DE MODERNE AANPAK VAN
HET JEUGDWERK URGENT
GaDeSKroar
I
I
s
i|
I
'd I
Naar een concrete oplossing wordt
reeds gezocht
I
106e JAARGANG
No. 81
DINSDAG 17 OKTOBER 1967
Uw verlichting in orde?
Opstan fan 'e boeren
Basiscursus Fries voor
de Rono
I
BRILLE-BOLLEBOZEN
J. s.
Fan de Mar tiny toer
I
Zilveren filmpjes
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum en
i
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
W ymbritseradeel.
Hwat hat
'Hm n-
Tj. de J.
Advertentieprijs: 16 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Contractprijzen op aanvraag
Rhodes: Uit zee opgeviste eigendommen van passagiers en onderdelen van
het vliegtuig- liggen aan boord van de Griekse torpedoboot jager „Navarinon”.
Het zjju de trieste getuigen van het vliegtuigongeluk met de Comet IV
Soestdijk: H. M. de Koningin heeft vrijdagochtend op paleis Soestdyk Gran-
man Abay Koni, stamhoofd van de Saramakanen in Suriname ontvangen. Op
de foto zien we de Vorstin met haar gast. Rechts dr. J. F. E. Einaar, gevol
machtigde Minister van Suriname
Inmaakvaatjes voor 15 en 50 pond. Van
den Oever, Grote Dijlakker, Bolsward
HOKFOAR KANT WOLLE JO UT?
De léste ütrikking fan de Gysbert-Japiks
priis sil, sa’t'it liket, yn de histoarje fan
Fryslan en yn de Fryske biweging in
dei blike to wezen fan mear as gewoane
bitsjutting. Trinus Riemërsma syn boek
skiedt, sa seit de Ljouwerter Krante, de
Fryske lêzers yn twa skiften en it hat
der in bulte fan, dat sommige lju dizze
spjalt mei folie animo ütdjipje wolie.
De waen, dat men mei in bulte sugges-
tyf spektakel de oaren fan it fjild spyl-
je kin, wie düdlik op it Drachtster Boe
ketaal to merkbiten. Hwat in djippe tsjin-
stelling tusken dizZe joun en de joun
Dér moat makke wurde
It tempo leit heech
De tiid foar de boeren
Yn Frankryk wurdt dreech.
Hja libben foarhinne
Yn in romantyske sfear
By elke tiidwikseling
Naem harren libben in kear
Dat kin nou net mear
Foar romantyk is gjin plak
De wjukslach fan ’e wrald
Is dy net fan in slak.
Frankryk dou lan
Fan stokbrea en wyn
De rêst fan ’e boeren
Dy sjit der by yn.
Hja kinne net mear
De Euro-merk hat it dien
Dy hat in stik
Fan har brochje öfsnien
Nou binne hja deilis
Mei de Gaulle en 't regear
Hwant dy kaem as earste
Har tige oan ’t sear
De boeren stean op
It jok wurdt to swier
Hele dagen bodzje
En jimmeroan yn 't spier
’t Ein fan 'e boeren
En hja binne op 'e ein
Seis dagen wurkje
En ek noch de snein
Gevraagd: Arbeiders voor de Noord
oost Polder.
De kerkdiensten te Oosterlittens zullen
met het oog op de brandstoffenkaarten
voortaan worden gehouden in de bewaar
school.
De krite Boalsert spilet „Mem sil trou
we” fan Abe Brouwer.
Men kan nu ook de juiste tijd vragen p.
telefoon.
Abonnementsprijs f 3.25 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
As de brij opskept wurdt
is se op it hjitst
Uitgave: A. J. OSINGA N.V., Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
Telcf. 2044 - Na 18.30 uur 2660 of 2335
(05157)
Op de jaarlijkse ledendag in de Broere-
kerk (inzet van het winterwerk van het
C.J.M.V.) spraken ds. H. van Niel uit
Burgwerd, Ds. C. Aalders uit Wommels
en ds. J. Loos uit Workum.
üs hjoed to sizzen
Wat ontbreekt is vooral een gelegenheid
om zich ongedwongen te ontspannen,
contacten te leggen, de mogelijkheid om
in een eigen jeugdhome in gespreks- en
discussiegroepen van gedachten te wisse
len, een gelegenheid ook, waar men con
sumpties als een kop koffie of frisdran
ken kan kopen, een plaats waar en van
waaruit vorm van jeugdwerk ook posi
tief wordt begeleid met tal van activitei
ten, initiatieven enz.
Het is natuurlijk niet zó, dat de jeugd
van Bolsward momenteel gedwongen zou
zijn de straat op te gaan, zo ze niet iede
re avond bij de ouders aan tafel wensen
te zitten. Er zijn gelukkig tal van ont
spanningsverenigingen. Men kan er dam
men, schaken, enz. Er zijn hobbyvereni-
gingen als de fotoklub. Men kan gras
duinen in de openbare leeszaal, er valt
muziek en zang te beoefenen in korpsen
en koren, er zijn bandjes en amuse-
mentsgezelschappen, die zowel voor ei
gen als voor andermans plezier spelen,
toneelclubs en handenarbeidgroepjes, er
zijn de schoolclubs, die ook onderling
leuke contacten hebben, er zijn de poli
tieke jongerengroepen, waarvan de Jon
ge Strijd op de Grote Kampen enkele ja-
Keeds Jaren bestaat er te Bolsward en ook elders nemen we aan het latente
gevoel, dat er eigentyk iets, nee véél meer voor de jeugd moet worden gedaan.
Niet alleen wat betreft de mogelijkheid van actieve recreatie in de vorm van sport
beoefening, maar ook met name wat betreft het bieden van gelegenheid tot onge
dwongen contact en vrijetijdsbesteding in de gezelligheidssfear. Wat de sport-
accomodatie betreft is reeds veel tot stand gekomen. Bolsward heeft in „Het
Bolwerk” straks een goed geoutilleerd sportveldencomplex, het aantal gymnastiek
lokalen is sedert de oorlog vermeervoudigd. Plannen voor een zwembad zijn ge
reed en wachten wat de uitvoering betreft slechts op het ja-woord van Den Haag.
denksport, hobby, expressie, toneel enz.
Maar bij al deze mogelijkheden is er nog
wel behoefte aan iets anders. Men kan
niet altijd koffie gaan drinken aan de
bar, niet altijd in het keurslijf van een
vereniging zich ontspannen, niet altijd
zingen of musiceren; Zowel bij de jeugd
zelf als bij hen die met het jeugdwerk te
maken hebben werd reeds lang behoefte
gevoeld aan iets als een open jeugdhuis,
een jongerensociëteit zo men wil, een
boys-and-girlshome, een leuk ingericht
eigen huis”, waar niet alleen gelegenheid
is te pingpongen, biljarten, schaken enz.,
maar waar je elkaar ook kunt ontmoe
ten en „zomaar” bij elkaar zijn.
Hoewel deze gedachte ook bij anderen
bleek te leven, was het toch de kerke-
raad van de Geref. Kerk ter plaatse, die
als eerste probeerde de vage gedachte
hierover in concretere verlangens om te
zetten. Er kwam een commissie, die deze
zaak verder ging bestuderen. Nu dreigt
altijd het gevaar, dat met het instellen
van een commissie een bepaalde zaak op
dood spoor wordt gezet en de vaart er
uitraakt. Hier was dat niet het geval.
Oecumenisch als ook de gereformeerden
gelukkig zijn ingesteld, werd contact ge
zocht met de Hervormde Gemeente ter
plaatse. Hier bleek precies dezelfde ge
dachte te leven. Maar al spoedig kwam
men tot de conclusie, dat het opzetten
en vooral ook het exploiteren van een
dergelijk gebouw toch eigenlijk een bre
der basis behoeft. Zo werd tevens con
tact gezocht met de Rooms-Katholieke
Kerk ter plaatse en met de Doopsgezin
den.
Het was verrassend te ontdekken, dat
vrijwel overal dezelfde verlangens leef
den en practisch ieder in dezelfde rich
ting dacht. Zo kwam het tot een toch
wel verheugende interkerkelijke samen
werking. Inmiddels werd ook gedacht
aan de organisatorische vorm en werd
overgegaan tot het tot stand brengen
van een Stichting. Hierin hebben mo
menteel 3 gereformeerden zitting, 3 her
vormden, 4 rooms-katholieken en 1
doopsgezinde. Vooritter is het kvp-raads-
lid drs. K. A. Duran.
Een tweetal plaatsen zijn nog open ge
houden. De stichtingsactie zou verleden
week reeds notarieel worden gepasseerd.
We hopen slechts, dat dit verheugend
initiatief, dat van visie getuigt en van
een grote bereidheid tot samenwerken,
niet het einde zal zijn, maar het veelbe
lovend begin. We hebben daar alle ver
trouwen in. De Stichting gaat niet
rechtstreeks uit van de kerken. In die
zin is het dus geen kerkelijke aangele
genheid, maar moreel (en hopelijk
straks ook financieel) staan de kerken
unaniem achter het streven van de stich
ting, waarin uit elke kerk een of meer'
vertrouwensmannen zijn opgenomen. De
Stichting heeft reeds vele contacten ge
legd, zowel binnen als buiten Bolsward.
Buiten Bolsward heeft men zich breed
geörienteerd en laten voorlichten over
de mogelijkheden, moeilijkheden en er
varingen elders en men is hierbij heus
wel verder gegaan dan de „Meerpaal” in
Sneek.
Ook buiten de provincie heeft men de
voelhorens uitgestoken om niet over één
nacht ijs te gaan. Binnen de gemeente
heeft men uit de aard der zaak behalve
Het Verbond voor Veilig Verkeer organi
seert een grote herfstactie met het the
ma „Goede verlichting - Ziet u wel”.
Officiële keuringscijfers wijzen uit, dat
er op het gebied van de verlichting bij
de Nederlandse automobilist een grote
mate van ongeïnteresseerdheid bestaat.
Van de 51.000 voertuigen, die de ANWB
vorig jaar controleerde deugden 47.000
koplampen niet. Van 29.000 bleken de
koplampen te hoog afgesteld. Bij 14.000
auto’s moest een reparatie aan de licht
installatie worden uitgevoerd, terwijl er
5.393 lampen moesten worden vernieuwd.
Toch is het „voeren” van een goede ver
lichting, zeker nu de tijd van vroeg don
ker, mist en regen weer aanbreekt, een
urgente eis. Daarom zal de hele Neder
landse Volkswagenorganisatie zich inzet
ten voor deze actie van het V '^bond
De VW-dealers in Nederland zullen au
tomobilisten van alle merken in de ge
legenheid stellen de verlichting van hun
wagen gratis te laten controleren.
In ’t verkeer speelt, met name bij slechte
weersomstandigheden, het „gezien wor
den” een minstens even belangrijke rol
als het „zelf kunnen zien”.
De gedachte, dat een koplamp er uit
sluitend is om ons eigen „pad” te ver
lichten is foutief. Het goed zichtbaar zijn
is juist daarom zo belangrijk, omdat de
weggebruikers zich op elkaar moeten
kunnen oriënteren. Heldere achterlichten
geven op de weg aanwijzingen over af
stand van de voorligger, verloop van de
weg en vrijheid van het tussenliggende
weggedeelte. Heldere, goed afgestelde
koplampen geven de tegenligger die in
formatie. De belading van de auto speelt
een belangrijke rol, omdat daardoor de
stand van de koplampen kan veranderen.
Het behoeft nauwelijks betoog, dat ook
bij stilstaan een goede verlichting het
informatiemiddel bij uitstek is.
Wie heeft een pak kleren in ruil voor
18 weckglazen?
„Hwant fan binnen üt it hert wei kom-
me de forkearde tinzen, huorkerijen, stel-
derijen, moardnerijen, oerhoer, gjirrigens,
öndogensheit, bidragerjj, lossinnigens, in
kwea each, kwealaster, heechhertigens,
ünforstan. Dy tsjoede dingen komme fan
binnen üt wei en meitsje de minske ün-
rein.”
Wurdt de morele krêft fan in folk ster
ker as it mei de noas yn de morele drek
treaun wurdt en is der neat gjin privacy
mear foar bipaelde scribinten? Ik toch-
te, dat in great diel fan it Fryske folk
him yn dizzen haldt oan de wurden, dy’t
wol twatüzen jier aid, mar folie moder
ner binne as it hjoeddeiske kommentaer
fan Noordmans:
„Wannelje yn de leafde, lyk as ek Kris-
tus üs leaf hawn hat. Mar huorkerij en
allerhanne ünreinheit lit dy ünder jim-
me net ienris neamd wurde, lyk as it
hilligen foeget, noch ünearberens, noch
losse of leffe tael, dy’t gjin foech jowt,
mar folie leaver tanksizzing. Hwant bi-
tink en ünthald dit, dat gjin huorker of
ünearbere of gjirrige. dat oars net is as
in ófgodtsjinner, erfdiel hat yn it kenink-
ryk fan Kristus en fan God. Lit gjinien
jimme bidrage mei idele wurden, hwant
om sokke dingen komt Gods grime oer
’e bern fan de oerhearrichheit.”
Lit gjinien jimme bidrage mar hald
jim oan Gods Wurd en it eigen gewisse,
dan binne jo ek dizze tiid treast.
Gevestigd Effectenkantoor J. Onvlee,
Schildwijk 19.
met de kerken contact gezocht met het
gemeentebestuur. Dat men hier veel be
grip en bereidheid tot samenwerken ont
moette behoeft wel geen betoog. Maar
ook op de practische mogelijkheden
heeft men bezonnen. Wat wij van de
plannen via interne informatie mochten
vernemen, heeft onze volle sympathie.
We hopen dan ook, dat er spoedig voor
"c’-.-ard en omgeving groot en goed
nieuws zal zijn.
De Stichting Oog en Bril, die op gezette
tijden de Miss Bril verkiezingen in ons
land organiseert, vroeg voor één keer
aan het publiek, nu eens de beste neder-
landse brildrager aan te wijzen.
Het werd een spannende race, waarin
vele bekende Nederlanders Prins
Bernhard werd ook genoemd in aan
merking schenen te komen. Tenslotte
kwamen drie winnaars uit de bus, waar
bij de populaire impressario Lou de Rees
de akteur Oster en de t.v.-omroeper Joop
Smits slechts met een brillengte klopte.
Zij zullen alle drie een gouden bril ont
vangen.
Andere bekenden, die zich in de voorste
gelederen van brildragend Nederland
schaarden, waren de schrijver Godfried
Bomans, quizmaster Theo Eerdmans,
NTS-nieuwslezer Frits Thors, ex-pre
mier Mr. J. L. M. Cals, Amsterdams
nieuwe burgemeester Dr. I. Samkalden,
wereldkampioen judo Anton Geesink en
Wielrenner Jan Jansen.
Drie winterseizoenen achtereen heeft
mevrouw A. Bosma-Banning te Drach
ten radio-cursussen Fries voor niet-Frie-
zen verzorgd in het Fries programma
van de Regionale Omroep Noord en
Oost. Vorig jaar is er geen radiocursus
geweest, omdat men zich wilde bezinnen
op een nieuwe opzet en een nieuwe vorm
Dit heeft er toe geleid, dat de RONO nu
een zgn. „basiscursus Fries” gaat uit
zenden. En wel wekelijks één keer het
zullen er in totaal 20 zijn namelijk
elke woensdag (voorlopig) van 19.45 tot
20.00 uur over alle zenders te Hoogezand
kanaal 35, Irnsum, kanaal 5 en Markelo,
kanaal 38 en binnen het RONO-gebied
ook via de draadomroep.
Bij de vorige radiocursussen bleek er ’n
grote belangstelling te bestaan voor het
Fries, ook buiten Friesland, zelfs ver
buiten het RONO-gebied. Deze basis
cursus, waarin, zoals de naam reeds aan
duidt, de meest elementaire en funda
mentele zaken van de Friese taal zullen
worden behandeld, zal nu dus in het ge
hele RONO-gebied goed, en daarbuiten
tot op zekere hoogte redelijk, te beluiste
ren zijn. Zij is, vanwege haar elementaire
karakter, geschikt voor niet-Friezen, die
nog nooit een woord Fries hebben ge
hoord, maar ook voor Friezen, wier da
gelijks Fries meestal enigszins „besmet”
is door vreemde invloeden. Zij stelt de
spreektaal primair.
Toch zullen radiolessen een begeleiding
vinden in schriftelijke lessen, waarin o.a.
de gesproken tekst en de vertolking, met
doelmatige illustraties, opgenomen zijn.
Wil men de radiocursus serieus volgen,
dan kan men voor toezending van de
schriftelijke lessen zorgen, door zich op
te geven bij „Ynstitüt Fryslan”, die de
ze lessen in offset drukt en de admini
stratie en verzending verzorgt. Het adres
is Van Swietenstraat 10 te Leeuwarden.
Het cursusgeld bedraagt f 12,50, waar
voor men dus alle 20 schriftelijke lessen
toegezonden krijgt.
Aan deze radiocursus zullen, behalve de
RONO en het „Ynstitüt Fryslan”, het
Provinciaal Bestuur en het „Onderwijs
fonds”, met name financiële, medewer
king verlenen.
De samenstelling is in handen van me
vrouw A. Bosma-Banning. Bij de presen
tatie wordt zij bijgestaan door Jetske
Zijlstra en Heinze Bakker.
Elke radioles duurt 10 minuten 1
kwartier. De eerste les wordt uitgezon
den op woensdag, 1 november, ’s avbnds
om kwart voor acht.
3e week oktober 1942
Bolswards Nieuwsblad
fan it jubileum fan it Roomsk Frysk
Boun, twa wiken lyn. By dat jubileum
wie der in gesellige en blide geast tus
ken minsken, dy’t mekoar yn de striid
foar Fryslan foun hiene en üt alle for-
middens koe men hearre, hoe optein men
wie oer de libbensblide en oekomenyske
geast fan dizze lytse groep. Dat wie al
lerminst de geast fan de Drachtster dei.
Elts, dy’t de moed hawn hie foar syn
earlike miening üt to kommen, waerd bi-
gekt en forhünd, towyl it menu, dat der
bean waerd, mear as düdlik de liber-
tynske geast fan de lieders fan dy joun
sjen liet. It is, tinkt my wol goed, dat de
geasten iepenbier wurde, al sil dat de
saek fan de Fryske biweging sterk bi-
ynfloedzje.
Lykwols de arguminten dêrfoar mis ik
tige. Oant nou ta binne dat twa. It ears
te argumint is dat fan de tiid. De tiid is
nou ienkear sa. Wy moderne minsken
hawwe ek in modern libbensgefoel en
der binne dit de fruchten fan. Smeitsje
dy jo net, wolnou, dan wit jo meiiens,
dat jo by de tiit binefter bleaun binne.
Jo binne alderwetsk, aldfrinzich, antyk
en mear fah sokke eigenskipswurden.
Mar biwiist soks nou hwat Hwat is dan
dy tiid, hweryn wy libje? It antwurd
fine jo al by Augustinus, mear as 1500
jier lyn. Hear hwat hy seit: „De mins
ken sizze: Wy libje yn in minne tiid, mar
hwat is dy tiid? Wy binne dy tiid. Is dy
tiid min, dan binne wy min, is dy tiid
oerstjür, dan binne wy oerstjür. Wy
meitsje de tiid.”
It fait dus wer op üssels werom en it
levert gjin inkeld argumint om oars to
dwaen en to tinken as hwat josels wolie.
It twadde argumint is dat fan de iepen-
heit. It moat mar nei büten hwat yn it
tsjuster bart, it mei net taboe’s smoard
wurde. Noordmans seit it sa yn de Ljou
werter fan sneon: Fryslan is nou ienris
net in reservaet sünder smoargens, rot-
tingens, hopeleazens, trystens, seksuele
en geastlike need. Dêrom hoecht Frys
lan him net to skamjen, dat dizze
skreau üt syn midden opstiigd is en bi-
gryp foun hat. As dit soarte lüden fan
in minske üt de djipte, de legens en it
tsjuster smoard waerden, dan moast de
flagge healstók yn Frysl&n.”
Né, de needgjalp fan in, nei lichem en
geast gnjidde en to lider slein minskbern,
moat grif heard wurde en mei bigryp
üntfongen.
Mar heart dat thüs by in dokter of
psychiater of by Jan en alleman. Moat
dat iepen en bleat komme to lizzen foar
allemans eagen en earen, ryp en grien,
aid en jong? Om mear sensaesje? Yn de
tael, dy’t folie skerper en djipper snijt
as hokfoar tael ek. Hwat forwachtet
men dêrfan Folie opskuor en argewaes-
je, mar hokfoar goeds smyt dat op?
En mient men nou wrichtich, dat der nei
alles, hwat de dierlikens fan de konsin-
traesjekampen sjen litten hat, de net to
biskriuwen bestialiteiten, hwert in mins
ke ta by steat is, bihoefte is oan rijs op
dat gebiet. Ik woe Noordmans wizer ha.
Hy hie yn it boek, hwat wy nei alle ge
dachten beide brüke, al léze kinnen by
Marcus:
ren geleden zelfs een eigen jeugdhome
opende, er zijn ten slotte (last but
not least) ook nog de kerkelijke jeugd
verenigingen. Wie aan koffie denkt,
denkt ook aan de Koffyplaets, de Sik,
snackbars, cafetaria’s, en eetgelegenhe
den. Wie dit alles inventariseert komt
toch wel tot een indrukwekkende lijst
van mogelijkheden, zodat het beslist niet
waar is, dat „er voor de jongeren niets
is”. Wie zich wil recreëren heeft daartoe
vele mogelijkheden. Alleen is het jam
mer, dat velen de weg er heen niet kun
nen vinden. Nieuw ingekomen jonge
Bolswarders, die hier hun werk of school
opleiding hebben, voelen zich vaak een
zaam en menen, dat „er niets te doen
is.” Misschien kon het dienstig zijn eens
’n volledige lijst te publiceren met adres
sen van „open” clubs, plaatsen van sa
menkomst, mogelijkheden, entree- of
contributiegelden enz., van alles wat er
op dit gebied te Bolsward te beleven
valt, van muziekschool tot Fryske Kri
te’ van volleybal tot „d’Ontspanner”, van
Concertino tot Andante, van figuurzaag-
klub tot Schutterijmuziek, zou een syste
matische opsomming kunnen worden ge
geven, met rubrieken als zang, muziek,
Bij de illustratie: v.l.n.r.; de beste brildragers van Nederland: Lou van Rees,
Guus Oster en Joop Smits
d® I
w
