Duits-
van
Radicalen gaan verder
Versterking
Amerikaanse banden
Gabe Sbpoar
F -
hark
en
sjoch
ft
106e JAARGANG
No. 66
VRIJDAG 25 AUGUSTUS 1967
«a
Gouden filmpjes
r
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum
a
t i
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Hwat haf
Bombardementen bij Chinese grens.
Arabisch radicalisme.
Kabinet.
Nigeriaanse oorlog.
Tot ziens, dit was Hark en Sjoch.
Zonnebloemrace. De zonnebloem van
A<
-
Advertentieprijs: 16 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Contractprijzen op aanvraag
4e week augustus 1917
De deze week voortgezette KVP-ruzie heeft voor een huidige splitsing der geesten
gezorgd. Zowel het zittende KVP-bestuur, onder aanvoering van de heren Aal-
berse en Schmelzer, als het radlcalenbestuur, tjjdebjk geleid door het onafscheide
lijke duo Cais-Bogaers, kreeg tal van adhesie-betuigingen. Aan beide zyden wer-
Het aantal trammen zal nog met 25%
worden ingèkrompen.
Nog gekker. Ja, schrijft iemand ons
het kan nog gekker, n.l. door te spre-
en van een „Hollands” stukje als
men „Nederlands” bedoelt.
Schijvelaar is terug geëxpedieerd,
vermoedelijk per ochtend-auto. Er
fladderden n.l. nogal wat eendenve-
Waar is de brand? In Hieslum zal
voortaan de klok elektrisch worden
geluid. Deze werd proef geluid. Broer
Burggraaff vroeg aan de buren ,Hwer
is de bran?”. De klok zal worden ge
luid om 8, 12 en 4 uur.
Amerikaanse regering in haar bereke
ningen heeft opgenomen, dat er in China
op het ogenblik een dergelijke chaos
heerst, dat een gewapend optreden nau
welijks mogelijk moet worden geacht.
Er worden op 't ogenblik ernstige moei
lijkheden gemeld uit Kanton, waar ge
vechten hebben plaatsgehad tussen te
genstanders en aanhangers van Mao.
Legereenheden uit andere provincies zijn
naar het gebied van Kanton gedirigeerd.
(rechtervleugel van de) ARP kunnen
het op het ogenblik onder de regering
De Jong uitstekend met elkaar vinden.
Om daarvoor een nauwe organisatie op
stapel te zetten is helemaal niet nodig.
Daar waren enkele verontruste verte
genwoordigers van CHU en ARP, die
niet meer wisten hoe ze nu eigenlijk
moesten aankijken tegen de „groep van
de achttien”. Dit is een gespreksgroepje
van de drie christelijke partijen, waarin
uitvoerig wordt gediscussieerd over de
politieke partijvorming. Namens de KVP
mevr. T. Lemstra-Tilstra te Pingjum
heeft een hoogte bereikt van 3,10 m.
Wie biedt er meer?
Slaande trom. Woensdagavond heeft
’t muziekkorps „Hallelujah” te Mak-
kum op het Plein een openlucht con
cert gegeven. Er werd een rijk geva
rieerd muzikaal programma ten ge
hore gebracht.
Wons bij de tijd. Na haast twee jaar
van zwijgen, kan men nu ieder half
en ieder uur de klok weer horen
slaan vanuit de „theebus”. Ook kan
men nu aan beide kanten weer de
juiste tijd zien.
Nederland koploper. De geldontwaar
ding heeft in Nederland in 1966 5,6
bedragen, tegen 5 in het daaraan
voorafgaande jaar. Deze hoge per
centages maken Nederland tot een
der koplopers op het gebied der geld
ontwaarding onder de Westerse lan
den.
Antiklimax. De -Tweede Kamer heeft
z. h. st. een wetsontwerp aanvaard,
waardoor onze zilveren gulden gaat
verdwijnen. Ja, zo is nu eenmaal de
levensloop. Eerst een gave gulden’
toen een zilveren gulden. Dan komt
een nikkelen gulden en dan hebben
wij helemaal geen gulden meer.
Veel ziekte onder de aardappels. Soms
tot 30 procent.
Jongenskaatsen te Bolsward. Ie prijs:
Jetze Steensma, A. van der Hauw en T<
de Jong.
Voor het koor Hervormingsdag hebben
zich 45 dames en 7 heren opgegeven, er
zijn nog 30 heren nodig.
De heer P. W. J. J. Albada Jelgersma
uit Bolsward verwierf een verguld bron
zen ere-kruis als deelnemer aan de vier
daagse afstandmars.
2530 ooievaars zweefden een tijdlang
boven het dorp Witmarsum. Zij zetten
zich op het Klooster neer.
Een kermispartij opgericht met als doel
stelling te zorgen dat de kermissen niet
worden afgeschaft.
As jo wolle, dat in oar svvye sil,
swij dan earst seis
Abonnementsprijs f 3.25 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Uitgave: A. J. OSINGA N.V, Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
Telef. 2044 Na 18.30 uur 2660 of 2335
(05157)
De brandweer had al gauw water en
door vrijwilligers werd het warme
hooi op wagens geladen en er uit
gereden. Om plm. 3 uur ’s nachts is
de brandweer vertrokken. De vuur
haard bleek dus toch niet zo groot
te zijn.
toen het geïnteresseerde publiek van de tribunes afdaalde en driftig eigen belan
gen ging verdedigen, om daarmee de verwarring alleen nog maar groter te ma
ken.
Zomaar op straat, werd onlangs te
Exmorra een stuk van een grrfzerk
uit de 17e eeuw gevonden. Over eer
bied aan het voorgeslacht gespro
ken.
Het toerisme in de Zuidwesthoek neemt
toe.
üs hjoed to sizzen
Hooibroei. Woensdagavond j.l. werd
de brandweer van Parrega gealar
meerd door veehouder P. v. d. Valk
onder Parrega. Er zat vuur in het
hooi. Het hooi was zwart en stonk
vreselijk.
Ongelukkige val. Maandag struikel
de mej. T. Roorda te Pingjum bij de
in aanbouw zijnde brug tussen Wit
marsum en Pingjum. Zij viel een eind
naar ziekenhuis Oranjeoord te Har-
been. De ziekenauto vervoerde haar
naor ziekenhuis Oranjeoord te Har
lingen.
Toch niet, vinden we. Het ging hier
om de tegenstelling Fries-Engels-Ne-
derlands. Ook het Fries is een Ne
derlandse taal, evenals ,het Hollands’
dat tot A.B.N. is verheven en dus
(het) Nederlands is. Gaat het over
de verhouding van de beide Neder
landse talen, dan spreekt men, om
het niet nog ingewikkelder te maken
dan het is, gemakshalve niet van
Fries Nederlands en Hollands Neder
lands, maar van Fries en Hollands.
Chinese grens. De Democratische sena
tor Mansfield noemde dit een zeer ge
vaarlijke uitbreiding van de oorlog, ge
vaarlijk omdat het risico van een oor
log met China, of in elk geval van een
rechtstreekser deelneming van China
aan de Vietnamese oorlog, niet onder
schat mag worden. De voorstanders van
een krachtige koers wijzen er daaren
tegen op, dat China ook nu niet heeft
gereageerd. Het is ook mogelijk, dat de
beheerst meende door de mohammedaan
se Haussa’s van de noordelijke provincie.
Daaraan vooraf waren in de federale
hoofdstad enkele staatsgrepen gedaan,
waarvan beurtelings Haussa’s en Ibo’s
profiteerden. Op 30 mei verklaarde het
Oostelijke gebied zich onafhankelijk. Het
noemt zich sindsdien Biafra.
De Biafranen hoopten door de export
van de olie uit hun gebied voldoende geld
binnen te krijgen, maar de federale
troepen, die overigens weinig successen
konden boeken, bezetten de voornaamste
exporthaven, Bonny. Een tegenslag voor
de federale regering was, dat de Biafra
nen er in slaagden naar het westen op
te rukken, waardoor mede door middel
van een opstand onder de daar gelegerde
federale troepen zij in het bezit
kwamen van de aangrenzende provincie,
het Mldden-Westen. De Biafraanse hoop,
dat ook de belangrijke Westelijke pro
vincie, waar de Joboeba’s de hoofdstam
zijn, zich tegen de federale regering zou
verklaren, zoals sommige Westelijke po
litici wel eens hadden doen dóórscheme
ren, is evenwel niet in vervulling gegaan.
Premier Awolowo heeft zich vierkant
achter de federale regering geplaatst.
Engeland had vrij lang een neutrale hou
ding aangenomen, maar door de druk
van de omstandigheden heeft het zich
nu bereid verklaard uitvoervergunningen
te geven voor wapens voor de federale
regering. Men kan hieruit aflezen, dat
men in Londen de kansen van de Biafra
nen toch al niet al te hoog aanslaat, on- den heerlijke staaltjes van politiek paniek-voetbal gegeven. Dit werd nog erger
Daar was bijvoorbeeld het secretariaat
van de Volkspartij voor Vrijheid en De
mocratie, dat prompt liet weten, dat de
VVD best als centrale wilden optreden
voor een verzameling van de rechtse
krachten. Dit als antwoord op de wens
van de radicalen om tot een gezamen
lijke (met PvdA en D’66) linkse forma
tie te komen. Deze liberale oproep heeft,
met uitzondering van enkele rechtse bla
den, weinig steun gekregen. Daar was
ook geen aanleiding voor. De (rechter-
aangevallen tot op een 15 km van de vleugel van de) KVP, de CHU en de
Dubbel feest. Bij de viering van het
100-jarig bestaan van de Chr. school
van Schraard, was nog aanwezig de
oudste leerlinge der school Baukje
Metske Molenmaker. Zij vierde die
dag haar 91ste verjaardag. Thans is
zij inwoonster van het rusthuis Elim
te Bolsward.
In Vietnam hebben Amerikaanse bom
menwerpers een nieuwe reeks doelen
Voor het goede doel. De onlangs ge
houden inzameling ten behoeve van
het Prov. Anjerfonds heeft in de ge
meente Hennaarderadeel opgebracht
de som van f 372,78.
Met alle geharrewar binnen de KVP, de
voornaamste pijler onder het kabinet-De
Jong, begint men zich nu toch wel enige
zorgen te maken over de situatie van de
huidige regering. Premier De Jong die
steunt op een kamermeerderheid van 86
van de 150 leden. Wat nu zal de houding
zijn van de parlementariërs, die inmid
dels steun aan de radicalen hebben toe
gezegd of blijken van sympathie hebben
gegeven? Voor de KVP zijn dit mej.
Kessel en de heren Aarden, Van Doorn,
Mommersteég en Westerterp. Straks be
ginnen de begrotingsbehandelingen, met
tal van kansen op verhitte debatten.
Kunnen deze kamerleden dan hun aan
vankelijk gegeven belofte inlossen en ’n
in hun ogen behoudend regeringspro
gramma blijven steunen? Of zijn zij, na
alle publiciteit, niet meer bereid om ei
gen gevoelens, meningen ta laten schie-
Bolswards Nieuwsblad
De klok terug gezet. Op de handwij
zer te Nijlanderzijl, bij de oprit naar
Blauwhuis, staat richting Bolsward
2,7 km. Nog geen 20 m. verder rich
ting Bolsward staat weer een hand
wijzer, o.a. richting de Kliuw. Daar
leest de verbaasde voorbijganger:
richting Bolsward 3,4 km. Dus in
plaats van minder, zo maar 0,7 km
er bij. Het staat er al jaren zo.
In elk geval is er geen sprake van, dat
West-Duitsland onder bondskanselier
Kiesinger de weg van De Gaulle, die de
N.A.V.O. de rug heeft toegewend, zal
in slaan. Wel duidde Kiesinger aan, dat
er in zijn ogen geen sprake meer van
kan zijn, dat Duitsland een zekere on
derschikking aan de Ver. Staten voelt.
,,Wlj beschouwen de Ver. Staten niet lan
ger als de grote broer naar wie wij toe
hollen als er wat verkeerd gaat,” zei
Kiesinger.
Een van de voornaamste feitelijke pro
blemen was de voorgenomen verminde
ring van het Westduitse leger. Even
voor Kiesingers vertrek naar de Ver.
Staten had men in Bonn een compromis
bereikt over een beperkte vermindering,
die noodzakelijk was geworden om op al
te zeer gestegen staatsuitgaven te be
zuinigen. Maar hierover heeft men in
Washington geen bijzonderheden bekend
kunnen maken, aangezien de kwestie
eerst door de N.A.V.O.-raad moet wor
den behandeld. Tevoren zal McNamara
naar Bonn gaan om de kwestie nog eens
door te nemen. Overwogen wordt ook de
leemten in de personeelsbezetting in tijd
van nood meer met reservisten aan te
vullen, zodat het staande leger wat klei
ner kan worden. Modernisering zou er
ook toe kunnen bijdragen, dat de man
kracht kan verminderen zonder dat de
defensiekracht geringer wordt.
Een ander praktisch punt was het ver
drag tegen de verspreiding van kern
wapenen, waarvoor Duitsland nog steeds
geen geestdrift toont. Het liefst zou het
willen, dat Rusland een politieke prijs
in de Duitse kwestie zou betalen om de
Duitse handtekening eronder te krijgen.
Maar elke verwachting in deze richting
is niets anders dan een illusie. Meer dan
door iets anders wordt het Duitse onbe
hagen ingegeven door het besef, dat door
dit verdrag de kans op een eigen kern
wapen wordt opgegeven. Niet dat Bonn
dat kernwapen wenst, maar het wenst
zich voor het niet aanschaffen daarvan
te laten betalen, terwijl er toch ook wel
Duitsers rondlopen, die hopen, dat eens
een Duitse deelneming aan een Euro
pees kernwapen mogelijk zal worden. En
ook dat z.al dan niet meer mogelijk zijn.
Op de paardenmarkt te Bolsward onge
veer 100 rossinanten aangevoerd, het
merendeel van goede kwaliteit.
zitten in dit groepje ook twee radicalen.
Moesten die er nu uit of niet? Partij
voorzitter Berghuis van de Anti-Revolu-
tionairen sprak het wijze woord. „Als die
twee eruit moeten, hoeft het van mij
allemaal niet meer,” gaf hij te kennen.
Daar waren ook de boze en tegelijk ver
ontruste vertegenwoordigers van wat we
gemakshalve „rechts” zullen noemen,
die heel hard tegen oud-premier Cals
begonnen te schelden. Mr. Cals is be
noemd als een van de leidende figuren in
de nieuwe staatscommissie, die moet ad
viseren over herziening van onze grond
en kieswet. In zo’n belangrijke commis
sie kan een „radicaal” als Cals veel
kwaad, menen zij. Eind vorige week was
beslist sprake van een al eerder ver
toonde „hetze” tegen de figuur van Cals.
Eén ochtendblad veroorloofde zich zelfs
de nogal smakeloze „grap” in een teke
ning de portretten van Mao en Cals
naast elkaar te zetten met als onder
schrift: „Nu in China: Voorzitter Mao,
onze grote leraar, grote leider, grote op
perbevelhebber en grote stuurman.
Straks in Nederland?: Premier Jo Cals,
onze grote leraar, grote leider, grote op
perbevelhebber en grote stuurman
In deze hoek wordt de actie van de
KVP-radicalen ook omschreven als „zij
die binnen de KVP een socialistische
koers willen varen, proberen onder lei
ding van de indertijd door de Kamer
weggestemde minister-president Cals de
macht in handen te krijgen.” Deze criti
ci is de wind ietwat uit de zeilen geno
men door het besluit van oud-premier
Cals om zich niet meer actief te be
moeien met de acties tot partijhervor-
ming. Mr. Cals nam dit besluit nadat hij
officieel in de staats-commissie werd be
noemd. Hij acht beide dingen actief
opereren en tegelijk studeren onver
enigbaar.
Hoe staat het nu eigenlijk met de kan
sen van de KVP-radicalen en hun ideaal:
een partij, waarin alle progressieve
krachten worden verenigd? Eerlijk ge
zegd: op dit moment kan niemand daar
over al een zinnig woord zeggen. De
adhesiebetuigingen zeggen nog vrij wei
nig. Alles zal afhangen van het plaatse
lijk beraad in de diverse KVP-kringen
en de gezamenlijke uitspraken tijdens de
KVP-partijraad in december. De aan
vankelijke reacties van 't KVP-bestuur
hebben door hun pinnigheid nogal wat
afkeer opgeroepen en diegenen, die nog
al aarzelend tegenover de radicalen ston
den, definitief in hun kamp gebracht.
Wanneer de KVP-top zo doorgaat loopt
zij het risico de eigen narigheden slechts
te vergroten.
Wat het overleg tussen bondskanselier Kiesinger van West-Duitsland en presi
dent Johnson van de Ver. Staten ook moge hebben opgeleverd aan resultaten, die
niet of nog niet aan de grote klok worden gehangen op het eerste gezicht zou men
kunnen spreken van een versterking van de bondgenootschappelijke betrekkingen.
Trouw aan de N.A.V.O. en handhaving van de defensiekracht van de beide landen
worden in een gemeenschappelijke verklaring naar voren gebracht. En beide
staatslieden baseren zich op het beginsel van de wederzijdse afhankelijkheid van
Europa en Amerika, waartoe gemeenschappelijke defensieplannen binnen de
N.A.V.O. het hunne moeten bijdragen.
ten ten bate van het algemene (KVP-)
belang? Wat gebeurt er dan wanneer
nog enkele fractiegenoten en leden van
andere partijen (ARP?) eveneens in ver
zet komen? De kansen op een kabinets
crisis zijn dan levensgroot aanwezig.
Het klimaat kan snel omslaan. In één
avond kan een fractie onverwacht van
mening veranderen. Dat werd in de be
ruchte „nacht van Schmelzer”, toen de
KVP-fractie plotseling de steun aan de
regeringsploeg van Cals opzegde, duide
lijk genoeg geïllustreerd.
De oppositie (socialisten en democraten)
heeft in elk geval mogelijkheden genoeg
om verwarring te stichten. Zij zal onge
twijfeld tijdens de komende begrotings
behandelingen proberen om de „afvalli
gen” uit hun tent te lokken met moties
en amendementen.
De regering-De Jong heeft in elk geval
één ding mee. In feite voelt niemand iet?
voor een nieuwe kabinetscrisis. De radi
calen binnen de KVP weten heel goed,
dat op dit moment de tijd nog niet rijp
is voor een definitieve scheuring. Zij
zullen beslist geen pasklare oplossing
hebben als dit kabinet valt. De enige
mogelijkheid zou dan zijn het uitschrij
ven van nieuwe verkiezingen, maar het
zal te kort dag zijn om in zo’n geval de
kiezer al een nieuwe linkse concentratie
als keuzemogelijkheid voor te houden.
Het zijn allemaal strikt logische rede
naties, die echter niet altijd en ten koste
van alles opgaan, doordat in het politie
ke spel op een gegeven ogenblik ook de
emoties een rol kunnen gaan spelen.
Van enige kanten wordt inmiddels op
premier De Jong enige druk uitgeoefend
om publiekelijk te vertellen hoe de rege
ring eigenlijk ten opzichte van de re-
cente strubbelingen staat. Dat zou inder
daad veel helpen. Wanneer het kabinet
duidelijk vertelt, dat het niet bereid is
aan te blijven als een brok van de KVP
wegvalt, is dat een waarschuwing, die
remmend kan werken op eventuele emo
ties. Voorlopig zwijgt het kabinet nog.
Dat is wel begrijpelijk, want men zal
toch eerst de ontwikkelingen binnen de
KVP willen aanzien.
Deze week zal de KVP-fractie gaan pra
ten over de politieke situatie. Het is
duidelijk wat het onderwerp zal zijn. Af
spraken moeten worden gemaakt over de
houding tijdens de komende begrotings-
debatten. De radicalen in de fractie zul
len moeten zeggen waar het op staat.
Men mag rustig aannemen, dat achter
de gesloten deuren van het fractiebe-
raad harde woorden zullen vallen. De
radicalen en partijvoorzitter Aalberse,
die lid is van de fractie, hebben wel een
appeltje met elkaar te schillen. Het lijkt
echter onwaarschijnlijk, dat de fractie
zal besluiten het beleid te veranderen.
Ook de radicalen zelf zullen willen wach
ten tot de partijraad. Voor die tijd im
mers weet niemand precies hoe de diver
se posities zijn verdeeld.
Waarschijnlijk zal het gaan zoals mej.
Kessel al vertelde: „Wij hebben ons in
de fractie steeds het recht op eigen opi
nie in concrete gevallen voorbehouden.
Maar ik zie wel de moeilijkheden van ’n
dreigende onregeerbaarheid als dit ka
binet valt.”
In Nigeria heerst sinds mei de oorlogs
toestand. Toen heeft het Oostelijke kust
gebied, bewoond door een 12 miljoen in
woners, grotendeels van de stam der
Ibo’s, zich afgescheiden, aangezien het
de federale regering van Nigeria te zeer
Weinig publiek toonde overigens
maar belangstelling voor dit prach
tige zomeravondconcert. Enkele bui
tenlandse toeristen waren weg van
de mooie muziek en uniformen en
maakten tal van foto’s, zeker om in
vakantie-album.
en Wymbritseradeel.
ren op de Exmorra-weg. Het dier
werd op Zuiderlaan 1 weggehaald en
toeft in quarantaine bij zijn jonge
baas. de duik in ’t „fetpantsje”
wachtte hem anders in Schraard.
Een overzicht van de grote brand in het
Belgische plaatsje Martelange, nadat ’n
Franse tankwagen met 40.000 1. vloei
baar gas ut de bocht was gevlogen en
ontploft. Volgens de laatste berichten
kwamen bij de ramp elf mensen om
hetleven, onder wie 4 Nederlanders en
dertig mensen gewond.
danks de militaire successen. Anderzijds
is Londen wel tot deze stap gedwongen,
doordat de federale regering wapens
heeft kunnen kopen in communistische
landen, die er ook een aantal deskundi
gen bij gestuurd hebben. De Engelse be
langen in dit vroegere Engelse koloniale
gebied zijn nog van dien aard, dat Lon
den een infiltratie vanuit de communis
tische landen helemaal niet prettig
vindt.
Tito’s bezoek aan het Midden-Oosten,
waar hij zich in de crisis heeft ingescha
keld, heeft niet bijzonder veel succes ge
had, wanneer men het afmeet naar de
aanvankelijk door de Joegoslaven ver
spreide berichten, dat Tito met een soort
compromis in zijn tas liep.
Er wordt nu zelfs ontkend, dat er een
dergelijk plan was. Voorlopig schijnen
toch de radicale elementen in de Arabi
sche wereld de boventoon te voeren. Zo
was dat het geval op de conferentie van
ministers van financiën, economische en
dergelijke zaken, die in Bagdad hebben
vergaderd over de economische oorlog
voering. Irak stelde voor om voor drie
maanden alle olie uitvoer stop te zetten,
nu gebleken is, dat het beperkte olie-
embargo Amerika, Engeland en West-
Duitsland geen druppel olie minder
heeft opgeleverd.
Andere plannen spraken van een stop
zetting van alle handel met Westelijke
landen, die Israël materieel of moreel
hadden gesteund, en Algerije wilde alle
tegoeden van de Arabische landen van
Londen naar elders overbrengen, terwijl
er ook van nationalisatie en onteigening
van de in Engels bezit zijnde aandelen
van de oliemaatschappijen werd gespro
ken. Zeer radicale klanken, waarvan
vooral Saoedi-Arabië en Koeweit zo wei
nig wilden horen, dat de ministers op
het gestelde uur geen overeenstemming
over de maatregelen konden nemen.
Voorlopig lijkt het meer kruitdamp van
losse flodders, hoewel men de mogelijk
heid niet mag uitsluiten, dat de radicale
groep in de wens het Westen te treffen
en de conservatieve krachten in de Ara
bische wereld te benadelen, tot besluiten
zal komen, die tegen het gezonde ver
stand indruisen.
