Amerikaanse kiezers uiten
ontevredenheid
Ministers vielen (in
commissie-
vergadering) door de mand
fiabe SKroar
Sint Nicolaas komt zaterdag bij Hollandiafabriek aan
Molies over het midden-oosten
Het streven van de Radikalen moet
niet worden onder schat
- s
106e JAARGANG
No. 90
VRIJDAG 17 NOVEMBER 1967
na
p/m 4.15 uur begroeting op bordes van stadhuis door onze burgemeester
n
Gouden filmpjes
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum en
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Wymbritseradeel.
Hwat hat
Midden-Oosten
Tegenkandidaat
Klappen voor deniokratische partij
Vietnam
Radikaal
9
id
Advertentieprijs: 16 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Contractprijzen op aanvraag
Tofredenheit
wennet faker yn kratten as
yn paleizen
LONDEN. De Britse PTT heeft een demonstratie gegeven met een gesloten
tv-circuit tussen steden, waardoor bijv, zakenlieden op honderden kilometers
afstand met elkaar kunnen confereren. De confravision zal in 1970 werkelijk
heid worden. De dienst zou ook internationaal kunnen worden. Het laatste
opent mogelijkheden voor zakenlieden in mogelijk toekomstig EEG-verband
niet met een kompromis genoegen zul
len behoeven te nemen. Zij verwachten
dat de adem van Washington niet vol
doende zal zijn.
Dit is natuurlijk niet de ejjige reden. De
belangrijkste is wel, dat al het nieuws
uit het parlement nog steeds wordt over
stemd door het kabaal rond de christen-
In een pakhuis van de Hollandia te Bols-
ward een grote partij regeringsaardappe-
len opgeslagen voor winterprovisie van
de ingezetenen.
Twee personen in Beetsterzwaag hebben
alleen reeds hier voor f 25.000 aan eikels
omgezet.
Prins Hendrik zal met genodigdeh op de
wilde zwijnenjacht gaan.
Wegens de grote omzet heeft onderge
tekende aangekocht 15 beste jonge koei
en. Komt, ziet en overtuigt u. Geen bluf.
Aanbevelend W. Zijlstra.
Abonnementsprijs f 3.25 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Se week no ember 1917
Uitgave: A. J. OSINGA N.V., Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
Telef. 2044 - Na 18.30 uur 2660 of 2335
(05157)
üs hjoed to sizzen
In Amerika zijn bij gemeenteraadsverkiezingen, burgemeestersverkiezingen en in
enkele staten gouverneursverkiezingen, belangrijke verschuivingen in het stem-
patroon aan de dag getreden. In de meeste gevallen moet dat terug te voeren zijn
tot reakties op de negerkwestie. Weliswaar zijn in twee steden, het industrie
stadje Gary in Indiana en de in grootte achtste stad van de Ver. Naties, Cleveland
negers tot burgemeester gekozen en heeft in Boston mevr. Hicks, die zich duidelijk
uitgelaten had tegen .rassenintegratie, het onderspit gedolven, maar in enkele
andere gevallen blijkt de tegenstand tot de rassenscheiding segregationisfen aan
een overwinning geholpen te hebben. Zo heeft het altijd overwegend Demokratische
New Yersey nu een parlement gekregen, dat in overweldigende meerderheid
Republikeins is.
Hier hebben de republikeinen hun kam-
pagne voornamelijk gebaseerd op het
verlangen naar een sterker gezag dan
aanwezig bleek bij de rassenrellen van
deze zomer. In Kentucky is eveneens een
republikein gekozen, maar hier was het
minder de rassenkwestie, die centraal
stond als wel de kwestie-Vietnam. De
gekozen gouverneur had de kiezers die
de oorlog in Vietnam verboden. Hieruit
vraagd op hem te stemmen. In San
Francisco had men aan de gemeente
raadsverkiezingen een referendum over
de oorlog in Vietnam verboden. Hieruite
kwam naar voren, dat van de 200.000
stemmen 77.000 uitgebracht werden op
het voorstel om het vuren te staken en
de Amerikaanse troepen uit Vietnam
terug te trekken.
Het verzet tegen Johnson vindt men niet
alleen buiten zijn partij, maar ook erin,
zoals blijkt uit het feit, dat Eugene J.
Mc Carhty, de liberale Demokratische
senator van Minnesota, besloten heeft
zich kandidaat te stellen voor de Demo
kratische kandidatuur. Zijn verzet richt
zich tegen Johnsons uitzichtloze Viet
namese politiek. Dat Mc. Carthy veel
kans maakt, neemt men over het alge
meen niet aan, maar het is mogelijk, dat
hij voldoende zwaarte krijgt om op de
partijconventie, waar de kandidaat wordt
aangewezen, invloed uit te oefenen op de
keuze van de vice-president en op het
part ijp rogramma
Schut, tot dan toe een wat onopvallend
lid van de ARP, toe. Minister De Block
was voorheen staatssekretaris voor bui
tenlandse zaken. Onder de brede vleu
gels van minister Luns opereerde hij op
het terrein van de Europese samenwer
king. Daarbij had hij al heel wat met
ekonomie te maken want tenslotte is die
Europese eenwording tot nu toe alleen
op ekonomisch terrein een ietsje gevor
derd. Natuurlijk was ook staatssekretaris
Terwijl de strijd in Vietnam voortwoedt
en de Amerikanen er veel hinder van
ondervinden, dat hun luchtmacht de
troepen te land niet voldoende kan steu
nen wegens de natte moesson, heeft
president Johnson de tegenstander laten
weten, dat hij bereid is de leiders van
Hanoi in neutrale omgeving op een neu
traal schip te ontmoeten, wanneer dat
het einde van de oorlog in Vietnam zou
bespoedigen. Eerder al had Goldberg, de
Amerikaanse vertegenwoordiger bij de
Ver. Naties, door laten schemeren, dat
Amerika bereid zou zijn de Zuidvietna-
mese Vietkong als gesprekspartner te
aanvaarden en niet zoals aanvankelijk
alleen als onderdeel van een Noordviet-
namese delegatie. De belangstelling van
Hanoi voor vredesbesprekingen is op het
ogenblik gering en dat kan men verkla
ren door hun verwachting, dat de tijd in
hun voordeel werkt, dat zij tenslotte een
volledige overwinning zullen boeken en
gemis aan gedetailleerde kennis te ver
doezelen. Minister Schut deed dat door
de zaken nóg ingewikkelder te maken.
Dat wekte wrevel bij de kommissieleden.
Zij gaan zich dan afvragen of de fout
misschien bij hen zelf ligt En dat is
niet bevorderdlijk voor een goede dis-
kussie. Minister Schut kwam tot bijzon
der onzekere uitspraken als: „Het komt
heus wel terecht" en „Wie weet lukt
het, of laat ik het zo zeggen - laten we
hopen dat het lukt”. Ook stelde hij vast:
„U weet het wel, het gaat wat vreemd
in deze wereld”. Dergelijke uitlatingen
doen een minister geen goed. Een minis
ter moet zekerheid en resoluutheid uit
stralen. En het is daarbij helemaal niet
verboden, zelfs aanbevelenswaardig, om
waarheden als koeien te verkondigen.
Minister Schut heeft dat nog nooit
Overziet men evenwel de meerderheden
1 van de gekozenen, dan valt op, dat de
Demokratische partij die in het noorden
meestal progressievere en integrationis-
tischer kandidaten opstelt, ernstige
klappen heeft gekregen. Een niet onaan
zienlijk gedeelte van de aanhang van de
Demokraten in de noordelijke gebieden
heeft de voorkeur gegeven aan een Re
publikeinse kandidaat, wanneer of de
Demokraat een neger was, of wanneer
hij zich een voorstander Van rasseninte
gratie toonde. Deze afval is in de meeste
gevallen niet voldoende geweest om ern
stige verliezen in zeteltal te veroorza
ken, maar de ontevredenheid behoeft
zich maar een weinig meer tegen de re
geringspartij te richten, of bij verkiezin
gen van volgend jaar is het gedaan met
de Demokratische meerderheid.
Volgens het jongste opinie-onderzoek
zijn nu meer Amerikanen van oordeel,
dat de Republikeinse partij de hangende
problemen het beste aan kan, in tegen
stelling tot drie jaren geleden. Meer ook
dan die menen, dat de Demokraten het
het beste kunnen.
De Republikeinen kregen het vertrou
wen van 30 pct. van de ondervraagden,
de Demokraten 26, wat een teruggang
van 23 pet. betekent sinds 1964. Deze
teruggang is groter dan de Republikein
se winst van 7 pet. Het percentage van
diegenen, die geen verschil zagen of die
raket. De enige bescherming wordt in
feite geboden door de wetenschap, dat
Rusland niet met èèn klap alle Ameri
kaanse kernwapens onschadelijk kan
maken, zodat het een antwoord op zijn
aanval kan verwachten. Rusland zelf is
legonnen met de bouw van een raket-
afweerstelsel en hoewel McNamara
meent, dat dat toch niet afdoende is, was
hij enige tijd geleden toch genoodzaakt
een klein raketafweerstelsel te ontwer
pen, dat op het gevaar van Chinese aan
vallen gericht is. De duidelijke aanwij
zing, dat Rusland op diverse manieren
nieuwe experimenten met wapens onder
neemt, maakt het voor de Amerikaanse
regering moeilijk zich te verdedigen te
gen het algemene verwijt, dat zij achter
dreigt te raken. Velen zien in de ruimte-
bom het begin van een gevaarlijke ont
wikkeling, die de Amerikaanse nuclaire
overmacht bedreigt.
Het is wat rustig rond de Tweede Kamer. En dat is eigenlijk een vreemde zaak.
Want dé honderd en vijftig Kamerleden helbbcn het bijzonder druk. Er zijn inmid
dels een groot aantal openbare kommissievergaderingen gehouden over de op
prinsjesdag ingediende begroting en er staan nog wel enkele van deze bijeenkomsten
op het programma. Dergeljjke vergaderingen eisen veel werkkracht van de Kamer
leden. Zjj moeten goed voorbereid aan tafel komen. Hetzelfde gaat natuurlijk ook
op voor de ministers,. Bjj dergelijke, ondanks de openbaarheid toch wat intieme
(publiek is er vrijwel nooit, op wat deskundigen na die veel met het besproken ge
bied hebben te maken, of een schoolklas, die het parlement ook Wel eens wil zien
werken) bijeenkomsten is het vaak een vurig spel van vraag en antwoord. Tyd
voor het raadplegen van ambtenaren heeft een bewindsman niet. Men kan hem in
zo’n situatie een beetje vergelijken met een student, die mondeling examen doet
en geen toestemming krijgt voor zijn antwoorden de standaardwerken te raad
plegen.
Vorige week zijn twee ministers in zo’n
kommissievergadering duidelijk door de
mand gevallen. Het bleek al heel snel,
dat zij hun zaakjes niet zo goed kenden.
Dat is ook niet zo erg. Men verwacht
van een bedrijffsdirekteur ook niet, dat
hij in details kan uitleggen hoe de pro-
dukten, die hij verkoopt, precies worden
gefabriceerd. Zolang hij ze maar ver
koopt. Veel interessanter was de vraag
hoe de beide bewindslieden hun gemis
aan detailkennis zouden opvangen.
De twee ministers waren de heren Schut
(volkshuisvesting, ruimtelijke ordening)
en De Block (economische zaken). Mi
nister Schut is een nieuweling in kabi-
netskringen. Hij is er op het laatste
moment bijgekomen. Aan het slot van
de kabinetsformatie was alles voor el
kaar tot het Anti-Revolutionaire kamer
lid, de heer Aantjes, weigerde om minis
ter voor volkshuisvesting te worden.
Haastig werd naar een plaatsvervanger
gezocht. Uiteindelijk stemde de heer
geen mening hadden, steeg met 16 pet.
tot 44 pet. Dat is wel een bedenkelijk
verschijnsel voor beide partijen, maar
sident Johnson, op het ogenblik uiter-
vooral voor de Demokraten, wier ver
moedelijke presidentskandidaat pre
mate impopulair is. Slagen de Republi
keinen erin een kandidaat op te stellen,
zoals Eisenhower in 19952, een ver
trouwenwekkende figuur is, dan dalen
Johnsons kansen aanzienlijk.
Bolswards Nieuwsblad
einde hebben de radikalen in Schevenin-
gen hun grote kongres gehouden. Het
was een unieke bijeenkomst. Wat vooral
opviel was het grote enthousiasme,
waarmee over ,de politiek’ werd gespro
ken. De geestdrift ging zo ver, dat een
bekend parlementair kroniekschrijver,
die zelf aktief betrokken is bij de ra-
dikale opmars, tot de volgende lyrische
ontboezemingen kwam:
„Achter in de zaal zegt iemand, die zo
wat alle partijkongressen van deze eeuw
heeft bijgewoond, dat de sfeer, die hij
proeft, hem denken doet aan de hoogte
punten in de Nederlandse politiek van
de eerste twintig jaren van deze eeuw;
en verder: „Een emotie slaat door de
zaal. Het applaus duurt eindeloos lang.
Dit is het moment. De demokratie zelf,
zoals de radikalen die zien, staat op het
spel. Zij willen af van de „walgelijke”
kabinetsformaties, waarbij regeringen
worden gevormd buiten de kiezers om.
Zij willen voor de verkiezingen de sa
menwerking tot stand brengen en de
kiezers dan ,ja” of „neen" laten zeggen"
Het is een taal, die het ook in die eerste
twintig jaren van deze eeuw goed had
gedaan.
Men moet overigens het streven van de
radikalen niet onderschatten. Dat is tij
dens dit kongres duidelijk naar voren
gekomen. Hun direkte aanhang mag, als
men de getallen optelt, niet zo indruk
wekkend zijn, hun ideeën reiken toch
veel verder. Hun zaak wordt nu 'n beet
je uitgevochten rond een van de hoofd
punten uit him voorstellen; het stembus
akkoord. Het is best mogelijk dat dit
stembusakkoord in het komende jaar
geen enkele kans maakt. Belangrijken
echter dan dit programmapunt is de
mentaliteit van de radikalen. Zij willen
een duidelijke politiek, die daarnaast na
drukkelijk „linkser” is dan de huidige
partijlijn van de KVP, maar bijv, hele
maal niet zo ver afstaat van de ARP.
Het is best moge 1 \jk dat de radikalen hun
stembusakkoord vooralsnog niet zullen
krygen. Maar intussen zullen zij er wel
in zijn geslaagd de huidige KVP-UJn wat
te hebben omgebogen. Dat is nu al
merkbaar aan diverse uitlatingen van
met name KVP-voorzitter mr. Aalberse.
Voorafgaand aan het radikalenkongres
hebben de aanvoerders van de KVP-ra-
dikalen, oud-minister Bogaerts en KVP-
voorzitter Aalberse nog heftig gedebat
teerd. Een belangrijk deel van dat debat
werd door de televisie uitgezonden. Bo-
gaers was duidelijk de mindere op het
gebied ran debattechniek. Hij kon niet
snel genoeg de diverse knopen doorhak
ken, die mr. Aalberse via allerlei woord
spelingen handig in zijn betoog wist te
leggen. Het sterke punt van de heer Bo-
gaers was echter de grote persoonlijke
bewogenheid waarmee hij zijn overtui
gingen naar voren wist te brengen. Soms
kwam dit zijn duidelijkheid niet ten goe
de - een moeilijk punt voor een radikaal
- maar het stempelde hem wel tot een
man, die de politieke eerlijkheid hoog in
zijn vaandel heeft geschreven. Dat be
zorgt hem veel goodwill.
Ruimtebom
Het gevaar van een intensivering van
de bewapeningswedloop tussen Rusland
en Amerika, ondanks alle gedachten
over het beëindigen van de koude oorlog
is niet denkbeeldig, nu in Amerika het
debat is opgevlamd na de mededeling
van minister McNamara, dat Rusland
een stelsel heeft ontworpen, waarbij
aardsatellieten van een kernbom kunnen
worden voorzien, dat zij op vijandelijk
gebied kunnen laten vallen. Tot nu toe
was de lange-afstandsraket het voor
naamste aanvalswapen. De bomsatelliet
is moeilijker te ontdekken, de verrassing
is voorlopig althans groter. Mc. Na-
mara is niet in paniek geraakt omdat,
naar hij betoogt, dit wapen minder ge
vaarlijk is dan de raket die grotere la
dingen kan vervoeren. Er is geen ver
weer tegen mogelijk, maar dat is er in
McNamara’s ogen ook niet tegen de
In de Veiligheidsraad is men nog steeds
bezig met de kwestie Midden-Oosten. Er
zijn twee moties: een van Amerika en
een van India, Mali en Nigeria. De Ame
rikaanse is nauwelijks aanvaardbaar
voor Israël, de andere is het uiterste
waartoe de Arabische landen willen
gaan. Het voornaamste verschil ertus-
ten is, dat de Amerikaanse motie wel
de terugtrekking van de troepen uit de
bezette gebieden verlangt, maar niet
duidelijk zegt dat de Israëlische troe
pen zijn en ook niet duidelijk zegt, dat
het alle gebieden moeten zijn, zodat de
Arabieren hieruit lezen, dat Amerika
enkele territoriale eisen van Israël
steunt. Israël verwerpt de Indiase reso
lutie omdat hierin niet gesproken wordt
van erkening, maar alleen van de er
kenning van het bestaan van Israël. Ko-
ning Hoessein heeft in Amerika nog
eens herhaald, dat Israël een bestaand
feit is, of de Arabieren het nu prettig
vinden of niet. Zij zijn bereid het einde
van de oorlogstoestand af te kondigen,
wat inhoudt, dat ook voor Israël vrije
vaart door de golf van Akaba en het
Suezkanaal verzekerd is. Maar de Ara
bische landen verlangen ook een recht
vaardige oplossing van de kwestie van
de Arabische vluchtelingen, hetgeen ook
in beide resoluties geëist wordt.
De Indiase resolutie mag dan niet aan
alle Israëlische verlangens tegemoet ko
men, maar zij lijkt zonder meer een
gezonde basis om tot een regeling te
komen.
Schut heeft dat
geleerd. Hij heeft nog tijd.
Minister De Block deed het weer anders.
Zonder ook maar iets te verbloemen
overtrad hij de gulden regel en had re
gelmatig overleg met de vele ambtena
ren, die hem omringden. De ambtenaren
van het departement van ekonomische
zaken vormden een fors blok in het ka
mergebouw, duidelijk herkenbaar aan
dikke aktetassen, duur uitziende dos
siers en kleurrijke potloden in het vest
zakje. Het kwam bij deze kommissie
vergadering al zover, dat kamerleden
vragen stelden en rechtstreeks naar de
ambtenaren keken, die ja of neen schud
den. De minister zag er nauwlettend op
toe dat hij deze bijzondere vorm van
ris De Block destijds veel in het buiten- kommunikatie niet verstoorde.
land. Voor overleg. Hjj heeft daarmee Misschien is het daarom toch niet zo
zijn Nederlands wat verleerd, want de
huidige minister voor ekonomische zaken
doorspekt zijn antwoorden nog altijd
met tientallen Engelse uitdrukkingen.
Tydens de kommissievergadering kon de
kommunist, de heer Bakker, het niet na
laten hem hierom een beetje te plagen.
„Kan de minister dat ook in het Engels
zeggen?” vroeg hij.
De beide bewindslieden hadden allebei
een andere methode gevonden om hun
Op Texel op 93 jarige leeftijd overleden
nederlands oudste robbenjager. Hij dood
de 868 zeehonden door zijn nooit missend
vreemd dat de laatste tijd r "ir weinig schot. In Amsterdaf was hij nog getuige
uit de kommisslevergader i de pu- geweest van het vertrek van de eerste
bliciteitsorgaan bereikt en het zo rus- trein naar Haarlem.
tig lijkt rond het Binnenhof.
SAN FRANCISCO. De 23-jarige Amerikaanse militair Ronald Lockman
heeft de vuist gebald als zijn meisje Lynette Polk en zijn moeder hem snikkend
in de armen vallen. Dit tafereeltje, nadat de krijgsraad hem tot 2V2 jaar
dwangarbeid en oneervol ontslag heeft veroordeeld. Ronald Lockman weigerde
dienst te doen in Vietnam.
