Gate Skroar
Bezoek Hidde Nijland
stichting steeds hoger
26e Fryske boekewike
bigjint 11 oktober
mei m
Fryske ütjowers kamen
great tal nije ütjeften
t
Schaakclub Westergo
Fan de Martinytoer
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
107e JAARGANG No. 79
DINSDAG 8 OKTOBER 1968
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum en Wymbritseradeel.
Hwat hat
Nieuwe aanwinsten
us hjoed to sizzen
De han, dy’t Os treft, is üs eigen
museum Hindeloopen
Weer nieuwe aanwinsten
(Foto Mol)
Utjeftefüns
Hidde Nylandstichting te Hindelopen
Nije ütjeften
de”
1
Advertentleprtjs: 16 et per mm
Ingez. mededelingen dubbel tarief
Contractprijs op aanvraag
Mei de 26e Fryske Boekewike yn sicht kin sein wurde, dat it Fryske boek der op
’t heden gans better foar stiet as bygeiyks in jier of tsien forlyn. Der forskynt hiel
hwat nijs by alle Fryske ütjowers en dat net allinne, mar der wurdt ek aloan mear
forkoeht. Sa is der yn ’e earste acht moannen fan dit jier tusken de 20 en 30 persint
mear oan Fryske boeken forkoeht as forline jier yn deselde moannen, De fikse pro
paganda fan de léste, jierren docht gans fortuten en ek dit jier sil de Stichting
„ft Fryske Boek” wer goed üt ’e hoeke konune: yn in oplage fan 165.000 eksim-
piaren sil dizze en de kommende wike it „Frysk Boeket 1968” op it Fryske fêstelan
forspraet wurde mei dêryn in lawine oan nije Fryske lektuer en litteratuer. Noch
foar de iepening fan de Boekewike op takomme freed sil de 20ste Fryske paperback
forskine en as dit jier om is, sille der al 24 fan dizze „kikkerts” to kryen weze,
gans mear as men by de start yn 1966 op it each hie.
Een „nuvere kostganger” had zaterdagmorgen Bram Oosterbaan in zijn
café, nl. Greetje, het Friese merrieveulen, de le prijs van de Bolletongersdei-
verloting, die voor de „tap” wordt overhandigd door burgemeester Mulder
aan de prijswinnaar B. de Witte te Piaam.
Abonnementsprijs f 3,50 p. kwartaal
(btj vooruitbetaling)
Giro 887926
Verschijnt
DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitg. A. J. OSINGA n.v„ Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
TeL 2044 - Na 18.30 uur 2660 of 2335
(05157)
net oplost is. Op dit terrein sil yn Frys-
lan jit hiel hwat barre moatte, sa as yn
in resint rapport wol düdlik wurden is.
Wy hoopje, dat de Warkumer bistjür-
ders dan ek op dit gebiet in like brede
en moedjaende visy toane sille as by de
sanearing fan de produksje bliken dien
hat.
It jierforslach, dat der dizkear bysün-
der fleurich en eptich ütsjocht, is ek om
in oare reden it lézen en bistudearjen
tige wurdich. It jowt üs in goed ynsjoch
yn de produktiviteit fan de kij, sawol
nei boppen as nei Onderen. Hjir yn Frys-
lan sit it gemiddelde fan de kij, allegear
trochinoar, yn roune sifers op 14 kilo
molke deis, mei 4 persint fet. Dat is yn
in jier 300 dagen 4200 kilo molke
mei 168 kilo molkfet. Jo kinne dy pro
duksje ek per dei sizze en dan konune
jo op 0.56 kilo molkfet.
By de leden fan Warkum wie dat 0.59
kilo omt hja efkes mear fet en ge
wicht hiene (14,5 kilo mei 4.05 fet).
Opmerklik is, dat as men de bidriuwen
nei har greatte splitst yn groepen fan
110, 1020 en sa fierder, dan blike de
gemiddelden tige ticht bymekoar to liz-
zen, de greateren hawwe in tikje heger
opbringst per kou, mar it makket neat
üt.
Hiel oars wurdt de kaert as men de die
ren apart bisjocht. Der binne dan grea-
te ütrinners, sa by de rierren fan 0.73
kilo fet deis, of by de twinterrierren fan
in kilo fet deis. By de aldere kij is der
Bolswards Nieuwsblad
Het totaal aantal betalende bezoekers bedroeg verleden jaar 20.619, waarmee het
rekord-aantal van het voorafgaande jaar van 20.506 dus nog iets verbeterd werd.
In feite is dit resultaat nog meer verheugend dan het lijkt, daar het in dit jaar op
een geheel andere wijze werd beliaald dan in het voorafgaande. Tengevolge van
het mooie zomerweer was de drukte in juli en augustus iets minder overstelpend,
wat ook tot uiting komt in het aandeel van de beneden-vjjftienjarlgen in het totale
bezoek. Dat bedroeg dit jaar nl. 3.288 of 16 pet. tegen 3.737 of 18.2 pet. in het
voorafgaande jaar.
De iepening fan de 26ste Fryske Boeke
wike sil freed wêze yn „De Lawei” to
Drachten. In dei earder, op de middei
fan tongersdei 10 oktober dus, fynt yn
Boalsert de ütrikking fan de Joast Hal-
bertsmapriis pleats oan de hear S. J.
van der Molen fa nit Hearrenfean. Yn
dizze Boekewike sil der op forskate plak
ken ekstra aksje fierd wurde foar it
Fryske boek, ü.o. to Drachten, Ljouwert
en Snits. Foarsitter K. Sikkema fan de
Stichting „It Fryske Boek” sei woens-
dei op in parsekonferinsje yn Ljouwert,
dat de tiid, dat de skriuwers har wurk
net ütjown krije koene, nou wol foarby
is. Op ’t heden is it hast sa, dat de skriu
wers de ütjowers net mear byhalde kin
ne. Dat jildt lykwols spitegernoch noch
net foar de berneboeken en mei dêrom
sil der dizze hjerst noch in konferinsje
oer it Fryske berneboek en hwat dêr-
mei gearhinget hélden wurde, mooglik op
Stania State to Oentsjerk.
’e bank” fan Rein Elzinga, „De man
mei it famke” fan Ypk fan der Fear,
„Master E” fan Geart Jonkman, „Faes
efter glês” fan Anne Jousma. „De grea-
te sünde” fan Th. Kuiper, „Yn it span”
in jubileumboek mei bydragen üt 35 nü-
mers Fleanende Krie, „Each om each”
fan Paulus Akkerman, „De gouden swi
pe” fan Abe Brouwer, „Nynke fan Hich-
tum en Afke fan Wergea” fan J. J. Rai
ma, en „Op ’e bonnefoai de wréld yn”
fan J. C. van Dam.
Dichtbondels forskine fan Gerben Brou
wer, Harm Harsta, Rudyard Kipling en
Tsjits Peanstra.
Utjowerij Miedema komt mei de nije
ütjeften: „It lyk wurdt oantaest” fan
Tjitte Piebenga, „Heil om seil” fan Hyl-
ke Speerstra, „De hite simmer” fan Tri-
nus Riemersma „Boarterbükje 1908 en
sextich” fan R. R. van der Leest.
„De Tille” (fa. Sipke Dykstra to Ljou
wert) is fierders bigoun mei it op nij üt-
jaen fan tüforkochte wurken op it mêd
fan de Fryske skiednis, literatuer ensfh.
De ütjeften wurde ünderbrocht yn de ri-
ge „Varia Frisica” en as earste is for-
skynd „Tussen Flie en Borne” fan dr.
G. A. Wumkes, wylst forskate oare üt
jeften yn tarieding binne.
Hwat wy hjirfoar neamden is wol it
measte, mar noch net alles, hwat der
sünt de léste boekewike nij (of op ’e
nij) forskynd is en dat wiist der wol op,
dat der op ’t heden gans kar is oan Frys
ke Boeken hwant de rispinge fan foar-
geande jierren is der foar in part
ek noch. De gong sit der wer goed yn
en it liket better as ea en hwa’t noch
gjin Frysk lést, hoecht de skuld nou net
mear to skouwen op it bytsje, dat der to
krijen is, hwant dy tiid is foarby.
It fabryk, dat nou hast sawntich jier
dizze namme mei eare droegen hat, de
Warkumer suvelkombinaesje, soe hast
yn de forlieding komme har namme to
foroarjen yn de titel fan ien fan Antoon
Coolen’s moaiste boeken: „De schone
voleinding”. Hwant, nei’t hja mei rjucht
it feit bitochten fan it birikken fan de
100.000.000 kilo molke, as earste yn
Fryslan, is nou okkerdeis bikend mak
ke, dat de beide Concordia-fabriken to
Koudum en Himmeiom ek by Warkum
Hindeloopen van het eerste exemplaar
van een boekwerk, dat onder de titel
„De Hindelooper woonkultuur” onder
auspiciën van genoemde instelling ver
schenen was. Met behulp van tafeltjes
en stoelen uit het gemeentehuis was de
entreezaal daartoe in een geschikte ver
gaderruimte herschapen. Er werd ge
sproken door de voorzitter en een we
tenschappelijk medewerker van de Aka-
demy, alsmede door de auteur van het
boek, de heer S. J. van der Molen. Aan
gezien er van de inhoud van het boek
verder nog niets bekend was, kon er geen
discussie over gevoerd worden, doch in
het najaar bereikte de conservator van
de zijde van de Akademy het verzoek
een bespreking ervan te leveren ten be
hoeve van haar tijdschrift „It Beaken”
waarvan een overdruk is verschenen.
Naast veel waardering heeft de heer Le
Fèbre ook diepgaande kritiek geleverd
op de studie, die mede aanleiding was
de heer Van der Molen de Dr. Joost Hal-
bertsmaprijs toe te kennen.
komd binne, hwertroch de omset wer
mei 22 miljoen kilo forhege wurdt, Yn
it nümer fan 28 septimber 1965 skreau
ik yn dit hoekje ü.m.: It opnimmen fan
Wytmarsum yn dizze kombinaesje kin
foar dit fabryk gjin einstadium bitsjut-
te. Koudum en Himmeiom, dy’t mei-
inoar sa’n 20 miljoen kilo forwurkje,
lizze as in eilantsje yn dizze sé. Har
plak is by de Warkumer combinaesje!”
Lit it dan in bytsje let wêze, de bistjü-
ren en leden fan dizze beide fabriken
hawwe dan nou de goede stap set en wy
binne der wiis mei. Hwant dêrmei is de
hiele Südwesthoeke fan Fryslan, yn sa-
fier hja oan it koöperative suvel-
bryk har kar jowe, yn ien sterke bi-
stjürsfoarm forienige. Alhiel op frijwil-
lige basis hawwe de boeren yn dizze hoe
ke it biwiis jown, dat hja de nije tiid
forsteane, sawol technysk en ekonomysk
as organisatorysk. Dêrmei jowe hja it
foarbyld oan oare hoeken fan Fryslan
en dêrbüten, dêr’t men mar net los kom
me kin fan it bisteande patroan. De
kommende tiid, dy’t foar de boeren net
maklik wurde sil, sil sjen litte, hoe for-
stannich dit bislüt west hat. De folie oan-
dacht kin nou jown wurde oan in fa-
brikaezje-systeem, hweryn in maksima-
le binuttlng fan de technyske mooglik-
heden en in fiergeande rationalisaesje
op it program steane Foar de stêd War
kum is dit in hertlike lokwinsk wurdich.
Wy biseffe dêrby tige skoan, dat it oare
probleem, de koöperative öfset, hjirmei
Het aandeel van de bezoekers in gezel-
schapsverband, die vooral in het voor
jaar plegen te komen, steeg daarente
gen tot 5.341 (waarvan 639 kinderen) te
gen 4.545 (waarvan 661 kinderen) in het
voorafgaande 'jaar.
Een en ander betekende uiteraard ook ’n
betere spreiding van het bezoek over het
jaar.
Het aantal gratis bezoekers werd we
derom wegens te geringe om vang (plm.
200) niet opgenomen. Hieronder kan al
lereerst vermeld worden een groep
kunsthistorische studenten uit Leiden
met docenten op excursie. Vervolgens
de deelnemers aan de jaarlijkse algemene
ne vergadering van district Noord van
de Federatie van Folkloristische groepen
in Nederland, die ditmaal te Hindeloo
pen gehouden werd, en tenslotte een
groep genodigden bij een officiële plech
tigheid die op 'verzoek van de Fryske
Akademy in het museum plaats vond.
Dit laatste betrof in het voorjaar de
overhandiging aan de burgemeester van
Fan de nije ütjeften, dy’t al ré of mei
koarten ré binne, neame wy fan ütjowe-
rij Laverman, Drachten: „Dat sadwaen-
fan Paulus Akkerman, „It forsin”
fan Jan Bijlsma, „Marginale minsken”
fan Homme Eernstma, „In man en in
minske” fan Durk van der Ploeg, „Wês
foarsichtich, Watse” fan Jo Smit,
„Rjochtdei fan Rink van der Velde, „De
Feestgongers” fan Anne Wadman,
„Avontuer op it Waed” fan K. v. d.
Geest, „Moarke” fan A. Meesterde
Vries, „It léste skoallejier” fan G. Meter.
Fierders fjouwer boekjes mei poëzij fan
Meindert Bijlsma, Anne Hellinga, Tiny
Mulder en D. A. Tamminga. Tige wich-
tich is fierders „Geschiedenis van Fries
land” in mantich boekwurk yn it Ne-
derlansk oer de Fryske skiednis, dat as
ütjefte fan de Fryske Akademy by La
verman forskynt. Osinga to Boalsert
komt noch foar de boekewike ek mei
in skiednisboek, mar dan yn it Frysk
en mear yn populaire trans: „Fan Frys-
Ifins forline” fan H. Twerda, dêr’t al in
dikke 900 eksimplaren by yntekening
fan forkoeht binne. Mei de „foarforkeap”
fan it earder neamde boek fan de Aka
demy giet it nammers ek goed. Nije üt
jeften fan Osinga binne fierders: „It
roer üt hannen” fan Paulus Akkerman.
„Dat hwat bynt” fan Ryk de Boer, „Op
Wist u, dat het schaken in Rusland in
het leerprogramma van de scholen is op
genomen? Of het een verplicht leervak
is, is uw verslaggever niet bekend, maar
één ding kan men uit dit feit wel af
leiden: dat de Russen het schaken blijk
baar kwaliteiten toeschrijven, die ze
schijnbaar missen in alle andere vak
ken. Maar, mogelijk is de tijd niet ver,
dat ook hier het mooie spel op de scho
len wordt onderwezen. Ingewijden we
ten, dat er genoeg onderwijsmensen zijn
die schaken.
Wat deze inleiding met „Westergoo” te
maken heeft? Alles, omdat de jeugd,
tenminste in Bolsward, anders dan in
het verleden weinig belangstelling
schijnt te hebben voor het schaken. En
dat zou zijn oorzaak wel eens kunnen
vinden in het feit, dat ze te weinig met
het spel in aanraking zijn geweest. Of
zijn er wel jeugdige schakers, maar
moeten ze hun schroom nog overwin
nen; kom dan bij ons schaken op dins
dagavond in het Convent en laat zien
wat je kunt. Vecht je in een harde
strijd naar boven!
De uitslagen:
In groep II streden Feenstra (wit) en
Fiselier een harde strijd. Open lijnen
werden van weerskanten bezet en het
leek er een moment op of de strijd
spoedig zou zijn beslist. Toch, aan het
eind van de avond moest het gevecht
met ongeveer gelijke kansen voor bei
den worden afgebroken. De Hoop en De
Jong jr. maakten elkaar 2 maal het le
ven zuur. In de eerste partij werd De
Hoop (wit) vrij snel onder de voet ge
lopen. De revanchepartij werd onmid
dellijk opgezet, maar nu gaf De Hoop
zijn tegenstander weinig kans zijn pres
tatie te herhalen (11). Van Djjk (wit)
en Hofstra gaven elkaar in het begin
ook weinig toe, maar naarmate de tijd
vorderde werden de witte stukken voor
koningsaanval opgesteld. Het einde
kwam, toen zwart in een witte val liep
(10) In groep IA zette Jaquet zijn
zegetocht voort door tegen een zich
frans verdedigende Hiemstra na degelijk
openings- en middenspel op een goed ge
kozen moment naar een gewonnen eind
spel af te wikkelen (10). Bergsma
(wit) had tegen Luinenburg in een vrij
vroeg stadium van de partij al een vrij
pion, die echter geruime tijd daarna
van het bord was verdwenen. Hun par
tij moest na de tijdcontrole in een vrij-
gelijke stand worden afgebrokn.
In groep IA schakelde De Jong (wit)
de aanvankelijk te driest, maar later te
voorzichtig opererende v. d. Valk op des
kundige manier uit (10).
Dijkstra (zwart) wist goed gebruik te
maken van Vissers aarzelend optreden
in de opening. Na een afruil leek het er
even op of de partijen ongeveer gelijk
stonden. Maar Zwart toonde met enige
sterke zetten aan, dat dit maar schijn
was drong wit geheel terug in een
miserabele stelling. Tenslotte over
schreed wit in een verloren stelling nog
de tijd.
uit de plaatselijke geschiedenis een vei
lig onderkomen te verschaffen, terwijl
eerlang bij groeiende plaatsruimte over
wogen kan worden deze vaandels met
hun typische, deels volkskundige char
me, in aansluiting op het vaandel van
F’ndelooper burgerwacht uit de
Franse tijd, dat reeds lang deel uit
maakt van de expositie, ook ten toon te
stellen. Zo werd overgenomen van de
heer Th. Zweed, het vaandel met draag
stok van het fanfare-korps Vooruit, op
gericht 1893, met 22 medailles en 11
lauwertakken en -kransen, alsmede een
dirigeerstokje met zilveren knoppen, en
het vaandel van het christelijke mu
ziekkorps „Vreest God, Eert den Ko-
ning”, opgericht in 1921, met eveneens
22 medailles en 6 lauwerkransen en
-takken. Van beide gezelschappen ook
geëncadreerde foto’s en ledenlijsten en
mappen met bestuursstukken. Van de
heer P. van der Brug het vaandel van
de christelijke zangvereniging „Dooft
den Heer”, opgericht in 1932 en van de
heer J. Eekma de 8 medailles en 4 lau
werkransen etc. die door deze vereni
ging in de laatste twee jaren van haar
bestaan, 19351937, behaald werden.
Van de aankopen in het vorig jaar ge
daan door de Hidde Nijlandstichting te
Hindeloopen konden drie nog in de nieu
we opstelling opgenomen worden n.l. de
18de-eeuwse glazenkast in de beneden
kamer en in de klederdrachtenkamer de
gebeeldhouwde stoof anno 1664 in de
grote vitrine en het zilveren miniatuur
stoeltjesklokje in de hangvitrine. Ande
re belangrijke aankopen, alle uit de an
tiekhandel, betroffen: een eiken kistje
van het formaat van een skreen, waar
van voorzijde en zijkanten met kerfsne-
de versierd; een bijzonder fraai met
kerfsnee versierd eiken doosje op poot
jes, anno 1790; een koperen komfoor
met dito binnenbak, een koperen ketel
met gedreven versiering en met tuit in
de vorm van een drakenkop; een Chi
nees geëmailleerd koperen theekomfoor-
tje met oliepit je; een kleinformaat geel
koperen zwavelstokkenbakje met gedre
ven voorstellingen. Voorts enige klein:
voorwerpen, waaronder miniaturen, van
minder belang, die eventueel bij interi-
eur-aankleding kunnen dienst doen.
Van een particulier werd aangekocht
het herdenkingsboek der „Friesch-
Doopsgezinde Gemeente West-Zaandam
16871937” door S. Lootsma, terwijl
hiervoor ten geschenke werden ontvan
gen van het Fries Scheepvaartmuseum
een fotocopie van de Herinneringen, die
de Hindelooper beurtschipper-in-ruste
Wiggert Amsterdam op haar verzoek
opschreef, alsmede van de schrijver dr.
F. S. Sixma van Heemstra een bundel
opstellen „Nei in oare wrald”.
Voorts werd in bestuursvergadering be
sloten als schenking van de beheerders
te aanvaarden de nalatenschappen van
enige inmiddels opgeheven plaatselijke
muziekgezelschappen, bestaande uit
vaandels en eretekenen. Als beweegre
den stond hierbij voorop deze relieken
Nij, mar tige wolkom is de oprjochting
fan de „Stichting Frysk Utjeftefüns”,
in initiatyf fan ü.o. de lepenbiere Bi
bliotheken, dy’t nou jierliks op in sub-
sydzje fan sa’n f 90.000 fan CRM rek
kenje kinne foar de Fryske lektuer. It
fjirdepart dêrfan sil stoart wurde yn it
niisneamde ütjeftefüns, om dêrmei bi-
paelde net-rendabele mar wol tige winsk-
like ütjeften mooglik to meitsjen. Dêr
by wurdt ü.o. tocht oan it werprintsjen
fan boeken, dêr’t yn ’e bibleteken tige
fraech nei is, mar dy’t al lang ütforkocht
binne, sünder dat der kans is op in nije
druk, omt dat foar de ütjowers to ris
kant is. Ek tinkt men oan it mooglik
meitsjen fan de ütjefte fan modern
wurk, dat minder flot giet as romans,
byg. poëzij, koarte forhalen, ensfh. Twa
fan de Fryske bibletheken dogge (noch)
net mei, sadat it füns rekkenje kin op
sa’n 19.000 goune jiers, wylst men fier
ders fansels ek graech bydragen fan par-
tikulieren en it bidruwslibben oannim-
me sil.
As earste risseltaet fan dit füns sil der
in nije druk komme fan „It Heechhóf”
fan Reinder Brolsma, wylst oan Barend
van der Veen opdracht jown is syn „Oer-
kommeling” to herskriuwen, mar dan
gans koarter as yn syn aide roman. Dit
is in earste bigjin, mar yn de takomst
sille wy grif mear hearre fan dit füns,
dêr’t dr. Ype Poortinga foarsitter fan is,
wylst ü.o. de hear H. F. de Boer to
Bütenpost bistjürslid is.
seis ien, dy’t 1.31 kilo fet deis helle hat.
Dizze pronkjes sizze lykwols net sa fol
ie. It is prachtich, dat hja der binne, mar
it bliuwe aparte gefallen. Folie mear
en folie wichtiger is de gemiddelde bi-
driuwsopbringst, dêr’t alle kij, jong en
aid ünder falie. It maklikste is dan it
brüken fan de fetopbringst per dei, hwer
yn sawol de kilo’s as it fetgehalte har
rol yn spylje.
Sa’t wy seagen, wie dat foar alle le
den gemiddeld 0.59 kg. By de lytse boe
ren, mei minder as 10 kij, fariearde dat
fan 0.490.67 per bidriuw. By de twad-
de groep fan 0.420.75, by de tredde
groep fan 0.430.77, by de fjirde groep
fan 0.460.74 en by de léste groep fan
boeren mei mear as 40 kij wie it ek fan
0.46—0.74.
Dizze fariaesje lit üs sjen, dat boeren yn
deselde hoeke, mei itselde tal melke-kij,
in opbringstforskil hawwe fan mear as
50 persint. Dat bitsjut ek, dat de iene
1300 goune per kou oan molkjild bart en
en de oare mear as 2200. Dat is by de
beide buorkerijen, elk fan 29 kij, in yn-
komstenforskil fan mear as 26.000 gou
ne yh it jier. Dizze forskillen binne
fierst to great, hja litte sjen, dat der
by deselde prizen en op deselde groun
lju hurd foarütgeane, wylst oaren stien-
earm bliuwe. It biwiist in kear to mear
de wierheit fan it sprekwurd: It binne
allegearre gjin koks dy’t lange messen
drage. Ek in blaubaeitsje is gjin garans-
je foar goed fakmanskip. Tj. de J.
