren, enz. enz.
In vele gebieden hebben de vogelwach-
ters weer in het ^voorjaar de bekende
nestbeschermers geplaatst. Over het al
gemeen was het succes prima en wer
den zodoende heel veel eieren beschermd
tegen het vee. Nestkastjes voor de zang
vogels hingen op vele plaatsen en waren
weer flink bevolkt.
In de komende jaren zal de BFVW meer
en meer voorlichting moeten geven over
de nazorg in het broedseizoen. Er is nog
véél te doen in de velde: en bossen om
de vogels en hun eieren daadwerkelijk
te beschermen. Een flink aantal wachten
zijn reeds jaren zeer actief, maar er
zullen nog vele afdelingen met hun vo-
gelwachters moeten volgen.
Voor de inlichtingendienst was het weer
een zeer werkzaam jaar, daar de vele
vragen om raad en de steeds weer bin
nenkomende waarnemingen moesten
worden uitgewerkt, wat steeds weer veel
miljoen, foar de griente. Soe it noarden
kéns ha op in soune Ontwikkeling, dan
moast yn eltse provinsje in produksje
komme fan 15 miljoen en dy soe fan op
ien feiling forhannele wurde moatte. Dat
léste is in hjit hangiisder hwant hjir stea-
ne de partikuliere bilangen fan party
tündrs tsjin it algemien tünboubilang.
Foar grienten ünder glês, ha wy hjir yn
Fryslan fiif feilings: Berltsum mei 0.5
miljoen, Ljouwert mei 0.6 miljoen, Hams
mei 0.7 miljoen, Snits mei 0.3 miljoen en
Dokkum mei 0.2 miljoen. Neffens de
léste birjuchten hat men it net klear
spile ta in feilingfusy to kommen en 11-
ket it dus mei de needsaeklike konsin-
traesje net bést.
Nou wurdt yn it rapport bipleite, dat de
bisteande bidriuwen har fordübelje sille
en dat der üt Hollan wei fiks hwat tün-
ders bykomme sille. As dat dan bart en
de lju bringe alles op ien feiling, dan soe
de eksport op gleed komme. Dit resept
liket in bulte op it andert, dat in fisker-
man oan in foarbygonger joech, dy’t him
frege hoefolle hy fongen hie! Hy andere:
„As ik dizze fang en jit noch ien, dan
haw ik twa!” Dy theoretyske basis fan
15 miljoen oanfier op ien feiling is ek
jit gjin fêst doel, hwant it rapport seit
mei folie klam: Op it heden is dat sa,
mar de tendins fan greatere konsintraes-
je kin meitsje dat dit mei in jiermannlch
wer hiel hwat greater is. En as men
heart, dat yn it Westlan mei syn bilang-
rike feilingen, drokke petearen binne om
dy greate feilingen jit folie greater to
meitsjen, dan leau ik, dat dy 15 miljoen
op ien feiling jit mar in earste stap is.
In earste stap, dy’t lykwols yn FryslAn
KRITYSK KOMMENTAER
It fait to priizgjen, dat de oerheit yn it
noarden fan it lan har bysünder ynspant
om foar de minsken hjirre wurk en brea
to sykjen.
En it is ek in ding fan bilang, dat hja
dat net allinnich fan de'ryksoerheit for-
wachtsje, mar ek seis de hannen üt de
mouwe stekke wolle. Dêrom mei men
bliid wêze mei it rapport fan de bistjürs-
kommisje „Noorden des lands”, dat giet
oer de takomst fan de tünbou hjirre.
Ommers de tünbou is folie yntensiver
as de lanbou en troch de jierren hinne
ek lukrativer yn dy kontreijen, dêr’t it
slagget bilangrike tünbousintra to foarm-
jen. It Westland, Aalsmeer, Boskoop,
<2 c
