Nieuwe ontwikkelingen bij het
inkuilen
van gras
PTT
van
BaöeSkroar
Grote brand in kaaspakhuis
te Oudega-W.
Exploitatieresultaat
opnieuw ongunstiger
M
Fan de Martinytoer
De morgenstond
Zilveren filmpjes
Hwat hal
K.
f
F 1
V
106e JAARGANG
DINSDAG 25 JULI 1967
No. 57
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Wymbritseradeel.
us hjoed to sizzen
Dan als de merel
Als zilveren dauw
Ontwikkeling quo gunstig.
De aarde ontwaakt
J. s.
-
Droogzolder.
Pas op voor giftige gassen.
40 jaar freulepartij te Wommels.
De Pakjeskuil.
Tj. de J.
1
Trekt naar omhoog
Doorzichtig haast
Voor ’t mens’lijk oog.
Uit duistere dreven
En zich ontpopt
Tot ’t nieuwe leven.
Dan rijst er dank
In ’t mensen hart
De zonne rijst
Een rode’gloed
Met glans omlijst.
Zingt haar lied
En naar het rijzend
Zonlicht ziet.
Advertentieprijs: 16 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Contractprijzen op aanvraag
Boer Paskamp uit Wiene (tussen Delden en Goor) behoort tot de eerste
landbouwers, die met de oogst begonnen zijn. Mede gedwongen door enkele
hevige slagregens van de laatste weken konden verscheidene Twentse boeren
de oogst niet langer uitstellen. Het platgeslagen koren moet met de hand
gemaaid worden, hetgeen in deze warme dagen menig zweetdruppeltje vergt
Zo lichtend blij
Die ’t duister tart.
Alleman follet syn mage,
in inkeldenien mar syn geast
As de móge yn ’e stuollen sit of it fjür
yn de flier, as de leggers forsakje of de
goatten lekke, dan jowt it neat as men
dat net sjen wol. De kwael wurdt al
slimmer en oan de ein is de djüre repa-
raesje dochs net to üntrinnen en fynt
men dus de rekken ünder yn de sek. Dat
is aide folkswiisheit en de lanbou ünder-
fynt dit lyk as alle oare bidriuwen.
Men woe it net sjen, fuort nei de oarloch.
As de boer mar in stik brea hie en syn
arbeider bitelje koe, dan rédde him it
oare wol. Hoe’t de eigendom yn stan
DE REKKEN
SIT UNDER YN DE SEK
punt van 43,6 miljoen gulden.
Het totaal van de lasten van de PTT-
diensten steeg van 1293 mln. in 1965 tot
1494 mln in 1966 dus met 15,5 Als
voornaamste oorzaken hiervan worden,
behalve de groei van het bedrijf, in het
jaarverslag genoemd;
de stijging van de loonkosten per man
met 12,8 waarmee een bedrag ge-
Een bijzonder felle brand heeft vrijdag
een kaaspakhuis van de N.V. Koninklijke
Hollandia in Oudega(W.) geheel ver
woest. Het gebouw en de complete in
boedel verbrandden, ongeveer 120 ton
kaas ging verloren. De totale schade die
wordt geraamd op ruim f 800.000.
De brand is ontstaan op een tijdstip dat
er zich geen mensen in het pakhuis be
vonden, omstreeks 4 uur in de morgen.
Toen de brand tegen kwart over 4 werd
ontdekt door de melkcontroleur S. Rein-
stra, die tegenover het pakhuis, een deel
van de voormalige zuivelfabriek van Ou-
dega woont, sloegen de vlammen al bo
ven het dak uit.
Op het moment dat de brandweer werd
gewaarschuwd ontploften kort achter el
kaar drie gasflessen die worden gebruikt
bij het parafineren van de kaas. De
hulpbrandweer uit Oudega was vrij snel
aanwezig. Korte tijd later kwam de
brandweer van Heeg en toen bleek dat
die het ook niet aankon, werd de brand
weer uit Sneek erbij gehaald.
De kazen brandden ontzettend fel, we
gens het grote vet- en eiwitgehalte. Het
vuur laaide zo hoog op dat men de vlam
men tot in Sneek kon zien. Eén van de
brandweerlieden vertelde, volgens de
Friese Koerier: „De hitte was verschrik
kelijk. We werden af en toe gewoon bang
van dat grote blok vuur dat op je toe
kwam. Af en toe doken we even weg
achter een muurtje, omdat we het niet
meer konden uithouden. Ik heb het nog
nooit zo meegemaakt.”
Dat de zaak fel brandde blijkt wel hier
uit dat een Citroen ID, die ongeveer 20
meter van het pakhuis stond geheel werd
zwartgeblakerd. De bomen rond het pak
huis werden aan één kant bijna geheel
ontbladerd.
Toen van het kaaspakhuis niets meer te
redden was, richtte de brandweer zich op
het er tegenaangebouwde pakhuis van
melk- en weipoeder. Dit kon worden be
houden en het poeder liep nauwelijks
waterschade op. De wind was gunstig en
na ruim 2Vi uur had men de zaak onder
controle. Ondertussen waren de muren
van het drie verdiepingen hoge pakhuis
omvergetrokken, omdat ze op instorten
stonden en huizen gevaar liepen.
De brandhaard bevond zich op de le
verdieping, die als droogzolder in ge
bruik is. Daar bevindt zich ook het kan
toortje van de pakhuisbaas en 2 verdeel
kasten voor de elektriciteit. Men houdt
rekening met de mogelijkheid dat de
brand bij deze kasten is ontstaan, moge
lijk door kortsluiting of door een slecht
geïsoleerde leiding.
Het zal nog wel enige tijd duren voor
dat men over de oorzaak iets naders be
kend kan maken, want de eerste verdie
ping bestaat niet meer; van het pakhuis
is slechts een puinhoop over: De avond
tevoren is nog iemand in het pakhuis,
een onderdeel van de zuivelfabriek in
Osingahuizen, geweest Toen was er niets
aan de hand.
De brandweer is nog tot ’s avonds toe
bezig geweest met het nablussen. Het
pakhuis en de inboedel waren tegen
brand verzekerd.
U. Wiersma te Bolsward heeft zijn
brandstoffenzaak overgedragen aan R.
Joustra.
Loterij Winterhulp: Op elke drie loten
een prijs.
Het brood is ontegenzeggelijk veel beter
dan in de vorige wereldoorlog.
Te Bolsward het bericht ontvangen, dat
Prof. Dr. Titus Brandsma O.C., Hoog
leraar te Nijmegen, in de ouderdom var
61 jaar is overleden. De plechtige uit
vaartdienst vindt plaats a.s. vrijdag
morgen om 9 uur in de St. Fransiscus-
kerk te Bolsward.
Abonnementsprijs f 3.25 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Uitgave: A. J. OSINGA N.V„ Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
Telef. 2044 - Na 18.30 uur 2660 of 2335
(05157)
Als aan de kim
Laatste week juli 1942
'I
1 y
De PCGD heeft zich in deze vier jaren
van een „probleemgeval” ontwikkeld tot
een bedrijf, waarvaii niet in de laatste
plaats de ontwikkeling van de exploi-
tatie-resultaten wijzen op de aanwezig
heid van een kerngezonde basis.
Enkele belangrijke vormen van dienst
betoon, waarvoor vroeger een recht ver
schuldigd was, kunnen tegen de achter
grond van de geschetste ontwikkeling
nu gratis worden verricht, zoals de pe
riodieke overschrijvingen, de kascheques
en stortingen op eigen rekening.
Een belangrijk facet vormt de perso
neelsbezetting van de dienst. Bijna 5000
personeelsleden konden de dienst in ’63
amper aan. Eind 1966 verliep het ver
keer ongestoord met een bezetting van
ruim 3900 krachten. Zonder automatise
ring zou voor de behandeling van het
huidige werkpakket ruim 7000 man no
dig zijn geweest.
De algemene tendens, die uit het jaar
verslag PTT 1966 spreekt kenschetst de
Postcheque- en Girodienst als een be
drijf, dat een sterk groeiend werkpakket
met een toenemende variatie in de vor
men van dienstbetoon steeds beter ver
richt met relatief steeds minder mensen
en last but not least met tot dus
ver steeds betere financiële resultaten.
Een 50-jarige leeft en is kerngezond.
Een methode, die eveneens in de belang
stelling staat is het persen van min of
meer voorgedroogd gras. Het aantrekke
lijke van deze methode van gras inkui
len is dat er snel kan worden gewerkt,
mits er voldoende mankracht en mate
riaal beschikbaar is. Om snel te kunnen
werken zijn er 5 man, 3 wagens, 2 trek
kers en 1 pers nodig. Het hoge tempo
en het gewicht van de pakjes maakt, dat
deze wijze van inkuilen vrij veel inspan
ning vraagt. Uit eigen onderzoek is ge
bleken, dat de conservering van het gras
niet altijd even goed slaagt. Het percen
tage kuilen met schimmel en soms rot
ting is nog vrij groot. Zorgvuldig wer
ken is bij deze methode van inkuilen een
eerste vereiste. De pakjes moeten goed
gesloten worden opgezet en de tussen
de pakjes voorkomende ruimten moeten
met los gras worden opgevuld. Boven
dien moet men de bovenste laag pakjes
eveneens met los gras, dat stevig wordt
aangedrukt, afdekken. Daarna moet de
kuil luchtdicht met ’n plastic kleed wor
den afgesloten, waarop een laag grond
wordt aangebracht. Meestal worden de
pakjes buiten opgeslagen, hetzij op de
vlakke grond, hetzij in de silo. Soms zijn
de pakjes opgeslagen in de schuur en
afgeschermd met een torenhoes van
plastic. In dit laatste geval gelden de
zelfde spelregels als die bij het inkuilen
in een plastic torenhoes met los gras.
Luchtdicht afsluiten is een eerste ver
eiste, terwijl eveneens gewaakt moet
worden voor beschadiging van het plas
tic. Met deze wijze van werken zijn nog
te weinig ervaringen opgedaan. Er
moet worden afgewacht wat de resulta
ten zullen zijn. Hierop kan in de loop
van de komende stalperiode wellicht een
antwoord worden gegeven.
De Franse president Charles de Gaulle haalt een klein jongetje aan tjjdens
zijn bezoek aan het Franse eiland Saint Pierre, gelegen voor de kust van
Newfoundland. Zoals bekend, was de president hier op doorreis naar Canada,
waar hij inmiddels een grote rede tot de Franse Canadezen heeft gehouden.
bliuwe moast, hoe’t men fan de forplich-
te lege hier it ünderhald en öfskriu-
wing foldwaen koe, dêroer woe men net
tinke en net prate. It systeem om de
boer to biteljen op basis fan de kostpriis
wie ommers sa moai. De man koe bi-
stean en hy produsearre om raek, hwat
woe men mear? Al yn 1953 haw ik in
sery lezingen hélden mei as titel: Om
het behoud van het agrarisch bezit”,
hweryn fèststeld waerd, dat dizze me-
thoade it buorkerijbisit oantaestte, omt
it biwust de kosten fan de gebouwen bü-
ten diskusje hold. Kear op kear is oan-
toand, dat hjirtroch de, troch oarloch en
krisis, dochs al faeije tastan mei it jier
slimmer wurde moast omt men de eig-
ner syn diel net jaen woe. Mar alhoewol
alleman mei in bytsje ynsjoch it ek wol
seach, hat der nea sprake west fan ien-
riedich forset tsjin dizze düdlike ün-
rjuchtfeardichheit. Dat is my goed óf-
fallen, dat wol ik wol wêze. Hwant men
wist, dat men op dizze wize de buorke-
rijen ófbrükte, sunder to soargjen, dat
it jild foar nije gebouwen der komme
koe. De oarsaek is nou elts wol düdlik.
Hwant op dizze wize koe yn de kost
priis opnommen wurde de lege hier en
dêrtroch bleau dy kostpriis op in leech
niveau. En der gyng it om. Biwust hat
de regearing blyn en dóf west foar de
warskógingen, dy’t hja krigen. Hwant
dy lege kostpriis wie üs sterkste wapen
om hjir de yndustry op poten to krijen
en yn Jeropa in goedkeapte-eilan to
wêzen, dêr’t tal fan minsken foardiel fan
hiene. It Ian is dêrtroch ta bloei komd,
de miljoenen, dy’t men de agraryske ei
gendom ünthold, hawwe dat mooglik
makke. Mar de rekken sit ünder yn de
Bij het conserveren van het gras is het
uitdrijven van de lucht belangrijk. Dit
kan men bereiken door het gras tijdens
het inkuilen voldoende vast aan te druk
ken. Verder dient de kuilhoop luchtdicht
te worden afgesloten en beschermd tegen
inregenen tijdens de bewaring. Tenslotte
moet het gras tot een droog stofgehalte
van 40 50 worden voorgedroogd ter
wijl bij ongunstige weersomstandigheden
van 40 a 50 worden voorgedroogd ter
wijl bij ongunstige weersomstandigheden
een toevoegingsmiddel moet worden ge
bruikt. De laatste tijd wordt ook in de
schuur ingekuild met als doel niet al
leen een betere conservering en bewa
ring van het kuilgras, maar ook om ar
beidsbesparing te bereiken, aangezien de
voeropslag zich dichter bij de stal be
vindt en men bovendien onderdak kan
werken.
Op enkele bedrijven zijn hiermee gunsti
ge ervaringen opgedaan door het gras in
te kuilen in torensilo’s van beton. De in
vesteringskosten van deze betonnen si
lo’s zijn echter vrij hoog en bedragen
f 50,a f 60,per m3, inhoud.
Er is ook gezocht naar een goedkopere
vervanging van deze betonnen toren
silo’s en men meent deze gevonden te
hebben in de torenhoes van plastic. Op
beperkte schaal zijn deze thans in ge
bruik. Plastic torenhoezen zijn echter
vrij kwetsbaar voor mechanische be
schadigingen door ratten, muizen en
scherpe voorwerpen waardoor ze niet
meer luchtdicht afsluiten, zodat broei en
schimmel in de kuil ontstaan. Een en
kele brandwaarborgmij maakt bezwaar
tegen het inkuilen van gras in plastic-
torenhoezen in de schuur uit een oog
punt van brandgevaar. Sommige par
tijen, die in een torenhoes van plastic
waren opgeslagen werden zo warm, dat
het nemen van maatregelen noodzakelijk
was.
In dit verband wordt de voorkeur gege
ven aan een minder kwetsbare methode.
Dit voorjaar zijn houten torensilo’s aan
de markt gekomeA, waarvan er enkele
zijn geplaatst. Evenals de betonnen to
rensilo’s zijn zij zodanig geconstrueerd
dat ze luchtdicht zijn. De investerings
kosten zijn echter ongeveer gelijk aan
die van betonnen torensilo’s, zodat zij het
probleem van de hoge investeringskos
ten niet oplossen. Zowel de silo’s van be
ton en hout worden van boven afgeslo
ten met een plastic-kleed.
Het aantal inkuilmethoden is vrij groot, hetgeen betekent dat er nog geen „me
thode” van inkuilen is gevonden die helemaal bevredigt. Aan de gangbare me
thoden kleven min of meer grote bezwaren, die op arbeidstechmek en/of op het
gebied van een goede conservering en bewaring zijn gelegen. De praktijk stelt
als eis: een eenvoudige, goedkope methode, waarbij gemakkelijk en vlug bij het
inkuilen kan worden gewerkt, terwijl het gras goed wordt geconserveerd en be
waard. Soms kan vlug en gemakkelijk worden gewerkt, maar laat de conserve
ring van het gras te wensen over. De verliezen aan voederwaarde zijn dan groot,
hetgeen schade tot gevolg heeft. Bovendien geven dit soort kuilen vaak aanlei
ding tot voedingsstoornissen bij het melkvee waardoor de melkproduktie beneden
de verwachting blijft. De boer krijgt bij deze wjjze van werken de rekening twee
maal gepresenteerd in de vorm van hogere bijkomende voerkosten en een lagere
opbrengst aan melk, aldus de heer H. Vogelzang van het Rijkslandbouwconsulent-
schap voor Z.W.-Friesland onlangs voor de microfoon.
van de rentevoet van 5 3/8% naar
6 3/8%, overeenkomende met een bedrag
van 22 mln gld en de prijsstijging van
de bedrijfsmiddelen, waarvan het effect
op rente en afschrijvingen ca 15 mln gld
bedroeg (ca 5
Al met al kan worden gesteld, dat de in
vloed van loon- en prijsstijgingen op
rond f55 mln gld kan worden becijferd.
Van de totale lastenstijging met ruim
200 mln kan derhalve een bedrag van ca
45 miljoen worden toegeschreven aan de
groei van het bedrijf.
Het totaal der baten heeft 1.450 mln gld
bedragen, d.w.z. 165 mln, ofwel 12,8 pet
meer dan het totaal van 1.285 mln in
1965. De invloed van de tariefverhogin-
gen in 1965 en 1966 kan worden gesteld
op ca 59 mln. gld, terwijl door de groei
van het bedrijf de baten met 106 mln
zijn toegenomen.
De personeelslasten vormen ongeveer 75
pct. van de totale lasten van de poste
rijen. Dit percentage kan door mechani
sering en automatisering van de post-
behandeling slechts in geringe mate wor
den teruggebracht. Een opzienbarende
verlaging van de personeelslasten mag
men hiervan niet verwachten, omdat het
meest arbeidsintensieve onderdeel van
de postale dienstverlening de bestel
ling in zijn huidige wijze van uitvoe
ring weinig mogelijkheden biedt tot ver
mindering van de personeelsbezetting.
Men zegt „Unicum” koffiesurrogaat,
dét is best. Van der Plaats.
Bolswards Nieuwsblad
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum en
i
sek. Hwant libbensgreat stiet nou foar
de doar: Hoe bringe wy de élderwetske
en ütwenne gebouwen yn moderne
foarm, sa, dat hja >y de tiid pasje? De
hear Herweijer, de greate man fan de
ruilforkavelingen, seach lange tiid mar
ien oplossing: stil trochwrotte litte, oant
it oan de protters bigjint to skreauwen,
dan roppe se fansels om ruilforkaveling.
Nou der bigjint it op to lykjen. Nei de
earste tsjinstan wurdt de stimming ün
der de boeren, foar de ruilforkaveling
oer, folie sympathiker. En oant hjoed
ta like it ek wol, dat de regearing foar
dit doel altyd jild biskikber hie. Koe
men it tempo genóch opfiere, dan wie
der lans dizze wei alteast in oplossing
yn sicht. Mar de mütse stiet al wer oars.
De skatkist freget om bisuniging, ek op
dit terrein. Men sjocht oankommen, dat
men de greate efterstan op dizze wize
net baes wurdt. Oan de oare kant twin
ge de omstannichheden fan arbeidskrap-
te op agrarysk terrein aloan mear ta
kostbere modernisearingen. En nou komt
de aep üt de mouwe. Hwat de regearing
dien hat en dus ek wer goed meitsje
moast, wurdt nou op de régen fan boer
en eigner lein. It earste middel dêrta,
binne de hiernoarmen. Dy wurde troch
de minister twingend foarskreaun, de
grounkeamer MOAT se tapasse. En as
hja bisiket dit hwat soepel to dwaen,
dan komt de Sintrale Grounkeamer yn
Amhim en twingt se yn it stokramt. Yn
it bisünder de noarmen foar de gebou
wen en it wenhüs wurde omheech
brocht. Mar dêrmei komt men der net.
Hwant ek de hegere noarmen meitsje
op agrarysk gebiet de ynfestearingen net
rendabel. Likemin de subsydzje foar
De invloed van de in 1965 en 1966 ge
realiseerde tariefsverhogingen, verder
doorgevoerde efficiency-verbeteringen en
een niet onbevredigende toeneming van
het verkeer hebben in 1966 een lasten
stijging van 201 miljoen gulden onvol
doende kunnen compenseren, waardoor
het exploitatieverlies van het Staatsbe
drijf der Posterijen, Telegrafie en Tele
fonie belandde op ’n na-oorlogse diepte- moeid was van 99 mln gld; de stijging
molkstallen en bidriuwsforbetteringen.
It O. en S.-füns hat wol hünderten lytse
boerkes holpen om de ein to finen, mar
krekt de rekonstruksje fan de bidriuwen
bliuwt muorrefêst sitten.
De needsaek om to forbetterjen en to
modernisearen wurdt alle dagen greater,
dêrfoar is gjin forskil fan miening. Sil
de boer in reedlik bistean halde mei tri-
tich kij of mear op syn noed, dan kin
dat net langer yn it alderwetsk en to
lyts bidriuwsgebou. Dan wrot er him
dea.
Wolnou, hjir is de léste fynst. De eigner
moat de forbetteringen oanbringe en de
boer moat boppe de hier, rinte en óf-
skriuwing dêrfan, bitelje. Lid 5 fan it
nije pachtbislüt seit:
De grondkamer kent voor de door de
verpachter, met schriftelijke toestem
ming van de pachter, aangebrachte ver
beteringen, een toeslag toe ten bedrage
van een redelijk percentage van
het in deze verbeteringen geïnvesteerde
kapitaal.
Hwat in reedlik persintaezje is, witte
wy noch net, mar inkelde grounkeamers
hawwe 7% hanteard. Dat bitsjut dus dit:
Jo hiere in pleats foar 8000,yn it
jier. De forhierder forbout dêryn foar
80.000 goune.
Dan moat de grounkeamer him in ta-
slach op de hier jaen fan 5600,De
hier wurdt dan 13.600. Mar dit kin allln-
nich as de hierder hjirta „schriftelijke
.toestemming” jowt. Dat is al fést in
ding om goed to ünthalden. Sawol foar
eigner as hierder. Hwat hjir jit mear
oan fést sit, dêroer in care kear.
Uit een recent onderzoek in Noord-
Friesland, dat door medewerkers van het
I.B.V.L. te Wageningen werd verricht
is gebleken, dat 1 a 2 dagen na het vul
len van torensilo’s en -hoezen er zich
grote hoeveelheden koolzuurgas (CO2)
ophopen onder en vlak boven de plastic
afsluiting. Daarnaast vormen zich scha
delijke nitreuze dampen (NO plus NO2).
Dit kan levensgevaarlijk zijn en een
ernstige waarschuwing is zeker op zijn
plaats. Voordat men in een dergelijke
silo of hoes gaat werken moet men er
van overtuigd zijn, dat er geen giftige
gassen in overmaat aanwezig zijn. Dit
kan o.a. door een brandende kaars in of
boven de silo of hoes te houden. Gaat
deze uit, dan moet er noch in, noch vlak
boven de silo of hoes worden gewerkt,
doch moeten deze gevaarlijke gassen
eerst worden afgevoerd. De luchtverver
sing in een schuur is meestal niet groot,
daarom is het noodzakelijk dat deuren,
luiken of ramen zoveel mogelijk open
staan.
^<3
