priis ütrikt
It is nou de Fryske boekewike
De dr. Joast Halbertsma
li
Klaas van Tuinen
te Schraard
overleden
'I
Ir
i 3
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIH
Fan de
1
J 07e JAARGANG no. 81
DINSDAG 15 OKTOBER 1968
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum en Wymbritseradeel.
Martinytoer
Tel 2044 - Na 18.30 uur 2660 of 2335
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
„Het is een droom'’
JU
refrein
lepening boekewieke
refrein:
refrein
(Foto Lammert K. Mol)
soe.
Weardearring
spriek
REDE KOM. DER KONINGIN
Piet
Advertentieprijs: 16 ct per mm
Ingez. mededelingen dubbel tarief
Contractprijs op aanvraag
Tongersdeitomiddei Is de Dr. Joast Halbertsmapriis ütrikt oan de hear S. J.
v. d. Molen fan It Hearrenfean. De prils waerd takend foar syn sneuperswurk yn
it algeinien, mar ek yn it bysünder oer syn boek oer de Hylper klaeijing. It wie
dan ek in aerdige fynst in mannich Hylper leden fan de eigen sjong en dounsgroep
optrede to litten. Lyk as wy al earder skreaun ha krige dizze ütrikking in
bysünder aksint troch de aksje fan de Boalserter jongerein foar it swim bad,
hwerfan hjirre in foto, mei it liet dat songen is.
Abonnementsprijs f 3,50 p. kwartaal
(by vooruitbetaling)
Giro 887926
delen ze de onderdanen mee.
Deze helden die nooit versagen
voelen het heelal als hun „home”
ze zouden er reeds van gewagen
Het is een droomhet is een
droom
Hij werd lafhartig neergeschoten
Dominee Marten Luther King.
Toen hij de oosterkim zag roden
in hoop op volksverbroedering.
Technisch vernuft haalt de buit 1
bin
nen
In de ouderdom van 75 jaar Is woens
dag te Schraard overleden de heer KI.
van Tuinen, oud-dorpssmid te Schraard
De heer v. Tuinen was in zijn dorp en
wijde omgeving een bekende persoon
lijkheid. De rouwdienst was op zater
dag 12 oktober in de geref. kerk te
Schraard.
Verschijnt
DINSDAGS en VRIJDAGS
Ultg. A. J. OSINGA n.v„ Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
(05157)
H.
de
I
Bolswards Nieuwsblad
LONDEN. De duurste Britse auto, die volgende week op de Internationale
Autotentoonstelling in Earls Court in Londen te zien zal zijn. Wie zal niet
even het glanzende koetswerk willen strelen in het bewustzijn, dat dit status
symbool meer dan een toh waard is De exacte prijs is 12.843 Engelse ponden
ofwel ruim 110.000 gulden.
Op de foto: links de kommissaris der koningin en rechts de heer S. J. v. d. Molen
(Foto: Lammert K. Mol)
De dag. waarop de Gysbert Japicxpriis
of de Dr. Joost Halbertsmapriis wordt
uitgereikt, wordt wel eens de culturele
hoogtijdag van Friesland genoemd. Im
mers dan wordt diegene bekroond, die
in de laatste vier jaren het beste werk
heeft gepubliceerd op een bepaald ge
bied, óf die op grond van zijn gehele
oeuvre op dat gebied de meeste ver-
Wij zien het er eerlang van komen
’t bestrijken van nog wijder baan
Door wie zal ’t het eerst ondernomen
een klein retourtje naai' de maan?
Grootmachten zien prestige-plichten
vermengd met meer of minder
schroom.
Eens zullen maanvliegers berichten:
Het is een droom het is een droom!
As foarsitter en wurdfierder fan de ad-
vyskommisje motivearre hjirnei ds. J.
J. Kalma (dy’t seis de priis ek alris
krige) hwerom ’t de kommisje de hear
Van der Molen foardroegen hie. Hy
seach dizze priis net as oanmoediging,
ek net as pleister op de wounen, dy’t
it libben sloech, noch as rehabilitaes-
je, mar suver üt weardearring. Ek wiis-
de hy der op dat it net naklik is de
skieding krekt oan to jaen tusken de
priis foar sneupers en dy foar witten-
skiplik foarme ündersikers. Weardear-
ring hie ek de har M. Wiegersma, dy’t
spriek üt namme fan de Fryske Aka-
demy, de Fryske kultuerried en de Frys
ke kunstners. Spitigernóch wie syn re
de suver yn de seal net to forstean.
Dat wie ek sa mei it tankwurd fan de
hear Van der Molen. Bütendoar wie der
Evenals Piet Hein vechten wij voor
een doel
want wij willen zwemmen leren
Wij worden vergeten naar ons gevoel,
laat de Zilvervloot hier meren.
Er leefde een edel voortrekker
Rassengelijkheid ’t ideaal.
De vurige geestdriftverwekker
Zijn zwarten volgden hem massaal
Men ging naar Washington marcheren
Een onafzienbre mensenstroom.
’t Is niet vergeefs de tijd zal ’t
leren
Ik heb een droomik heb een
droom
voor astronauten verdiend loon
Gaan politici zich bezinnen
De zachte krachten zullen winnen
De schoonste droom, de schoonste
droom!
doe al tofolle rebülje. Efteröf hie it
faeks better west, de gearsit op it sted-
hüs efkes to ünderbrekken en nei it
en oanharkjen fan de demonstraes-
je wer fuort to setten.
it forhael.
De iennichste oplossing, dy’t praktysk
ütfierber is, liket my to lizzen yn de
oanpassing fan de produksje oan de
öfsetmooglikheden. Net mei reglemen
taire en ambtlike biperkingen, mar troch
yn de EEG de priisforhéldingen sa to
meitsjen, dat it foar de boer mear oan-
treklik wurdt fleis to produsearjen dan
molke. Dêrfoar is it net nedich, dat
eltse boer oan it mesten slacht, seis
net dat in great tal Nederlanske boe
ren dit docht. Mar yn it EEG-gebiet
moatte folie mear boeren, dy’t dér am-
bysje en bidriuw foar hawwe, mear mest-
fé en minder molkfé hélde. Foar mear
en better fleis is jit altyd in tanim-
mende fraech. Dat is it earste motyf.
It twadde is dit, (lat de tanimmende wol-
feart gjin hegere konsumpsje meibringt
fan suvel, mar wol fan fleis en fleis-
produkten. Der sit dus mear takomst
yn. De fariaesje yn produkten, dy’t fan
fleis makke wurde kinne, is ek folie
greater en de konservearing, ek hüshald-
lik, makliker.
Der wurde nou fan de fiif koukeallen
trije brükt foar de oanfok fan it molk
fé, alderen en mindere produktive wur
de opromme. Mar as fan dy trije, ien
mesten wurdt, dan kriget men earste
klas fleis en in produksje masine min
der. Dit soe kinne trochdat eltse boer
dy kant hwat ütgiet, mar ik sjoch de
kommende üntwikkeling sa, dat er tus
ken de melkende boeren ien of twa sit-
te, dy’t koukealtsjes keapje en dan op
har bidriuw fierder meste. In diel fan
de boeren of in bipaelde streek soe him
Zwembad, zwembad, wij willen een
zwembad.
Wij hebben maar één wens,
ja enkel maar één wens,
een zwembad hier in onze stad.
Héél vlug een zwembad, een zwem
bad in onze stad.
Ons Bolsward heeft toekomst, er is
hier veel jeugd.
Toch kan bijna niemand zwemmen
met 3000 kinderen ’t is toch te gek,
We zijn echt niet meer te remmen.
KNYP DE EAGEN NET TIGHT!
It rint mei de seis lannen fan de EEG
op agrarysk gebiet hiel oars as de op-
set wie. Yn pleats fan de produksje oer
to litten oan dy gebieten, dêr’t troch
natuer, lizzing, ünderfining en organi-
saesje it goedkeapst produseard wurde
koe, sa’t de bidoeling wie, skrept elts
fan de seis om it hurdst om syn agra
rysk produksje-apparaet op maksimale
greatte to bringen. Wy wiene foar de
EEG it iennichste lan mei in bilang-
rike suvelütfier, wylst de oaren ympor-
tearden, mar nou binne hja alle seis
eigenaren zijn geweest van diverse rog- oan 'e merk mei har oerskotten op de
>’■-
De Fryske Boekewike 1968 is wer yn-
set mei it Boekebal, dit jier foar de
twadde kear yn de Lawei to Drachten.
As sprekkers wiene ütnoege Deputear-
re P. van der Mark en de hear K. Sik-
kema. Foar dat de beide sprekkers oan
it wurd kamen wie it Heerenveens Vo
caal Ensemble al op it poadium west
om de oanwêzigen in oantal Fryske lie
ten hearre to litten. De lieten wiene in
biwukring fan dirigent Cor Nijdam.
Fierder kamen noch foar it fuotljocht
ü.o. Akke Radsma en it Amsterdamske
kabaretselskip Cantaten Dit selskip
brocht in pear Fryske nümers mei fol
ie sukses nei foaren. Doe kaem de Wei-
dumer Boerekapel nei foaren om de
oanwêzigen oer de hiele Lawei to for-
sprieden. Men koe noch fan alles bilibje.
Der waerd in film fortoand, dy’t yn triti-
ger jierren opnommen is troch J. D.
de Jong. Hiel bisünder en knap wie ek
it poppethéater fan Feike Boschma.
Fierder is der oant ier yn ’e moarn
dounse troch jong en aid.
voor in aanmerking dan weer eens de
schrijver van Fries prozawerk, óf de
auteur met wetenschappelijke oplei
ding, die werk op het gebied van de ge
schiedenis of de heemkunde van Fries
land het licht heeft doen zien, en dan
weer eens de Friese poeet óf de zoge
naamde sneuper, die zonder wetenschap
pelijke opleiding, althans op het be
treffende terrein, het beste geschrift
heeft gepubliceerd, betrekking hebbende
op de geschiedenis of de heemkunde van
Friesland.
Vandaag is deze laatste categorie aan
de beurt en wij zijn dus voor de bekro
ning van de beste sneuper, of als U
wilt de beste niet-wetenschappelijk op
geleide onderzoeker, van de laatste vier
jaren samengekomen in het fraaie stad
huis van Bolsward.
Het gemeentebestuur van Bolsward be
tuig ik ook nu namens het provinciaal
bestuur dank voor het beschikbaar stel
len van de raadzaal voor dit doel.
Dank ook aan de op voorstel van het
bestuur der Fryske Akademy door Ge
deputeerde Staten ingestelde commissie
van advies, bestaande uit de heren ds.
J. J. Kalma, dr. H. Oldenhof en dr. Y.
N. Ypma, voor de vele arbeid, die de
ze commissie heeft willen verrichten.
De commissie heeft het werk van veel
schrijvers en over velerlei onderwer
pen in haar beoordeling betrokken; zij
kwam daarbij tot de unanieme conclu
sie, dat als de beste Friese sneuper van
de laatste tijd, op grond van zijn werk
gedurende de laatste jaren en, mede
door de omvang en de verscheidenheid
van het werk, ver naar voren kwam
de heer Sijtse Jans van der Molen, wo
nende te Heerenveen.
Het spreekt vanzelf, dat niet de kwan
titeit, maar in de eerste plaats de kwa
liteit van het werk de doorslag moet
geven. De commissie stelt in haar rap
port, dat het werk van de heer Van
der Molen een grote werkkracht en ori
ginaliteit toont, zomede een vermogen
om kleine feiten in groter verband te
zetten èn een vermogen om de kennis,
die hij door zijn sneupen op velerlei ge
bied heeft vergaard, zo overeenkomend
met de aard en de smaak van het volk,
kortom zo „folksaerdich” naar voren te
brengen, dat een groot publiek kan mee
leven met de onderwerpen, de feiten
en omstandigheden, die hij beschrijft.
Hem mag daarbij, naar de mening van
de commissie, vergeven worden, dat de
journalist, die hij in hart en nieren is,
een enkele maal wel eens de onderzoe
ker voorbij snelt.
Mijnheeri Van der Molen, dat de com
missie zo uw werk beoordeelt, mag u
tot grote voldoening stemmen, want de
commissie bestaat uit personen, die zelf
op zoveel terreinen hun onderzoekingen
uitstrekken, dat zij door hun kundig
heid tot en mét tot oordelen bevoegd
zijn.
Als rechtgeaarde sneuper hebt u, mijn
heer Van der Molen, ook de betekenis
van velerlei namen en benamingen na
gegaan, en daarbij uiteraard ook de af
komst van uw eigen naam betrokken.
U hebt na een uitgebreid onderzoek kun
nen vaststellen, dat uw naam is ont
leend aan het feit, dat uw voorvade
ren vanaf 1653 een honderdtal jaren de
of har der op ütlizze kinne, de oaren
halden har biwend bidriuw.
De kael om der to kommen, leit yn
de prizen, dêr’t eltse boer torjucht in
fyn ear foar hat. Is dy mesterij fan
jonge bisten rendabel troch de priis en
is it melken fan minder, dan giet it
sünder folie praetsjes dy kant wol üt.
Asjebleaft gjin papieren foar-skrlften!
It sprekt wol fansels, dat dy prlisfêst-
stelling tige nau hipt. Soe men de fleis-
prizen tofolle forheegje, dan bistiet it
gefaer, dat rounom mesterijen forri-
ze, dy’t mei oankoft foer allinnich de
bisten meste.
Dan sjit men syn doel foarby. Ek yn de
prizen foar jong fleis en dat fan óf-
melke kij sil goed forskil wêze moat
te. It ien mei oar sil net maklik wêze,
mar nei myn bitinken binne alle oare
oplossings minder en djürder. Wol sille
der yn de kommende jierren hiel hwat
papieren oplossingen propageard wurde,
mar ik leau net, dat er in oare bigean-
bere wei is. Dat haldt yn, dat de boe
ren, dy’t yn tanimmende mjitte har oan-
dacht jowe oan de mesterij, nei myn mie-
ning op de goede wei binne. Hja nim-
me dêrtroch in foarsprong op de mear-
derheit, dy’t net earder it roer omgoaije
wol, dan üt persoanlike need. En dan is
it faken to let. De oerproduksje pp su-
velgebiet, dy’t alle dagen jit greater
wurdt, bliuwt it greate gefaer foar de
tüzenen Fryske boeren. En gjin partij
of regearing kin der eat oan foroarje.
Op hokfoar wize, dat wit ik net, mar
de omskeakeling kin net ütbliuwe.
Tj. de J.
nasjonale konsumpsje. En sa sitte wy
mei de greate oerskotten, dy’t allinnich
mei hege subsydzjes de wréld yn kinne.
De bigreating fan de ófd. suvel fan de
EEG lit üs sjen, dat men rekkent op
in ütjefte fan 300.000.000 goune om de
molke op in reedlike priis to hélden en
it is wol düdlik dat dit ütrinne moat
op in debacle.
Troch de rationalisaesje, de ruilforkave-
lingen en oare bidriuwsforbetteringen
giet it tal kilo’s molke aloan omheech
en der is gjin inkelde reden to tinken,
dat dit yn oare wei gean sil. Wy sille
under eagen sjen moatte, hoe’t dizze
molkstream op in praktyske wize lyt-
ser makke wurde kin, oars brekke de
diken fan organisaesje en EEG-regelin-
gen ien kear troch. Ik jow graech ta,
dat it net maklik is. Produksjebiperking
troch oan eltse pleats in bipaeld kwan
tum ta to wizen, dêr’t de normale priis
foar jown wurdt en it meardere in stik
leger, sjoch ik neat yn.
It foarbyld fan Amearika, dat in pre-
my jowt foar boeren, dy’t har lan of in
diel derfan braek lizze litte, noch folie
minder. It djür meitsjen fan féfoer om
dêrtroch de produksje yn 'e winter lyt-
ser to krijen, soe üs hiele foredelings-
lanbou-bargemesten, hinnemesten. keal-
le en bollemesten ünmooglik meitsje.
Ek dat jowt gjin oplossing.
Oan de oare kant is it goed to bitin
ken, dat as der neat dien wurdt en
dat hat de measte kans de molkpriis
op in kear net mear to halden is en
dat dan wy allegear meimekoar, mei
namme yn Fryslan de dupe wurde fan
Amerikaanse astronauten
zijrt in de ruimte op tournee
en wat ze op hun vlucht aanschou-
den
Foar de priisütrikking bistie goede bi-
langstelling. It wie wer de jierlikse moo
ting fan gans freonen en kunden. Boar-
gemaster Mulder hytte allegearre it
wolkom yn it treflik en yn goed Frysk
steld taspraekje, hweryn hy hope dat
dit in stylfol barren wurde soe. Op dat
stuit koe hy yk noch net witte, dat
ien en oar wol hwat üt ’e hén rinne
As earste spriek de kommissaris
fan ’e keninginne yn Fryslan, mr.
P. Linthorst Homan. Hy
hjirneikommende rede üt:
Wij kunnen hier niet zwemmen al
tien jaar lang
en toch is hier zoveel water
En vragen wij dan, wanneer komt
het bad,
dan zeggen ze altijd „later”!
gemolens in Opsterland en Smallinger-
land, zodat het verklaarbaar was, dat
uw in 1811 bij de naamgeving onder
Napoleon levende voorvader de naam
„Van der Molen” als zijn geslachts
naam ging voeren.
„Nomen est omen” zegt men. Wanneer
de wind een molen doet draaien, dan is
deze moeilijk in zijn vaart te stuiten. Zo
is het met u ook. Wanneer een onder
werp u te pakken krijgt, dan gaat u met
grote werkkracht doorzetten en gaat u
de stof zo malen, dat u een eindprodukt
krijgt, dat, via de drukker, aan de con
sument een voortreffelijk voedsel biedt.
De wind waait uit alle streken en de
molen wordt daarnaar ingesteld. De on
derwerpen, die u weten bezig te hou
den liggen óp velerlei gebied, van de
Friese plattelandsvrouwenkleding in de
17e eeuw tot het „Goud in ,de golven”,
van de Hindelooper wooncultuur tot ou
de Friese kerstgebruiken, van sagen en
overleveringen tot de burenplicht >r>
Friesland in de 18e en 19e eeuw; hei
gaat van de bossen in de zuidoosthoek
tot de strijd tegen het water, van het
industrieschap Oostelijk Friesland tot
de dijken der Middelzee in Leeuwar-
deradeel. En zo kan ik doorgaan, want
het levend volksleven en de geschie
denis van Friesland zijn in veel aspec
ten door u belicht.
Als ik de uitgebreide lijst zie van de
onderwerpen, waarover u met kennis
van zaken hebt geschreven en waarin u
zich dus van te voren hebt verdiept,
dan zou ik u haast een wandelende en
cyclopaedic willen noemen.
Mijnheer Van der Molen, namens het
college van Gedeputeerde Staten van
Friesland, wens ik u van harte geluk
met de toekenning van de Dr. Joost
diensten heeft. Afwisselend komt hier- Halbertsmapriis 1968 en ook namens-
het provinciaal bestuur spreek ik de
hoop uit, dat de winden nog vele jaren
de molenstenen gedienstig zullen doen
draaien, zodat nog vele en velerlei be
langwekkende geschriften van uw hand
zullen verschijnen.
Gaarne zal ik u nu de gebruikelijke
oorkonde en de enveloppe met inhoud
overhandigen.
