WOMMELSER AUTOCROSS
TROK VEEL PUBLIEK
Gade Shroar
t us hjoed to sizzen
t|
1
Monteur uit Ooster-
end verdronken
bij Terschelling
Eenmans organisatie, die prima verliep
i
SKUTSJE-SILEN
Fan de Mart in vloer
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum
Zilveren filmpjes
106e JAARGANG
No. 55
DINSDAG 18 JULI 1967
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Hij
PYT
en
DE TWADDE PYLDER FAN US TUD!
Tj. de 3.
Advertentieprijs: 16 cent per tntn
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Contractprijzen op aanvraag
Stüdzje en stilte
binne freonen
De mar hast rimpelleas,
ünder strieljende sinne,
De skütsjes antyk, kreas,
driuwe der fredich hinne.
’t Seil hinget suver slap,
’t Is ek net mear in fraech sa
Hwa bliuwt hjoed oan ’e kop?
Elk wit it: Ulbe Zwaga.
De skipper fan Doarp Grou,
syn skütsje kin der wêze.
De boargers stypje trou.
’t Each lit foldwaning léze.
Sylsport kampioen opnij,
Sa wolle hja it graech ha.
It skütsje strüst foarby,
foar Grou it opgeand tij.
Tankber mei Ulbe Zwaga.
Abonnementsprijs f 3.25 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Uitgave: A. J. OSINGA N.V, Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
Telef. 2044 - Na 18.30 uur 2660 of 2335
(05157)
Bolswards Nieuwsblad
me taname fan it elektrisiteitsforbrük
hat de bidriuwen needsake ta greate en
kostbere ütwreidingen. Ek hjir sille hün-
derten miljoenen foar noadich wêze. Dit
binne mar inkelde grepen üt de oerheits-
sektor. Mar by de ündernimmers fan
heech ta leech is it deselde sang. Tige
düdlik is dit by de tekstyl-yndustry, dy’t
alhiel nij ynrjuchte wurde moat, sille
hja de konkurrinsje baes kinne. De myn-
bou yn Limboarch moat foroarje yn
chemyske- en metael-yndustry, sille de
45.000 arbeiders üt de minen net ta bliu-
wende wurkleazens forfalle. As men nou
wit, dat foar ien arbeidsplak sahwat
60.000 goune ynfestering nedlch is, dan
kin elts de rekken opmeitsje foar dizze
omfoarming. Mar ek by de bisteande
yndustryen is de fraech nei omskeake-
ling alle dagen oan de oarder. Praet ris
mei hokfoar ündernimmer as jo wolle,
hja steane allegearre foar deselde fraech
ntl. hoe finansler ik de needsaeklike nije
maslnes. De djüre minsklike arbeid ropt
al lüder om wurktugen, om masines of
computers, om automatyken en gjin bl-
driuw üntkomt oan dy driuwende eask.
Nei ’t men de earste stap set hat op de
wei nel mechanisaesje, folgje de twad-
de en trêdde al rêdder en in wei tobek is
der net. It greate probleem by al dizze
foroaringen is de finansiering en yn de
measte gefallen kinne de lytse en lytsere
bidriuwen dit net folhalde. De fusy’s
mei kollega’s of eardere konkurrinten
stiet dan foar de doar. Dat is al jierren
op gong, mar dat bliuwt op de plaet
stean. Tüzenen lytse ündernimmers by
de bakkers, de slachters, de krudeniers,
Zelfs in de Tweede Kamer is toen aan
dacht besteed aan de gebeurtenissen in
Wons. De kleine dolerende gemeente
had n.l. een bezwaarschrift ingediend
wegens het partijdig optreden van de
burgerlijke overheid bij het konflikt om
het kerkgebouw en de pastorie, haar
eisen werden echter afgewezen. De ho
ge proceskosten waren voor rekening
van de pas ontstane gereformeerde
kerk. Het volgend jaar, in 1888, was in
Wons een eigen kerk en pastorie gereed.
Een trieste historie, die wij voor u op
haalden. Wij deden het niet om oude
haatgevoelens wakker te roepen. Het is
alleen een illustratie van die roerige tijd
in de kerkgeschiedenis. Gelukkig ligt
de verhouding tussen gereformeerd en
hervormd in Wons nu prima. Men heeft
er zelfs meer gemeenschappelijke kerk
diensten dan in omliggende dorpen. Een
vraag tot besluit: hoe zal de verhouding
tussen de beide grootste protestanse
groeperingen zich in onze omgeving in
de komende 80 jaren ontwikkelen?
Het heeft er veel van weg, dat de Wommelser autocross, zaterdag j.I. voor de
tweede maal gehouden, dezelfde populairiteit zal veroveren als de jaarlijkse
Freulekaatspartjj aldaar. Genoemde cross trok in elk geval een enorme publieke
belangstelling. Naar schatting waren er minstens 3000 kyklustigen en het halve
dorp diende als parkeerplaats voor de honderden auto’s uit de hele provincie
vartdaan, ja zelfs van daarbuiten. Organisator en initiatiefnemer was ook dit
maal weer de ambitieuse veehouder Jolle de Jong, wonende op een boerderij en
kele minuten ten zuiden van het dorp, de z.g. Südhoek.
Wittenskip en technyk, fakmanskip en
organisatorysk talint binne de kaeijen,
dêr’t men de doarren fan de takomst mei
iepen meitsje kin. En dy’t foar himsels
en syn bern op dizze hynders syn kan
sen set, docht in forstannige set. Mar de
kommende tiid hat jit in oar düdlik as-
pekt, hwat foar alleman fan great bi-
lang is. Hja hat in great forlet fan kapi-
tael.
Dat is al inkelde jierren sa en dat sil de
kommende tiid net minder wurde. Wy
De skipper fan Doarp Grou,
hy levere de biwizen,
ik liz 't tsjin nimmen óf,
’k sit oeral yn ’e prizen.
De wetterwille tsjoen
hat ’e supporters bifongen.
Foar de tsiende kear kampioen!
Elk wol Zwaga lofsjonge.
De mar lükt jimmeroan,
fan hein en fier toeristen,
sja stelle har tentoan
lju dy’t nea in jier misten.
Dit folkloristysk feest
al biedt de kriich gjin spanning
elk fynt der wurdt knap reesd.
Hulde Zwaga’s bimanning.
Zondagmiddag omstreeks één uur is bij
Formerum op Terschelling de 24-jarige
Pieter van der Meulen uit Oosterend
(Henn.), monteur bij Hommema van
1825, door verdrinking om het leven
gekomen. Het ongeluk gebeurde voor
de ogen van zijn vrouw, die met twee
4e week juli 1942
Hebt ge stof? Wij vernieuwen uw bon
te dekens als voorheen. F. Andringa te
Witmarsum.
Weer een aantal doodvonnissen aan Ne
derlanders voltrokken inzake overtredin
gen van de distributie-beschikkingen.
Loop door Bolsward. Ie Fr. Galama te
Burgwerd; 2e. Roel van der Meer te
Parrega; 3e. Jan Ferwerda, Bolsward;
4. IJ. Oostenveld te Tjerkwerd.
Eerste plechtige H. Mis van D. Hette-
ma. De feestpredikatie werd gehouden
door een broer van de neomist pater
Wolfram Hettema.
en Wymbritseradeel.
Onder de titel „Dat was toen” publiceert
het door ons veel geciteerde altijd ac
tuele Bibliotheeknieuws van Exmorra
het volgende relaas over de kerkstrijd
te Wons.
Zondag 16 juli had het dorp Wons een
trieste gebeurtenis te herdenken. Tach
tig jaar geleden, op 16 juli 1887, vond
er te Wons een bloedig gevecht met
knuppels, hooivorken en luiwagens
plaats om het bezit van de Herv. Kerk,
de bekende „theebus.”
Dit gevecht speelde zich af tussen „do
lerenden” en „anti-dolerenden.” Beiden
wilden hun diensten in de dorpskerk
houden. Op 9 februari 1887 had de ker-
keraad besloten om met de synodale
organisatie van de Ned. Herv. Kerk te
breken onder leiding van de consulent
ds. H. C. Lambers van Longerhouw.
Zowel van de kerkeraad als van de
kerkvoogdij was er maar één tegen de
ze stap. Omdat dit een minderheid was
bleef de kerk aanvankelijk in het bezit
van de dolerende kerkvoogden. In juni
1887 werd er op twee zondagen helemaal
geen diensten in de kerk gehouden om
dat beide partijen het elkaar onmogelijk
gingen maken een eredienst te beleggen.
Op 3 juli namen de anti-dolerenden be
zit van de kerk en de dolerenden kerk
ten in een schuur, maar dat zinde hun
niet. Vooral niet omdat zij een predikant
hadden beroepen. Op zaterdag 16 juli
werd dan ook nog een ernstig gevecht
geleverd om het bezit van kerk en pas
torie. Handlangers uit andere dorpen
namen er aan deel, er vielen enkele ge
wonden. De strijd eindigde in het nadeel
van de dolerenden. Op zondag 24 juli
1887 deed ds. T. D. Prins als predikant
van de Greformeerde Kerk van Wons
zijn intrede in een schuur en niet in de
„oude” kerk, hij kwam in een arbeiders
woning met zijn gezin in plaats van in
de pastorie.
Hwat hat
de grientewinkels en gean sa mar troch
hawwe de striid net folhalde kinnen. De
greatwinkelbidriuwen, de supermarkten
nimmer har plak yn. De kroegen, kafé’s
de molksalons fordwine mear en mear,
moderne bars, motels, restauranten en
lükse hotels nimme har plak yn.
De aide boerelienbanken yn in opkeamer
of in sydkeamer fan in boere- of boar-
gerhüs binne histoarje wurden, it hiele
lan troch pronkje de Raiffeisenbanken
mei treflike moderne gebouwen oant yn
it lytse doarp. De greate boerekoöpe-
raesjes dogge hast neat oars as bouwe
en moderniseare.
De Koöperative Handelsforiening to
Veghel ynfesteart jierliks seis miljoen
en de ein is jit net to sjen.
De üntsachlik greate bihoefte oan kapi-
tael sil dêrom net minder wurde. De
rinte bliuwt heech, de bilêstings bliuwe
heech, de forgreating fan bidriuwen en
ündernimmingen giet troch, finansiering
bliuwt it kardinale punt foar partiku-
lier en oerheit. It fjochtsjen om jild sil
meibringe, dat it sparjild hoe langer hoe
mear needsaek wurdt en de tiid liket net
fier mear, dat de frijwillige oantrün om
to sparjen, syn wettelike konsekwinsjes
krije sil.
Yntellekt en kapitael, dat binne de pa
rolen fan üs tiid. Op dizze beide pylders
wurdt de takomst boud, yn eltse hus
haiding, yn elts bidriuw, yn eltse mien-
skip, leech of heech. En it liket for-
stannich om dit mei iepen eagen to sjen
en der forgoed rekken mei to halden.
der Hoek uit Kubaard, de overigen
kwamen uit alle oorden van de provin
cie, van Dokkum tot Donkerbroek. Toen
de crossers eenmaal los raakten, kregen
de bezoekers volop sensatie-waar voor
hun geld. Men z^g een keur van bont
beschilderde wagens, vrijwel alle vor
men en merken. Pronkstukken kon men
het uiteraard moeilijk noemen. Bij der
gelijke evenementen geldt het devies:
hoe maller hoe mooier. Oude vehikels
voor een paar honderd gulden op de
kop getikt, meestal door de eigenaars
zelf wat opgekalefaterd moeten na
tuurlijk een stootje kunnen velen, bui
telingen maken en behendig zijn in het
slootje springen. Hoewel de wagens
soms vreemde capriolen maakten en be
scheiden duelleerden kwamen vrijwel
alle bestuurders er zonder mankemen
ten af. Er was op het terrein ’n EHBO-
post ingericht met als eerste helpers de
heren J. Klijnstra en Jan Bijlsma. Deze
hoefden slechts eenmaal dienst te doen
om een paar geblesseerde tanden te
stutten. De oppersloottrekker Sjoerd
Kamstra, had ook niet een bijster druk
ke middag, eigenlijk veel te weinig te
doen naar zijn zin. Hij assisteerde, zo
als wij reeds meldden, bij een drietal
wagens, die uit diepten van ellenden
bevrijd moesten worden.
De massastart, het laatste nummer van
de cross, leverde evenmin sensationele
verrassingen op. De wagens snorden in
de baan dat het een lust voor het oog
werd, ze bleven echter vrij algemeen in
het goede spoor, in elk geval zonder
springerige déraillementen. Bijzondere
waardering genoot het mikrofoon-kom-
mentaar dat de groenteboer Ch. W. van
Weert tussen de bedrijven door ten bes
te gaf. Wij hoorden van verschillende
kanten de opmerking: „Dy hat soks
grif wolris faker by de ein hawn.” De
Jong gaf aanvankelijk zelf ook mede
delingen door, maar in de hitte van de
strijd kon deze niet op alle plaatsen te
gelijk leiding geven.
Tegen een uur of vier, half vijf, dus
mooi op tijd, was de cross-rijderij af
gelopen. Dichte drommen fietsers,
brommers en voetgangers baanden zich
een uitweg naar richting Hofkamp; het
verkeer was daar enkele ogenblikken
finaal gestremd. Het dorp door ging
het wat kalmer aan en tegen de avond
kreeg Wommels weer het karakter van
rustige gezelligheid. Tenslotte gaan wij
nog even in op de diverse prijswinnaars.
Door verschillende personen waren in
dit verband geldbedragen beschikbaar
gesteld. Wij noemen hier dokter L. Bog-
stra te Worpmels; J. Weima, hotellier;
Feenstra, idem uit Bozum, en een stuk
fiele dat allegearre oan de hege rinte,
dy’t jown wurde moat om oan jild to
kommen, wy kinne it ek sjen oan al dy
maetrigels, dy’t de oerheit docht om de
lju oan it sparjen to krijen of to halden.
Der is in great forlet oan kapitael. Al-
derearst by de oerheit: it Ryk, de Pro-
vinsje en net it minst by de gemeenten.
Dêrom binne de bilêstings heech
hoecht men net to hoopjen, dat hja le
ger wurde sille.
Dêrom duorret de ynflaesje of jildünt-
wearding jit troch, omt op dizze wize de
skulden minder drukke.
De taekütwreiding, dy’t de folkswil oan
de oerheit oplein hat, hat syn konse
kwinsjes. De enoarme kosten fan it ün-
derwiis driuwe fansels nei boppen, de
materiële en personele kosten sille jit
mei sprongen omheech gean. De yn-
rjuchting fan it wegennet, dat oan de
bihoeften fan it hjoeddeiske forkear fol-
docht, stiet jit oan syn bigjin. Allinnich
dêrfoar lizze de plannen klear, dy’t mil
jarden kostje sille. De deltawurken en
de fierdere ynpoldering fan de eardere
Sudersé, mei it forgreatsjen fan de ha
vens, de forbreding fan de brêgen en
slüzen, it ütdjipjen fan de kanalen kin
ne net stopset wurde.
De drinkwetterforsjenning sil foar par-
tikulier en yndustrieel forbrük yn de
kommende jierren 10 miljard kostje,
dat is per jier 300 miljoen. De striid
tsjin it smoarge wetter bigjint hjir en
der op gong to kommen, mar it haldt
yn, dat rounom wettersuveringsynstal-
laesjes boud wurde moatte, hwert nije
miljoenen foar nedich binne. De enoar-
Vorig jaar had de heer De Jong con
tact öpgenomen met enige prominenten
uit de autorijderij en, met hun mede
werking, de voorbereidende arbeid ver
richt. Deze keer presteerde hij het om
helemaal alleen de organisatie en het
daaraan verbonden risico op zich te
nemen.
Jolle de Jong is reeds vanaf zijn „fein-
te” jaren een bekende naam geweest in
sportkringen, vooral als hardrijder op
de schaats. Afkomstik van Snikzwaag
werd hij op zijn 18e jaar kortebaan-
kampioen van Nederland, welke titel
hij een jaar of tien behield. Ook andere
leden van dit gezin vierden triomfen
op „izeren wjokken.” Verder is de heer
De Jong nog elk jaar zeerxactief met
de organisatie van kaatswedstrijden.
Hij noemde ons dergelijke voorbereidin
gen zijn „vakantie bezigheden.” Jolle
de Jong mag de voldoening smaken dat
hij althans, wat de cross van zaterdag
betreft, eer van zijn werk heeft gehad.
Volgens lui die praktische ervaring op
dit terrein bezitten, wa? alles perfekt
geregeld; wij hoorden door enkelen van
hen zelfs beweren, dat ze het nergens
zo goed hadden aangetroffen als in
Wommels. Dit betekent zeer zeker een
complimentje aan het adres van deze
volijverige veehouder.
De cross werd gehouden op een stuk
land van de organisator (ongeveer zes
pondemaat) dat voor dit doel bij uit
stek gunstig is gelegen. De wedstrijden
begonnen ’s middags om één uur en
toen wij er tegen drieën een kijkje kwa
men nemen stonden er zulke brede ha
gen publiek om het terrein dat het ons
waarlijk moeite kostte om over de
hoofden heen te zien. Wij vroegen aller
eerst een vrouw van middelbare leef
tijd naar haar indrukken en deze liet
zich ontvallen: ,,’k Fyn 't wol aerdich,
mar der is noch net ien plat rekke.”
Het zal met een autocross wel net een
der zijn als met de „fierljepperij”, men
bewondert de behendigheidsprestaties
en vermaakt zich nog het meest als er
eentje „ünderstrüpt.” Het sensationele
van de autocapriolen is natuurlijk ook
het uit de koers schieten en in de sloot
terechtkomen van de een of andere
deelnemer. In dit opzicht bleek er vo
rig jaar meer te beleven. Toen raakten
er een kleine twintig onderstboven
ditmaal slechts een stuk of drie. Dit
zat hem volgens deskundigen in hoofd
zaak aan de gesteldheid van het ter
rein; het weiland was nogal hard en
droog. Voor effectief „glijden” moet
het eerder drassig zijn en dat was vo
rig jaar, door de vele regen, inderdaad
het geval. Toen spatten de modderklui
ten omhoog nu wervelde het stro dat
in de bochten was neergestrooid, net als
een zandverstuiving op de Veluwe.
„It hie miskien gaedliker west as wy
de baen de moarns earst wietspuite hie-
ne,” vertelde boer De Jong ons. Dit
neemt echter niet weg dat de cross pri
ma slaagde, de techniek was in verge
lijking met vorig jaar beslist verbeterd
en het weer veel aangenamer. Bij de
eerste Wommelser cross, op de dag af
een jaar geleden, stonden de bezoekers
te rillen van de kou in een miezerige
motregen. Het was zaterdag windstil,
bewolkt, wel zomers, maar niet bepaald
drukkend warm.
Dadelijk na één uur gingen de wagens
van start. De deelnemerslijst vermeldde
36 namen, waarvan één der ingeschre
venen verstek liet gaan. Wij troffen
twee rijders uit eigen gemeente aan.
Sipke Bosma van Wommels en Pier van
of vier jonge sportliefhebbers (onder
wie M. Algra uit Kubaard) die geza
menlijk een geldprijs aanboden. De ei
genaar van café Hatzum had een be
kertje, een standaard en een medaille
afgestaan.
De drie crossdeelnemers aan wie het
gelukte een rivaal de sloot in te druk
ken, beurden elk f 25,Dit waren:
A. Pietersma, Menaldum; G. de Vries,
Beetgum en P. Postma, Tietjerk.
Eerste prijs winnaar (algemeen) werd
M. Postma, werkzaam op een transport-
autobedrijf te Tietjerk. Hij beurde
f 200.Verdere prijzen:
2. J. Keppel, Marrum (Fr.) f 150,.
3. A. Pietersma, Menaldum f 100
4. H. van Hulzen, Hallurn f 50.
5. H. Rugenbrink, Leeuwarden f 50.
6. G. de Vries, Beetgum f 50.
Massastart:
1. M. van Wijk, Tijnje f 100.—
2. A. Stormer, Dokkum f 50.
De prijsuitreiking had plaats in een ge
animeerde slotbijeenkomst in hotel Wei
ma. Dient nog vermeld dat de muziek
op het terrein werd verzorgd door de
heer J. Kooistra te Wommels en dat
verschillende buren en kennissen van
veehouder De Jong hand en span
diensten verrichtten bij kaartjesverkoop,
fietsenstallen, controle, enz.
De initiatiefnemer toonde zich zeer te
vreden over de goede gang van zaken.
Hij liet wel even doorschemeren dat
een dergelijk evenement, opgezet door
één persoon, een vrij groot risicofactor
met zich brengt, ook wat de financiële
uitkomst betreft. Het lag heus niet in
zijn bedoeling er een beste slag mee te
slaan, men wil echter ook niet graag
dat alle voorbereidend werk tenslotte
nog een nadelig saldo oplevert. Hoe de
financiële eindstand zich zou af tekenen
wist Jolle de Jong zaterdagavond nog
niet precies. Er bestaat echter reden
om aan te nemen dat hij royaal „droech
oer de sleat” kan springen. Hij gaf eer
lijk toe dat de administratieve romp
slomp van dergelijke zaken hem niet zo
bijzonder ligt. Mevrouw De Jong kan
hier beter mee overweg. Ze heeft, net
als vorig jaar, dit deel der werkzaam
heden voor haar rekening genomen en
daardoor de taak van haar man aan
zienlijk verlicht.
Heeft een autocross praktisch nut en
mogen de „coureurs van het weiland”
als positieve sportmannen worden ge
kwalificeerd? Over deze vraag zou nog
veel te discussiëren zijn. Hetzelfde geldt
ook van de Tour de France, waarover
de meningen wel ten allen tijde verdeeld
zullen blijven. Dit is in elk geval vast
staand: de grote publieke belangstel
ling bewijst dat dergelijke evenementen
in een behoefte voorzien.
Zonder de sterke woorden te gebruiken
die een „Telegraaf”-verslaggever on
langs aan een cross wijdde: „gloeiend
van enthousiasme” mogen we wel con
stateren dat de dorpsgenoten van Wom
mels en omstreken een geanimeerde
middag meemaakten; bij zeer velen
leeft dan ook zeker de hoop dat initia
tiefnemer Jolle de Jong volgende zo
mer andermaal optreedt als crosspromo-
tor.
dochtertjes van ruim twee en bijna een
half jaar achterblijft.
De 24-jarige heer Van der Meulen lo
geerde met zijn vrouw en de beide kin
deren bij zijn 22-jarige broer Jaap te
Formerum. De beide mannen gingen
zondagmiddag zwemmen en kwamen in
een mui terecht. Mevrouw Van der Meu
len zag, dat ze de zee in werden ge
zogen en sloeg onmiddellijk alarm. Eén
van de mensen, die direct te hulp schoot
was de dertigjarige invalide zwemin-
structeur J. Holdorp uit Heerlen. Hij
greep beide zwemmers, maar kon
slechts met een van hen, met Jaap van
der Meulen, de kant bereiken. Een 15-
jarig meisje trachtte de oudste broer te
redden. Maar toen zij zelf ook in moei
lijkheden kwam omdat het slachtoffer
zich aan haar vastklampte, moest zij
Pieter loslaten. De heer Holdorp en zijn
drenkeling werden door een keten van
badgasten aan land getrokken.
1
K
s
Een fraai overzicht van de gehouden
wedstrijden skütsjesilen op het Ijssel
meer bij Lemmer
