ENGELANDS VERLANGEN
Halt Stroar
TOT TOETREDING DER E.E.G
nis van
Over de achtergronden en de beteke-
de Europese gemeenschap
Fan de Martinytoer
Zilveren filmpjes
j i
uKai
Hwat hat
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum
*•-
ïól
106e JAARGANG
No. 87
DINSDAG 7 NOVEMBER 1967
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
us hjoed to sizzen
gebied nu ligt de beteke-
rp’ de J.
Advertentieprijs: 16 cent per mtn
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Contractprijzen op aanvraag
Kopenhagen: Archieffoto van de Deense kustvaarder „Buccaneer”, die in de
nacht van donderdag op vrijdag ten westen van Hoek van Holland gezonken
is. De bemanning werd door de Nederlandse sleper „Maasbank” gered.
2e week november 1942
Dêr’t men mei forkeart,
wurdt men ek mei eart
techniek de internationale
ongewijzigd zou kunnen
In Stalingrad nog steeds gevechten van
stormtroepen.
Tot landbouwconsulent voor Zuidwest-
Friesland benoemd Ir. H. van der Molen.
De heer J. Nawijn cand. in de theologie
aan de Vrije Universiteit te Amsterdam,
afkomstig van Bolsward beroepbaar ver
klaard.
De post heeft geen katte-ogen. Elk wit
puntje is een lichtpuntje, maak num
mer en bus zichtbaar.
Te koop: beste trekhond, mooi gevlekte
Duitse dog. Prachtdier. K. Reinsma,
Gaast.
Abonnementsprijs f 3.25 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Uitgave: A. J. OSINGA N.V., Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
Telef. 2044 - Na 18.30 uur 2660 of 2335
(05157)
'I
1
|<SS
DE NI JE NO ARMEN YN DE
PRAKTYK
It bistjür fan de Fryske Grounkeamer
hat him sneon birieden oer de praktyske
gefolgen fan de nije hiemoarmen en it
liket my wol fan bilang hjiroer hwat mei
to dielen, sadat men likemóch wit, hoe’t
de gong fan saken wëze sil. Ik moat dan
bigjinne mei to sizzen, dat ek de Groun
keamer net mear wit as hwat op it he
den bikend is. Hja wit bygelyks net,
hoe't de Sintrale Grounkeamer yn Arn-
him dwaen sil as der saken yn birop
komme. Dat moatte hja ek ófwachtsje.
Wol hawwe hja op in gearkomste fan
foarsitters fan alle grounkeamers mei de
lju fan it ministery fan Lanbou en Fis-
kerij de yndruk krige, dat it net de bi-
doeling is om mei greate foroaringen to
kommen, al wiene hja wol fan miening,
ne as de üntwettering tip-top yn oarder
is, as de pleats oan de dyk lelt, as de
stikken lan allegear moai om de pleats
hinne lizze, as it allegearre kante en
brede stikken lan binne en de pleats sa
stiet, dat men alle stikken maklik en gau
birikke kin. Dit theoretysk gefal bistiet
by myn witten op it aide lan net. Dat
sjocht men allinnich yn de nije sudersé-
polders. Yn de measte gefallen sil it
hjir op de klaei wol mei 70 oant 80 gou-
ne de pounsmiet ophalde. En ik leau net
dat hjir it measte biswier tsjin makke
wurde kin. Mar by in pleats komme der
twa dingen by. It earste is de wenromte
fan de boer. Dy moat nou skat wurde
oan de han fan de hier fan boargerwen-
ten yn deselde krite. Rekréaesjewenten
meije net as basis tsjinje, it moatte ge-
woane wenten wéze. Dit is in slim ge
fal. Hokfoar boarger wennet nou op de
plakken, dêr’t hjir de measte pleatsen
stean, yn it frije fjild? En de inkelde,
dy’t der stiet fan in troude, meiwurkjen-
de soan of in rintenierjende heit, is nea
in hierwenning. Hwat soene de measte
hierwenningen opbringe oan hier, as hja
earne midden yn it fjild stiene. Dat wit
ik net, mar grif net folie. Hwant foar in
boer hat sa’n wente alle sin, mar foar in
boarger joech dat oars net as fortriet en
argewaesje. Dêr sit dus gjin haldfêst
oan. It like de grounkeamer ta, dat men
mar trochgean moast mei de methoade,
sa’t dy op it heden brdkt wurdt en bi-
nammen sjen mei nei it geriif dat de
boerehüshalding hjiryn hat: foldwaende
fortrekken, praktyske yndieling, Ijocht,
wetter en sanitair, lizzing en oanklaeijng
en dan ek rekken haldend mei it peil fan
de boukosten. Dan sille de hieren hjir-
foar wol hwat oanlüke, mar gekke din
gen barre der net met
By de bidriuwsgebouwen krije wy de
greatste foroaringen, tinkt my. Hwant
hjir is de methoade ek foroare, mar tige
krekt oanjown. Lit wy de top ris as
foarbyld nimme. Bygelyks in nije moder
ne pleats, hwert neat oan Ontbrekt.
De greatte is 30 ha. Foar de earste 15
ha. moat dan bitelie wurde: 15 x 160
2400 goune, foar de folgjende 10 ha.
10 x 140 1400 goune en foar de léste
5 ha. 5 x 120 =600 goune. Dus meime-
koar 4400 goune. Stiet dy pleats yn de
rubryk: foldwaende, dan waerd it: 15 x
100 en 10 x 85 en 5 x 70 2700 goune.
Dat léste sil folie faker foarkomme as it
earste, mar ek dan wurdt it nochal hwat.
In inkeld wurd oer greate forbetterin-
gen, dy’t gjin ünderhald mear binne, of it
bouwen fan in hiele nije pleats. As dat
dien wurdt, mei skriftelike tastimming
fan de hierder, dan moat dizze, boppe de
bisteande hier, 7% bitelje fan de bou
kosten. Dit is foar rinte en öfskrluwing.
Hat de hierder op eigen kosten, mei yn-
stimming fan de eigner, greate foroarin
gen oanbrocht, dy’t net fan it bisteande
to skieden binne, dan kin hjirfoar oan de
hierder 4% rinte fan de hier öflutsen
wurde. Yn de measte gefallen sille de
taksateurs lykwols bisykje de pleats to
skatten sünder de dingen, dy’t de hier
der allinnich bitelie hat, bygelyks in
aparte molkstal of weinhok, elektryske
leiding of wetterleiding én soksoarte ob-
jekten. Lykwols moat de hierder hjir
wol omtinke, dat sokke dingen, nei 20
jier, eigendom fan de forhierder wurde
en dus de rinte-óftrek ophaldt. Al mei
al, stof genóch om ris goed oer nei to
tinken, foar’t men op it heden bilangrike
dingen yn it sin hat.
Rotterdam: In de nacht van donderdag op vrijdag is de Deense kustvaarder
„Buccaneer” op de Noordzee vergaan; de opvarenden, acht mannen en een
v uw werden gered en naar Hoek van Holland gebracht. Op de foto zien we
op de voorgrond de kapitein van de „Buccaneer” en de vrouwelijke opvarende
op weg naar het Groene Kruisgebouw.
den die zelf mede bepalen wat het recht
zal zijn dat hen verbindt.
Zelfs het van boven opgelegde recht,
bij de vaststelling waarvan de onder
daan niet betrokken is, biedt vaak meer
mogelijkheden tot een menswaardig be-,
staan dan de afwezigheid van rechts
regel en rechtshandhaving, waardoor de
mens noodzakelijkerwijze tot vijand van
ieder mens wordt en tot volkomen ver
eenzaming geraakt.
Daar waar de onderdaan tot burger
wordt, die zelf mede-verantwoordelijk-
heid draagt voor de vaststelling van
het recht groeit terzelfdertijd gemeen
schapsgevoel, de aanvaarding van mede
verantwoordelijkheid voor de volksge
noot die tot medeburger is geworden.
Dat is het werkelijke nieuwe, dat zich
binnen onze democratieën in de laatste
eeuw voltrokken heeft. De verschrikkin
gen van de eerste wereldoorlog leidden
tot de eerste serieuze pogingen om de
oorlogskwaal bij de wortel aan te pak
ken: bij het ontbreken van een inter
nationale rechtsorde. Deze poging faal
de, omdat de staten niet bereid waren
datgene op te geven dat aan een inter
nationale rechtsorde in de weg staat:
de souvereiniteit van de staat het recht
om in de laatste instantie rechter in
eigen zaak te zijn. Schumans declr
tie van 9 mei 1950 vormt de geboorte
akte van de Europese Gemeenschap
pen. In de eerste plaats is deze verkla
ring van historisch belang, omdat het
probleem van de organisatie van de
vrede daarin werkelijk aan de orde ge
steld wordt en een begin gemaakt wordt
met de oplossing van het probleem:
met het aan banden leggen van de na
tionale souvereiniteit.
In de tweede plaats ligt de historische
grootte van de verklaring hierin, dat
Schuman en Monnet terzelfdertijd èn
als zieners èn als realisten spraken.
Schuman en Monnet waren zieners: zij
geloofden, vijf jaren na het einde van
een der verschrikkelijkste oorlogen uit
dé geschiedenis, aan de mogelijkheid
een internationale rechtsorde tot stand
te brengen. Zij waren realisten, omdat
zij het wezen van het probleem zagen
en omdat zij de mogelijkheid van het
tot stand brengen van een internationale
rechtsorde niet onderschatten.
Schuman en Monnet zagen, dat onder
bepaalde omstandigheden van 1950 de
organisatie van de basisindustrieën ge
bruikt kon worden om een bescheiden
begin te maken met de gelijktijdige ont
wikkeling van gemeenschapsgevoel en
rechtsorde. Zes staten waren bereid op
een beperkt gebied afstand te doen van
souvereiniteit, op te houden rechter in
eigen zaak te zijn, gezag over te dra
gen aan gemeenschappelijke organen,
zich te binden aan gemeenschappelijk
vastgestelde regels, aan een nieuw
recht: het recht van de Europese Ge
meenschap voor Kolen en Staal.
In deze basisindustrieën wees alles op
de noodzaak een groter geografische
eenheid te scheppen, de nationale gren
zen te doorbreken. Schuman en Monnet
wisten dat gemeenschapsgevoel tussen
Bolswards Nieuwsblad
volkeren, die elkaar eeuwenlang be
vochten hadden, vijf jaar na de twee
de vernietigende oorlog in één gene
ratie, niet opeens, spontaan ontstaan
zou. Maar het gemeenschappelijk be
lang, dat zou ontstaan, en de rechts
orde die voortdurend versterkt door 't
gemeenschappelijk belang, tot stand ge
bracht zou worden, zouden leiden tot
een verandering in de gevoelens van de
volkeren ten opzichte van elkaar.
voor Kolen en Staal het ontstaan van
Zo heeft inderdaad de Gemeenschap
de Economische Gemeenschap en de
Atoomgemeenschap mogelijk gemaakt.
Maar een rechtsorde tussen volkeren en
staten een federatie kan niet be
perkt blijven tot de economie. Buiten
landse politiek en verdediging moeten
er op den duur deel van uitmaken, wil
niet de op deze gebieden voortbestaan-
de ssouvereiniteit ten slotte tot gevaar
lijke spanningen leiden tussen de nieuw
gevormde gemeenschapssouvereiniteit
en de voortbestaande nationale souve-
reiniteiten. En aan de op economisch
gebied geschapen gemeenschapsorga-
nen moet op den duur een basis ver
schaft worden gelegen niet in de rege
ringen maar in de volkeren zelve, in
de burgers van de nieuwe gemeenschap,
door direkte bemoeienis van die bur
gers met werking en samenstelling der
gemeenschapsorganen. Voorts is het
Aanbevolen voor huisslachtingen: M.
Boersma, slager te Tjerkwerd.
In de laatste 150 jaar van onze geschiedenis hebben de ontwikkeling van de
techniek en dde wetenschap het levenspatroon ingrijpend gewijzigd.
Nu we nog midden in deze ontwikkeling staan is het vooral belangrijk ons
vooral te bezinnen op een van de belangrijkste wijzigingen in het menselijke be
staan en wel op de groeiende verhoudingen tussen menselijke groepen, volken
en staten. Tot op onze tijd toe is alle menselijke geschiedenis, waarvan wij over
leveringen bezitten, de geschiedenis van oorlog, de geschiedenis van gebruik van
geweld om de verhouding tussen georganiseerde mensen groepen te bepalen.
Volkeren en staten immers hebben nooit het recht om geweld te gebruiken
effectief opgegeven, d. w. z. vervangen door een rechtsorde, waaraan zij zich blij
vend onderwierpen. De Volksgemeenschap, de staat bleef souverein, dat be
tekent: in laatste instantie rechter in eigen zaak.
niet voldoende dat zes staten bereid
zijn een nieuwe statenstructuur op te
bouwen.
Om de internationale samenleving te
veranderen, om van wapenstilstand tot
organisatie van vrede door het schep
pen van een rechtsorde te komen in een
wereld die door wetenschap en tech
niek tot eenheid is geworden, moeten
andere staten in de kring betrokken
worden, er toe gebracht worden mee te
doen, op hun beurt souvereiniteit af te
staan en een begin te maken met de
geleidelijke ontwikkeling van gemeen
schapsgevoel en rechtsorde tegelijker
tijd. Het proces, door de Schumanver-
klaring begonnen, kent uit eigen wezen
geen andere grenzen dan de grenzen
getrokken door die staten die aan de
opbouw van een internationale rechts
orde nog niet deel wensen te nemen.
Er is sinds 1950 enorme winst behaald:
er bestaat thans een begin van ge
meenschap waarin Fransen, Duitsers,
Nederlanders beginnen elkaar als me
deburgers te zien in plaats wan als
vreemden, er is een groeiend gemeen
schapsrecht dat hen allen verbindt, en
de ontwikkeling van gemeenschapsge
voel mogelijk maakt. Er zijn ook grote
verliesposten: de uitbreiding tot andere
landen, die in zich scheen en bereik
baar was, kwam niet tot stand. De weg
naar de noodzakelijke uitbreiding van
en Wymbritseradeel.
de gemeenschap tot andere gebieden:
buitenlandse politiek en defensie, blijkt
lang en moeizaam. Diepgaande menings
verschillen met het Frankrijk van De
Gaulle zowel over de methode om ver
der te gaan nieuwe souvereiniteits-
overdracht als over de te voeren bui
tenlandse politiek en het defensiebe
leid beletten op dit moment waarschijn
lijk iedere verdere voortgang.
Alleen binnen een rechtsorde kan er
werkelijk van vrede gesproken worden.
Alleen een rechtsorde maakt het de
mens mogelijk de ander als medemens
te zien. Wij leven in een stroomversnel
ling van de geschiedenis. Nooit hebben
er zulke diep ingrijpende wijzigingen
in de kondities van het menselijke be
staan plaats gevonden als nu, door de
georganiseerde samenwerking van we
tenschap en techniek. Ongekende ener
gieën staan daardoor ter beschikking
van elk mens. Zij hebben het karakter
van .oorlog’ zol volkomen gewijzigd, dat
het misleidend is geworden dit uit de
geschiedenis overgenomen woord zonder
meer te gebruiken voor .oorlog’ gevoerd
met de middelen van deze tijd.
Deze omwenteling heeft de organisatie
van de vrede in de internationale sa
menleving tot het brandendste probleem
van onze tijd gemaakt. Wapenstilstan
den, afgelost door oorlogen bieden geen
oplossing meer. Het tot stand brengen
van een internationale rechtsorde waar
door staten en volkeren niet meer een
voortdurende bedreiging van elkaar zul
len zijn is de grootste ougave waarvoor
onze generatie staat.
De Europese Gemeenschap werd begon
nen als een stap in deze richting. Het
is aan ons, burgers van deze gemeen
schap, er op toe te zien dat de weg niet
verlaten wordt, maar integendeel, on
danks vanzelfsprekend te ontmoeten
moeilijkheden en teleurstellingen, ver
der zal worden vervolgd.
Nooit is de internationale samenleving,
van de dagen van Egypte en Mesopo-
tamië of tot aan de wereld van de Ver.
Naties toe, uit deze toestand getreden.
Geschiedenis was geschiedenuis van
oorlogen en wapenstilstanden. De sa
menwerking van wetenschap en tech
niek heeft oorlog verhevigd tot iets, dat
in onze dagen een bedreiging voor het
voortbestaan zelve van de mens is ge
worden.
Oorlog is in onze dagen geworden tot
het volstrekt onvoorstelbare, tot dat
wat na enige minuten, uren of dagen
een toestand zal hebben geschapen
waarin de overlevenden de doden zullen
benijden.
Het is ondenkbaar, dat door toedoen
van het samengaan van deze zelfde we
tenschap en
samenleving
blijven.
Wel, op dit
nis van de Europese Gemeenschap, weer
urgent geworden door het welhaast
hartstochtelijk verlangen van Engeland
tot deze gemeenschap te mogen toetre
den.
Hierom vooral moet er van jonge men
sen gevraagd worden dat zij hetgeen in
die gemeenschap geschiedt, met meer
aandacht volgen en mee beleven, dan
enig ander politiek gebeuren, De Euro
pese Gemeenschappen (de Europese Ge
meenschap voor Kolen en Staal, de
Europese Economische Gemeenschap
(Euromarkt), en de Europese Atoom
gemeenschap (Euratom), hebben na
tuurlijk ook invloed op de economische
dat de hierprizen hwat omheech gean
moatte.
In sterk argumint fine hja yn it feit,
dat de prizen fan frij lan jit altyd om
heech geane. Yn de neiste omkriten kin-
ne wy dat düdlik sjen.
In spultsje as dat fan Hjerre Jorna silli-
ger, fan 17 of 18 pounsmiet stiet nou al
op mear as tachtichtüzen goune bi-
skreaun. En sokke foarbylden binne der
mear. De lju sizze dan: sjoch as men
lan keapet foar 4000 goune de pouns
miet, dan kostet dat de keaper 6 x 40
240 goune jiers oan rinte.
Dat is likefolle as hwat de, troch de
pachtwet biskerme, hierder jowt foar
trije pounsmiet. As nou yn de frije priis-
bipaling trije kear safolle hier jown
wurdt as by de fêststelde hiernoarmen
it gefal is, dan binne dy noarmen fierst
to leech. Op dizze stelling is wol hwat
óf to tingjen troch to wizen op it feit,
dat dizze prizen meast jown wurde
troch keaplju of boeren, dy’t sa’n per-
seel maklik by har pleats brüke kinne,
sünder mear gebouwen of personeel en
masines, mar oan de oare kant kin men
net üntstride dat dy forhalding goed
skean leit. Doe't de lanprizen frij wurde
soene, haw ik der daliks op wiisd, dat
soks wurkje soe as in süchpomp op de
wettelike hierprizen. De minister hat dat
Ontkend, mar dêrom is it fansels wol
wier. Hawar, wy sitte nou ien kear yn
dizze situaesje en wy moatte sjen om
hjir meimekoar sa troch to kommen, dat
it net giet to’n koste fan de reedlike po-
sysje fan de agrariërs. Foar it béste
klaeilan yn de greidhoeke is de maksi-
mumnoarm nou 230 goune de ha. Mar
der kin jit 65 goune bykomme as de ek-
steme produksjeomstannichheden by-
sünder goed binne. Dat soe sa wéze kin-
Een foto van Tony Bennett een topster uit de U.S.A., die zijn carrière
startte in 1951. Hij werd geboren in Astoria in de staat New York als An
thony Bcnnedetto. Al heel jong had hij aspiraties om zanger te worden. Hij
was nog maar zeven jaar toen hij voor een zaal met publiek optrad. Toch is
het achteraf vreemd, dat hij in die tijd geen beroep van zijn kunst walde ma
ken. Hij liet zich inschrijven als leerling van de Academie voor Industriële
Vormgeving. De tweede wereldoorlog maakte aan die studie een einde en als
frontsoldaat vocht hij drie jaren in Duitsland. Daar trad hij nu en dan op in
militaire bands en steeds was het succes overdonderend. Hij besloot toen van
het zingen wel zijn beroep te maken en zijn studie op de Academie er maar
aan te geven. Tony Bennett werd als zanger ontdekt door de bekende Ameri
kaanse komiekzange.r Bob Hope.
en Sociale omstandigheden, waarin het
leven van ieder van ons zich afspeelt.
Ook is de Europese Gemeenschap van
het grootste belang door de bijdrage
die ze nu reeds levert en in de toekomst
leveren kan voor de eenheid van het
Westen, voor de opbouw van een deel
genootschap tussen Europa en Amerika
en daarmee voor het behoud van de
precaire wapenstilstand tussen Oost en
West waar zowel ons leven als het
voortbestaan van de kans om van .wa
penstilstand’ te komen tot .vrede’ van
afhangen.
De diepste betekenis van de Europese
Gemeenschap ligt in haar bijdrage tot
vorming van een nieuwe internationale
structuur, van een .vredes’structuur,
waardoor wapenstilstand ontwikkeld
kan woorden tot vrede. Om te begrijpen
op welke wijze dat kan geschieden, om
te zien wat het belangrijkste in de Euro
pese Gemeenschap is, wat wij, tijdge
noten, vooral en bijzonder in deze ge
meenschap moeten zien te versterken, is
het van belang na te gaan hoe en on
der welke omstandigheden binnen onze
volksgemeenschappen .vrede’ tot stand
gebracht en gehandhaafd wordt. Want
binnen onze landen is de strijd tussen
mens en mens wél aan banden gelegd.
Binnen alle historische staten kwam al
iets tot stand van die rechtsorde, die
tussen staten nooit tot stand gebracht
wend.
Binnen onze staten zijn mens en mens
niet alleen verbonden door een hen van
boven opgelegd recht. De overheersten,
de onderdanen, zijn tot burgers gewor-
au
i
