Verdrag tegen verspreiding
van
kernwapens
De Kamer debateerde
over Vietnam
BaDeSKPoar
hark
sjoch
Arabische topconferentie zonder Syrië
en
T06e JAARGANG
No. 68
VRIJDAG 1 SEPTEMBER 1967
Gouden filmpjes
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindetoopen, Wonseradeel, Workum
Hwat hat
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
I
1.
2.
Controle.
3.
heer U. Nijland te ’s-Gravenhage
Bezwaren.
Winst KVP-radicalen.
Tot ziens, dit was Hark en Sjoch.
I
Advertentieprijs: 16 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Contractprijzen op aanvraag
Minister Luns (Buitenlandse Zaken) heeft deze week in Den Haag een onder
houd gehad met de Amerikaanse ambassadeur, William Tyler. De Nederlandse
bewindsman heeft geprobeerd de Amerikaanse diplomaat duidelijk te maken wat
nu eigenlijk precies de bedoeling was van het Tweede Kamerdebat, vorige week,
over Vietnam. Gemakkeiyk heeft minister Luns het daarbij n*et gehad. Ook al
had William Tyler een groot deel van het Kamerdebat bijgewoond, de ambassa
deur zal er waarschijnlijk maar weinig van hebben begrepen. Het enige concrete
resultaat van het Kamerddebat was een motie, die door de regeringspartijen
(KVP, ARP, VVD en CHL') unaniem werd gesteund en dan ook met 77 tegen 54
stemmen werd aangenomen.
Koning Constanten van Griekenland heeft de arm om de schouder van
koningin Anne Marie geslagen op het terrein van de Koninklijke Cana
dese Jachtclub. De koning is hier aanwezig voor het wereldkampioen
schap zeilen in de Drakenklasse. Links prinses Irene,
zuster van de koning.
Froast yn septimber
in sêfte desimber
De Bolletongersdei is dit jaar op don
derdag 5 oktober. Noteer het even.
Er komt een leuk programma met
oude en nieuwe punten. Het wordt
spannend en het wordt hip.
Arabische top
conferentie.
In de motie wordt de Nederlandse re
gering gevraagd er bij de Amerikaanse
op aan te dringen de bombardementen
in Vietnam te staken om daardoor een
gunstig klimaat voor onderhandelingen
te verkrijgen. De motie drukt verder
het verlangen uit, dat het (communis
tische) Nationale Bevrijdingsfront in Z.-
Vietnam als zelfstandige onderhande
lingspartner wordt erkend. De motie
nodigt de Nederlandse regering tegelij
kertijd uit om via de beschikbare kana
len een beroep te doen op Noord-Viet-
nam en de Vietcong en ook bij hen aan
te dringen op vermindering van de oor-
logsactiviteiten
Het is nogal vreemd gegaan met deze
motie. Aanvankelijk wilden alle grote
partyen, dus ook de oppositie, met een
gezamenlijke uitspraak komen. In het
ontwerp voor deze motie werd duidelijk
gesteld, dat Amerika de bombardemen
ten zou moeten staken zónder tevoren
voorwaarden te stellen aan Noord-Viet
nam.
Minister Luns riep, zodra hij van dit
plaa-hoórde, enkele vertegenwoordigers
van de grote partijen bij zich om te ver
tellen, dart dit hem toch wel te ver ging.
De woordvoerders van de Partij van de
Arbeid en D’66 bedankten voor het ge
sprek. Terecht vreesden zij, als zij op
de uitnodiging van de minister zouden
ingaan, zich veel te veel gingen binden.
In de door de regeringspartijen inge
diende motie is de clausule over de voor
waarden geheel verdwenen. De socialist
Ruygers wees op deze in zijn ogen wat
merkwaardige verdwijning. De Anti-Re-
volutionaire woordvoerder Boertien hielp
De pauw, die door familie De Vries
op de slaapkamer werd gevangen was
(daar?) kennelijk op zoek naar zijn
vrouwtje. Dit was ook voortvluchtig
en kreeg huisarrest by de familie Ke
telaar. Het pauwenechtpaar was van
de heer S. de Vries aan de Nieuw-
markt.
Toegelaten tot de Rijkszuivelschool o.a.
N. J. Popma te Bolsward.
De omzet van bier met 75 vermin
derd.
Alles wordt duurder, behalve leeuwen,
tijgers en olifanten. In Engeland zijn de
prijzen reeds 80% gedaald. Men kan nu
al een heel behoorlijke leeuw krijgen
voor 120 gulden.
Het afleveren en daarmee verband hou
dend vervoer van houtskool verboden.
Abonnementsprijs t 3.25 pet kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Uitgave: A J. OS1NGA N.V., Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
Telef. 2044 Na 18.30 uur 2660 of 2335
(05157)
le week september 1917
De ütsetter. De skotsploech heeft gisJ
ter het wekelijks optreden besloten.
Er waren de traditionele toespraken,
bloemen en het zingen van het Fries
volkslied. Steeds troffen de skotsers
mooi weer, maar nu wordt het herfst.
De r is in de maand.
Bolswards Nieuwsblad
Slecht volgen. Een stuk of vier jon
gens van Baard ongeveer 11-13 jaar,
vonden het kennelijk „leuk” om de
onrijpe peren en appels van de bo
men te scheuren en de boompjes leeg
schudden. Eetbaar waren de harde
vruchten niet. Het was louter ver
nielzucht. Waarschuwingen van oude
mensen werden genegeerd. Niet erg
fatsoenlijk jongelui, om eigen dorps-
bezit te roven. -
In het zilver. Mevr. G. Kooi-Dijkstra
was een kwart-eeuw werkster bij de
fam. de Vries, de Burgwerder win
kelman. Zoiets mocht wel in de krant
vond men. Welnu, daar staat het,
zwart op wit.
De Ned. Protestantenbond wil het 400-
jarig jubileum van de kerkhervorming
passend vieren met de oprichting van
een gemengd koor onder leiding van de
heer A. Alt.
Nu het toch over de radicalen gaat
niet ten onrechte de belangrijkste poli
tieke ontwikkeling van dit jaar genoemd
de KVP-radicalen hebben het afge
lopen weekeinde een niet te onderschat
ten winst geboekt. Tijdens een speciale
vergadering van het KVP-bestuur in ’t
Romme-instituut te Baam heeft de be
houdende groep in de KVP (onder aan
voering van de heren Aalberse en
Schmelzer) bakzeil gehaald en demon
stratief plaatsen ingeruimd voor de ra
dicalen. Men had daarvoor eerst een
danige schok te verwerken gekregen:
de vice-voorzitter van de KVP, de heer
In de boot. Verleden week zaterdag
hebben de Makkumers meegedaan
aan de roeiwedstrijden in Harlingen.
De gespierde vissermannen wisten
zich evenals verleden jaar weer in
de prijzen te roeien.
Première. Groot nieuws voor de Bol
letongersdei. De Fryske Krite komt
met de première van „It Erfskip”.
Dat loopt storm. Het is een mooi
stuk (en er is „dounsjen nei”)
Na jarenlange onderhandelingen, door grote pauzes onderbroken, zijn Amerika
en Rusland er nu in geslaagd overeenstemming te bereiken over een ontwerp
voor een verdrag, dat de verspreiding van kernwapens buiten het groepje landen,
dat deze wapens al bezit, wil voorkomen. Beide landen hebben bij de ontwapenings
commissie van de Ver. Naties, die over deze kwestie in Genève vergadert, afzon
derlek een gelijkluidend verdragsontwerp ingediend. Het was voor Rusland pro
pagandistisch biykbaar te moeiiyk om het ontwerp samen met Amerika in te
dienen.
De skotsers hebben overigens wel
successen geboekt, in Portugal, maar
ook in Bolsward zelf en omgeving.
Zo juist nog een telefoontje uit Wom-
mels gehad: „Vooral in de krant zet
ten, dat „tige by tige” wie!” Een
leuk complimentje.
Goed voorbeeld. In Baard staan langs
de openbare rijweg een aantal mooie
vruchtbomen in de berm, eertijds ge
plant door de schooljeugd op initia
tief van de dorpsman Hielke Broer-
sma te Baard.
Cum laude. Muziekkorps en drum
band „Hallelujah” van Makkum kwa
men met het hoogst aantal punten
uit de bus bij de marswedstrijd in
feestend Exmorra. Ze zijn hiermee
opnieuw bezitter geworden van de
wisselprijs.
Afscheid. De heer L. Mol nam af
scheid van de marktcommissie. Vele
jaren behartigde hij ijverig en trouw
de belangen van de pluimveesport.
Een ingewikkelde verklaring, maar het
volgende is toch wel duidelijk. De radi
calen worden niet meer, zoals voorheen,
berispt omdat zij een handtekeningen
actie hebben gevoerd. Zij mogen, ook
buitten de partij, gerust hun doelstellin
gen verkondigen. Ook is er geen sprake
van, dat de radicalen worden verwijderd
uit de gespreksgroep van KVP, ARP en
CHU. Belangrijkste winst voor de radi
calen is wel, dat zij nu officieel zgn er
kend als de tegenspelers van het partij
bestuur bij de komende KVP-gesprek-
ken over partijhervorming.
Duidelijk is ook, dat het partijbestuur
het afgelopen weekeinde niet heeft ge
praat over de politieke doelstellingen
van de radicalen. Alleen over de werk
wijze. Dat is ook niet zo erg. Over de
politieke doelstellingen zal vóór decem
ber nog wel het nodige worden gezegd.
De
heeft de gemeente Hindeloopen een com
plete Hindeloper kamer aangeboden be
nevens een oud-Hindeloper museum op
voorwaarde, dat de gemeente voor een
gebouw moet zorgen en het geschonkene
moet verzekeren voor f 100.000,
De Zuiderzee vol kwallen (weekdieren
van 1—10 pond). De bot gaat voor de
monsters vluchten.
De landen, die het verdrag zullen onder
tekenen, verplichten zich, wanneer zy
geen kerftwapenen bezitten, deze niet
te vervaardigen of te kopen. De landen,
die wel kernwapenen bezitten, verplich
ten zich deze wapenen niet aan andere
landen te leveren. Bepaald wordt ook,
dat het verdrag in geen enkel opzicht
inbreuk mag maken op de vrijheid van
de niet-nucleaire landen om kernenergie
voor vreedzame doeleinden te gebruiken.
Iedereen beseft, dat de kern-energie een
belangrijke energiebron voor de toe
komst zal worden en dat de studie van
de kernfysica voor het wetenschappelijk
bijblijven noodzakelijk is.
Tippelaars. Naar wy vernemen gaan
op zaterdag 9 september een aantal
dames van de gymn.ver. „D.E.S.” en
een damesvolleyoal-team deelnemen
aan de Airborn-wandeltocht in Arn
hem.
Wandel mee. Mocht u ook nog mee
willen wandelen door deze prachtige
bosrijke omgeving, loopt u dan even
langs de leider, de heer H. D. Jan-
sma, C. Lenigestraat 4 en deze re
serveert voor u een plaatsje in de
touringcar.
Ontgroening. In verband met de ont-
groeningsperiode van de Technologi
sche School in Bolsward zal er van
avond door de adspirant-leden van
„Reholitas” iets aangeboden worden
aan de burgemeester van Bolsward,
de heer J. M. A. Mulder.
Deze „stunt” heeft de volledige me
dewerking van de burgemeester, wel
ke het aangebodene op het bordes
van het stadhuis in ontvangst zal ne
men. Deze plechtige ontmoeting tus
sen de „klooien” en de bevolking van
Bolsward zal opgevrolijkt worden
door een speech van de burgemeester
en een klooi.
Een en ander zal vrijdagavond om
8 uur ’s avonds plaats vinden, ten
einde zoveel mogelijk burgers van dit
evenement mee te laten genieten.
De voorbereiding van het beraad
over de partijvorming in de partij
raad (op 8 en 9 december) zal door
alle betrokkenen in alle openheid
worden gevoerd binnen het ruime,
door de party geboden kader.
Het partijbestuur zal bevorderen,
dat mogelijke alternatieven voor de
partijvorming tijdig worden om
schreven. Het staat vanzelfspre
kend iedere eventuele stroming of
groep van leden van de KVP vrij
ook buiten partijverband blijk
van eigen opvatingen te geven,
waarbij ’t partijbestuur er unaniem
van uitgaat, dat dit zal geschieden
in een loyale en openhartige com
municatie met de partijorganen.
Het gesprek van ARP, CHU en KVP,
in eerste instantie gericht op een
onderzoek naar een eigentijdse in
houd van christelijke politiek zal
van KVP-zyde in constructieve
geest worden voortgezet.”
hem uit de droom. Deze vertelde, dat
het gevolg was van het gesprek met
minister Luns. Verwijten wees de AR-
spreker overigens van de hand door de
socialist van „demagogie” te beschuldi
gen. „Men kan nu eenmaal niet na zo’n
vertrouwelijk gesprek alle gegevens op
tafel leggen,” zei de heer Boertien.
Minister Luns wist overigens later heel
handig de indruk weg te werken als zou
de motie van de regeringspartijen een
knap stukje afgesproken werk zijn. Hij
deed namelijk nogal boos over de motie
en gaf de indruk verrast te zijn. De
minister liet zelfs weten „helemaal niet
zeker te weten of hij de motie wel kon
uitvoeren”.
Deze laatste uitspraak zorgde nog voor
de nodige verwarring. Ogenblikkelijk
riep men in kringen van de oppositie,
dat de minister de grenzen van het
staatsrecht overschreed. Hij had de op
dracht van de Kamer, neergelegd in de
motie, maar te aanvaarden. En daar
mee basta, aldus deze klacht. Die niet
helemaal g grond was. Een minister
heeft het volste recht een motie naast
zich neer te leggen. Mits hij dat maar
vertelt. Dan ligt het aan de Kamer wat
er verder gebeurt. De Kamer kan bij
voorbeeld de vertrouwenskwestie stel
len en zeggen „U hoeft de motie na
tuurlijk niet uit te voeren, maar dan ver
zoeken wij U wel als minister ontslag
te nemen.” Van een dergelijke reactie
was echter; geen sprake. De regerings
partijen lieten de aarzeling van de mi
nister maar voor wat die was.
Het unaniem aanvaarden door de rege
ringspartijen van de zwakste van de
twee moties zal voor de nieuwste re
bellen in de vaderlandse politiek, de
christen-radicalen, geen gemakkeiyke
zaak zijn geweest. Terwyi de Kamer
debatten over Vietnam nog aan de gang
waren, stuurden de christen-radicalen
de mensen van KVP, ARP en CHU,
die hun partijen een wat vooruitstreven
der gezicht willen geven een tele
gram met de volgende tekst: „De werk
groep van christen-radicalen uit ARP,
CHU en KVP, in Amsterdam bijeen,
doet een ernstig beroep op alle leden
van uw fracties een uiterste poging te
doen nu reeds een grote overeen
stemming is bereikt te komen tot een
eensgezinde uitspraak van de grote par
tijen over Vietnam. Daarbij mag er geen
misverstand over bestaan, dat alle leden
van uw fracties akkoord gaan met de
interpretatie, dat het beëindigen van de
bombardementen op Noord-Vietnam on
voorwaardelijk behoort te zijn”.
Een verzoek, waaraan zoals uit het bo
venstaande inmiddels wel duidelijk is
geworden, geen gevolg is gegeven. Er
is zelfs een levensgroot misverstand of
de regeringspartijen het met dat „on-
voorwaardelijke” eens zijn. Ondanks het
telegram hebben ook de radicalen in de
Kamer de zwakkere motie gesteund.
Een verklaring daarvoor is eenvoudig
ze zullen er weinig behoefte aan heb
ben gehad de verwarring nog te vergro
ten door zich van de motie af te keren
maar daardoor nog niet vooi iedereen
gemakkelijk te aanvaarden. Zoals nader
hand al in commentaren is gevraagd:
„Wanneer gaan de radicalen zich ook
in de Tweede Kamer radicaal gedra
gen?”
Suiker-, eiwit-, nieren-, blaas-, huid-,
urine- en vele geheime ziekten (ontste
king, vernauwingen) onmacht, verstop
ping, bloedarmoede, aambeien, hoest,
bronchitis, astma, jicht, zinking, zenuw
pijn vinden volkomen genezing door
planten-uittreksels van Dr. Damman.
en Wymbritseradeel.
Leraren en onderwijzers dienen er met
het opgeven van huiswerk op te reke
nen, dat het licht in de woonkamer
schaars is.
Van der Gun, steunt optreden en doel-*
stellingen van de radicalen. Een zorgvul
dig bewaard geheim, dat op het juiste
moment, wlak voor de bestuursverga
dering, wereldkundig werd gemaakt. Na
afloop van de vergadering van het
KVP-bestuur werd de volgende verkla
ring uitgegeven;
„Het partijbestuur van de KVP heeft
een discussie gevoerd over de huidige
situatie binnen de partij. Ofschoon in
de vergadering niet alle verschillen van
mening over de prudentie, die door de
initiatiefnemers van het adres van KVP-
radicalen en de reactie daarop van de
partyieiding is betracht, kon worden
weggenomen, kwam het partijbestuur
in eensgezindheid tot de volgende con
clusies:
In Khartoem, de hoofdstad van de Soe
dan, zijn dinsdag de staatshoofden van
de Arabische landen bijeen gekomen om
zich te beraden over de verdere gang
van zaken in het Midden-Oosten.
Op deze conferentie zal de strijd voor
namelijk gaan tussen de extremistische
revolutionaire landen (zoals Syrië, Al
gerije en Irak, die het Westen, dat Is
raël heeft geholpen, de economische
oorlog willen verklaren en van geen
compromis met Israël willen weten) en
de gematigde landen (zoals Jordanië,
Saoedi-Arabië en Tunesië, die niet al
leen de banden met het Westen niet wil
len verbreken, maar die bovendien een
zekere neiding vertonen om op de een
of andere manier tot een blijvende re-
Jemen.
Nasser, wiens leiderspositie een zware
klap heeft gekregen, houdt zich erg op
de vlakte. In eigen land heeft hij te
kampen met een extremistische vleugel
en hij geeft zich liever niet bloot. Een
erkenning van zijn verzwakte positie is
echter wel, dat hij in Jemen vrede met
Saoedi-Arabië, zijn grote tegenspeler,
heeft gesloten. Het twee jaar oude ver
drag van Djeddah, dat nooit is uitge
voerd, is weer uit de kast gehaald en
wat gewijzigd. En wel zodanig, dat
Egyptische troepen zelfs in de over
gangsperiode tot het referendum in Je
men niet aanwezig zullen zyn, maar
vervangen zullen worden door Algerijn
se, Tunesische en Soedanese troepen.
geling van de toestand in het Midden
oosten te komen).
President Bourguiba van Tunesië gaat
in dit opzicht in het openbaar het verst
door zijn verklaring, dat de Arabische
landen moeten erkennen, dat de beide
grote mogendheden hebben meegeholpen
aan de schepping van de staat Israël
en dat dat land niet op Arabische wens
kan verdwijnen.
Een vorm van erkenning van de feiten
zit hier toch in. Daarnaast doen ge
ruchten de ronde, dat er tussen Jorda
nië en Israël zelfs contacten zouden be
staan om tot de een of andere rege
ling te komen en dat Nasser hiervan af
zou weten. Syrië was niet op de ope-
ningszitting vertegenwoordigd.
Het werk aan het verdrag tegen ver
spreiding van kernwapenen, het z.g.
nonproliferatieverdrag, is uitgevoerd in
het kader van de ontwapeningscommis
sie van de Ver. Naties.
Enkele leden van die commissie, zoals
India en Zweden, maken er bezwaar te
gen, dat het verdrag niet een onder
deel uitmaakt van een groter geheel,
dat tot een werkelijke ontwapening of
vermindering van bewapening, ook van
de grote mogendheden, zou leiden. An
dere landen maken er beezwaar tegen,
dat de landen zonder kernwapens nu
gemakkelijk een prooi kunnen worden
van landen met kernwapens en dat
hiermee de overmachtige invloed van
de grote landen wordt bevestigd. Hier
bij behoeft men nog niet eens aan Ame
rika of Rusland te denken; ook niet aan
Engeland, dat zal ondertekenen, of aan
Frankrijk, dat niet zal ondertekenen,
maar aan China, dat zich ook als kern-
mogendheid heeft ontwikkeld, doch ge
heel buiten het beraad is gebleven en er
ook niets van zou willen weten.
Men ziet, dat er moeilijk van een wa
terdicht’ geheel kan worden gesproken.
Daarin ligt ook minder het belang van
de stap, die nu is genomen. Het voor
naamste lijkt nu, dat de belangen van
de beide grote mogendheden van het
ogenblik zo parallel lopen, dat een ak
koord mogelijk is.
Van wie had hij dat? Lezers van ons
blad hadden logé. Ze zaten met zijn
vieren in de tuin. Komt buurjongetje
van drie en zegt: „Ik zal onze grote
hond halen, dan vreet er jullie alle
drie op!”
Om in het oog te houden, dat de grens
tussen vreedzaam gebruik en de ver
vaardiging van wapens niet wordt
overschreden, is een contróle-apparaat
nodig, waaronder alleen de landen val
len, die nog geen kernwapens hebben.
De controle zou voor Amerika en Rus
land dus geen probleem hebben opge
worpen, ware het niet, dat Amerika’s
bondgenoten van de E.E.G. een atoom
organisatie, Euratom, bezitten, die zelf
toezicht houdt op het vreedzaam ge
bruik van de krenenergie in de landen
van de gemeenschap. De Zes wensen
het toezicht opgedragen te zien aan
Euratom, voor zover heFlanden van de
gemeenschap betreft. Een vorm van
zelfcontrole dus, terwijl Rusland van
oordeel is, dat alle controle moet wor
den opgedragen aan het atoombureau
van de Ver. Naties, dat in Wenen ge
vestigd is.
Het gevolg van deze controverse is, dat
artikel 3 van het verdrag, dat de con
trole rfioet regelen, nog open is gelaten.
Dat zal vermoedelijk in de langdurige
onderhandelingen, die nu nog zullen vol
gen, wel worden uitgewerkt.
Dat Amerika en Rusland nu, ondanks
de tegenstellingen tussen beide landen
in verband met Vietnam en een aantal
andere punten, voortgang met het ver
drag willen maken, terwijl er nog geen
overeenstemming is over het contróle-
artikel, wijst er wel op, dat zij de zaak
als dringend beschouwen. Vermoedelijk
heeft de oorlog in het Midden-Oosten
Johnson en Kosigin met schrik doen be
seffen hoe kleine mogendheden in een
plotselinge gewelddadige explosie de
grote mogendheden dreigen mee te sleu
ren in een oorlog, die zij niet willen.
Men behoeft maar te denken aan de
mogelijkheid, dat één of meer landen in
het Midden-Oosten zouden beschikken
over kernwapenen, om te beseffen,
waarom Amerika en Rusland zo’n haast
hebben gemaakt.
Een vreemde plant werd bij ons op
de schrijftafel gedeponeerd, de kruis-
bladige wolfsmelk (Euphorbic la
thyrus). De plant stamt uit Z.-Euro
pa en werd vroeger als geneeskruid
in tuinen gekweekt. Verwilderde
exemplaren wisten zich te handha
ven, al zijn ze zeldzaam, zoals deze
uit de tuin van A. Weitenberg, Ger-
ben Wopkestraat 7 te Bolsward. Iets
exclsiefs voor uw herbarium.
