Honderd jaren Roode Kruis
I Gabe SKroap
S
„Waar blijft dat geld toch
allemaal?”
106e JAARGANG
De werkloosheid
Fan de Mar tiny toer
Zilveren filmpjes
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Wdrkum en
L <1
bM* J
No. 41
DINSDAG 30 MEI 1967
Wymbritseradeel.
Hwat haf
us hjoed to sizzen
Honderd jaar.
Niet minder - toch minder
Geen cent subsidie.
Nederland fabriceert papieren lucifers.
Helpt helpen!
Handen te kort.
Dit is vakwerk.
KOSTLIKE BOEKEN
Tj. de J.
le week juni 1942
Advertentieprijs: 16 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Contractprijzen op aanvraag
Een ernstige president Lyndon Johnson en premier Lester Pearson tijdens
hun gesprek over de crisis in het Midden-Oosten en andere wereldproblemen
in de zomerresidentie van de Canadese eerste minister
Alle bouwwerken moeten na 1 juli wor*
den stopgezet. x
Ook restaurants moeten voortaan dê
aardappelen in de schil koken.
In lytse geast
praet it meast
Neen, we hebben ons gezicht niet mee,
glimlacht de heer Van Emden. Zo’n def
tige huisvesting! Maar we kregen
dit huis ten geschenke! En Monumenten
zorg waakt er over. Het is mooi, maar
niet efficiënt. En het maakt zo'n dure
indruk
Hij kan het zich indenken, dat, wanneer
men dit ziet, wanneer men al die mensen
telt, die in dienst van het Rode Kruis
bezig zijn, men zich afvraagt of dat nu
allemaal nódig is.
Maar hij heeft een afdoende manier om
zijn vragende bezoeker tot zwijgen (en
tot inzicht) te brengen. Hij gaat sim
pelweg vertellen welke taken er worden
vervuld en nog moeten worden vervuld.
En de bezoeker krijgt de neiging om te
zeggen: Stop er maar mee! want hij'
begrijpt wat er komen gaat. Er is nóóit
ge'd genoeg!
De heer Van Emden zit op zijn praat
stoel als hij de taken van het Rode Kruis
opsomt. Allemaal passeren ze de revue,
het informatiebureau (vooral vlak na de
oorlog zeer belangrijk), de moedermelk-
en hoornvliescentrale, het lectuurdepot,
de boottochten met de eigen Henry Du-
nant” voor chronische, bedlegerige pa
tiënten, die anders nooit buiten zouden
komen, de vakantieweken voor invaliden
Er zijn bejaarden, voor wie het „met
lege tijd geen raad weten” niet bestaat.
Zij hebben of vinden altijd wel wat te
doen. Maar er zijn er ook en met na
me in de bejaardentehuizen die als in
een vacuum belanden wanneer de dag
taak is weggevallen. En hierdoor ver
snelt het verouderingsproces.
in het Henry Dunanthuis en hij
noemt in het bijzonder de vrijwilligers,
die daarbij helpen, die soms hun eigen
vakantie opofferen. En dat alles zonder
één cent subsidie!
Vandtór de slagzin: Helpt UW Rode
Kruis helpen! Dat Rode Kruis bestaat
alleen dank zij de medewerking van het
Nederlandse volk. Zo ook handhaaft het
zijn volstrekte onafhankelijkheid.
Daarom hoopt het Rode Kruis, bij zijn
honderdjarig bestaan, dat het Neder
landse volk dit ook thans weer waér
maakt. Dat het „zijn” Rode Kruis in
staat stelt te helpen waar dat nodig is.
En die noodzaak wordt niet geringer,
maar steeds groter en uitgebreider.
Momenteel, vertelt dokter Rot, hebben
we 258 gediplomeerde welfarewerkers in
dienst. Over vijf jaren moeten dit er
500, over 10 jaren 1000 zijn.
Er zijn nu al handen te kort, verschei
dene inrichtingen staan op de wachtlijst.
Vooral de bejaardentehuizen tonen grote
belangstelling. De opleiding geschiedt
vanwege het Rode Kruis en zij, die aldus
opgeleid zijn, komen niet „op de vrije
markt”, maar treden ook in dienst van
hét Rode Kruis. Daardoor toch heeft
men de garantie, dat deze krachten al
tijd „up to date” zijn.
Er zijn plannen om te komen tot een
legertje van 4500 vrijwillige welfare
werkers, die op districtscursussen voor
deze taak worden opgeleid. Ook hier zal
men, via bijscholingscursussen, voortdu-
Gjin skriuwer Ontkomt oan syn eigen
persoanlikheit en syn eigen ünderflning.
As Ds. Kalma seit, dat hy in klaeifries
üt it hege noarden is, dan is dat hjir en
dér to merkbiten.
Sa neamt hy de bouboer op blz. 23 swier-
moediger as de greidboer. It wol my
foarkomme, dat dit faeks wol opgiet yn
it noarden, mar bygelyks net yn de bou-
hoeke bisuden Harns. De lju fan Penjum
en Kimswert soe ik it net graech fan
sizze. Dat jildt ek as hy foar de boeren
üt it noarden seit, de orthodokse boeren,
de bouboeren. Dit giet foar de Dokku
mer kontreien wol op, mar yn de West-
hoeke net. Mar ik wol mei dizze opmer
king perfoarst gjin krityk jaen op Ds.
Kalma’s boek. Krekt oarsom, ik biwün-
derje dizze treflike ütjefte en ik soe alle
man, dy’t graech ris in forantwurde skó-
ging fan de Fryske bifolking ta him
nimme wol, mei greate oantrün op dit
boek wize wolle. It wurk fan Dr. van der
Zee, Dr. Koek, F. Bergsma en Jan Pie-
benga, om de bilangrykste mar to nea-
men, wurdt mei dit boek fan Ds. Kalma
fordjippe en harmonisearre. Wy winskje
de ütjower en de skriuwers in great en
fortsjinne sukses ta mei de hiele sery
en sjogge al mei üngeduld üt nei in lyk-
soartich wurk oer de trêdde noardlike
komponint, de Drinten. Dat sil wol net
lang op him wachtsje litte, tinkt üs,
hwant ek dit folksdiel is de muoite fan
in yngeande bistudearring en biskriu-
wing mear as wurdich.
rend „bij” moeten blijven. De nadruk
valt vooral op het bewerken van hout en
metaal, emailleren, tapijtenknopen enz.
Het is werk, niet alleen voor vrouwen,
maar ook voor mannen.
neer dokter Rot, energiek, geanimeerd,
de plannen voor de toekomst ontvouwt,
dan is het wel duidelijk, dat in de nieuwe
eeuw, die voor ’t Rode Kruis aanbreekt,
de taken niet af-, maar wel toenemen,
niet inkrimpen, maar zich wel uitbreiden.
En dan gaat het niet alleen om finan
ciële bijdragen, maar wordt er vooral een
beroep gedaan op de mens, als mede
mens, in de oproep:
„Helpt Uw Rode Kruis helpen!”
Gevraagd 2 hooiers B. Speerstra, Tjerk*
werd.
Behoorlijk fruitjaar in zicht. Alleen dé
goudreinetten bloeien slecht.
Het rijkslandbouwconsulentschap koopt
in Friesland 500 zwartbonte gedekte vol*
bloed pinken.
Wij hopen dat het beter wordt
Deez’ toestand duurt ons nooit te kort
Een ieder moet weer aan de slag
Dat 't spoedig anders worden mag
De werkloosheid is nog groot
Veel industrieën zijn in nood
Men geeft aan mensen hun ontslag
Die werkten eerst de ganse dag
Ook nu in het textielbedrijf
Ging men de ramp met spoed te lijf
De deuren bleven echter dicht
Verandering is nog niet in ’t zicht
Abonnementsprijs f 3.25 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitgave: A. J. OS1NGA N.V„ Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
Telef. 2044 Na 18.30 uur 2660 of 2335
(05157)
De firma A. W. Sijthoff to Leiden hat
in bysünder treflik initiatyf nomd troch
in sery boeken gearstalle to litten oer it
folkskarakter fan min of mear markante
folksgroepen, oer de Limboargers, de
Brabanders, de Amsterdammers, de Ha-
genaers en sa mear. Forline jier kaem in
diel üt oer de Grinzers en nou lêstendeis
in diel oer de Friezen. Mei tige greate
bilangstelling haw ik de beide dielen oer
de Grinzers en de Friezen lézen en ik
En daarmee overspant dan het Rode
Kruis de ganse levensgang van de mens.
Het begint bij de moedermelkcentrale,
het eindigt bij de bejaarde.
Voor dit alles is geld nodig, veel geld,
en daartoe zal in dit jubileumjaar een
beroep op de burgerij worden gedaan.
Maar minstens zo noodzakelijk is de
medewerking van vrijwilligers óp aller
lei gebied en juist dit welfare-werk
biedt daartoe zo vele en zelfs bijzonder
interessaante mogelijkheden.
Zij, die hiermee eenmaal zijn begonnen,
bemerken niet alleen hoezeer dit werk
wordt gewaardeerd, maar dat het ook
hun eigen leven meer inhoud geeft. Wan-
Neen, we hebben ons gezicht niet méé, zegt de Directeur Generaal van het Neder
landse Roode Kruis, de heer A. van Emden, van achter zyn bureau in zijn indruk
wekkende, stijlvolle, deftige werkkamer.
Het is een der kamers van het statige herenhuis met het Johanniterkruis in de
gevel aan de Prinsessegracht te 's-Gravenhage. De sfeer van vroegere glorie is
er zichtbaar en voelbaar. Het kan niet op, denkt de geïmponeerde bezoeker. Voor
al wanneer hij gekomen is om de vraag te stellen „Waar bEjft nu al dat geld, dat
ieder jaar voor het Rode Kruis wordt bijeengebracht?”
dizze nijsgjirrige boeken. Grins en Frys-
lan, de Grinzers en de Friezen hawwe
beide in man fan eigen stamme foun,
dy’t dit wurk ütfierd hawwe. Dat liket
my in goed ütgongspunt. Mar minstens
like wichtich is it, dat beide skriuwers
har eigen folkje kritysk bisjogge. Dat
hja net ta chauvinisme forfalle. „Leer
ze mij kennen, de Groningers, de Frie
zen, sa is de titel fan beide boeken. Ik
soe sizze, hwat is mear prykjend dan dat
in kundich en belezen man jin de spegel
ris foarhaldt?”
Mr. Dr. Linthorst Homan, dy’t de léste
jierren yn de E.E.G. mei Dr. Mansholt in
bilangrike rol spilet, wie in soan fan de
Drintse Kommissaris fan de Keninginne
en seis ek in tiidlang Kommissaris fan
de Keninginne yn Grins. Dy fortelde in
kear, dat syn heit, seis in Drinth, it ad-
fys joech by bineamingen dêrre: As jim-
me in Dümny nedich hawwe, nim dan in
Fries, mar moat jimme in kassier hawwe
fan in lienbank, nim dan in Grinzer!” Sa
tilt it op fan anekdotes oer Friezen en
Grinzers, hweryn dan meast in kerrel-
tsje wierheit sit mei in sek oerdriuwing.
It is Ds. Kalma, de produktyfste skriu
wer fan en foar Fryslan slagge syn ün-
derwurp it measte en it kundichste üt to
djipjen. Dat leit him wol, syn aerd as
kundich sneuper yn alles hwat it aid
skier lan oanbilanget, wurdt derby hol-
pen troch it feit, dat hy net sa botte
hokfêst west hat as dümny. Nou wennet
hy oan de perifery fan Friesian, yn Boyl,
sa lang as it duorret, hwant al hoe kost-
kin net oars as folie lêzers tawinskje oan lik „de Weeme” as pastorij ek wêze mei,
De ervaring, die het Rode Kruis heeft
opgedaan bij het welfarewerk onder de
zieken, het inmiddels opgebouwde ap
paraat met de vele vaste en vrijwillige
medewerkers (sters) het komt hier alle
maal uitstekend te pas.
Wie echter zou denken, dat men voor
het volbrengen van deze taak met ama
teurs kan volstaan, leert wel anders. De
beroepskrachten hebben een 2-jarige op
leiding nodig en moeten nog regel
matig worden bijgeschoold. Dit is geen
lekenwerk, al kunnen leken, voorgelicht
door de gediplomeerden, zich hierbjj ui
termate verdienstelijk maken. Ook op dit
gebied kunnen zij, die vrijwillig hun
krachten willen geven ten bate van de
medemens, bij het Rode Kruis terecht.
Het Rode Kruis is als het ware geboren
op het slagveld. Hier en daar spreekt
men nog van een „Rode Kruis-soldaat”.
Die tijd is echter voorbij. In de moderne
oorlogvoering kan men geen „amateurs”
meer gebruiken. Ieder leger heeft zijn
eigen medische dienst.
Maar bij het vol voeren van zijn vredes
taken ziet het Rode Kruis het arbeids
veld zich steeds uitbreiden.
Honderd jaren geleden was het de im
pulsieve koning Willem UI, die kort en
goed de stichting van het Nederlandse
Rode Kruis dóórzette.
Honderd jaren heeft het Rode Kruis ge
draaid op de goodwill en de medewer
king van het Nederlandse volk.
En tot dat volk komt nu de opwekking:
„Helpt UW Rode Kruis zijn honderd
jarig bestaan vieren door het de kans te
geven, ook in de toekomst zijn taak, de
hulp aan de medemens, te volbrengen!”
Hoezeer het Rode Kruis, als het ware
op het slagveld geboren, zijn taak is
gaan vinden in het gewone leven van
alle dag, wordt wellicht nergens zo dui
delijk geïllustreerd als bij het welfare
werk.
Een van de meest actuele vraagstukken
van heden is het „probleem” der bejaar
den, en hier juist levert het Rode Kruis
een waardevolle inbreng.
Dokter Rot, hoofd van de Welfare-afde-
ling van het Rode Kruis is met de
naam „Welfare” niet erg gelukkig.
„Maar verzin maar eens iets beters”,
zegt ze berustend. Die naam stamt uit
Wereldoorlog H, toen hiermee werd aan
geduid het streven om bezigheid te ver
schaffen aan oorlogsgewonden.
In de loop der jaren is deze activiteit
vooral gericht geweest op de zieken.
Vooral voor de thuis verblijvende chro
nische patiënten is het welfarewerk een
waardevolle tijdsbesteding gebleken.
Maar er liggen nog veel meer mogelijk
heden en hier komt men op het terrein
van de bejaardenzorg, van de geriatrie,
de bezigheidstherapie.
De bejaarden en het welfare
werk
Dan leeft een ieder weer tevree
De baas en ook de werkman mee
De arbeid gaat dan weer met lust
De wereld komt dan weer tot rust
Aylva State K. Vr.
Teneinde clandestien kaasbereiden tegert
te gaan moet alle kaas gemerkt zijn.
Het Rode Kruis heeft een miljoen leden,
die per jaar zo’n 2 a 2% miljoen gulden
offeren, onafhankelijk van de jaarlijkse
„campagne”.
De meeste contributiebedragen zijn ech
ter met de jaren geljjk gebleven, terwijl
daarentegen de kosten schrikwekkend
zijn gestegen. De bijdragen worden niet
minder, maar ze worden minder waard!
Wat er allemaal met dat geld wordt ge
daan?
Om te beginnen heeft het Nederlandse
Rode Kruis méér taken dan zelfs de or-
Brussel: Slechts een grote puinhoop is over gebleven na de dramatische
warenhuisbrand, die zovele slachtoffers heeft geëist.
Bolswards Nieuwsblai
Rietje Tacke te Velp, het 13-jarige dochtertje van de filiaalchef van een
stomerij, deed de vondst van haar leven. Rietje, die vader in de vrije-tijd in
de winkel helpt, nam een pantalon in ontvangst, welke gestoomd moest wor
den. Met een routinegebaar controleerde zij de zakken. Tot haar grote ver
bazing kwamen er 33 briefjes van 1.000 gulden uit. Als eerlijke vindster
mocht ze er eentje houden!
ganisatie in de Verenigde Staten. Het
bezit het beste laboratorium ter wereld.
Als een der oudste Rode Kruis-vereni-
gingen moet het vaak in onder-ontwik-
kelde landen met steun en hulp bij
springen.
Het kost niet slechts geld, het bespaart
ook geld. Om een voorbeeld te noemen:
dank zij de Rode Kruis-trombosedienst
behoeven vele Nederlanders niet naar
het ziekenhuis!
Driehonderdduizend donors vormen de
ruggegraat van de bloedtransfusiedienst.
Twaalfduizend mensen vormen de Rode
Kruis Kolonnes, vierduizend helpen bij
het Welfarewerk. Duizend hulpposten
zijn langs de wegen ingericht. Grote voor
raden moeten worden aangehouden, op
dat men bij rampen hulp kan bieden.
Men glimlacht weleens, zegt de heer
Van Emden, als het Rode Kruis weer
„dekens” heeft gestuurd, maar aan de
kens is in zulke gevallen altijd en over
al behoefte.
ik soe freze, dat it bloed dochs krüpt,
dêr’t it net gean kin.
Hawar, dat sjogge wy dan wol.
De Grinzer Dokter: J. S. Niehoff is as
auteur minder bikind, al hat hy in in-
keld Grinzer boekje op syn namme
stean. Mar ek syn boek fortsjinnet folie
lêzers, tomear ornt er oer de Grinzers
lang sa folie net publiseard is as oer de
Friezen, der is dus folie minder litera-
tuer om de eigen miening to hifkjen.
Faeks komt it dêrtroch, dat dokter Nie
hoff mear fortelt oer de Grinzer lans-
douwen en har skiednis en sa djip net
dolt of dolle kin yn it folkskarakter. Syn
biskriuwing fan de Hegelansters en
„veenkoloniale” biwenners is dêrtroch
hwat oan de oerflakte bleaun en it anek-
dotyske komt hwat to folie nei foaren.
Hjir hie men graech hwat „forfijning”
sjen wollen, hwant de Hogelansters en
de Oldambters rinne wer stikken ütinoar.
Lykwols ek in auteur kin net fan de
flier op de souder stappe en hwert net
is forliest de keizer syn rjucht.
Hwat de omslachfoto oangiet wint it
Grinzer boek it fier fan it Fryske. De
boatkaptein is in typyske Grinzer, it
frommis op it Fryske boek perfoarst
gjin typyske Friezinne. Mar dat is dan
allinnich de bütenkant. De ynhald fan
Ds. Kalma’s boek is oer it ginnerael tref
lik, net it minst troch syn greate bilêze-
nens en syn relativiteit. Mei hoedenens
giet hy eltse kear wer nei of de iene of
oare ütspraek of biskriuwing wol alhiel
krekt is en nea lit by him forliede ta
generalisearing.
-
