De Friese Marrekrite 10 jaar
Dringende oproep
6aDeSkroap
ós hjoed to slzzen
I
I
I
I
I
I
I
I
I
f
hark
en
sjoch
1
f
I
I
Fraai voorbeeld van recreatievoor-
ziening buiten de dichtbevolkte
delen van ons land
r
106e JAARGANG
No. 67
DINSDAG 29 AUGUSTUS 1967
8
Fan de Martinytoer
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum
8
o
t
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Even
Tot ziens, dit was Hark en Sjoch
I Hwat hat
LIFT VOOR 94 JARIGE
Bolswarders, let op Uw saek! Ik reken op Uw goed burgerschap!
i.
Plaknam.
ynw. ’67
2.
(Foto Mol)
Tj. de J.
)OOOOQOOQOOQOOOOOOOQOOQOOOQQQOOOOOQOOO(
OOOOO1
Wergea
Nij-Beets
1517
1541
1449
1596
In oare registraesje fan hwat by it
iene doarp heart en hwat by it oare.
Sa hat Dantumadiel yn 1967 de nam-
me Broeksterwald mei 1107 ynwen-
ners, mar yn 1962 komt dy namme
net foar, dus wiene dizze minsken by
oare doarpen yndield. Men hat dus de
doarpsgrinzen forlein.
De ynfloed fan in biskieden yndus-
tralisaesje. Dit kin men merkbite by
Bakhuzen-Drylts en Marrum.
1507
1614
1600
1666
1731
1763
1837
1846
1874
1895
1915
1988
1523
1705
1697
1530
1510
1863
1760
1899
1958
1938
1693
1867
plotseling stopte, ontstond even voor
bij de sluizen op Kornwerderzand ’n
kettingbotsing, waarbij drie auto's
werden beschadigd.
Een Duitse dame uit Friedrichwil-
helmshütte de laatste in de file, stop
te te laat en reed op een kleine Mor
ris van de heer E. Vister uit Stip
hout, die tegen een Mercury van de
heer J. H. Steenberg uit Groningen
werd gedrukt.
De Morris was mores en wend voor
en achter vrij ernstig beschadigd, ze
kon niet meer rijden. De beide ande
ren konden hun reis vervolgen.
Dorpsfeesten treffen aan de lopende
band fraai weer. Vooral de optoch
ten doen het met groen en bloemen
versierd heel erg goed. Deze week al
weer een leuke foto in de krant. De
eer valt nu te beurt aan Kubaard.
Prijsvraag. In dit verband herinne
ren we nog even aan de prijsvraag
door de KFFB uitgeschreven voor de
mooiste wagen met een titel of frag
ment uit een KFFB-boek. Prijzen
f100,- en f 50,-, deels in de vorm van
boekenbonnen.
De foto’s van deze wagens dienen
opgestuurd vóór Ï5 oktober aan Hid
Heroplantsoen no. 1. Gevraagd werd
of men ze terug krijgt. Inderdaad, na
de jury-beoordeling en prijstoeken
ning.
St. Joris en de draak. Dezer dagen
vervoerde P. Horjus autodienst Gro
ningen goederen bestemd voor St.
Jorisstraat 10, Bolsward. Even na
zien op de plattegrond. Deze straat
stond er echt nog niet op. Na enig
zoeken bleek het te moeten zijn St.
Jansstraat 10.
Harich
Mirns
Nijemardum
Aldemardum
Rüchhuzum
Rys
Sondel
Wyckel
de neiste omkrite mei bygelyks it
doarp: Wommels, dat yn in gemeente
leit, dy’t allegedurigen sakket. Mar
Wommels groeit jit
Uitgave: A, J. OSINGA N.V„ Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
Telef. 2044 - Na 18.30 uur 2660 of 2335
(05157)
Wytmarsum
Seisbierrum
Ikkerw&ld
Drylts
Balk
Donkerbroek
Minnertsgea
Garyp
Ferwert
Dronryp
Moarmwald
Holwert
Der binne boeken, hwerfan de bin
it béste die! is
243
31
59
15
18
4
29
79
Meer dan 2000 bezoekers kwamen in
Jorwerd kijken naar de opvoering
van het openluchtspel „De helt fan
Waterloo”. Nog nooit zoveel. Door ’t
mooie weer en. door de reputatie
die Jorwerd op dit gebied geniet.
Zaterdagavond sloot de tentoonstel
ling de wekelijltse kas af met daarin
het entreegeld van 6721 bezoekers.
Nog tot 9 sept. heeft ieder de tijd
om de 7000 bezoekers vol te maken.
Dit moet zeker kunnen. Er zijn ten
slotte 9000 inwoners.
—16
—91
—97
136
221
—100
77
—53
—84
-43
222
121
Bols wards Nieuwsblad
Maar bij plannen maken alleen kan het
niet blijven. Een volgende stap is dan.
ook het veilig stellen van de benodigde
gronden. Weliswaar bieden streek- en
gestemmingsplannen een garantie, dat
voor de recreatie bestemde gebieden niet
voor andere doeleinden worden gebruikt,
maar wil men er metterdaad iets onder
nemen dat in de plannen past dan zullen
de gronden in vele gevallen in eigen
dom verworven moeten worden. Ook in
deze grondverwervingskosten wordt door
het ministerie van C. R. M. subsidie
verleend.
Van geheel ander karakter dan de Ve-
luwe is „De Marrekrite”, een ring van
meren.
Hier een recreatieschap met als doel ,,’t
samenwerken ter behartiging van de be
langen van de watersport en van andere
vormen van recreatie op en aan de wa
teren in de provincie Friesland”.
„De Marrekrite”, die 1 september a.s.
zijn 10-jarig bestaan viert, ziet zich jaar
op jaar ook voor een groter aanbod van
recreatie-zoekenden geplaatst. Illustra
tief in dit opzicht is, dat in de afgelo
pen 5 jaar het aantal pleziervaartuigen
dat op een elftal punten in het meren
gebied werd geteld, verdubbelde. De to-
taaltelling kwam van 15.919 op 30.845.
Ook hier in Friesland gaat men plan
matig te werk. Daarbij is sedert kort
het stramien waarop gewerkt dient te
worden de eind 1966 door het provin
ciaal bestuur van Friesland uitgegeven
structuurschets voor de recreatieve ont
wikkeling van het Friese merengebied.
Inmiddels had „De Marrekrite” reeds
geruime tijd een aantal plannen in uit
voering, waarvan misschien wel het
meest markant voor dit waterland is
het z.g. baggerplan. Een plan, dat voor
ziet in het uitbaggeren en op diepte
brengen van een groot aantal vaarten,
die in de loop van de tijd door de be
roepsvaart niet meer werden gebruikt,
maar die als verbindingen tussen de
meren en de watersportcentra voor de
recreatie van groot belang zijn.
Reedes vele jaren wordt aan de uitvoe
ring van dit plan gewerkt en het mi
nisterie van C.R.M. draagt met 50
subsidie in de kosten bij.
Zo konden bijvoorbeeld de Kromme Ee,
de Luts en de Joustervaart worden ver
beterd. Een ander plan van „De Mar
rekrite” dat jaar op jaar verder wordt
afgewerkt, is dat van het inrichten van
ligplaatsen voor de watersport. Bijzon
der fraai kwamen tot stand in gebieden
van de vereniging voor natuurbescher
ming „It Fryske Gea”, bijv, op eilanden
en oeverstroken in de omgeving van ’t
Princenhof en de Oude Venen bij Eer-
newoude.
Reeds 42 ligplaatsen zijn door „De Mar
rekrite ingericht. Men kan ze herkennen
aan de witte meerpaaltjes en de blauwe
aanduidingsborden. Ook in de kosten van
deze ligplaatsen heeft het ministerie van
C.R.M. in belangrijke mate bijgedragen
en. het laat zich aanzien, dat dat
nog voort zal gaan.
En door de verbetering van vaarwegen
èn door het maken van aanlegplaatsen
wordt het Friese merengebied optimaal
ontsloten voor de recreatie. In dit ver
band dient ook het verbeteren en inrich
ten van jachthavens te worden genoemd.
Sedert 1962 is door het ministerie van
Economische Zaken in de kosten daar
van bijgedragen en wel in die van de
havens te Sneek, Terhorne, Lemmer,
Workum en Makkum. Daarenboven sub
sidieerde dit departement in de aanleg
van een zestal toeristische centra.
Afzonderlijk kan nog genoemd worden
Geachte stadgenoten, een aantal studenten aan de Rijks Hogere Land
bouw Technologische School in (Bolsward v/h de Zuivelschool) is er
na alle mogelijke pogingen niet in geslaagd een kosthuis te vinden.
ynw. ’62 winst of
verlies
68
—55
Mannen. In Baarderadeel waren vol
gens de statistieken oudejaars
nacht 66 „mannen” van nog geen
jaar oud. Vrouwen van 0 jaar waren
er 41. Dat wordt later geen toer om
„aan de man” te komen.
Tot aan het 40e jaar zijn de mannen
vrijwel steeds veruit in de meerder
heid, vooral in de huwbare leeftijd.
Bij de 20-jarigen is de verhouding
bijv. 47-36, bij 21 jaar 36-28; bij 22
jaar 49-28, bij 23 jaar 41-30, bij 24
jaar 35-23. Hej; ziet er bedroefd uit
voor de jongens.
Lichtpunt. Er is ook een lichtpuntje
hier en daar. Meisjes van 6, 14, 16,
18, 30 en 40 jaar zijn ineens in de
meerderheid. Boven de 40 wordt dit
regel en toont het zwakke geslacht
zich ineens sterk. Boven de 95 zijn
er bijv. 13 vrouwen en „maar” 4
mannen. Ze kunnen te kust en te
keur gaan.
Het spoor van Bozum. Daarover meer
nieuws elders in dit blad. De eerste
aanmeldingen kwamen intussen reeds
binnen. Wij rekenen op alle oud-Bo-
zumers.
Het Heechhout schiet flink de hoog
te in. Trouwens vrijwel alle werk
vlot met dit mooie weer bijzonder
goed. Er is geen regenverlet. Alleen
de parapluzaken hebben ’t zwaar.
Kettingbotsing. Doordat een auto uit
de file, rijdende richting Den Oever
4. De ynfloed fan it forens-wêzen. Om
Ljouwert en Drachten hinne, binne
doarpen, dy’t in diel fan de stêdsbi-
wenners wol oanlüke. By Ljouwert
sjogge wy dat yn de groei fan Stiens
en Hurdegaryp, mar ek yn Goutum,
Lekkum en Wurdum, by Drachten is
it binammen Opeinde (De Pein) dat
hjirfan profiteart.
It doarp Ysbrechtum skynt by som
mige Snitsers dy funksje üt to oefen
jen en Hjelbeam by Harns. Beetster-
sweach is wakker opfleure troch de
yndustrialisaesje fan Drachten en sa
binne der grif wol mear foarbylden.
5. It sterker wurden fan de sintrom-
funksje yn in streek. De moderne
minske is net mear tofré mei bakker
slachter, hy hat mear bihoeften en
siket dy op. Dat jildt foar it ünder-
wiis, sounheitssoarch, lésseal, swim-
skoalle, restaurants en hotels, spe-
siael-saken, ütfleringen, konserten en
al sa mear. Yn in plattelAnsgemeente
kinne dizze dingen net yn elts doarp
komme en mear en mear lükt it
greatste of fleurichste doarp dizze
dingen nei him ta. Wy sjogge dat yn
Tige düdlik is dit forskynsel yn in ge
meente as Gaesterlan. Bakhuzen groeit
hjir troch de firma Mous, mar oars min
dert it tal minsken dêrre. Yn de léste
fiif jier is it sa gien:
fan 907 nei 644, forties
188 nei 157, forlies
577 nei 518, forlies
860 nei 845, forlies
208 nei 190, forlies
302 nei 298, forlies
490 nei 461, forlies
841 nei 762, forlies
Sjuch, it wjerljochtet zei de 94-jari-
ge mej. Yfke Schuurmans in de Hen
drik Nanneshof. Er werd 'een flits-
foto van haar gemaakt.
Hark, met stil gezoem, nauwelijks
hoorbaar, ging het hierna liftend naar
beneden. De nieuwe lift was in ge
bruik genomen. Anders moest mej.
Schuurmans worden gedragen, trap
op, trap af.
Baas en boven baas. Dachten we het
niet? Daar kwam reeds een zonne-
bloemmelding van 3.35 meter. Men
moet gewoon op een trap staan om
er aan te ruiken. De bloem is te be
wonderen in Mariënpoort no. 8 bij
de familie Griepink.
Klapband. Een paar jongens, stoer
op de brommer gezeten, passeerden
het dorp Hichtum, genietend van al
het schoon dat men onderweg waar
neemt. Helaas, even buiten het dorp
over de brug werden zij uit het zadel
gesmeten door een klapbanu en kwa
men ze hardhandig in aanraking met
moeder aarde. Maar het liet zich ge
lukkig nogal goed aanzien,
later werd de brommer al duwend en
sjouwend in de richting Bolsward
voortbewogen.
Dierenbescherming? Nee, dat bleek
het niet te zijn. Een jongeman, logee
afkomstig uit dl randstad Holland,
meende met de luchtbuks op vogels
en waterwild te mogen schieten in
onze wijde Fries landen, doch werd
door een der dorpsbewoners er op
gewezen, dat zoiets niet toelaatbaar
is.
de steun die de Cultuur-Technische
dienst verleent bij het uitvoeren van
ruilverkavelingen in het Friese meren
gebied. De moderne ruilverkaveling
houdt rekening met de recreatieve mo
gelijkheden van het te verkavelen ge
bied. Zo zullen bijv, de ruilverkavelin
gen Eernewoude, Garijp-Wartena en
Akmarijp belangrijke voorzieningen voor
de recreatie opleveren. Ook in de kosten
daarvan zullen de ministeries van Eco
nomische Zaken en van Cultuur, Recre
atie en Maatschappelijk Werk het no
dige bijdragen.
Er zou nog veel meer kunnen worden
verteld over de ontwikkeling van de Ve-
luwe en „De Marrekrtie”; wat wij hier
slechts wilden, wat een indruk geven
van het enthousiasme waarmede in ver
schillende delen van ons land wordt ge
werkt om de Nederlander in zijn vrije
tijd mogelijkheden te bieden om te ge
nieten van de vreugde in het buiten
leven.
Recreatieschappen zijn als het ware ver
enigingen van gemeenten dikwijls
met deelneming van het provinciaal be
stuur die het deel van hun bevoegd
heden dat verband höudt met de recre
atie, hebben overgedragen aan het be
stuur van het „schap”. De gemeenten
verenigen zich dus om gezamenlijk het
nodige te doen en tot stand te bren
gen. Een dergelijk recreatieschap stoelt
op een wet: de Wet Gemeenschappelijke
Regelingen. Het is een publiekrechtelijk
orgaan. Tot de grootste recratieschap-
pen in ons land behoren de Recreatie-
gemeenschap Veluwe en het Recreatie
schap voor het Friese Watertand „De
Marrekrite”. In de Recreatiegemeen-
schap spelen niet minder dan twintig
gemeenten en de provincie Gelderland
samen en in De Marrekrite negentien
gemeenten en de provincie Friesland.
Eerst dan naar de Veluwe, een van de
traditionele recreatiegebieden van ons
land, ook één van de drukst bezochte
gebieden. Geen wonder, want het is ge-
makkelijk bereikbaar voor de miljoenen
uit het dichtbevolkte Westen, die er in
het bijzonder de weekends en vakanties
op uit trekken. Juist die door de moto-
risering zo toegenoómen trek is er oor
zaak van, dat de Veluwe niet op zijn
oude glorie kon blijven teren, maar het
nodige moest doen om de stromen va
kantiegangers en weekendtoeristen op
te vangen. De recreatiegemeenschap
heeft deze taak met veel energie ter
hand genomen en geeft daarmede ook
uitvoering aan de gedachten die op
rijksniveau leven ten aanzien van de
Veluwe. Die gedachten zijn:
dat de Veluwe met randmeren en Ve-
luwezoom gezien moet worden als
park- en watersportgebied van na-
3. De ynfloed fan de rekreaesje. Düd-
like foarbylden dêrfan binne Hol-
lum en Nes op AmelAn, fierder
Waidsein en Wjergea en grif yn mear
of mindere mjitte ek oaren.
Abonnementsprijs f 3.25 pet kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Advertentieprijs: 16 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Contractprijzen op aanvraag
De burgemeester van Bolsward,
J. M. A. Mulder.
en Wymbritseradeel.
Het zal U nog wel bekend zijn, dat een aantal jaren geleden al het
mogelijke is gedaan deze school, „onze school” tot een goed opleidings
instituut te maken voor een groot aantal jongelui, die een taak zullen
vinden in de zuivel- en conservenindustrie.
Dit opleidingsinstituut omvat evenwel niet alleen de school, maar hierbij
moeten ook worden gerekend goede en voldoende pensions voor de
studenten. En dit laatste is ook een zaak van de gehele gemeenschap
Bolsward.
i
Zaterdagmorgen 10 uur: De 94 jarige mej. IJ. Schuurmans, geb. te Ooster-
littens, knipt hier het lint door om daarna als eerste officieel de lift in ge
bruik te nemen. Beneden gekomen werden haar bloemen overhandigd door
mevrouw LunterStoop, die namens het bestuur met de heer Eerdmans aan
wezig was. De lift is gebouwd door fa. Brinkman van Alkmaar in de Hendrik
blanneshof. Het is een 4-persoons lift, die voor het huis erg gemakkelijk is.
Fa. Fransen leverde de ombouw, Fa. Mooi de elektrische installaties, Fa. Et-
tema het schilderwerk en een en ander geschiedde onder het arch, bureau
Van der Zee, Beijert en AJting. Alle bewoners waren van de officiële inge
bruikname zoveel mogelijk getuige. De directeur, de heer M. de Boer en diens
echtgenote spraken vooraf inleidende woorden en brachten daarbij vooral dank
aan de vlotte gang van zaken.
f
&I.I.I.M.I.I.H
De groep fan doarpen en stedtsjes tus-
ken 1000 en 2000 ynwenners jowt winst
en forlies, mar it forlies is hwat greater
as de winst. Men kin sizze: as der neat
bysünders is, sakje dizze plakken yn yn-
wennertal. Dit bysündere is yn ünder-
skate gefallen ek wol nei to gean, mar
net altyd. De wichtichste oarsaken bin
ne to finen yn:
mar it sintromplak Balk Is yn deselde
jierren klommen fan 1510 nei 1731.
De hiele gemeente is sakke mei 148
minsken mar it haedplak koe biskieden
groeije.
Us algemiene yndruk is, dat de doarpen
tusken 1000 en 2000 minsken yn it alge-
mien op de grins lizze fan groei of for
lies. Binne der gjin bysündere faktoaren
sa as wy hjir boppe neamden, dan kinne
hja net botte optimistysk wêze oer har
takomst. Dat wize de feiten üt, al hoe
graech wy it oars winskje soene.
tionale en regionale betekenis;
dat bij de ontwikkeling van de vakan-
tierecreatie het accent dient te leg
gen op de sanering en/of uitbreiding
van bestaande voorzieningen;
dat meer aandacht geschonken moet
worden aan de voorzieningen voor
de dagrecreatie; en
dat daarbij gestreefd moet worden naar
een zo groot mogeljjke verscheidenheid.
Het zal duidelijk zijn, dat bij het ont
wikkelen van een dergelijk beleid in het
bijzonder de planmatigheid aandacht
verdient. In het kader van de ruimte
lijke ordening is door het provinciaal
bestuur van Gelderland dan ook een z.g.
facetstreekplan voor het natuurbehoud
en de recreatie voor de Veluwe vastge
steld. Daarin is aangegeven, welke de
len in het bijzonder gespaard dienen te
worden in verband met hun landschap
pelijke waarde en welke gebieden zich
in het bijzonder lenen om (verder) ont
wikkeld te worden voor de recreatie.
Als men nagaat dat de Veluwe met zijn
80.000 hectare aaneengesloten bossen en
woeste gronden en een totale ruimte van
200.000 hectare de grootste recreatie-
streek in zijn soort in Noordwest-Euro-
pa is, zal het duidelijk zijn, dat de re
creatiegemeenschap bij het uitwerken
van haar plannen, afgestemd op het fa-
cetstreekplan, voor een zware taak is
gesteld. En plannen maken kost geld!
Meer dan de in vrolijke vakantiestem-
ming zijnde kampeerder, of de van het
landschap genietende toerist wel denkt.
De regering hecht echter grote waarde
aan die plannen, en het ministerie van
C. R. M, waarvan de recreatiegemeen
schap een goede „klant” is, draagt dan
ook in belangrijke mate bij in de plan-
kosten.
LEIT HJIR SAHWAT DE GRINS?
De oare kears seagen wy de bifolkings-
oantallen fan de doarpen en plakken
fan 1000 oant 1500. Wy komme nou oan
de groep fan 15002000. Dit tal is folie
minder great, hjir komme se:
Mag ik daarom in het belang van Bolsward een DRINGEND BEROEP
doen op een ieder, die qua woonruimte en huiselijke omstandigheden
in staat is huisvesting aan een student te verlenen. U kunt zich daarvoor
opgeven bij de heer K. Falkena of aan mijzelf!
In de radioruhriek „Mens en Samenleving” van 19 augustus 1967 sprak hierover
de heer B. M. van Griethuysen, hoofd van de hoofdafdeling Openluchtrecreatie bij
het ministerie van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk, die reeds eerder
vertelde over recreatievoorzieningen, die in de dichtbevolkte delen van ons land
worden voorbereid en in ontwikkeling zijn. Het ging ditmaal over een paar gebie
den die niet omsloten worden door onze grote bevolldnigscentra, maar die óf door
hun natuurlijke gesteldheid al sinds jaar en dag voor velen aantrekkelijk zijn, óf
de laatste tijd aantrekkelijk zijn gemaakt door nieuwe voorzieningen. De aan
dacht werd speciaal gevraagd voor twee gebieden, waar het bestuurlijk beleid
op het gebied van de openluchtrecreatie is gelegd In handen van zogenaamde
recreatieschappen.
