Taalkwestie
België
de spits
m
aan
Gade Skroar
Kamerdebatten
over
binnenlandse zaken
Bic bringt Fryske toanielstif-
ting mei Edwina Black Silger
nijsgjirrige thriller
NA HET OFFENSIEF VAN DE
VIETCONG
m
i
I
De nacht
van
Vietnam
Gouden filmpjes
THANT
UM- -
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
107e JAARGANG
VRIJDAG 16 FEBRUARI 1968
No. 13
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
W ymbritseradeel.
Hwat hat
ós hjoed to sizzen
Lange krisis verwacht
Spanning in Korea
PIET
Regering onder vuur
Belgische regering afgetreden
Radikaal
Ontwikkelingshulp
J. S.
i
I
3e week februari 1918
t
f
Advertentieprijs: 16 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Contractprijzen op aanvraag
BOEDAPEST. Minister Joseph Luns en diens ambtgenoot Janos Peter voor
de aanvang van hun besprekingen op het Hongaarse ministerie van buiten
landse zaken.
AMSTERDAM. Mevr. G. VVjjsmuiler-Meijer en de heer Kurt Vyth hebben
dinsdag Valentijnhuldes in ontvangst mogen nemen. Mevr. Wijsmuller voor
haar initiatieven tot behoud van de Hortus Botanicus, de heer Vyth wegens
diens ijveren voor de sport, in het bijzonder t.a.v. de Ronde van Nederland
en de Zesdaagse.
f
f
1
Uitgave: A. J. OSINGA N.V., Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
Telef. 2044 - Na 18.30 uur 2660 of 2335
(05157)
Men is het erover eens, dat het wel een
lange krisis zal worden, vooral omdat
de voornaamste partij van de coalitie zo
volkomen gespleten is. Er wordt ge
dacht aan een reconstruktie van het
huidige kabinet, dat overigens geen on
verdienstelijk werk heeft verricht, maar
dan zal toch eerst de bananeschil uit de
weg geruimd moeten worden. Men zou
kunnen denken aan een coalitie met de
socialisten, die, zowel Vlaams als Waals
wel voor overheveling zijn, maar die
eerst nieuwe verkiezingen wensen voor
zij weer regeringsverantwoordelijkheid
willen dragen. Als de krisis onoplosbaar
blijkt, zijn vervroegde verkiezingen mis
schien nog een uitweg. Maar de CVP
voelt daar op het ogenblik nog maar
weinig voor, bang als zij is in Vlaande
ren stemmen te verliezen aan de extre
mistische Vlaamse Volksunie.
De premiere fan dit stik is jown yn De
Lawei to Drachten. De Fryske Toaniel
Stifting brocht dêrmei it twadde stik,
dat dit winterskoft oan it repertoire ta-
foege is. It is de oersetting, dy't Piter
Terpstra Under de titel „Edwina Black
silger” makke hat fan „The late Ed
wina Black” fan de skriuwers William
Morum en William Dinner. It is in nys-
gjirrige thriller dy’t Under regy fan
Jaap Maarleveld op fortsjinstlike wize
spile wurdt.
Mei de kar fan dit stik hat it BIC en ek'
de FTS hwat in oar paed ynslein as oant
nou ta wenst wie. Wy leauwe dat dit
forstannich is, hwant der moat forskaet
wêze, sa si tear je wy hjirre fierder A.V.
yn de L.C. De stikken, dy’t de stifting
earst brocht hat, binne allegearre hast
like ynteressant as dreech. Al hoe goed
de opfieringen ek binne, is it in toer om
dêrmei in moai great publyk to winnen.
Mei dizze thriller sil dat grif better
slagje, fral ek omt de taskóger boppedat
syn aerdichheit hawwe kin oan de klaei-
jinge fit de ein fan de foarige ieu. Soks
jowt makliker tagong by in nij publyk,
Ook de liberalen en de Staatkundig Ge
reformeerde Partij hebben nu hun „ra-
dikalen” gekregen. Zo worden althans
de mensen aangeduid, die zich binnen
deze partijen verzetten tegen een (al
thans in hun ogen) al te conservatief
beleid. Bij de liberalen gaat het om een
aantal jongeren, die vooral verontrust
zijn door het optreden van de fraktie-
voorzitter van de VVD in de Eerste Ka
mer, de heer v. Riel. Zij vinden zijn
aanval op de publiciteitsmiddelen getui
gen van een al te conservatief stand
punt. Bij de SGP gaat het vooral om
de heer Held, SGP-raadslid te IJssel-
muiden. Hij waagde het om, tegen de
algemene SGP-wens in, een t.v.-toestel
te kopen. Hij is te radikaal bevonden en
heeft - na 22 jaren werk voor de SGP -
zijn partij moeten verlaten.
miljoen gulden extra wordt gevraagd
voor de ontwikkelingshulp. De radika-
len willen al in 1970 de Nederlandse ont
wikkelingshulp opvoeren tot één procent
van het nationaal inkomen. De regering
wil dit nog een jaar uitstellen. Minister
Udink had als antwoord op deze eis een
indrukwekkende lijst opgesteld. In de
jaren 1964 tot en met 1967 heeft Ne
derland anderhalf miljard gulden uit
gegeven voor ontwikkelingshulp. Van
1968 tot en met 1971 zal dit 2.7 miljard
gulden zijn. Ik wil niet ontkennen, dat
de Nederlandse regering niet bereid zou
zijn tot grote daden, ze zijn alleen in
onze ogen nog niet groot genoeg, meen
de de heer Aarden. Zijn motie maakte
overigens niet veel kans. Alleen socialis
ten en demokraten beloofden steun De
grote meerderheid van de KVP, alsmede
de drie andere regeringspartners, ARP,
CHU en VVD, zijn tegen.
Minister Udink kondigde aan, dat de
voorgenomen „volkslening” ten bate van
de ontwikkelingshulp niet door zal gaan.
Het is de afgelopen maanden duidelijk
geworden, dat zo’n volkslening weinig
kans van slagen heeft. Althans niet op
dit moment. De bewindsman zei, dat de
partikuliere organisaties (die voorna
melijk zouden profiteren van deze le
ning) nu eerst zelf een aantal projek-
ten op touw zullen zetten om de bevol
king meer te betrekken bij het ontwik
kelingswerk.
dat dan stadichoan ryp makke wurde
kin foar swierder wurk.
Mei boppesteande wol hynoftenei net
sein wurde, dat „Edwina Black” in licht
gefaltsje is. It is allinne hwat lichter to
fortarren as de eardere stikken, dy’t op
de wurklist set binne.
„Edwina Black” waerd yn de premiere
goed spile. Tine Winters, op it Doele-
toaniel gjin ünbikende, brocht goed de
aide hüshaldster, dy’t yn har tobek-
haldende tsjinstberens dochs tige fülein-
dich wêze kin. En dan spile Ryk Land
man goed ófwoegen de selskipdame, dy’t
har Undergeskikte posysje goed leard
hat om reservearre to wêzen, al hat hja
har temperamint dêrby net forlern.
Har temperamint hat har ek yn de ear-
men dreaun fan har wurkjower. Mei
him sjocht hja Ut nei de dea fan de
altiten sike mefrou Black, dy’t beide op
fyn ynleine wize tlranisearret. Hja bin
ne der wis fan, dat hja it lok tomjitte
geane. Dat biteart lykwols oars as Ed
wina Black Under fortochte omstannich-
heden forstjert. Dan docht bliken, dat
hja dochs wier net safolle fan eikoar
300 5-cents sigaren voor f 10,75
300 6-cents sigaren voor f 12,
Ged. Staten hebben aanmerking gemaakt
op de rekening van twee stembureaux,
waarop f 100 voorkwam voor borreltjes,
port, sherry en gebak.
De wegwerker Ype Brouwer te Bolsward
eervol onslag verleend wegens pensione
ring. Hij zal een pensioen genieten van
f 312 per jaar.
Adv.: Te koop aangeboden 100.000 kilo
Slagersbeenderen.
Ontreddert is ’t land
Vrouwen brengen hun noden
Biddend tot God
Voor verminkten en doden.
Haar verschrompelde handen
Verkrampt in gebeden
Gingen vragend omhoog
Voor haar schuchtere leden
In lompen gehuld
Zat een kind bij haar neer
Vragend, eten aan haar
Voor de zoveelste keer
Een beeld uit de nacht
Die nu Vietnam omgeeft.
De dreiging der macht
Die geen zegen beleeft.
Reeds menig maal
klonk klare taal
oh, kom toch tot bezinning
De oorlog faalt
niemand behaalt
hier ooit een overwinning
’t Hoofd der V.N.
Verheft zijn stem.
Hij gaat op reis
Londen-Parijs
in *t overleg betrokken
Werkt het niets uit?
De oorlog gestuit?
het blijft gevaarlijk gokken
Hij voelt het aan
Een zware baan.
Toch zal respect
geestdrift gewekt
Door zijn volhardend pogen
Ja, ieder land
Waardeert Oe Thant
een man van groot vermogen
Hij weet zijn plicht
De deur niet dicht!
Abonnementsprijs f 3.50 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Gjin dei is lang foar him,
dy’t mei nocht arbeidet
f
r
waarden te staken. Verder werd in de
motie aangedrongen op een onverwijld
staken van de vijandelijkheden door alle
partijen. Deze motie werd door een grote
meerderheid aangenomen. Een tiental
leden van de VVD stemde tegen omdat
onvoorwaardelijke staking van de bom
bardementen werd verlangd. Voorstem
mers waren: KVP, ARP, CHU, PvdA,
PSP, D’66 en de rest van de WD.
Een moeder lag daar
Op knieën op straat
Keek schreiend ten hemel
Al zocht zij daar baat.
Een verdeeld land
wordt platgebrand
Duizenden vluchtelingen
Zorg overmant
de heer Oe Thant
Hij wil in de bres springen
Hij ziet geen licht
maar weet zijn plicht.
Bolswards Nieuwsblad
In de meeste Zuid Vietnamese steden, waar de Vietcong in het begin van deze
maand haar felle aanvallen had gelanceerd, hebben eenheden van de regerings
troepen en Amerikaanse eenheden de toestand wel weer ongeveer in handen. Heel
vaak is dat gegaan ten koste van stadsdelen, die door artillerie van de regering
met de grond gelijk gemaakt zjjn teneinde de guerillastryders hun schuilplaatsen
te ontnemen. Onder de burgerij zijn veel slachtoffers gevallen en het aantal
vluchtelingen wordt op honderdduizenden geschat. In diverse delen van de hoofd
stad Saigon houden guerrillastrijders nog stand, terwijl de Amerikanen er ook nog
niet in geslaagd zijn hen uit enkele gedeelten van de citadel van Hué, een stad
meer naar het noorden, te verdrijven
de stelregel streektaal is schooltaal ook
voor de universiteit zou afkondigen. De
Waalse vleugel van de CVP weigerde
hieraan mee te werken, terwijl de libe
rale PVV, de partij voor vrijheid en
vooruitgang (sterk Waals gericht) ook
weinig van een overheveling wilde we
ten.
Toen premier Vanden Boeynants na een
Vlaamse interpellatie de Vlamingen geen
voldoening kon geven, boden de Vlaam
se ministers ontslag aan. Dat was voor
Vanden Boeynants aanleiding de koning
het ontslag van zijn regering aan te
bieden.
De rest van het debat over het buiten
landse beleid werd voornamelijk besteed
aan de ontwikkelingshulp. Bij dit debat
kregen de KVP-radikalen gelegenheid
om hun standpunt - dat afwijkt van de
officiële KVP-mening - naar voren te
brengen. Drs. Aarden, een van de aan
voerders van de KVP-radikalen, kwam
met een motie, waarin voor dit jaar 45
halde, hwant hja bigjinne elkoar to
fortinken. Psychologysk hawwe de
skriuwers dit knap ütarbeide. Hoe’t hja
- sij it op hwat to stadige wize - ta in
forrassend slot komme, sil hjir net fier
der üt ’e doeken dien wurde. Elkenien
kin oanret wurde dat seis mar to sjen
en to hearren. Hy sjocht dan ek de
knappe toanieloanklaejjing, wylst hy mei
üs Jaep Zoete komplimentearje sil foar
de goede wize hwerop't dy mei Ijocht en
lüd arbeidet.
Amerika is er nog steeds niet in ge
slaagd de Pueblo en haar bemanning
uit Noordkoreaanse handen te krijgen.
De Pueblo is het spionageschip, dat op
23 januari door de Noordvietnamese ma
rine is opgebracht. Dreigende woorden
van Amerika hebben niet geholpen,
evenmin als het oproepen van reservis
ten en het zenden van het vliegdekschip
Enterprise. Er is in Panmunjon, op de
grens tussen Noord- en Zuid-Korea,
vijfmaal vergaderd, maar zonder re
sultaat. Alleen is de Zuidkoreaanse re
gering wat boos op Washington gewor
den. Amerika, zo zegt Seoel, waar stu
denten al anti-Amerikaanse betogingen
hebben gehouden, heeft alleen maar be
langstelling voor de Pueblo en is ver
moedelijk bereid tot concessies om schip
en bemanning terug te krijgen, terwijl
het de ogen sluit voor de veel ernstiger
toeneming van de Noordkoreaanse infil
traties in Zuid-Korea.
President Johnson heeft ijlings het Con
gres 100 miljoen dollar meer voor mili
taire hulp aan Zuid-Korea gevraagd, na
dat het Zuidkoreaanse parlement een re
solutie had aangenomen, dat Zuid-Korea
desnoods op eigen houtje militaire ver
gelding tegen Noord-Korea zou moeten
plegen. Verder heeft Johnson Cyrus
Vance, een man van grote diplomatieke
gaven, naar Seoel gezonden om dreigen
de breuken te voorkomen.
Boelgoed in en bij het Gasthuis aan de
Koemarkt te Bolsward van 21 goed on
derhouden kookkachels, 1 gegoten kachel
kapokken bed met toebehoren, enz.
Men kan, zoals president Johnson, be
togen, dat het offensief mislukt is, ook
al omdat de bevolking niet in opstand
is gekomen tegen de regering, maar daar
kan men andere inzichten tegenover stel
len, o.a. dat van militairen, die ervan
overtuigd zijn, dat de Vietcong, ondanks
zijn zware verliezen, tot herhaling in
staat zal zijn.
In het noorden van Zuid-Vietnam groeit
de bedreiging van de Amerikaanse post
Khe Sanh, waar 5000 mariniers inge
sloten zijn en slechts door de lucht be
voorraad kunnen worden. Het aantal
Noord-Vietnamezen wordt hier op 20.000
tot 30.000 man geschat. In de buurt van
Khe Sanh hebben zij een voorpost ver
overd, waarbij zij voor het eerst in deze
oorlog gebruik hebben gemaakt van
tanks. De Amerikanen verwachten over
het algemeen hier de grote slag, maar
diverse waarnemers menen, dat de be-
lan; 'jkste ontwikkelingen toch in het
volk: jke zuiden zullen komen en dat
generaal Giap in het noorden aardig
wat Amerikaanse troepen weet te bin
den.
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum en
In de Amerikaanse politieke wereld
komt de regering steeds meer onder
vuur. Hoewel hij steeds zegt president
Johnson voor het presidentschap te steu
nen, heeft senator Robert Kennedy toch
’n vernietigende aanval op de regerings-
politiek gedaan, waarbij hij o.a. zei, het
optimisme van de president over de loop
van de oorlog in twijfel te trekken. Hij
verklaarde, dat een militaire overwin
ning buiten het Amerikaanse bereik lag
en dat een kompromig het enige pad
naar de vrede was. In dezelfde geest liet
zich zijn kritische kollega Mansfield uit.
Volgens ’n recente meningspelling heeft
de intensivering van de oorlog door de
communisten de steun voor de rege-
ringspolitie onder de Amerikaanse be
volking vergroot. Met de huidige koers
is nu 74 pet. het wel eens tegen 61 pet.
in december. Vandaar vermoedelijk ook,
dat de duifachtige politici zich heel
voorzichtig uitlaten over de wijze, waar
op de oorlog beëindigd moet worden, en
dat zij eigenlijk niet veel anders doen
dan de betrouwbaarheid en het juiste in
zicht van Johnson en de zijnen in twij
fel trekken.
De Amerikaanse regering, aldus Rusk,
de minister van buitenlandse zaken, zal
nu niet langer voortdurend maar blijven
onderzoeken of Hanoi bereid is om over
vrede te praten. Ondertussen is Thant,
de sekret-aris-generaal van de Ver. Na
ties, in Moskou geweest om de mogelijk
heden van onderhandelingen eens op te
nemen, terwijl volgens de Engelse pre
mier Wilson, de standpunten van Hanoi
en Washington minder ver uit elkaar
liggen dan men zou vermoeden. Men be
hoeft maar een klein bruggetje over om
vrede te bereiken, meende hij. Hij ver
gat te zeggen welk bruggetje.
De taalkwestie heeft in België weer het
leven vah een regering geëist. Zoals wij
al hadden gemeld, waren de studenten
van de Vlaamse afdeling van de r.k.
universiteit te Leuven in Vlaanderen
sinds half januari nogal roerig. Zij
hebben gestaakt en enkele malen heeft
de politie moeten ingrijpen. Aanleiding
tot hun protesten was een verklaring
van het bestuur van de Franssprekende
afdeling van de universiteit over- de uit
breiding van die afdeling. Men ging er
daarbij van uit, dat Leuven-Frans (de
Franstalige afdeling van de universiteit)
in Leuven, dus in Vlaams gebied zou
blijven, zoals de bisschoppen, die de lei
ding van deze universiteit hebben, dat in
mei 1966 nog nadrukkelijk hadden vast
gelegd.
De studenten eisen, en hun eis is niet
nieuw, dat ook voor de universiteit zal
gelden wat voor lager en middelbaar
onderwijs geldt, nl. dat de streektaal de
schooltaal zal zijn, in dit geval dus
Vlaams, en dat de Franssprekende af
deling van Leuven maar naar Waals
gebied moet vertrekken. Zij bleken steun
te hebben gekregen van de Vlaamse bis
schoppen Toen het bisschoppelijke col
lege geen overeenstemming wist te be
reiken kwam het probleem in de schoot
van de regering terecht omdat de
Vlaamse vleugel van de Christelijke
volkspartij verlangde, dat de regering
Het initiatief van deze gespleten behan
deling kwam van de KVP. De heer
Schuyt (KVP) diende officieel een voor
stel in om de kwestie Vietnam los te
maken van de rest van het buitenlandse
beleid. Hij kreeg daarvoor - merkwaar
dig - steun van’ de volledige oppositie
(PvdA, Democraten en Pacifisten). De
drie coalitiegenoten van de KVP (Libe
ralen, ARP en CHU) waren tegen. Er
was bij de regeringspartijen verschil van
mening ontstaan over de kritiek, die
minister Luns zou krijgen en de moge
lijke gevolgen daarvan. Met name bin
nen de KVP zag men wel de nodige ri
sico’s. Men was bang voor een algemene
aanval op de populaire KVP-bewindsman
voor buitenlandse zaken en de KVP
hoopte, door het verbrokkelen van het
debat, de kritiek af te zwakken. De an
dere regeringspartijen bleken een betere
kijk op de verhoudingen te hebben. Ook
zij konden voorspellen, dat het Vietnam-
beleid van de regering op stevig verzet
zou stuiten, maar zij verwachtten te
recht, dat die kritiek te niet zou worden
gedaan door de tevredenheid over het
resterende deel van het buitenlandse be
leid.
Het Vietnamdebat werd opnieuw be
heerst door de vraag of de regering uit
voering heeft gegeven aan de kamer
motie, waarin de regering werd uitge
nodigd by de Ver. Staten aan te dringen
op het staken van de bombardementen
op Noord Vietnam. Minister Luns gaf
geen rechtstreeks antwoord. Hij beriep
zich op diplomatieke gebruiken en ver
telde, dat hij de wens van de Tweede
Kamer vanzelfsprekend had overge-
biacht aan de Amerikaanse regering,
maar dat hij daarover verder weinig kon
zeggen omdat dit was gebeurd via het
geheime diplomatieke overleg. De Ka
mer kon er zodoende niet achter komen
of minister Luns had gesproken namens
de Nederlandse regering (zoals de motie
eiste) of alleen maar een wens van het
Nederlandse parlement had overge
bracht.
Over het Nederlandse beleid ten aanzien
van Vietnam zei minister Luns, dat hij
helemaal akkoord ging met het stand
punt van de heer Schuyt (KVP). Deze
vertelde, dat de meest ideale oplossing
een volstrekt neutraal Vietnam is, dat
geheel los staat van de Russische en
Amerikaanse invloedssfeer. Minister
Luns ging ook akkoord met een nieuwe
motie van de heer v. d. Stoel (PvdA).
In deze motie was opnieuw sprake van
het Nederlandse verlangen de Ameri
kaanse bombardementen zonder voor-
De Tweede Kamer heeft het mammoetdebat over het beleid van minister Luns
(buitenlandse zaken) in overzichtelijke moten gehakt. Eerst is een scheiding
aangebracht tussen de kwestie Vietnam en „het algemene buitenlandse beleid”,
later is, tijdens het debat, ook nog een duidelijk onderscheid gemaakt tussen inter
nationale politiek en het beleid ten aanzien van de ontwikkelingshulp. Dat laatste
lag voor de hand. Tenslotte hebben wij in de persoon van minister Udink een
speciale minister voor de hulp aan arme landen, ook al moet hij het dan officieel
„zonder portefeuille”, dus zonder eigen departement doen. Diat uiteenvallen in
diverse, duidelijk gescheiden onderdelen heeft het Kamerdebat in politiek opzicht
geen goed gedaan. Het werd nu mogelijk om op één bepaald gebied een groot
tegenstander te zjjn van minister Luns (bjjv. ten aanzien van Vietnam) en hem,
bij een ander gesprekspunt, harteljjk toe te juichen (bijv, bjj de bespreking over
het Europese beleid).
4
J 1 s
II
l|
