In het jaar 2000
3 miljoen
naar
inwoners
GaheSkroar
Zaterdag a.s. opnieuw actie
eten voor India
ÖSk j
Het Noorden op weg naar de
toekomst
5«as
106e JAARGANG
No. 36
DINSDAG 9 MEI 1967
dorst
Fan de Martinytoer
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeeï, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum en
PT"
Bihar, land van honger en
aai
-
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Wymbritseradeel.
Diensten.
us hjoed to sizzen
Nijverheid.
deze sector wordt vooral rekening
Jier
Molkpriis
Neffens de
forwachtingen
Tj. de J.
Hwat hat
Advertentieprijs: 16 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Contractprijzen op aanvraag
Tn de rubriek „Fan de Martinytoer” heeft onze medewerker reeds enige malen
kanttekeningen gemaakt bij de nota: „Het Noorden op weg naar het jaar 2000,
een nieuw perspectief”. Deze publicatie moet worden gezien ais een vervolgstudie
op het in 1960 door de provinciale besturen van Groningen, Friesland en Drenthe
gepubliceerde ontwikkelingsplan voor de periode 19601980.
Beide studies hebben dezelfde uitgangspunten. Enerzijds wordt geconstateerd,
dat een samenspel van factoren er oorzaak van is, dat de ontwikkeling van de
drie noordelijke provincies ten achter is gebleven bij die van de andere lands
delen. Anderzijds wordt gesteld, dat de potenties van het Noorden van dien aard
zijn, dat dit gebied bij toepassing van een sluitend geheel van stimuleringsmaat
regelen, een geijjkwaardige plaats in de nationale samenleving kan gaan innemen.
Het Noorden zal aldus kunnen bijdragen tot een harmonische nationale ont
wikkeling.
port plaats van een complete boog
voor de provinciale brug bij Papen-
drecht. Het 206 meter lange gevaarte
moest op zijn tocht van de fabriek in
Dordrecht naar Papendrecht verschil
lende bruggen passeren, zoals hier de
hefbrug bij Barendrecht een moei
zaam karwei dat heel wat schippers
kunst vergde
Is paria, sociaal en ekonomisch achter
lijk. De economie rust voor 92 procent op
de landbouw. De zomeroogst van 1966
leed een schade van 25 procent, de win-
teroogst ’66/’67 is er nog veel slechter
aan toe. De rijstoogst is niet meer dan
1,2 miljoen ton, tegen normaal 4,4 mil
joen ton. Het totale verlies over het jaar
1966/'67 wordt op ruim 5 miljoen ton ge
schat.
Toch gelooft de Centrale Regering in
New Delhi de zomer door te kunnen ko
men. In juli begint de Moesson, in sep-
1953
1954
1955
1956
1957
1958
1959
1960
1961’
1962
1963
1964
1965
1966
24.40
23.33
24.93
24.93
26.31
29.50
32.50
29.89
29.16
29.14
29.45
33.01
34.19
38.20
It béste is to stjerren as in man, dy’t
sjen litten hat dat hy it forstie to libjen.
Abonnementsprijs f 3.25 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Uitgave: A. J. OSINGA N.V„ Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
Telef. 2044 Na 18.30 uur 2660 of 2335
(05157)
Droegers-
kosten
12.62
13.56
12.03
11.66
12.68
11.07
10.70
9.56
9.91
10.02
11.03
10.47
10.55
11.60
1961:
1962:
1963:
1964:
1965:
1966:
Er wonen in de deelstaat Bihar 52 mil
joen mensen. Daarvan lijden er 30 mil
joen honger. Al sedert oktober van het
vorig jaar, toen bleek dat voor het twee
de achtereenvolgende jaar de droogte de
tarwe en rijstoogst had vernietigd.
Bihar is de op een na dichtst bevolkte
staat van India, op sommige plaatsen
wonen 1200 mensen op één vierkante
mijl. Dat is méér dan in Nederland. Bi
har is bovendien altijd een arme staat
geweest. Slechts 23 procent van de be
volking behoort tot de kasten, de rest
De bevolkingsgroei, welke hierboven is
verondersteld, is slechts mogelijk en
verantwoord indien de werkgelegenheid
en, nauw hiermede samenhangend, de
welvaart niet ten achter blijven bij die
van overig Nederland. De werkgelegen-
De omvang van de werkgelegenheid in
de stuwende diensten is in het Noorden
nog gering. Voor het effectueren van
een totale werkgelegenheid van 500.000
in de dienstensector in het jaar 2000 zal
dan ook in het kader van het ruimtelijk
beleid een krachtige spreiding van de
stuwende diensten bevorderd moeten
worden. Dit zal niet alleen de omvang,
doch vooral ook de kwaliteit van de
werkgelegenheid ten goede komen.
In
gehouden met een sterke groei van de
Yn dizze race om net efter to kommen,
binne der mar och sa’n bytsje üntsnap-
pingsmooglikheden, mar soms sitte dy
hjir en dêrre dochs.
Oer ien fan dy seldsume gunstige dingen
woe ik graech ris in wurdmannich sizze
en ik hoopje, dat de lêzer hjir ris oer
neitinke wol.
By it neigean fan de kostenfaktoaren
foei myn oandacht op de bysündere si-
tuaesje fan in bikend foerprodukt: it
droege gers. Sa njonkenlytsen by eltse
boer wol bikend. Yn en nei de oarloch
mei stipe fan it regear oan it róljen
brocht, like it mannichlen ta, dat it in
foarbygeand forskynsel wêze soe üt de
krappe tiid. Mar it is oars ütpakt. De
produksje fan droech gers wint alle
jierren mear terrein, net allinnich by de
boeren, dy’t har eigen gers droegje litte,
mar net minder by de saneamde handels-
droegers, dy’t gers, lucerne en klaver
forwurkje foar féfoerhannel. Dat sit
him yn it foarste plak yn de gunstige
ütwurking op de sounens en de groei
fan it fé, dêrneist op de molkeproduksje
en it fet.
Dy’t it brüke, foldocht it skoan en nei-
dat it nou yn forskate foarmen levere
wurde kin, is it ek praktysk folie better
to brüken. Mar it bilangrykste argumint
om droege gers to fuorjen lelt yn de
ekonomyske sektor. Droege gers is nam-
lik alle jierren foardieliger wurden, omt
it de gersdroegerijen slagge is, har kos
ten per kilo praktysk gelyk to halden.
Om düdlik to meitsjen, hoe bilangryk
dat is, set ik neistelkoar de molkprizen
sa fortünlik de helt fan de droegerijen yn
Fryslên to hawwen, nl 16 fan de 32, dy’t
üs lê.n telt. Hjir yn de greidhoeke fine
wy; Warkum, Easterein, Mantgum, Snits
Eagmaryp, Akkrom en Harich.
Der is dus kar genóch. En it blykt ek üt
de omset, dat der al mear boeren ta oer
geane in diel fan har gers droegje to lit
ten. Om net al to folie sifers to jaen, de
omset fan de léste jierren:
WOL DE MUOITE WURDICH 1
Ien fan de earnstichste dingen, dêr’t
eltse ündernimmer mei sit, is de stiging
fan syn kosten. Net allinnich de leanen
en de sociale lésten, mar ek de oare bi-
driuwskosten geane al mar omheech. En
dy hegere kosten moat hy sjen werom
to krijen yn de priis fan syn produkten.
By de boer is it net oars, ek hy f juchtet
tsjin de hegere leanen, hieren, féfoer- en
kunstmestprizen, it djüre ünderhald en
de hegere libbenskosten. Gelokkich koe
ne de molke- en féprizen him hwat earm-
slach jaen, mar yn sommige jierren wie
dy romte to lyts.
fan de léste jierren en de priis fan it
droegjen fan gers. Ik krij dan it folgjen-
de listke:
Hjirüt docht wol bliken, dat party boe
ren it goed foar it forstan hawwe, hwert
har foardiel leit. Lykwols allegear jit
lang net.
Hwant dan soene net inkele droegers, sa
as Warkum en Harich har kapasiteit
fordübelje, mar dan gie it as diggelfjür
troch it gea.
It forhael giet, dat der jit ien of twa
boeren binne, dy’t jit nea kunstmest
brükt hawwe. Dy hawwe harsels grif
fyftich jier tokoart dien. Mei it droegjen
fan it gers sil it sa lang grif net duorje,
mar dochs soe ik graech yn omtinken
jaen ris goed nei to gean oft men by
dizze priisforhaldmgen wol genöch fan
dit kostlike foer profitearret. It is nou
de tiid derfoar!
bleem. Daarvoor heeft men uit heel In
dia 95 boorinstallaties naar Bihar ge
stuurd en men hoopt dit aantal op 120
te brengen. Daarnaast hebben ook UNI
CEF en AFPRO, het orgaan van samen
werking van partikulierej voornamelijk
kerkelijke organisaties een boorprogram-
ma ter hand genomen.
Na deze cijfers en feiten blijft de vraag!
Werkt dit alles?
Antwoord: Jawel, niet ideaal, niet hele
maal efficient, maar het werkt. Een mi
rakel in een land, waar zoveel problemen
en zoveel ellende elke organisatie tot
mislukken dreigen te doemen. De indruk
is dat de meeste hongerigen hun acht
ounces wel krijgen, dat de meeste kin
deren hun maaltijd per dag inderdaad
ontvangen.
Tussen twee haakjes: hierbij is rijst en
tarwe, dat de stichting „Eten voor India”
naar het hulpkomitee van Bihar heeft
gezonden.
Is er nu geen honger meer in Bihar?
Er wordt op een afgrrjselijke wijze hon
ger geleden. Het magere rantsoentje is
alleen genoeg om de mensen van de
hongerdood af te houden, ze door de
zomer te laten strompelen.
„Maar”, zei een lokale ambtenaar, „het
probleem is misschien niets eens zozeer
of er voedsel ter beschikking komt, maar
of het transport kan blijven doorgaan.
Een havenstaking in New York, Bombay
of Calcutta, een schip dat vertraging
heeft of de invallende moesson, die de
wegen onbegaanbaar maakt en de men
sen in Bihar zullen sterven.
J. A. Dave, directeur-generaal voor de
voedselvoorziening voor India zegt: ,Ons
ideaal is 12 ounces per dag, maar dat
hebben we nog niemand kunnen geven.
Ze krijgen acht ounces en in sommige
streken, die niet zo’n honger hebben, 6
en vier ounces dagelijks. We hebben de
toestand onder kontrole. Min of meer.’
Vraag: „kan een mens leven op acht
ounces per dag”.
Anwoord van Dave: „Zo moet u het
niet stellen. De acht ounces kunnen de
hongerdood voorkomen.”
In India heet dat (officiële term) ,on
the edge of starvation’ op het randje
van de hongerdood. Reserves? Geen. Als
er geen stagnatie komt blijven ze op het
scherp van het mes balanceren, gebeurt
er iets dan slaat de zeis toe.
„Ze kunnen als vliegen sterven”, zei een
ambtenaar in New Delhi.
„Of niet”, voegde hij er aan toe. „Dat
ligt aan onze krachtsinspanning, en de
uwe”.
62 miljoen kilo
63
63
74
77
82
De sedert 1960 gewijzigde inzichten ten
aanzien van de gewenste nationale ont
wikkeling en de plaats, welke het Noor
den in het nationale bestel is toegedacht
waren mede aanleiding om de inhoud
van het eerste plan te herzien. Thans
dient immers ook rekening te worden
gehouden met de inhoud van de in 1966
gepubliceerde Tweede Nota over de
Ruimtelijke Ordening in Nederland.
De nieuwe noordelijke publicatie sluit
nauw aan bij de toekomstvisie, welke
in deze regeringsnota is neergelegd en
gaat o.m. uit van de door de Regering
aan het Noorden toegewezen taak, wel
ke een bevolkingsgroei van thans 1.3
mln. inwoners in het jaar 2000 inhoudt.
Deze bevolkingstoeneming kan, zo wordt
in de regeringsnota gesteld, een belang
rijke bgdrage leveren om de steeds
groeiende ruimtenood in het Westen te
helpen verlichten. Het belangrijkste mo
tief voor een dergelijke versterkte bevol
kingsgroei in het Noorden is echter
volgens de nota de gewenste ontwik
keling van dit gebied zelf.
De noordelijke provinciale besturen aan
vaarden deze zienswijze. Zij vormt ook
de grondslag van de in deze publicatie
neergelegde planning voor de periode
1967-2000.
Het is duidelijk, dat de hier geformu
leerde taak vérstrekkende consequenties
heeft voor de werkgelegenheid en de in
richting van de noordelijke provincies.
In het vervolg van deze samenvatting
wordt daarop nader ingegaan.
tember/oktober hoopt men dan op een
nieuwe oogst. Tot die tijd hoopt men de
30 miljoen mensen in leven te houden op
een rantsoen van acht ounces (één ounce
is 28 gram, oftewel vier boterhammen
per dag). Die acht ounces per dag zijn
gebaseerd op een maandelijkse aanvoer
van de Centrale Regering van 185.000
ton. Voor die acht ounces moeten de
vrouwen en mannen die dat enigszins
kunnen overigens in de bloedhete zon in
werkverschaffingsprojecten, zoals het
opwerpen van aarden wallen, het aan
leggen van wegen, hun arbeid leveren.
De kinderen krijgen maar de helft van
het rantsoen, 2 sneetjes of een handje
tarwe per dag. Dat is alles, en men kan
het kopen in de zgn. fair price shops,
winkels met vastgestelde matige prijzen.
Een nieuw probleem is echter, dat men
zelfs geen geld heeft om dit magere
rantsoen in één van de 18.500 fair rice
shop, te kopen. De etenskast van de boer
in Bihar is niet alleen leeg, hij heeft ook
geen cent meer, voorzover hij niet in de
werkverschaffing wordt gesteld.
In de werkverschaffingsprojekten zijn
voorlopig 600.000 mensen (een fractie)
aan het werk gezet op een loontje van
70 tot 90 ct. per dag. Ongeveer 350.000
mensen ontvangen bovendien een gratis
acht ouncesrantsoentje, omdat ze ziek
of invalide zijn. Daarboven zijn er vier
miljoen kinderen, zwangere vrouwen, zo
gende moeders en ouden van dagen, die
van de amerikaanse hulporganisatie
CARE, tezamen met de UNICEF, de en
gelse organisatie OXFAM en de kerke
lijke organisaties CORAGS en Catholic
Relief Services en het hulpcomitee van
Bihar dagelijks een warme maaltijd krij
gen (tarwe, groenten, melkpoeder en vi-
taminetabletten). Binnen enkele dagen
zullen dat er 6 miljoen zijn, het is het
grootste hulpprogramma dat ooit waar
ook ter wereld werd opgezet.
De verdeling loopt vooral vla de dorps-
schoolmeeser, de bindende idealist van
de dorpssamenleving in een ontwikke
lingsland. De meester houdt de lijsten bij.
Er is ook een gigantisch drinkwaterpro-
Landbouw.
De afvloeiing uit de landbouw is in de
afgelopen jaren veel sneller verlopen
dan in 1960 werd voorzien. Door me
chanisatie en andere verbeteringen van
de produktiemethoden, welke gepaard
gingen met deze vermindering van ar
beidskrachten steeg de arbeidsproduk-
tiviteit in sterke mate. Deze stijging
zal zich, met het oog op de noodzake-
lijke aanpassing in internationaal ver
band van de kostprijzen, moeten voort
zetten.
In verband hiermede zullen ook om
vangrijke structuurverbeterende werken
moeten worden uitgevoerd.
Rekening moet worden gehouden met
vermindering van de cultuurgrond met
10 als gevolg van de sterke grond-
behoefte voor woningbouw, recreatie,
verkeer e. d.
Bijzondere aandacht zal moeten worden
geschonken aan de arbeidsintensieve
tuinbouw. Verwacht wordt een uitbrei
ding van de produktie, gepaard gaande
met een sterke concentratie van bedrij
ven en veilingen.
De situatie, waarvan de huidige publi
catie uitgaat, is in verschillende opzich
ten gunstiger dan die van 1960. Mede
door de steun, welke de Regering aan
het Noorden heeft verleend, is de eerste
aanzet van een ontwikkeling naar een
meer aanvaardbaar woon- en werkkli
maat duidelijk zichtbaar geworden. De
groei naar een evenwicht in de migratie-
balans en een reële verbetering van de
werkgelegenheid in de sedert 1960 ver
streken jaren wijzen hierop.
Niettemin moet worden geconstateerd,
dat het werkloosheidsniveau thans nog
aanmerkelijk hoger ligt dan dat van Ne
derland als geheel. Na een aanvankelijk
gunstige ontwikkeling is sinds 1963/’64
vooral in de industriële sector de groei
van de werkgelegenheid gestagneerd.
Dit is niet alleen uit een oogpunt van
welvaartsontwikkeling onaanvaardbaar
maar baart ook in het licht van de toe
komstige taak ernstige zorgen.
Een analyse van de verwachte bevol
kingsontwikkeling biedt het volgende
beeld.
Bij voortzetting van de huidige bevol
kingsgroei, welke binding van de natuur
lijke aanwas impliceert, zou Noord-Ne-
derland in het jaar 2000 rond 2.075.000
inwoners tellen. Om in het jaar 2000 een
inwonertal van 3 mln. te bereiken, zal
derhalve een migratie-effect van 925.000
personen nodig zijn. Rekening houdende
met de natuurlijke aanwas van de mi
granten betekent dit, dat in de komen
de periode het vestigingsoverschot gem.
20.000 personen per jaar zal moeten be
lopen.
Een groei naar 3 miljoen ir het jaar
2000 komt ongeveer overeen met een
groeisnelheid van ruim tweemaal die van
overig Nederland in dezelfde periode.
Hierbij wordt er overigens van uit ge
gaan, dat het vestigingsoverschot in de
beginjaren aanmerkelijk geringer zal
zijn dan in de latere groeifase, wanneer
naar wordt verwacht de economi
sche kracht van het Noorden sterker
zal zijn geworden.
De honger is officieel in Bihar, zo hebben we kunnen zien in de laatste „Mies en
scène”. Sedert kort heeft de regering van de deelstaat de hongertoestand officieel
afgekondlgd en heeft de Centrale regering in New Delhi die toestand bevestigd.
Door de Minister van Voedselvoorziening Jagjivan Ram persoonlijk. „De wereld
wist dat al maanden, maar nu weten wjj het dan ook”, constateerde de Search
light, dagblad van de hoofdstad Patna, bitter. „Aan onze feitelijke situatie ver
andert daarmee niet veel", vond Dr. Kumar Suresh Singh, districtscommissaris
xan de provincie Palamau. Uit de archiefstukken van zyn voorgangers was hem
gebleken dat in de laatste 150 jaar een dergelijke hongersnood niet was voorge
komen.
Vooralsnog wordt ervan uitgegaan, dat
in de periode 1967-1980 de zich uitbrei
dende industrie tenminste voor 60
van de noodzakelijke additionele werk
gelegenheid zal moeten zorgen. Gelei-
delijkaan zal echter ook in het Noorden
de werkgelegenheidsstructuur steeds
meer worden beheerst door de diensten
sector. Voor het jaar 2000 is veronder
steld, dat 50 van de beroepsbevolking
in deze sector zal werken.
De omvang van de verzorgende sector
zal voornamelijk afhangen van de ont
wikkeling van andere sectoren en van de
bevolking zelf. Hier wordt vooral in de
stedelijke centra ontplooiing van deze
sector verwacht.
heid is in verband hiermede in het
plan centraal gesteld.
Het gewenste welvaartsniveau impli
ceert o.m., dat in het jaar 2000 de noor
delijke beroepsbevolking, wat betreft
haar relatieve omvang en haar verdeling
over de sectoren van het economisch
leven, niet al te zeer zal afwijken van
het landelijk beeld. Een ontwikkeling in
deze richting is trouwens reeds jaren
aan de gang; de verschillen in beroeps
structuur waren blijkens de volkstellin
gen in 1947 duidelijk groter dan in 1960.
Voor het jaar 2000 wordt er mede re
kening gehouden, dat van de totale be
roepsbevolking 5 in de landbouw,
45 in de nijverheid en 5 in de
dienstverlenende sector zal werken.
Naar grove schatting zal de beroeps
bevolking aan het einde van het tijd
vak 1967-2000 ca. 1 mln. personen om
vatten.
Bolswards Nieuwsblad
industriële werkgelegenheid. Hierin heeft
zich ook in de periode 1960-1965 de
krachtigste ontwikkeling voorgedaan.
Het gemiddeld accres bedroeg toen 3600
arbreidskrachten per jaar. In feite is
dit gerealiseerde gemiddelde gebaseerd
op een aanvankelijk verheugende ont
wikkeling in de jaren 1960/1961-1963/’64
en een zeer teleurstellende groei in de
daaropvolgende jaren.
De stagnatie in de laatste jaren heeft
gelet op de hoge taakstelling voor de
jaren 1967-2000, op zichzelf reeds tot een
zekere verontrusting over de toekom
stige ontwikkeling geleid. Deze is nog
versterkt door de wetenschap, dat de
huidige industriële structuur nog ver
schillende zwakke plekken en tekortko
mingen vertoont.
sil de molk
priis dit jier ticht oan de acht sturen ta-
komme, wylst de droeggegerskosten net
heger iizze as yn de tiid, doe’t de molke
jit gjin. kwartsje opbrocht. Men kin it
ek oars sizze: Yn de earste jierren koe
men foar de opbringst fan ien mingel
molke twa kilo gers droegje litte en op
it heden trije en in heal kilo.
Nou is it in düdlik feit, dat de oandacht
tige gean moat nei dy produksjemiddels,
dy’t forhêldingsgewize it goedkeapste
bleaun binne.
Droegegers is dêrfan in düdlik en sprek-
kend foarbyld. En it soe bigreatlik wêze
as de boer hjir net fan profitearje soe.
Dat leit him oan de man seis. Wy binne
Eten voor India, gironummer 100200.
Den Haag
5
4 •-
