geen plaats
Engeland
er
voor
de EEG
ZO IS LONDEN
D’66 stelde in Helmond
teleur
Gabe Skroar
lil
Mc Namara neemt ontslag
DE ADVENT
106e JAARGANG
No. 96
VRIJDAG 8 DECEMBER 1967
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum en Wymbritseradeel.
Gouden filmpjes
Ai
V
n
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Hwat hat
ós hjoed to sizzen
Nieuwe minister van financiën
Konflikt
Felle reakties
Fan dünker nei ’t Ijocht
KVP-probleem
J. S.
Advertentieprijs: 16 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Contractprijzen op aanvraag
Hoe verwarrend en tegenstrijdig deze
cijfers ook mogen lijken, het is toch heel
Geen plaats voor Engeland
in de EEG
krachten in het Gemenebest, Engeland
doen zoeken naar een kader, waarin het
nog een rol zal kunnen spelen.
Dat dat een Europees kader is, noemt
De Gaulle heilzaam voor Engeland en
Europa, op voorwaarde, dat het Engelse
volk zich zal dwingen tot een radikale
omvorming. De huidige Europese markt
is onverenigbaar met de ekonomie van
Engeland, welks chronisch tekort op de
betalingsbalans een permanente oorzaak
is van evenwichtsstoringen. De gemeen
schappelijke markt is ook onverenigbaar
met de wijze, waarop de Engelsen zich
met levensmiddelen bevoorraden, die zij
overal in de wereld tegen lage prijzen
kopen. De gemeenschappelijke markt is
ook onverenigbaar met de beperkingen,
die Engeland stelt aan het kapitaalver
keer.
Kortom, indien men een lidmaatschap
van Engeland zou willen doordrijven,
zou dit uiteraard leiden tot een uiteen
vallen van de gemeenschap, omdat men
dan een lid zou toevoegen, dat door zijn
munt, zijn ekonomie en zijn politiek op
het ogenblik geen deel uitmaakt van het
Europa zoals De Gaulle zich dat wenst.
De reakties van Engeland en de vijf lan
den van de EEG zijn fel geweest, al is
het natuurlijk de vraag of zij met forse
middelen Frankrijk zullen durven dwin
gen eieren voor zijn geld te kiezen. Mi
nister Luns heeft in het Franse week
blad L’Express verklaard het niet hele
maal uitgesloten te achten, dat er een
keuze zal moeten worden gemaakt tus
sen handhaving van de EEG met ver
werping van de Engelse kandidatuur
enerzijds en anderzijds het opgeven van
de EEG. Dit gaat vermoedelijk wel te
ver, al kan men wel, zoals de minister
zei, verwachten, dat de opbouw van Eu
ropa onder deze omstandigheden in elk
geval zal worden stopgezet. Hoe dan
ook, men kan een ernstige krisis in de
EEG verwachten.
Premier Wilson heeft bijzonder fel te
ruggeslagen en in zestien punten alle
beweringen van De Gaulle weerlegd.
Dan de resultaten van ’t Nipo-onderzoek
de KVP verliest (42 naar 38 zetels)
de PvdA handhaaft zich (37 zetels)
de CHU wint (van 12 naar 15 zetels)
de ARP verliest (van 15 n. 11 zetels)
D’66 is een zeer forse winnaar (van
7 naar 20 zetels)
de grootste winnaar zou een nieuwe
christen-radicale partij zijn (als die
bestond) met liefst 33 procent van de
stemmen, goed voor bijna 50 zetels
in de Tweede Kamer.
Tenslotte de verkiezingen in Helmond:
weinig verlies voor de KVP
weinig verlies voor de PvdA
de protestantse partijen spelen nau
welijks een rol in dit bij uitstek ka
tholiek gebied
D’66 maakt een onverwacht kleine
winst
gemeentebelangen - een kombinatie
van liberalen, protestanten en enkele
katholieke intellektuelen - is de grote
winnaar.
Rijwielen en gewone voertuigen moeten
op de wegen zoveel mogelijk rechts hou
den en links inhalen. De trekdieren van
gewone rij- en voertuigen moeten voor
zien zijn van geluidgevende bellen.
Wegens het bakken van een suiker- en
krentenbrood (overtreding der distribu-
tiewet) mag een bakker in Ureterp een
maand lang niet bakken.
lepenbiere biskriuwing fan Boargerhüs
to Boalsert (bertehüs fan Gysbert Ja-
piks) troch notaris D. Feitsma to Boal
sert. It is skoan ünderhalden en stiet
oan 'e Wipstrjitte op moaije stAn tsjin-
oer de kouwemerk, lést biwenne troch
juffer Memerda.
De zoon van de predikant te Jorwerd is
vindingrijk. Hij heeft een eigen brongas-
installatie aangelegd en kan nu studeren
bij heldere vlam.
Zwijndrecht heeft een vloekverbod inge
steld.
In verband met mijnengevaar veerdienst
Staveren-Enkhuizen gestaakt.
De wrald wurdt lytser neimjitte
hert en geast greater wurde
Abonnementsprijs f 3.25 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Uitgave: A. J. OS1NGA N.V., Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
Telef. 2044 - Na 18.30 uur 2660 of 2335
(05157)
Oer dünkere huzen
Fan ’t Aid stlkje wrAld,
Driuwe de wolken
Tsjuster en kAld.
Alles stiet klomsk,
Wazich en wiet.
Triennen dy drippe
Om ’t dünker fortriet.
Minsken dy rlnne,
De holle foaroer.
Sjogge nea op
Nei tsjerke of toer.
Harren tinzen binne
len mei de diiz’.
En hast allyk
Oan deistige griis.
Hja rinne dér hinne,
Hast heal forklomme.
Hunkerjend nei ’t Ijocht,
Dat de herten forromme.
De Ijochtsjende kimen,
Krysttiid yn tinzen,
Der lei de frijhelt,
Sünder kearende grinzen.
Forweefd yn üs libben.
Op üs nou geande wei.
Wiist üs de Krysttiid
Nei de Ijochtsjende dei.
Bolswards Nieuwsblad
2e week december 1917
goed mogelijk er enkele degelijke ge
volgtrekkingen uit te halen. Daarbij
moeten wij vooropstellen, dat w(j zo vrij
zijn het oneens te zijn met drs. Marcel
van Dam, vurig aanhanger van de socia
listische oppositiegroep Nieuw-Linkg en
sociologisch t.v.-kommentator bij de ver
kiezingsuitslag van Helmond. In zijn
kommentaar legde hij er nogal de na
druk op, dat de uitslag van de Helmond-
se stembusslag toch wel een redelijke
vergelijking vormde voor de landelijke
v"rhoudingen. Daarvan is natuurlijk
geen sprake. Bij dergelijke gemeente
lijke verkiezingen spelen plaatselijke
personen en problemen een veel te grote
rol om er een doorslaggevende landelijke
betekenis aan te kunnen hechten. Het
duidelijkst is dit in Helmond gedemon
streerd door D’66. Democratenleider
Gruyters speelde het klaar om zeer fors
tegen de Helmondse haren in te strijken
door de plaatselijke kandidaatstelling in
het honderd te sturen. Dat heeft zich
sterk gewroken. De Helmonders rea
geerden met hun houding van ,wij laten
ons door buitenstaanders niet de wet
voorschrijven’ en draaiden hun aanvan
kelijke enthousiasme voor D’66 om in
een zekere afkeer. Dit heeft een stempel
gedrukt op de gehele verkiezingsuitslag.
Meer hanteerbaar voor het samenstellen
van een landelijk beeld zijn de beide
opiniepeilingen .En dan is, als men de
uitkomsten vergelijkt, ondanks alle kri
tiek toch eer) aantal markante overeen
komsten zichtbaar. Dat is op de eerste
plaats het forse verlies van de KVP. Een
verlies dat door de leiders van de Ka
tholieke Volkspartij inmiddels is ver
klaard uit het feit, dat alle interne KVP-
strubbelingen nu welbewust open en
bloot op straat liggen. Als de diskussies
over de interne partijvorming voorbij
zijn kan de KVP zich weer als een echte
politieke partij presenteren en als zo
danig weer heel wat mensen aantrekken,
zei KVP-voorzitter mr. Aalberse. Op de
tweede plaats is er de verschuiving van
de duidelijk progressiever geworden
ARP naar de wat meer conservatieve
CHU. Ook dit is een ontwikkeling, die
tevoren al door heel wat politieke des
kundigen is voorspeld. En aannemelijk
is gemaakt. Elke partij, die zich wat ra-
dikaler opstelt, begint met leden te ver
liezen. Die kiezers namelijk, die het met
een zekere middenkoers wel kunnen vin
den, maar die worden afgeschrikt als de
geluiden wat harder worden. Dat is nu
precies wat de ARP de laatste tijd heeft
gedaan: zich wat radikaler opstellen.
Beide onderzoekingen laten ook duidelijk
een forse winst voor D’66 zien. Ook dat
is niet een verschijnsel om zich op dit
moment sterk over te verwonderen. Het
is al eens eerder gezegd: de gevestigde
partijen zijn voor veel kiezers niet meer
zo aantrekkelijk, zolang ze tenminste
het huidige nogal vage gezicht hand
haven. Men is dan snel geneigd zijn oor
te lenen aan een nieuw, fris geluid. In
dit geval de stem van v. Mierlo.
Tenslotte de zeer opmerkelijke winst
voor een nieuwe christen-radikale partij,
die volgens het Nipo-onderzoek haalbaar
is. Uit het Veldkamp-onderzoek is daar
van nog weinig gebleken. Dat is niet
zo vreemd .De Veldkamp-enquete werd
gehouden in oktober vóór het grote
kongres van de radikalen. Het Nipo-
onderzoek nA het kongres. Intussen had
den de radikalen dus ruime kans ge
kregen op grote publiciteit en op een
goede presentatie van wat zij nu eigen
lijk op politiek terrein willen bereiken.
Volgens het Nipo-onderzoek (dat aan
de radikalen bijna éénderde deel van de
stemmen gaf) slaan die doelstellingen
wel aan.
meentelijke autoriteiten geen zeggen
schap hebben. Het Metropolitan Police
District’, beter bekend als Scotland
Yard, valt rechtstreeks onder het mini
sterie van binnenlandse zaken. Het is
een bekend feit, dat de politie van Lon
den ongewapend is en hoewel de laffe
moord op drie agenten in 1966 tot een
bittere controverse heeft geleid op dit
punt, vindt men bij de Yard dat dit zo
moet bljjven. Men gaat er daar - terecht
- van uit, dat de macht van de politie
dient te berusten op een volledige
vriendschappelijke samenwerking met
de bevolking.
Overigens is corruptie bij de Londense
politie een zo goed als onbekend ver
schijnsel.
Londen is aan het veranderen. Overal
zijn er koffiebars en fleurige eethuisjes
verschenen. Sinds 1961 zijn de wedwin-
keltjes, waar men kan gokken op paar
den, windhonden en voetbalelftallen, of
ficieel toegestaan. Tegenwoordig zijn er
in heel Engeland ongeveer dertiendui
zend van.
Ook het weer heeft een grote verande
ring ondergaan. De smerige en gevaar
lijke mist is zeldzaam geworden. Dit
komt voornamelijk doordat zowel de in
dustrieën als de bezitters van de miljoe
nen open haarden op rookloze brand
stoffen zijn overgestapt. Het regent er
nog wel, zij het niet in hevige plens
buien. Het is een motregen, waaraan
geen einde schijnt te komen en die de
stad in een mysterieuze waas houdt ge
sluierd.
KAAPSTAD. De 53-jarige Louis ttaslikansky in het ziekenhuis Groote Schuur
na de harttransplatatie.
Dat Callaghan, de Engelse minister van
financiën, ontslag heeft genomen, heeft
niemand verbaasd. Hij had zich lang
tegen de devaluatie van het pond verzet,
maar de voornaamste oorzaak is toch,
dat hij teveel kollega’s in het buitenland
heeft voorgehouden, heeft moeten voor
houden, dat er geen vuiltje aan de lucht
was. Een nieuwe man kan nu met nieu
we geloofwaardigheid beginnen. Roy
Jenkins, tot nu minister van binnen
landse zaken .krijgt de ondankbare taak
Engeland ekonomisch op het goeue
spoor te helpen. Callaghan gaat naar
binnenlandse zaken. Politiek zal het pad
van de Engelse regering niet over rozen
gaan. Het Internationale Monetaire
Fonds heeft zijn goedkeuring gehecht
aan een bijzondere lening van 1.4 mil
jard dollar (in aansluiting op een ge
wone lening van 1.6 miljard), waar en
kele Engelse verplichtingen tegenover
staan. Het tekort op de begroting zal
niet meer dan 1 miljard pond mogen be
dragen; dat is ongeveer de helft van wat
aanvankelijk vernacht werd. Er wordt
gerept van een versterking van de rege
lingen, waaronder de ingediende loon
eisen worden onderzocht, hetgeen weinig
anders kan betekenen dan dat men de
loonontwikkeling ondanks de verwachte
prijsstijgingen, stevig in de hand wil
houden. Verder worden er maatregelen
aangekondigd om het bankkrediet te be
perken. Dat alles betekent een aansnoe
ren van de broekriem .hetgeen nog de
nodige sociale onrust zal veroorzaken
aangezien kredietbeperking zich voel
baar zal manifesteren in een verminde
ring van de werkgelegenheid.
Gezag
Vermoedelijk is Londen de enige stad
met ten nolitiekorps waarover de ge-
(radikale) standpunt van de jongeren
groepering moeten verkondigen. Hij zelf
- en dat is natuurlijk zijn goed recht -
is het echter met dit standpunt niet eens
Hij zei dan ook, ik kan het met geen
mogelijkheid geestdriftig verkopen’. En
dat was nu juist niet zijn goed recht. De
heer Gielen zou het persoonlijk best on
eens kunnen zijn met de meerderheid van
de KVP-jongeren. Als voorzitter treedt
hij echter op als de personifikatie van
die meerderheid en is hij gedwongen het
standpunt van die meerderheid net zo
geestdriftig te verdedigen als hem door
die meerderheid wordt opgedragen. Hij
heeft dit geweigerd. Dus moest hij het
veld ruimen. Zo ongeveer hebben de
KVP-jongeren gereageerd. Erg radlkaal,
maar niemand zal kunnen beweren, dat
het erg ondemokratisch is.
Een golf van geruchten is gevolgd op het ontslag van McNamara als minister van
defensie van de Ver. Staten en diens benoeming tot president van de Wereldbank.
De eerste vraag is of McNamara, die als minister zeven jaren lang een zo zware
verantwoordelijkheid, met name ook voor de uitbreiding van de oorlog in Vietnam
heeft gedragen, zelf wenste heen te gaan, dan wel of de president tegen zjjn wil
of in elk geval buiten zijn verlangen om de kandidatuur van McNamara bij de
Wereldbank heeft gesteld. Niemand weet er het fijne van, ai zou de overhaasting
waarmee alles is uitgewerkt, kunnen wijzen op een niet geheel vrijwillig heengaan
van de minister. In dat geval krijgt de theorie, dat president Johnson McNamara
een blok aan zijn been zou vinden met het oog op de komende verkiezingscampagne
een zekere geloofwaardigheid.
Londen is niet zo oud als Rome, niet zo
stralend als Parijs, niet zo spektakulair
als New York of zo groot als Tokio en
toch is het een van de markantste steden
van de wereld.
Londen heeft allerlei negatieve hoeda
nigheden, zoalg het slechte weer, zijn
provincialisme (zoals de gereglemen
teerde openingstijden van de pubs) en
zijn verouderde klassebewustztjn. Zelfs
in de zg. .lagere’ klassen: er zijn geen
grotere snobs dan de echte Cockneys.
Desondanks heeft de Britse hoofdstad
stijl en gratie.
Londen heeft een bevolking van iets
meer dan acht miljoen inwoners en is in
dat opzicht de grootste stad na Tokio.
Het grondgebied van Groot-Londen be
slaat zestienhonderd vierkante kilometer
hetgeen tweemaal zoveel is als New
York. De Theems deelt de stad in tweeën
die eenzesde van de gehele bevolking van
Engeland en Wales tezamen telt.
Londen ontstond destijds op een strate
gische plek. Deze werd door twee kleine
heuvels beheerst. Hier bevond zich een
gedeelte in de Theems, zo smal, dat het
kon worden doorwaad. De zee met haar
potentiële mogelijkheden voor de handel
lag dichtbij.
Momenteel is deze reusachtige wereld
stad de derde havenstad ter wereld, na
Rotterdam en New York. Daarnaast is
het ’n centrum van handel en industrie.
Men meent nl. te hebben kunnen vast
stellen, dat er ernstige verschillen van
inzicht zijn gerezen tussen McNamara
en de steeds optimistische klanken over
de wijze, waarop de oorlog in Vietnam
zich ontwikkelt, zouden de generaals
aandringen op een uitbreiding van deze
oorlog. Niet alleen zouden zij nog meer
doelen in Noord-Vietnam willen bom
barderen, maar er begint zich ook een
campagne af te tekenen, waaruit moet
blijken, dat de Amerikanen het niet lan
ger zouden kunnen dulden, dat hun
vijand in Vietnam een toevlucht zouden
kunnen vinden in het buurland Cambod
ja. Daar zouden zich nl. enkele kampen
van de Vietcong bevinden, terwijl boven
dien voorraden voor de Vietcong over
Cambodjaans gebied vervoerd worden.
Oud-president Eisenhower heeft vorige
week al de achtervolging van de vijand
ook buiten Vietnam bepleit.
Toch is een dergeljjk pessimisme niet
helemaal gerechtvaardigd. Op basis van
de twee sociologische onderzoekingen
(uitgevoerd door de bureaus Veldkamp-
Marktonderzoek en Nipo) kan men toch
echt wel tot een zeker resultaat komen.
Laten we nog even de belangrijkste uit
komsten op een rijtje zetten. Allereerst
die van Veldkamp:
De KVP verliest sterk (in de Tweede
Kamer van 42 naar 32 zetels)
Rederijkerskamer Eendracht zij onze
leus 54e openbare uitvoering in de Doeie
Opvoering van ’t Lied van Moeder.
Op zijn jongste persconferentie van vo
rige week heeft president De Gaulle van
Frankrijk zelfs de geringste hoop, dat
er ook maar, onderhandelingen met En
geland over toetreding tot de EEG zou
den kunnen worden gevoerd, de bodem
ingeslagen. Hij beseft, dat ernstige eko-
nomische en monetaire moeilijkheden en
de erkenning van verminderde invloed
tegenover de macht van Amerika, de
groeiende macht van de Sowjetunie, de
herrijzende macht van de kontinentale
landen, de nieuwe macht van China en
de steeds meer middelpuntvliedende
de PvdA verliest veel minder (van
37 naar 35 zetels)
de CHU wint (van 12 naar 14 zetels)
de ARP verliest gering (van 15
naar 13 zetels)
de grote winnaar is D’66 (van 7
naar 24 zetels).
Folklore
Londen is rijk aan folkloristische evene
menten, die zorgvuldig in stand worden
gehouden.
Elk jaar, voordat het parlement wordt
geopend, doorzoeken de Yeomen of the
Guard (leden van de koninklijke lijf
wacht) de kelder van het Hogerhuis op
de aanwezigheid van een mogelijke op
volger van Guy Fawkes, de snoodaard,
die in 1605 het gebouw trachtte op te
blazen. In de buurt van de Tower vliegen
zes gekortwiekte raven rond, omdat de
legende wil, dat het beroemde bolwerk
tot ,stof zal verkruimelen’ en het Britse
imperium zal ophouden te bestaan wan
neer de raven, die zich gewoontegetrouw
aan de Tower vastklemmen, ooit zullen
wegvliegen. Londen Is een soort winkel
van sinkei waar inderdaad van alles te
koop is. Van tweedehands autobussen
tot de glazen toverbollen, die vroeger
voor de ramen van landhuizen werden
gehangen om de boze geesten op een
veilige afstand te houden.
Ondanks deze nutteloze doch aardige
tradities, begint de Britse hoofdstad
langzamerhand uit zijn geïsoleerde po
sitie te geraken. Er wonen veel Fransen,
Italianen, Spanjaarden en Cyprioten en
wanneer men door sommige Londense
buurten wandelt, kan men flarden van
verscheidene uitheemse talen opvangen.
Na de laatste wereldoorlog hebben vele
middeneuropese joden zich in de stad
gevestigd. Vrijwel gelijktijdig kwamen
vele Westindiërs op de .swinging’ city
af.
Hoe moeilijk de verhoudingen binnen de
Katholieke Volkspartij wel liggen, is af
gelopen weekeinde nog eens duidelijk
geworden door een incident bjj de KVP-
jongeren. Het in meerderheid radikale
hoofdbestuur van de KVP-jongeren
heeft de voorzitter, de heer Gielen,
buiten spel gezet. De heer Gielen had
eigenlijk komend weekeinde in de ver
gadering van de KVP-partijraad het
Het is mogelijk, dat McNamara zich met
hand en tand tegen deze uitbreiding
heeft verzet, zoals hij ook, anders dan
de generaals ,tot de slotsom is gekomen,
dat de bombardementen op Noord-Viet
nam niet zullen leiden tot het gewenste
doel. Hij had zich in augustus al in der
gelijke zin uitgelaten.
Johnson zou dit konflikt tussen McNa
mara en de generaals een gevaarlijke
ontwikkeling voor het prestige van de
regering hebben gevonden. Het is boven
dien mogelijk, dat hij McNamara liever
wilde vervangen omdat McNamara het
geloof in de oorlog zou hebben verloren
en het is ook mogelijk, dat McNamara
'daarom ook minder teleurgesteld over de
gang van zaken is dan de meeste theo
rieën veronderstellen.
Het zal nog enkele maanden duren voor
McNamara uit het Pentagon vertrekt en
een opvolger is ook nog niet benoemd.
Het is daarom ook nog niet uitgesloten,
dat Johnson een dreigend konflikt tus
sen McNamara en de generaals in de
kiem heeft willen smoren zonder dat hij
de generaals eigenlijk iets anders biedt
dan het hoofd van McNamara. De toe
komst zal moeten leren of de generaals
de ontwikkeling in hun richting kunnen
drijven of dat Johnson toch de teugels
nog in handen kan houden.
Is. het niet om er moedeloos onder te worden? Worden er opiniepeilingen gehouden
(vreemd genoeg op initiatief van twee omroepverenigingen: KRO en NCRV) om
er eindelijk achter te komen wat nu eigenlijk de resultaten zjjn van al het
politieke gekibbel van de laatste weken en dan bljjkt, dat de twee onderzoekingen
elkaar bij lange na niet dekken. Zijn er tenslotte verkiezingen (In Groot-Helmond),
die de zaak helemaal in de war sturen omdat de uitkomsten volledig in strijd lijken
te zijn met wat de opiniepeilingen hebben voorspeld. Ieder, die voor zichzelf een
een zinnig antwoord wil geven op de vraag hoe sterk de politieke partijen op dit
moment eigenlijk zijn, zal het hiermee uiterst moeilijk krijgen .De onderzoekingen
en deze incidentele verkiezingen lijken nauwelijks een aanknopingspunt te geven.
WASHINGTON. Robert McNamara, de Amerikaanse minister van defensie
over wiens aftreden nog steeds gissingen worden gemaakt, naast president
Johnson op het Witte Huis, waar met de chefs van stafen een beschouwing
werd gehouden over de defensiebegroting voor 1969.