de Tsjechische
Nederland
en
bezetting
De tanks blijven, de Tsjechische
harten verloren
Hylpen yn
Jorwert
GabeShroar
w
Humphrey kandidaat democraten
Moskouse akkoord koel ontvangen
buitenlandse pers
in
Hiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiin
Zilveren filmpjes
Circus Rancy
Simmerseisoen
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeeï, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Worlcum
■R- 'f
107e JAARGANG
No. 67
VRIJDAG 30 AUGUSTUS 1968
Hwat hat
PYT.
Praag
Radikalen
Polen
Advertentieprijs: 16 et per mm
Ingez. mededelingen dubbel tarief
Contractprijs op aanvraag
Abonnementsprijs f 3,50 p, kwartaal
(btj vooruitbetaling)
Giro 887928
Blunder
Na drie dagen moesten de Sovjetleiders
inzien, dat zij een onvergeeflijke blunder
hadden begaan. Zij hadden namelijk ge
hoopt dat ten minste de helft van het
Tsjechoslowaakse volk Dubcek de rug
zou toekeren. Toen bleek, dat de Rus
sische overval het volk nog dichter bij
Dubcek had gebracht bleef de Russen
niets anders over, dan te proberen om
via een kompromis te voorkomen te
veel gezicht te verliezen.
Mr. E. Jurgens, wetenschappelijk mede
werker aan de Amsterdamse universiteit
(specialiteit: staatsrecht), zal vrijwel ze
ker de nieuwe voorzitter worden van de
PPR, de Politieke Partij Radikalen. Hij
is de eerste kandidaat voor de opvolging
van oud-minister Bogaers, die om ge
zondheidsredenen de partij niet meer kan
aanvoeren. Sinds juli heeft mr. Jurgens
het voorzitterschap al waargenomen. De
PPR zal in oktober definitief over de op
volging van de heer Bogaers beslissen.
Tegen die tijd kunnen ook nadere for
muleringen worden verwacht van het be
ginselprogramma van de Radikalen. Een
zaak waarover op dit moment zich nog
vele kommissieleden druk maken.
Het bezoek van een parlementaire missie
uit Nederland aan Polen is uit solidari-
teitsoverwegingen met de Tsjechen afge
zegd. Polen is een van de landen uit het
Warschau-pact, die troepen naar Tsjecho
Slowakije hebben gestuurd. Twaalf Ne
derlandse parlementariërs zouden van 3
tot 10 september een bezoek brengen aan
Polen. Over het niet doorgaan hebben
de voorzitter van de Eerste Kamer en de
vice-voorzitter van de Tweede Kamer
eind vorige/ week mededeling gedaan aan
de Poolse ambassadeur. De voorzitter
van de Tweede Kamer, mr. van Thiel
was daarbij niet aanwezig. Hij was - met
een parlementaire delegatie - op bezoek
in Indonesië. Hij heeft deze week ook
verstek laten gaan bij de speciale ver
gadering over Tsjecho Slowakije. Hij liet
telegrafisch weten, dat hij niet versneld
zou terugkomen.
Te koop gevraagd: 2 molenzeilen. A.
Hingst, Oosterend.
Vanaf heden de hengst Secondant niet
meer beschikbaar. T. B. Rijpma,
Blauwhuis.
4de week augustus 1943
Verschijnt
DINSDAGS en VRIJDAGS
üitg. A. J. OSINGA n.v^ Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
TeL 2044 - Na 18.30 uur 2660 of 2335
(05157)
De toedracht
In Praag zijn de eerste bijzonderheden
bekend geworden over de gevangenne
ming van de liberale Tsjechische leider
verleden week woensdag, op de eerste
dag van de Russische Invasie. Volgens
hoge Tsjechoslowaakse partijfunktiona-
rissen werd Dubcek in zijn kantoor over
vallen, geboeid en naar een geheime
plaats in Slowakije overgebracht.
Dubcek was bezig via de telefoon in zijn
kantoor inlichtingen in te winnen over de
omvang van de invasie, toen drie gewa
pende leden van de Russische veiligheids
dienst de kamer binnenstormden, de tele
foon uit de muur rukten en hem samen
met parlementsvoorzitter Smrkovsky in
een kamer opsloten.
Dubcek werd met zijn nauwste medewer
kers in een militair vliegtuig naar een
geheime plaats in Slowakije gebracht.
Gedurende de hele vlucht moest hij op
de bodem van het toestel zitten.
Inmiddels was president Svoboda door de
Russen naar Moskou gebracht, waar de
Soavjetleiders hem onmiddellijk een ulti
matum stelden. Zij eisten zijn instemming
met ingrijpende veranderingen in partij
en regering van Tsjechoslowakije. Wei
gerde hij, zo zouden de Russen van Slo
wakije een Sovjetrepubliek maken.
Verder zou hij de leiding op zich moeten
nemen van een nieuwe „arbeiders- en
boeren”-regering. Svoboba wees de Rus
sische eisen zonder meer van de hand en
eiste van zijn kant dat Dubcek cs. onmid-
dellljk naar Moskou werden overgebracht
om aan de onderhandelingen deel te ne
men. Ook ex-premier Lenart werd door
de Russen gevraagd de leiding van een
nieuwe regering op zich te nemen. Maar
ook deze weigerde hierop in te gaan.
De engelse Times meent dat de Tsjechen
en Slowaken een verschrikkelijke neder
laag hebben geleden. München 1938 her
haalt zich in Moskou 1968. Het Tsjecho
slowaakse volk wordt een beetje vrijheid
en soevereiniteit gelaten met de weten
schap dat de totalitaire invaller ieder mo
ment als hij dat wil, kan ingrijpen.
Wij kunnen ons niet aan de Indruk ont
trekken dat de Tsjechische leiders een
diktaat hebben moeten slikken. De Mos
kouse overeenkomst stelt absoluut geen
limiet aan het aantal Russische troepen
dat in Tsjechoslowakije gelegerd kan
worden noch aan de tijd dat zij zullen
blijven.
De Daily Mirror: Menigten in Praag rie
pen var. nacht: Wij willen de waarheid
weten. Maar in hun hart kennen zij net
als wij het antwoord. De Russische tanks
hebben gewonnen, het regime van Du-
beck blijft alleen in naam bestaan.
De liberale Guardian schrijft: Het Mos
kouse akkoord kan op verschillende ma
nieren uitgelegd worden, maar alleen de
uitleg die de Russen eraan geven is es
sentieel. Wat er zal gebeuren hangt af
van de medewerking die de Tsjechoslo
waakse regering krijgt van het volk bij
het varen van een middenkoers tussen
wat zij zelf wil en wat Moskou wil.
De New York Times zegt in haar kom-
mentaar: Misschien was het een illusie
te geloven dat Tsjechoslowakije zelfs een
beetje politieke vrijheid op de Sowjet
Unie met al zijn divisies kon veroveren.
Een bezet Tsjechoslowakije zal een land
zijn waar het democratisch socialisme,
grotere vrijheid en nationale onafhanke
lijkheid moeilijk te verwezenlijken zullen
zijn als dat tenminste nog mogelijk is,
maar het verlangen er naar kan niet
meer gedood worden, aldus de New York
Times.
Ook de meeste Franse kranten zien de
Moskouse overeenkomst als een diktaat.
De Figaro: Vergeleken bij de koncessie
die de Tsjechen hebben moeten doen, lij
ken de koncessies van de Russen erg
mager. De belofte dat de bezettingstroe
pen niet tussenbeide zullen komen in
Tsjechische binnenlandse aangelegenhe
den doet duister aan.
De linkse Combat zegt: De vraag die ie
dereen zich stelt, is hoe het Tsjechische
volk het Moskouse akkoord kan aanvaar
den, een akkoord dat meer lijkt op een
diktaat
Het kommunistische blad Humanité: Het
feit dat er een overeenkomst is bereikt is
een positief punt. Het politburo zal later
’n meer gedetailleerd kommentaar geven.
Het Westduitse blad Die Welt schrijft:
De Sowjet Unie houdt Tsjechoslowakije
in een centrale keten van satellietstaten
in zijn ijzeren greep. Er is niets veran
derd in dit feit sinds 1948.
Bildzeitung, het grootste Westduitse dag
blad: Nog niemand weet zeker wie ge
wonnen heeft: de tanks van Moskou of
gering - zoals die van vrijwel elk ander
westers land - geheel machteloos. Het
enige alternatief om in te grijpen zou
oorlog betekenen. Een kans om - op
langere termijn - iets voor de Tsjechen
te doen is deze week in de Tweede Kamer
aangestipt: de ekonomische blokkade. In
derdaad bestudeert de regering de moge
lijkheid om elk handelskontakt met de
landen, welke betrokken zijn bij de inval
te verbreken. Of dit in de praktijk reali
seerbaar is hangt van veel faktoren af.
In de eerste plaats de samenwerking met
andere landen. Het zag er deze week nog
niet naar uit dat de andere partners in
de Nato bereid zouden zijn hun lukratieve
kontrakten met het Oostblok op staande
voet te verbreken.
Bij de kabinetsvergadering eind vorige
week is nog een falen van de Nato aan
het licht gekomen. De inlichtingendienst
van de Noord Atlantische Verdragsorga-
nisatie heeft namelijk niet gewerkt. De
Natolanden waren er stellig van over
tuigd via de samenwerkende inlichtingen
diensten op de hoogte te worden gesteld
van massale troepenbewegingen achter ’t
ijzeren gordijn. Dat is niet gebeurd. Tot
grote ontsteltenis van de militaire auto
riteiten en de regeringen. Ook de Neder
landse regering hoorde het nieuws van de
inval via luisteraars - in Nederland -
naar de Praagse radio.
nnin men ue nat inear strykt,
hwat se de sturt heger stekt.
Duitse valschermtroepen hebben de door
een verraderskliek in gevangenschap
gehouden Muscsolini bevrijd. Hij heeft
de leiding weer op zich genomen.
By de Fryske eksamens binne der ü.o.
trochkommen W. P. Altena to Makkum,
Tsj. de Jong to Boalsert en R. van der
Weide te Itens.
SCHIPHOL. Op de Amsterdamse luchthaven is de grootste vliegveld-tank-
wagen ter wereld geïntroduceerdde kapaciteit van de oplegger is 80.000 liter.
De grootste tankwagen op Schiphol had tot dusver een kapaciteit van 41.000
liter: de nieuwe wagen heeft bijna het dubbele aan vermogen.
Deze week heeft het franse circus Rancy
zijn grote viermasttent opgeslagen op het
terrein van de oude veemarkt te Leeu
warden. In een drie uur durende show
wordt in een veelzijdig programma alles
geboden waardoor een circus zo in trek
blijft. Van een groot opgezet leeuwen
nummer tot een keurig Lippizaner 12-tal
van clowns, luchtakrobatiek en speciaal
het clowneske stukje paardendressuur
biedt het circus Randy de liefhebber van
de circussfeer een avondje dat hun zeker
wel genoegen zal doen.
Na de pauze wordt een zogenaamd feest
in Nepal opgevoerd, waarin een slangen
dans en olifantendressuur met oosterse
goochelkunst worden afgewisseld. In de
slotshow wordt met speciaal lichteffekt
wel een heel bijzondere sfeer geschapen,
die het geheel een prettig slot geeft. Tot
en met maandag a.s. blijft het circus, dat
voor het eerst in Nederland optreedt, nog
in Leeuwarden.
Regering en Tweede Kamer hebben deze week in een speciale Kamervergadering
hun verontwaardiging en verontrusting uitgesproken over de Russische inval in
Tsjecho Slowakije. De bijzondere zitting werd voorafgegaan door twee minuten
stilte, die door geheel Nederland werd gevolgd. Premier de Jong begon met een
regeringsverklaring. Hjj kon weinig verrassende zaken naar voren brengen. De
Nederlandse regering was op dat moment niet beter geïnformeerd dan de ge
middelde krantenlezer. Toch heeft zo’n bijzondere Kamervergadering zin, ook
al komen er dan geen sensationele beslissingen uit voort. Het zjjn ietwat plechtige
demonstraties, die ervan getuigen, dat héél Nederland bijzonder geschokt is over
de gebeurtenissen.
Het Zuidslavische partijblad Borba zegt in sjjn kommentaar op het Moskouse
akkoord: Alleen de tijd en de praktijk kunnen ons leren wat de waarde is van de
overeenkomst tussen de Tsjechen en het Kremlin. Het Is een kompromis en als
zodanig geen eeuwig leven beschoren. Bovendien is het geen akkoord tussen
twee gelijken, aldus citeert het V.V.
Een ander Zuidslavisch dagblad Vecemjc Novosti schreef dat het socialisme geen
schaap zal rijn in de kooi van Stalin. Het socialisme kan niet ontwikkeld worden
met een kopieermachine, aldus het blad.
Foei ’t simmerseisoen ta?
Der sil troch party sein:
welné it wie sa sa,
fiersten to folie rein;
’t like der fline jier
in dripke better op,
doe lei de simmer blier
en strieljend oan 'e kop.
Hitler: In militair opricht betekent het
verdwijnen van Italië slechts weinig.
Vrij van alle drukkende hindernissen
zullen wij de strijd voortzetten. Ik zelf
ben oneindig trots de Führer van dit
volk te mogen zijn en ik ben de Here
God dankbaar voor ieder uur, dat Hij
mjj schenkt om door mijn arbeid de
grootse strijd van onze geschiedenis tot
een succesvolle strijd te kunnen doen
worden.
It deiljocht koartet
de skimer wint hurd oan,
ticht giet jouns *t oergerdyn,
wy fiele allegear skoan:
't moaiste seisoen fan ’t jier
rekket ringen üt 't siciht,
foarby ’t ütgeansplerier,
’t wunk ropt elk ta syn plicht.
Foei it simmerseizoen 6f?
minder as it generael?
Welné tradysje trou
wol likemöch normael
Dêrom de easken kin
echt net al to heech steld.
It wie üs wol nei ’t sin,
hy kaem fier oer de helt.
De leis ftm elke dei
krekt sa’t men it opnimt,
de iene is al bras mei
in wankele sinnneglimp,
de oare foetert al
op in wolk as in mannehAn;
't komt nea sa’t elk it wol,
’t jildet yn dit forbAn,
in tofreden aerd skept fleur
en de omjowing kleur.
Bols wards Nieuwsblad
It hat in aerdige fynst west fan Geart
Jonkman om it stik fan Carlo Goldini,
dat hy oersette yn it Frysk, meiiens
mar yn FryslAn to lokalisearjen. Sa
waerden Italiaenske séhavens ynienen
Hylpen en Hams.
Woansdeitojoun wie dan de earste op-
fiering fan „Heibel yn Hylpen” yn de
bikende notaristün to Jorwert. Jonkman
hat foar in treflike oersetting soarge.
It wie woansdei goed waer. Soks hat
altyd syn ütfaller. en juster like it pür
min. De lju fan de Kultuerried Baer-
deradiel sille hjoed wolris nei de loft
sjen, hwant by goed waer wurdt it
stik moamtojoun nochris opfierd.
Greate dingen barre net sasear yn it
stik. Lolle, de Hamzer fiskersfeint, set
in mannlch Hylper fammen oan ta it
iten fan koarstekoeke. Dat soe op him-
sels gjin ramp wêze, mar de feinten fan
de fammen wiene op sé en doe kaem
fan praet al gau kwea praet. It waerd
yndied kompleet heibel yn it Jorwerter
Hylpen, mei in rjochtsaek en alles hwat
der by heart.
De rollen waerden oer it algemien goed
nei foaren brocht. Dat ien en oar sa
goed slagge, kaem ek mei fan de de
cors fan Rijnhard Hesseling, Ijocht-
effekten fan C. van Wieren en grime
fan Schaaf en Smit. Der wiene noch al
hwat jongere spylders ditkear. It wie
wol to fornimmen, mar der siet wol jong
talint ünder.
Wy kinne Jorwert hjoed en moarn al-
linne mar moai waer en in protte min-
sken tawinskje.
de ideeën van Dubcek. Maar zelfs als de
tanks winnen - wat de meeste mensen
vrezen - heeft het kommunisme een bij
zonder zware nederlaag geleden in Praag
De veertien miljoen Tsjechen en Slowa
ken zijn nog nooit zo eensgezind geweest.
De Moskouse tanks zullen blijven maar
de Russen hebben voor altijd de harten
van de Tsjechoslowaken verloren. Wij
hebben grote bewondering voor de
grootsheid van deze staat gevormd door
twee volken de Tsjechen en Slowaken.
Wanneer zullen wij die een volk zijn
eindelijk weer één natie zijn?
De regering heeft deze week in de
Tweede Kamer weinig opheldering kun
nen geven over de gebeurtenissen in
Tsjecho Slowakije. De Nederlandse ver
tegenwoordiger daar, de heer Jongejans,
is onbereikbaar. Telefonisch of telegra
fisch kontakt is onmogelijk. Het laatste
kontakt met hem vond plaats via een
t.v.-intervlew, waarin de heer Jongejans
verklaarde: ik voel me best thuis in zo’n
geisoleerde positie. Hij zei dit niet ten
onrechte. Twee jaren geleden namelijk
werd de heer Jongejans, destijds zaakge
lastigde in Peking, gegijzeld door de
Chinese kommunisten. Maandenlang
werd hij vastgehouden in zijn huis. Hij
kreeg geen uitreisvisum. De laatste be
richten van hem uit Praag waren rustig.
Hij vertelde geen moeilijkheden te hebben
en de verraste Nederlandse toeristen in
Praag te helpen aan vervoer naar huis.
Nederland reageerde snel op de Tsjechi
sche bezetting. Het Nederlandse kabinet
kwam in spoedzitting bijeen. Voor de
buitenwereld was dit meer een uiting
van machteloosheid dan van politiek be
leid. Inderdaad staat de Nederlandse re-
Een wat merkwaardige rol in het geheel
speelde de CPN, de Communistische Par
tij Nederland. De CPN keurt de inval van
de Russen en de enkele bondgenoten in
Tsjecho Slowakije volledig af. Maar de
CPN weigerde om mee te werken aan ’t
eerbetoon van de twee minuten stilte.
Wij willen niet meewerken aan een de
monstratie van rechtse partijen, maar wij
blijven de inval afkeuren, aldus een par-
tijwoordvoerder. Daarmee - misschien
ongewild - symboliserend, dat de CPN
zich in een geisoleerde positie heeft ge
manoeuvreerd. Wie niet voor mij is is
tegen mij, is een door de communisten
graag gehanteerde gezegde. De CPN
weigert echter daaruit de konklusies te
trekken.
en Wymbritseradeel.
Humphrey kandidaat van
de democraten
Vice-president Humphrey is benoemd tot
democratisch presidentskandidaat. Naar
mate het moment nadert waarop de con
ventie haar stem uitbracht groeide zijn
aanhang.
Senator Edward Kennedy heeft nogmaals
laten weten dat hij onder geen enkel be
ding een kandidatuur zal aanvaarden.
Daarmee was de stroming die Humphrey
niet in staat achtte het tegen Nixon op
te nemen en Kennedy naar voren schoof
de wind uit de zeilen genomen.
De gouverneurs van zes staten hebben
hun delegatieleden vrijgelaten in hun
keus.
Humphrey had voor zijn benoeming 1312
stemmen nodig. Ook rivaal McCarthy
heeft spoedig toegegeven dat hij versla
gen is. In een interview met een plaat-
selijke krant zei hij, dat Humphrey’s no
minatie vast stond. Gouverneur Maddox
van Georgia die zeer laat in de strijd
kwam, heeft zich teruggetrokken. In een
verklaring zei de gouverneur, die als een
racist bekend staat, dat hij zich niet thuis
voelt in een partij waar socialisten de
boventoon voeren.
De gouverneur had slechts weinig aan
hang, ook onder de afgevaardigden van
zuidelijke staten.
De derde vergadering van de democra
tische conventie ving woensdagavond
aan. Nadat de gedelegeerden over de re-
geringspolitiek In Vietnam hadden ge
stemd kwam het voornaamste program
mapunt: de keuze van een kandidaat
voor het presidentschap. Het werd hoe
langer hoe duidelijker dat de meerderheid
de politiek van president Johnson t.a.v.
Vietnam zou steunen.
De meeste democraten zijn er in hun
hart van overtuigd dat de democratische
partij in november het veld zal moeten
ruimen tegen republikeinen.
üs hjoed to sizzen 1 <4flL-
BRATISLAVA. Drie jonge inwoners van de Tsjechische stad Bratislava bezig
met het verwijderen van een straatnaambordje, om op deze wjjze de bezetters
bijv, het uitvoeren van arrestaties te bemoeilijken.
H
si
