Het Nederlandse landschap
de
m
zeventiende
eeuw
intrede
Bevestiging
en
Dr. M. Feitsma
Sfeervolle stoffering van 350 jaar
oud stadhuis
Zilveren filmpjes
Fan de Martinvtoer
106e JAARGANG
No. 51
DINSDAG 4 JULI 1967
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
•I
..MW
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
zou
2e week juli 1942
Windhondenrennen te Bolsward.
•I .-
Advertentieprijs: 16 cent per mm
ingezonden mededelingen dubbel tarief
Contractprijzen op aanvraag
De catalogus bevat meer dan 30 fraaie
foto’s van de geëxposeerde schilderijen.
Ze kosten u nog geen stuiver per stuk.
Alleen al om die reden moest U zich
de gelegenheid niet laten ontgaan de
tentoonstelling te bezichtigen. In onze
gejaagde tijd snakken velen naar de
weldadige rust, die er uitgaat van een
ongerept landschap. Deze landschappen
vindt U hier bij tientallen. En U be
hoeft er geen dure reis voor te maken.
Een groot aantal inwoners des lands als
gijzelaar gevangen gezet. Bij daden van
sabotage zullen zij worden doodgescho
ten.
Telers mogen in eigen gemeente 2% kg
groente en fruit rechtstreeks verkopen.
Vervoerverbod voor interlokaal verkeer.
Restauratie winkel en etalage rijwiel
handel R. Eizema te Bolsward.
Gevonden in de Geref. kerk te Schettens
twee paraplu’s. Tegen vergoeding ge
maakte kosten te bekomen bij de koster.
Wij kopen kalmoeswortel 12 ct per kg,
brandnetelbladen, dovenetelbladen 6 ct
per kg en camille. A. Algera, Hengste-
pad 4, Bolsward.
De komende 80 dagen zullen voor Enge
land zeer ernstig worden.
Te koop: goede landmodder. Prijs 50 ct
per ton. R. Hoekema, Tjerkwerd.
Abonnementsprijs f 3.25 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Uitgave: A. J. OSINGA N.V„ Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
Telef. 2044 - Na 18.30 uur 2660 of 2335
(05157)
VLISSINGEN. Zaterdag werd bij
het Belgische dorpje Zandvliet de
grootste sluis ter wereld geopend
voor het scheepvaart verkeer. Over
de sluis, die een lengte heeft van
500 meter en een breedte van 57
meter, is zes jaar gedaan. Zij vormt
de verbinding tussen de Schelde en
het nieuwe industrie- en liaventer-
rein ten noorden van Antwerpen.
„een dubbele bodem”, bijv, als een af
geknotte boomstam op de voorgrond
ineens een vanitas (vergankelijkheids)-
idee gaat uitdrukken. En meer vooral
niet, dat de Nederlandse landschappen
op elkaar lijken als twee druppels wa
ter. Soms zag de schilder er bergpartijen
in (Joost de Momper, no. 32), dan weer
een polderlandschap (Arent Arentsz,
no. 1) een sneeuwgezicht (Van Sant-
voort no. 52), stoffeerde hij het met
een romantisch verhaal als een overval
(Esaias van der Velde, no. 56), schil
derde hij een ijstafereel (dezelfde no. 57)
of een havengezicht (de Verwer, no. 60)
een zeegezicht (Porcelli, no. 40), een
onnederlands, bijna italianiserend land
schap met zuilen en ruïnes (Knipberger
no. 27) prachtige lang gemaande paar
den (d’Hondecoeter, no. 21), een her-
derstafereeltje (Saftleven, no. 51), het
melken van koeien (Wljnants, no. 66)
of een antieke hooiwinning (Wouwer-
mans, no. 64).
Houdt U van antieke costumes en wilt
U graag van tijdgenoten weten, wat de
mensen ruim 300 jaar geleden droegen,
U kunt op deze tentoonstelling te kust
en te keur gaan.
Hier is een verzameling kunstschatten
bijeen gebracht ter waarde van 8 k
10 miljoen gulden.
U mag het zien voor een paar kwartjes.
Oud-notaris Staas Bruinsma, schrijver
van diverse operettes, 70 jaar. Ook
schreef P. A. Bruinsma verschillende
schetsen. Operettes, die meermalen wer
den opgevoerd: De Meikoningin, Een
dag Khalif, Hemelgave, Moeders Wiege
lied.
Gezien de nauwe banden welk sinds ge-
ruimte tijd bestaan tussen de Gerefor
meerde Kerk van Bolsward en die van
Schettens, vond in het kader van deze
samenwerking de intrede van dr. Feit
sma als predikant in een gezamenlijke
dienst te Bolsward plaats.
’s Avonds zeven uur kwamen zeer velen
naar het kerkgebouw om daar van dit
gebeuren getuige te kunnen zijn.
De tekst voor de intrede-predikatie had
dr. Feitsma gekozen uit het bijbelboek
Colossensen 1 de verzen 13 en 14.
De ware schat, die de kerk bezit, zijn
niet de kunstschatten en wat dies meer
zij, maar, zo begon de predikatie, is de
Blijde Boodschap van het heilig Evan
gelie van Jezus Christus.
Dat is de parel van grote waarde.
Ook de dienaar is niet belangrijk, maar
hetgeen wordt gebracht. Een intrede kan
dan ook niet beter geschieden dan U dit
Evangelie te brengen. Want Hij heeft
ons verlost uit de macht der duisternis.
Pas als men dit gevoelt zijn we over
gezet in het koninkrijk van de Zoon
zijner liefde, in wie wij de verlossing
hebben, de vergeving der zonden.
Satans doet ook vandaag de dag op
velerlei manier een aanval op de mens
om hem van dit Evangelie af te houden.
Neen, niet de stelling: Laat ons eten en
drinken en vrolijk zijn, want morgen
sterven we, moet het devies zijn, maar
zich geborgen weten in het zoenoffer
van de Heiland.
Jezus uit de wereld? Dan is onze situ
atie getekend en zijn we verloren.
Zeker, het gaat in de bijbel om beslis
singen. Vóór of tegen Jezus. De kerk
heeft er dan ook steeds op te wijzen,
EEG lju yn Brussel. En dy lju steane
ek mei de rêch tsjin de muorre. Hwant
de EEG-prizen lizze fier boppe de prizen
fan de wraldmerk en it sil in poepetoer
wurde om se op dy hichte to halden. Sa-
lang it greatste dlel fan de wrald jit
agrarysk gebiet is en men yn greate
dielen fan de wrald arbeidet tsjin pau-
perleanen en ünsoasiale arbeidsbitings-
ten, is der gjin kans de produkten op in
priis to krijen, dy’t in totale forgoeding
jowt foar it wurk, it kapitael en de ün-
dernimmersbileaning.
Ek mei de nije noarmen en de hegere
hieren wurdt de ynfestearing ta it mi
nimum biperkt en bliuwe de boeren ar-
beidzjen under omstannichheden, dy’t
üngunstich binne. In bytsje sarkastysk
soe men sizze kinne, dat it tal boeren
alle jierren minder wurdt, sadat minder
minsken hjirfan de dupe wurde. Mar it
is tige toloarstellend, dat de liedende
lju en de autoriteiten gjin better ynsjoch
hawn hawwe yn dizze tragyske üntwik-
keling. Yn in lan mei goede groun, goe
de wetterbihearsking, gunstige natuer-
like omstannichheden en warbere, kun
dige boeren, moast it net bistean kinne,
dat dit bidriuw tsjin minder dan de kost-
prüs produsearje moat en dcrtroch net
by steat is syn apparaet op moderne wi-
ze to fornijen. Eigner, hierder en arbei
der, alle trije wurkje gear ta de pro-
duksje en hawwe ek alle trije rjucht op
har earlik diel en dat hat der oant nou
ta noch nea yn sitten, altyd moast ien
fan har it bilije. Soe it wol ea slagje?
Tj. de J.
Bolswards Nieuwsblat
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum
dat dit niet woorden van mensen zijn,
maar bijbelse.
Met nadruk richtte dr. Feitsma zich tot
de jeugd. Hij hoopte, dat zij allen tot
de belijdenis van Zijn naam zouden ko
men. Moeiten, zorgen en gevaren zijn
er ook in deze tijd die ons allen bedrei
gen.
De moderne theologie in onze dagen is
gevaaarlijk, zeker. Maar men hóórt ze
Veel gevaarlijker is de theologie van de
mist. Dat brengt vertwijfeling.
Er is geen andere naam onder de hemel
gegeven, waardoor de mens zalig kan
worden, dan Jezus Christus.
Hij, die geboren is uit de maagd, geleden
heeft, gekruisigd is en gestorven, maar
ook opgestaan uit de doden en die een
maal zal wederkomen als rechter.
Op deze grondslag moeten wij spreken
met allen. Bewaar dit Evangelie dan als
de ware schat. Daarvan een dienaar te
zijn in Bolsward, is mijn hartelijke
wens.
Met deze woorden besloot dr. Feitsma
zijn boeiende predikatie.
Na afloop van de kerkdienst werd ge
legenheid gegeven een woord tot dr.
Feitsma en zijn gezin te richten.
Als eerste was de heer E. Nawijn,
ouderling van de Geref. Kerk te Bols
ward, die o.a. de wens uitsprak, dat
God hem steeds wijsheid en liefde wil
schenken in zijn arbeid en hoopte dat
de gemeente hem ook tot steun mocht
zijn.
De heer Reinsma van Schettens sprak,
na eerst nog even over „vroeger bele
ven” te hebben gesproken, woorden van
welkom.
„Wij hebben,” zo vervolgde hij, „weer
twee kapteins op ons kerkelijk schip en
wensen hen een behouden vaart”.
Names de classis Bolsward verwelkom
de Ds. A. Borman van Witmarsum de
nieuwe predikant. Gij hebt veel erva
ring en in onze classis zijn veel candi-
daten. Uw studie en raad zien wij met
blijdschap tegemoet.
Mag ik U aanspreken als broeder in
Christus? zo sprak pastoor Bertels, die
de plaatselijke kerken vertegenwoordig
de.
Een nieuwe periode gaat beginnen, zo
vervolgde hij. Dat betekent ook veel
verantwoording. Gij wilt een goede pre
dikant zijn. Wij moeten niet geleid wor
den door de menselijke geest, maar door
De swarte lüs pleaget net allinnich de
greate beane dy binne der net folie
mear mar ek de jirapels en de biten.
Opfallend is hoe’n bytsje flaechs en ear-
te der forboud wurde. Rounom yn üs lan
is it op de klaei weet, jirapels en biten,
dêr’t dan it simmerkoarn en de hjouwer
bykomme.
Mar de saneamde hannelsgewassen, sa
as koalsied, blaumoanne en sokke spesi-
aliteiten sjocht men mar in bytsje. De
tiid twingt dy kant üt. De mechanisaes-
je bringt meiiens op alle gebiet de spe-
sialisaesje. Net fan alles hwat, sa’t dat
yn it foarige wie, mar inkelde gewassen
en derfoar it djüre materiael, dat is de
moderne buorkerij.
Meidat der nije noarmen komd binne
foar de hieren, ünderfynt elke hierder,
dat ek op dit gebiet de rekken aloan he-
ger wurdt. It is en bliuwt tige jammer,
dat de regearing nei de oarloch de lege
hieren to lang fêsthalden hat, hwant dêr-
troch hat der nea romte west foar de
slim needsaeklike oanpassing fan de
outillaezje fan de buorkerij. Wy hawwe
kostlike jierren forlern, doe’t de leanen
fan de faklju en de prizen fan de ma
terialen jit leech leine. Nou’t alles yn top
en takel stiet, wurdt men twongen itsel1-
de to dwaen tsjin trije of fjouwer kear
sa hege prizen. Alhoewol de nije noar
men mear romte jowe as de aide, liket
it jit nearne nei as men twongen is ta
bilangrike forbouwingen oer to gean.
Dat sit jit altyd foar it krüs. En de
fraech bliuwt altyd wer: Hwa moat de
finansiële skea drage De hierder hat
De Bolswardse Zomertentoonstelling 1967, de 22e reeds na de oorlog, heeft veel
punten met de top-tentoonstellingen van de laatste 2 decennia gemeen. In be
paalde opzichten is er zelfs een duidelijke pré, soms echter is het effect toch niet
datgene, wat er in het verleden is geweest. Laat ons, om dit artikel iets te geven
van een climax en het niet als de bekende nachtkaars te doen uitgaan, eerst
iets zeggen van de negatieve punten.
tige bilang by in modern spul, mar de
Pachtwet lit net ta de hier derneffens
to bipalen. De eigner is fakentiids wol
genegen der jild yn to stekken, mar hy
wol fan dat nije jild ek graech in reed-
like rinte hawwe. Mar elke ynfestearing
yn de bidriuwsgebouwen is finansieel
ünrendabel. Soe men in aide pleats of-
brekke en der in modern spul op byge-
lyks tritich ha foar yn it plak sette, dan
is men twa ton nedich. Dat jild kin men
mei greate muoite net goedkeaper krije
as tsjin 6%%. Dat is al 13.000 goune.
Mei de hier fan it lan tsjin 200 goune de
ha is men dan op 19.000 goune. Dan
komme de lésten en it ünderhald der jit
by, towyl op de gebouwen ek ófskreaun
wurde moat. It is samar yn to sjen, dat
men dan in hier barre moast fan min
stens 21.000 goune. Dat is 700 goune de
ha. Mar de noarmen litte heechstens de
helt ta.
Dat is it probleem, der’t men nou al
mear as tweintich jier mei in greate
bóge om hinne rint, towyl eltse boer der
mei to krijen hat. Hwa sil it in eigner
oplizze doarre forbouwingen to dwaen
hwerfan hy mar de heale kosten yn de
hier werom kriget? Lit men dan de
noarmen safier omheech bringe, seit in
bütensteander. Mar as men dat dwaen
soe, dan koene njoggen fan de tsien boe
ren wol ophalde, omt hja gjin brea mear
hiene. Dy knoop soe allinnich oplost
wurde kinne, as men ré wie de produk
ten to biteljen neffens de reële kostprils.
Mar oer dy produktieprizen hawwe wy
net folie mear to sizzen. Dat dogge de
en W ymbritseradeel.
wordt bij gezegd, zullen ze het een zeer
fraai gebouw vinden, dat bijzonder
smaakvol is aangekleed.
Inderdaad, deze tentoonstelling is in
hoge mate functioneel en doet het stad
huis niet degraderen tot een antiekzaak,
waar alle wanden volgepropt zijn met
op zich zelf waardevolle stukken, maar
die door de bomen het bos niet meer
doen zien.
Tafels, zetstukken, noch vitrines waren
nodig om het gebodene te plaatsen, het
hangt, zoals een particulier het
hangen.
Is dit reeds een groot voordeel het
is om er stil van te worden, zoveel
eigenhandig gepenseelde stukken van
tijdgenoten van Bolswards bouwmeester
Jacob Gysberts bijeen te zien bij na
der inzien en rustig bestuderen valt men
van de ene verbazing in de andere.
De heer Ronday moet wel over een for
midabele speurzin beschikken nu hij
voor het samenstellen van deze collectie
naast die van de Dienst voor ’s Rijks
Verspreide Kunstvoorwerpen niet alleen
de medewerking kreeg van zes bekende
musea, maar ook mocht putten uit niet
minder dan een achttal particuliere of
semi-particuliere verzamelingen. Deze
stukken zijn bovendien met een dusda
nige zorg en deskundigheid bijeen ge
bracht en op een zo’n trefzekere wijze
opgehangen, dat er al rustig beschou
wend een boeiend overzicht wordt ver
kregen van de ontwikkeling van het
Nederlandse landschap.
Onder de antieke meesters vindt U klin
kende namen als die van Avercamp,
Brueghel, Cuyp, Van Everdingen (de
Bolswarders bekend van de Spaarbank-
kalender), Van Goyen, Hobbema,
d’Hondecoeter, Molenaer, Van der Veer,
Van Ostade, de Van Ruysdaels (8 stuk
ken!), de Van der Velde’s, Vermeer en
Wouwermans om maar enkele te noe
men.
Bekijken we we schilderijen nader, dan
zijn ze allerminst saai. Er zijn genre
stukken bij, die eerlyk is eerlijk
wel eens aan wat routinewerk doen
denken, maar dan ineens zijn ze weer
verhalend. Ze verhalen niet alleen van
het doen en laten van de mensen in het
landschap (mensen zijn altijd boeiend)
maar ook van de schilder zelf. Ze zeg
gen ons of hij ingetogen was of vol
bruisende fantasie, waarheidslievend,
anecdotisch of emotioneel geladen, of hij
gevoel had voor fijne kleumuanceringen
ofwel voor een harmonisch evenwicht,
of bij wollige luchten minder of een
bloeiende boom. Bepaald interessant
wordt het als wij schilderijen ontdek
ken met wat men in een verhaal noemt
DE SKEALJENS GEAN WER
OMHEECH
It liket der fan it jier in bulte op, dat
wy in ütsünderlike simmer ha sille. Fan
noard nei süd troch it lan geande, sjocht
men rounom de lannen der tige skoan
bylizzen. De beammen steane sa geef en
grien yn it lanskip, dat optilt fan
waechsdom en fleur. As der gjin ütsün-
derlike dingen barre, dan wurdt it in
groeisum en fruchtber jier. Fansels de
heabroei pleaget mannich hastige boer
en de bouboeren sjogge mei in bytsje
soarch, dat mei de gewassen ek it ün-
rant en de fretterij tanimt.
Bezoekers we hebben dit uit onder
vinding, toen we ons oor bij rondleidin
gen te luister legden vinden deze
veelal vroeg zeventiende eeuwers wat
triest en monotoon. Er komen in de
schilderijen inderdaad veel donkere par
tijen voor, vaak van boomgroepen.
Het monotone zit ook in het onderwerp.
Uit de aard der zaak zouden we wil
len zeggen. Wat wil men, als men zich
een dubbele beperking oplegt, n.l. zo
wel in de tijd de 17e eeuw als in
het onderwerp het Nederlandse land
schap. In dat opzicht had een van de
best geslaagde tentoonstellingen als „De
boer in de kunst” een veel grotere va
riatie. Gold het weliswaar een onder
werp, uit al de na middeleeuwse eeuwen
tot en met de jongste tijd, komen voor
beelden aandragen van de manier, waar
op de kunstenaar de boer in de loop der
tijden zag.
Maar bij deze tentoonstelling is de tijd
zowel als het onderwerp beperkt. Of de
critiek overigens gerechtvaardigd is?
We komen er zo meteen op terug. Feit
is echter wel, dat de jongere bezoekers
telkens vragen: waarom niet eens iets
moderns
Een tweede euvel is, dat deze geëxpo
seerde stukken een enkele uitzon
dering daargelaten van vrij beschei
den afmetingen zijn. Al zijn het er pre
cies evenveel als wij St. Nicolaasavon-
den hebben gehad na 1900, echte sur
prises zijn er zo op het eerste gezicht
niet bij. Bepaald jammer is het, dat
behoudens enkele klassen van de Chr.
Landbouwhuishoudschool .Nijenhove’ er
in schoolverband weinig gebruik is ge
maakt van de gereduceerde prijs, die
aan scholieren in rekening wordt ge
bracht. De belangstelling was zelfs zo
gering, dat een Bolsward aangeboden
gelegenheid om voor hen rondleidingen
te doen organiseren, helaas van de hand
moest worden gewezen.
Is het aantal stukken al niet overvloe
dig, de geringe afmeting ervan maakt
het onnodig alle zalen te gebruiken.
Zo is de kleine commissiekamer in ge
bruik gelaten als burgemeesterskamer,
en is de grote commissiekamer af en
toe in gebruik, evenals trouwens dit
was al jaren zo ook de raadzaal.
Het eenzijdige illustreert zich ook in
het feit, dat ditmaal enkel schilderijen
zijn tentoon gesteld. Geen tekeningen,
geen etsen, geen beeldhouwwerk, geen
spectaculaire stukken als destijds de
scheepsmodellen. Voegt men daar nog
bij de inleiding in de catalogus, typo
grafisch met de beste wil niet fraai te
noemen en de inleiding weliswaar des
kundig en degelijk is zoals wij van de
heer Ronday gewend zijn maar
beslist niet geschikt voor een bezoeker
om tijdens de rondgang niet te raadple
gen, dan lijkt deze critiek nogal nega
tief, temeer als we bedenken, dat deze
tentoonstelling niet iets unieks is of iets
exclusiefs.
Immers in 1964 was er te Arnhem reeds
een expositie over het Nederlandse land
schap in de 17e eeuw, in Dordrecht en
Breda reeds daarvoor over vrijwel het
zelfde onderwerp en in Gouda nog in.
het begin van dit jaar.
Al missen we ditmaal Rembrandt, Frans
Hals en Jan Steen als trekpleisters, ge
lukkig staan tegenover deze bedenkin
gen wel zoveel positieve punten, dat
ze gerust geuit mochten worden.
Wat deze tentoonstelling biedt is puur
Nederlandse kunst helaas geen Frie
se, waarom niet een Fries landschap
van Maccadam? en wat meer is uit
een tijdperk, dat als geen ander past
bij de sfeer en stijl van het historische
stadhuis.
Zelden of nooit sloot een expositie zo
goed aan bij het interieur van ons mo
numentale „stadspaleis” als ditmaal.
Ineens blijkt zo gezien de vaak geringe
afmetingen van de stukken eer een voor-
dan een nadeel.
Vervolgens dringen de kunstwerken zich
aan ons op. Het is net alsof ze er al
eeuwen hingen en op geen enkele wijze
wordt de sfeer van het gebouw geweld
aangedaan. Mensen die komen om het
beroemde stadhuis te zien en anders
dé deur moesten worden gewezen, om
dat de schilderijen ’t zicht van het in
terieur wegnamen, kan men nu gastvrij
binnen nodigen. Als het er niet expres
Ongetwijfeld was het zondag j.l. voor de Gereformeerde Kerk van Bolsward een
vreugdevolle da.g. Het feit n.l., dat de gemeente na ruim een jaar vakant te
zijn geweest op deze stralende zomerdag haar nieuwe herder en leraar Dr. M.
Feitsma kon begroeten, maakte deze stemming alleszins begrijpelijk.
Onder grote belangstelling vond in de ochtenddienst de bevestiging van dr. Feit
sma als predikant plaats. Deze dienst werd geleid door Ds. G. van Halsema van
Schettens, die naar aanleiding van een gedeelte uit de Heilige Schrift, Open
baring 19 en wel in zonderheid de woorden uit vers 10c: „Want het getuigenis
van Jezus is de geest der profetie”, als onderwerp voor zijn predikatie had
gesteld.
de Goddelijke kracht, zo’n predikant te
zijn in deze tijd is vaak moeilijk.
Wij hopen dat de geest van de Goede
Herder U zal leiden. Wij heten U dan
ook in ons convent van harte welkom.
Samen bidden, dat is onze opdracht.
In verband met de uitstedigheid van
burgemeester Mulder, waren de wethou
ders aanwezig.
Wethouder E. Oldenziel‘merkte o.a. op,
dat het goed is dat de burgerlijke over
heid hier vertegenwoordigd is. De
verhouding tussen kerkelijke en burger
lijke overheid, zo vervolgde hij, is in
onze stad goed. W(j hopen dan ook van
harte, dat hier een goede tijd voor U is
weggelegd.
Een deputatie uit Emmen-Zuid sprak
hierna enige woorden van waardering
voor het werk, dat dr. Feitsma daar
had verricht, en hoopte vervolgens, dat
God hem en zijn gezin vele goede jaren
in Bolsward mag geven.
Na deze reeks van sprekers kwam de
laatste aan het woord, n.l. de emeritus
predikant van Bolsward Ds. B. Ha
genaar. Hij hoopte o.a., dat de Geest
van God hem in alles zou leiden en
wenst hem Zijn zegen toe.
Ten slotte was het dr. Feitsma, die
de sprekers bedankte voor al het ge
sprokene en zich verder richtte tot velen
in de gemeente.
Aan het einde van deze samenkomst
volgde voor genodigden in het Geref.
Centrum nog een samenzijn, waarmee
reze feesetelijke zondag werd besloten.
