Een week
revoluties
van
en
Gade SHroar
staatsgrepen
Christelijk radicalen uit de verf
Tx
L 1
i»
Verkiezingsnederlagen van Labour
I
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiin
VRIJDAG 10 NOVEMBER 1967
opslag
Gouden filmpjes
Fandalisme
Tij’delijke opslag van
Hollandia in van der
Heem Sneek
fit -
10óe JAARGANG
No. 88
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Hwat hal
us hjoed to sizzan
Schots nationalisme.
Staatsgreep in Jemen.
Meer macht voor Papadopoelos.
Ontevredenheeid.
Aden.
Schrikreactie.
heffingen
Belastingen.
2e week november 1917
Dy’t syn jild forgriemt
forgriemt ek syn eare
troepen uit de Zuidarabische federatie
nog deze maand zal terugtrekken, of
er nu een verantwoordelijke regering zal
zijn gevormd of niet, of de beide natio
nalistische groeperingen tot een verge
lijk zijn gekomen of niet. Uit Kaïro werd
gemeld, dat deze groeperingen, resp. de
N.L.F. en de F.L.O.S.Y. overeenstem
ming hadden bereikt over een gemeen
schappelijke delegatie om met de Engel-
sen de overdracht van de macht te be-
spreeken, maar of dit veel om het lijf
zal hebben, is onzeker. Beide groeperin
gen (waarvan de N.L.F. de laatste tijd
zeer actief is geweest, teneinde in een
aantal sultanaten van de federatie de
macht in handen te nemen) voeren in
Aden een harde strijd om de macht. Vo
rige week vrijdag zijn daar ongeregeld
heden begonnen, die enkele dagen heb
ben geduurd. De federatie heeft welis
waar een leger, dat zou kunnen ingrijpen
maar de officieren van dit leger zijn vrij
gelijkelijk verdeeld in hun sympathie
voor de beide partijen, zodat ingrijpen
zou neerkomen op een verscheuring van
het leger.
In Griekenland zijn enige verschuivingen
in de regering gekomen. Nadat eerst al
vier civiele ministers in dit geheel door
de militairen beheerste kabinet ontslag
hadden genomen, hetgeen neerkwam op
een krachtproef tussen de militairen en
koning Constantijn. die de benoeming
var nieuwe civiele ministers eiste, is nu
de minister van buitenlandse zaken, die
nauwe betrekkingen met het hof onder
hield, afgetreden. Hij deed dat enkele
uren nadat kolonel Papadoploelos, de
krachtigste militaire man in de rege
ring, de bevoegdheid had gekregen om
over alle wetsontwerpen te kunnen be
slissen voordat zij aan premier en ko
ning worden voorgelegd. De koning trekt
kennelijk aan het kortste eind bij zijn po
gingen nog enige macht te behouden.
satellietstaten. Een „kernwapenvrij”
Europa.
benoeming van commissarissen voor
de helft door de werknemers.
Een 70-jarige bolkuorrinster te Drach
ten door een windvlaag tijdens een hevi
ge regenbui gevallen. Het bleek dat deze
vrouw per week f 2,verdiende.
Predikbeurten. Herv. kerk Dr. C. J. Nie
meijer, Doopsgez. kerk Ds. D. Rosser
Geref. kerk nieuwe Hofstraat Ds. J. oj
’t Holt, Broerekerk de heer G. I. v. d.
Ploeg.
Komt naar de kinderspeelgoedwinkel van
F. Vogelzang, t.o. het stadhuis.
Door hoge kolenkosten een slechte jaar
uitkomst van de Makkumer Electrisch
Centrale.
Een veehouder te Kubaard heeft ter ge
legenheid van zijn zilveren bruiloft een
100 tal huisgezinnen aldaar verblijd met
een enveloppe bevattende 10 gulden.
Het vervoer, afleveren en verkoop van
oud rood koper, oud geel koper en brons
is verboden.
Better, namen de êlden
neffens plicht 't bislüt
in eachje yn ’t seil to hélden
dan gong ’t wis foarüt.
Fansels blanke sielen
kweke opfoeders net
mar de sucht ta fomielen
is de slimste smet.
Alden, skea forgoedzje
ja, dat sit der yn.
mar de bern to hoedzjen
dêrfoar binne hja blyn.
It jongfolk moat genietsje
Frijheits-ideael.
Hieltyd ’t selde lietsje
De moderne tael.
It meitsjen fan brokken
heart der blykber by
’t wurde de Ongelukken
fan ’e maetskippij.
Tasicht is sebeare.
Selsstannigens, ja
moat in mins jong leare.
It komt de jeugd hjoed ta.
’t Is der wer to rédden,
de bolbjirken bern
litte yn doarpen, stêdden
har fornielsucht sjen.
Ljouwert hat der oer klage
üt Ternaerd 't birjocht
hwa kin soks fordrage?
wy ha skjin Os nocht.
Abonnementsprijs f 3.25 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Advertentieprijs: 16 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Contractprijzen op aanvraag
Uitgave: A. J. OSINGA N.V., Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
Telef. 2044 - Na 18.30 uur 2660 of 2335
(05157)
Bols wards Nieuwsblad
In Willemstad (Curasao zijn 15 6. 16 mensen om het leven gekomen, toen de
in aanbouw zijnde brug over de St. Annabaai instortte. De lijken van 9 men
sen, 4 Nederlanders en 5 Antillianen zijn geborgen. Twee personen werden
zwaar gewond, terwijl nog zes mensen worden vermist. Hier een luchtfoto
van de ingestorte brug.
In het aangrenzende Jemen hebben offi
cieren gebruik gemaakt van de afwezig
heid van president Sallal, die in Moskou
de feestelijkheden ter gelegenheid van de
vijftigste verjaardag van de Russische
revolutie bijwoont, om hem af te zetten.
Sallal is jarenlang de man geweest, die
een hechte band wenste tussen het repu
blikeinse Jemen en de Egyptenaren, die
in 1962 al spoedig het republikeinse le
ger tegen de door Saoedi-Arabië ge
steunde royalististen te hulp snelden.
Toen Nasser eind deze zomer op de Ara
bische topconferentie te Khartoem met
koning Feisal van Saoedi-Arabië een
overeenkomst sloot, die voorzag in de
aftocht van de Egyptische troepen, voel
de Sallal zich verraden en weigerde deze
overeenkomst te erkennen. Hij zocht
steun bij die republikeinse groepen, die
zich tegen een grote Egyptische invloed
hadden gekant. Vermoedelijk hebben die
groepen nu de overhand gekregen, nu zij
bovendien meer op de Egyptische steun
kunnen rekenen, omdat zij wel de over
eenkomst van Khartoem zullen willen
aanvaarden.
Moskou: Grote militaire parade op het
Rode Plein ter gelegenheid van de vijf
tigste verjaardag van de oktober-revo-
lutie. We zien hier een intercontinen
tale reuzen-raket van een nieuw type.
De raket gebruikt een nieuw soort
brandstof en kan kernladingen naar
elk vijandelijk doel brengen
De Christen-Radicalen vergaderen eind deze week intensief over het uitwerken
van hun politieke ideeën. De tijd dringt. Over een maand komt de partijraad van
de KVP bijeen met als voornaamste gespreksonderwerp: kiezen wij voor de radi
calen of voor de meer behoudende lijn van het duo Schineltzer-Aalberse Ruim
voor die tijd moeten de radicalen met een gedetailleerd program komen om haar
fijn te kunnen uitleggen wat ze nu eigenlijk precies willen. Een keuze zou anders
niet veel meer dan een gok zijn.
alleen moet zij vermoedelijk dezelfde vernederende uitsluiting van de Europese
De positie van de Engelse Labour-regering is allesbehalve benijdenswaardig. Niet
Economische Gemeenschap ondergaan, die de Conservatieve regering in 1963 even
eens door toedoen van president De Gaulle heeft gekend, niet alleen geven indis
creties over wat ministers hebben gezegd aanleiding tot geruchten over spannin
gen tussen diverse leden van de regering, maar ook in de ogen van het eigen pu
bliek ontbreekt het Wilson en de zijnen steeds meer aan greep op de problemen.
Dat komt duidelijk naar voren uit de uitslagen van tussentijdse verkiezingen voor
parlementszetels, die vrijkomen door het overlijden of aftreden van parlements
leden.
Vorige week donderdag waren er drie
zetels in het geding, die normaal ge
sproken veilige zetels voor Labour zou
den zijn geweest. Alleen in Gorton wist
de candidaat van Labour zijn zetel te
behouden, zij het met een aanzienlijk ge
slonken meerderheid. De opkomst was
hier (hetgeen in andere tussentijdse ver
kiezingen meestal het geval niet is) on
geveer even groot als bij de algemene
verkiezingen. De socialist verloor een
goede vijfduizend stemmen, de conserva
tieve candidaat, ditmaal de jonge klein
zoon van sir Winston Churchill, even
eens een Winston, zag zijn stemmental
met 2200 vermeerderd, terwijl de liberaal
die bij de algemene verkiezingen niet
had meegedaan, 2400 stemmen verover
de en een plaatselijke candidaat er 1100
in de wacht sleepte.
In Leicester verloor de socialist 10.000
van de bijna' 19.000 stemmen, die hij bij
de algemene verkiezingen had verwor
ven, terwijl de conservatieve winnaar er
bijna 400 minder kreeg en de liberaal
van niets op 3125 kwam. Maar hier wer
den in totaal 7.000 stemmen minder uit
gebracht.
Deze week zijn de inzichten van de
Christen-Radicalen over de Nederlandse
politiek van morgen al een heel stuk
duidelijker geworden. Een radicaal team
heeft een ontwerp-programma samenge
steld, dat eind deze week door de alge
mene vergadering zal worden besproken.
Het ligt voor de hand, dat de algemene
vergadering hier en daar de zaken wat
toespitst of bijslijpt, maar de grote lij
nen in elk geval in stand houdt. Het
kortgeleden verschenen rapport is dus
een aardige graadmeter voor het radi
cals klimaat. De in dit werkprogramma
opgenomen politieke punten (om precies
De plannen van minister Witteveen (Fi
nanciën) om wat veranderingen aan te
brengen in de inkomstenbelasting (wijzi
gingen, die de opbrengst voor de schat
kist moeten verhogen) zullen het op
enkele onderdelen na wel halen in de
Tweede Kamer. Dit valt af te leiden uit
het voorlopig verslag van de vaste com
missie voor Financiën uit de Tweede Ka
mer op de wijzigingsvoorstellen van de
bewindsman. De belastingwijzigingen
houden o.a. in: verhoging van de aan-
slaggrens van de inkomens-belasting van
twaalfduizend naar vijftienduizend gul
den (voor de belastingbetaler gunstig)
en een verandering van de aftrek voor
bijzondere uitgaven (een belangrijk deel
van de extra uitgaven voor medische ver
zekering en hulp zou niet meer aftrek
baar zijn). Buiten de sfeer van de inko
mensbelasting wil minister Witteveen
verder een definitie maken van de als
tijdelijk bedoelde verhoging van de ben-
zine-accijns en verhoging van de omzet
belasting voor een groot aantal goede
ren.
De Kamermeerderheid pruttelt nogal te-
veen hier wat water bij de wijn moeten
doen of compensatie moeten geven doo.
de „vrije bijverdienste”, waarover geen
inkomstenbelasting behaald behoeft te
worden te verhogen van (nu) vierhon
derd gulden tot bijvoorbeeld zeshonderd
gulden. Ook is er verzet tegen verho
ging van de omzetbelasting op brom
fietsen. Het tarief voor de gemotoriseer
de fiets is in 1966 pas verdubbeld. Een
groot aantal Kamerleden vindt, dat de
bromfiets geen luxe meer kan worden
genoemd zelfs, met name op het
platteland, tot de voor het levensonder
houd noodzakelijke uitgaven moet wor
den gerekend en daarom onder een
lager tarief moet vallen.
te zijn 89, verdeeld over zeven hoofdstuk
ken) zijn hier ook wel naar. Een aantal
van hen zal, voor een groot aantal poli
tici, ronduit sensationeel zijn. Zo stelt de
werkgroep (ook wel: „Amacitia-groep”,
naar de plaats waar zij regelmatig ver
gaderde) o.a.:
verzwakking van de positie van de
Eerste Kamer
hogere belastingen en
géén belastingverlaging)
350 miljoen extra voor de ontwikke
lingshulp in 1968
terugtrekking van Amerikaanse en
Russische troepen uit Duitsland en de
en Wymbritseradeel.
Een geval apart is de tussentijdse ver
kiezing in het Schotse Hamilton, waar ’n
candidate van de Schotse nationalistische
partij de zetel veroverde op Labour, dat
bij de algemene verkiezingen nog een
voorsprong had van 16.500 stemmen op
de conservatief. Doch hier verloor niet
alleen Labour sterk, maar ook de con
servatief, die zijn stemmental meer dan
gehalveerd zag. Naast de algemene on
tevredenheid over bijna alle politieke as
pecten, lopend van de economische po
litiek, via Rodesië, Vietnam tot het lid
maatschap van de E.E.G., komt er in
Schotland nog het gevoel bij door „Lon
den” en de „Londense partijen” al te
zeer te worden verwaarloosd.
Wilson heeft nog wel enkele jaren voor
de boeg voor hij algemene verkiezingen
moet uitschrijven en overtuigd van de
juistheid van zijn politiek verwacht hij,
dat het bittere medicijn, dat hij het En
gelse volk te slikken heeft gegeven, dan
een gunstige uitwerking zal hebben ge
had. Men kan hem in elk geval niet de
moed ontzeggen om impopulair te zijn.
Hij zal nu onder zware druk, vooral van
zijn eigen parlementsleden, er toe ko
men om de teugels minder strak te hou
den, maar dat zal hem vermoedelijk
voorlopig niet van zijn koers afbrengen
niet alleen keihard, maar ook onverbid
delijk. In een gezamenlijke verklaring
(een feit, dat de verdeling binnen de
KVP nog eens extra tekent) zeiden zij:
„Dit is zelfmoord op termijn voor een
echt christelijk geïnspireerde volkspar
tij, die een eigen invloed nationaal en
internationaal wil blijven uitoefenen”.
Over de aanpak van de radicalen meent
de KVP-top: „Zij dwingt de kiezers uit
eindelijk naar een tweepartijenstelsel,
dat strijdig is met de werkelijke situatie
in ons land en dat tevens het einde van
de partijvorming op christelijke basis be
tekent”. De heren Aalberse en Schmel
zer zeggen ook, dat „een dergelijke aan
pak taak en bevoegdheid van de volks
vertegenwoordiging uitholt” en verder
„in grote mate afhangt van de omvor
ming van andere partijen en dus onzeker
is”. Een ontijdig stembusakkoord is ver
der, volgens de gezamenlijke verklaring,
een bedreiging voor de politieke stabili
teit in Nederland.
Volgens Aalberse en Schmelzer zijn ove
rigens veel voorstellen van de radicalen
terug te vinden in de bestaande pro
gramma’s van de drie christelijke par
tijen” en dus ook in het programma van
het kabinet-De Jong”. Dit is een consta
tering, waarop de radicalen eind deze
week wel het nodige zullen zeggen. Het
is inderdaad waar, dat enkele radicale
uitgangspunten bijvoorbeeld ook in het
KVP-program zijn te vinden, maar, al
dus de radicalen, zij worden alleen niet
uitgevoerd omdat men dan tegen de ha
ren van de regeringspartners in zou
strijken.
Tijdens het radicale congres van deze
week zullen nog wel enkele punten ver
vallen of worden veranderd. Met name
de paragraaf over Europa („kernwapen
vrij”) zal wel op het nodige verzet stui
ten. Tenslotte is niet iedereen even radi
caal. Dit is trouwens ook de paragraaf
waarop de meeste kritiek is gekomen.
Niet voor niets zeggen Aalberse en
Schmelzer, dat zij de binnenlandse voor
stellen positiever beoordelen dan de bui
tenlandse.
Deze uitslagen geven aanleiding tot en
kele belangwekkende waarnemingen. Op
de eerste plaats moet men wijzen op een
ontevredenheid bij de Labour-kiezers, die
zich tot nu toe vooral had geuit door het
niet naar de stembus gaan. Bij vorige
gelegènheden zag men naast het ver
schijnsel van de onthouding, dat onge
veer vijf procent van diegenen, die eerst
op Labour hadden gestemd, naar de
Conservatieven overgingen, terwijl een
groter aantal halverwege bij de Libera
len bleef hangen. Onderzoekingen heb
ben uitgewezen, dat het percentage van
diengenen, die van Labour overgestapt
zijn naar de Conservatieven, nu is geste
gen tot 15. Tevens heeft men geconsta
teerd, dat vooral vrouwen de overgang
van Labour naar Conservatief hebben
gemaakt. Men kan ook opmerken, dat
daar, waar de zetel bedreigd lijkt of
waar de oude tegenstellingen tussen so
cialist en conservatief geactualiseerd
worden, zoals b.v. door de naam Chur
chill, de vaste kern van Labour zich niet
onthoudt van stemming, maar trouw
blijft ondanks de bezwaren. In Leicester
hebben de onthouders zich dan op de
situatie verkeken.
Het Lagerhuis is weer bijeengekomen en
het enige nieuws, dat de regering heeft
meegedeeld, was, dat Engeland zijn
Even belangrijk als deze algemene poli
tieke voorstellen zijn de plannen van de
radicalen tot een partijhervorming te
komen. Het werkprogramma zegt hier
over, dat moet worden gestreefd naar
hervorming van de huidige christelijke
partijen (bedoeld worden: KVP, ARP en
CHU) tot groeperingen zonder christe
lijke exclusiviteit. Met andere woorden:
een katholiek moet niet automatisch
KVP stemmen en een niet-katholiek
moet zich gemakkelijk bij een KVP-
nieuwe-stijl kunnen aansluiten als hij het
met het politiek programma eens is.
Er moeten volgens de radicalen „samen
werkingsverbanden” komen met andere
partijen, die radicale en vooruitstreven
de programma's hebben. Deze samenwer
king zal al voor de verkiezingen moeten
blijken bij de presentatie van een ge
meenschappelijk programma en een lijst
van ministers.
Deze voorstellen zijn niet best ontvan
gen. De KVP-leiding Schmelzer-Aalber
se) reageerde eind vorige week wat
schrikkerig met een fel verweer. De an
dere partijen (met name D’66 en de
PvdA) waren zeer gereserveerd. Nu
kan men zich dat van de democraten en
socialisten wel voorstellen. Zij vormen de
mogelijke partners voor de radicalen.
Het is in de politiek taktisch niet erg
verstandig te laten blijken, dat je zo dol
graag met anderen samenwerkt. Dat
verzwakt de onderhandelingspositie. Het
is in de afgelopen weken wel voldoende
gebleken, dat D’66 en PvdA in beginsel
niet afwijzend staan tegenover een dui
delijke samenwerking met de Christen-
Radicalen. Zodra het echter gaat om de
vaststelling van een gezamenlijk pro
gramma (waaraan de radicalen nu toe
zijn) wordt de stemming wat kribbig,
omdat er dan keihard moet worden on
derhandeld.
De reactie van partijvoorzitter Aalberse gen op het punt van de bijzondere af-
en fractieleider Schmelzer was echter trek. Waarschijnlijk zal minister Witte-
■s>-, Sgs*
Soks hurdhandich tsjin to gean
moat elk as syn taek forstean.
PY’.
In Sneek circuleert het gerucht, dat d
N.V. Hollandia met in Friesland fa
brieken te Bolsward en Scharsterbru
de voormalige Van der Heemfabriek
van de N.V. Philips zou willen kopen.
Van plannen tot koop van dit pand is
bij de N.V. Hollandia echter geen spra
ke. De geruchten zijn waarschijnlijk in
de wereld gekomen omdat Hollandia
voor een half jaar een deel van het
fabrieksgebouw in Sneek heeft gehuurd.
De fabriek heeft namelijk tijdelijk ge
brek aan opslagruimte. Men heeft daar
om 1800 vierkante meter vloeropper
vlakte in het Van der Heem-pand ge
huurd en als gevolg in gebruik geno
men. Over enkele maanden heeft het
bedrijf weer de normale beschikking
over zijn opslagruimte in Rotterdam en
zal de Van der Heemfabriek niet meer
voor dat doel worden gebruikt.
o]
^■aa*****^
