Gate Skroar
Bolsward
„let op uw saeck”
I
Doarpsliet fan
Burchwert
Fan de Martinytoer
Zilveren filmpjes
Hwat hat
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
-
•7
t
4
f.
1
DINSDAG 19 NOVEMBER 1968
107e JAARGANG
No. 91
Wymbritseradeel.
De regering wil
us hjoed to sizzen
iets doen voor
Culturele Centra
BURCHWERT SIL DER BLIUWE!
fan
ynkomsten wurde dan sa:
15.9
AMSTERDAM. Wielrenner Peter Post heeft in Amsterdam het kontrakt
getekend voor de komende zesdaagse van Amsterdam. Naast Peter organisa
tor Kurt Vyth.
Abonnementsprijs f 3,50 p kwartaal
(b(j vooruitbetaling)
Giro 887926
Advertentieprijs: 16 et per mm
Ingez. mededelingen dubbel tarief
Contractprijs op aanvraag
Te koop rabarberplanten f 0,50 per stuk.
D. Wassenaar, Cubaard.
Het zal van tijd tot tijd noodzakelijk
zijn margerine te verstrekken op de bo
terbon.
Benoemd tot burgemeester van Baarde-
radeel de heer W. S. de Vries, met toe
kenning van gelijktijdig eervol ontslag
als burgemeester van Staveren.
Te koop stierkalveren, boven 4 pet. vet.
IJ. A. Wiersma, te Hartwerd.
Jimmer blinkt de bünte fleur.
Tiid bruts de stAn-muorren.
Geastlik in forskaet fan kleur,
Untanks alles bruorren.
Buorkerij en middenstAn
Rikk’ elkoar as freon de hAn.
Atmosfear woldiedich
Burchwerters: ienriedich.
Swaeit gjin bys yn de doarpskom.
Mei gjin strjitte oanbouwe,
Just yn lenfAld lelt har rom,
Takomst: it wis bitrouwen.
Nije flagge is der kaem,
Burchwert is nou wol fomaem.
Salang't de wolkens driuwe:
Lyk in byld fan hurde krêft
Stienn’ de foarse stinzen.
It sulver lint fan In djippe grêft
Loek de ealman-prinzen,
Ockenga en Donia,
Namen dy’t bits jutting ha,
Fêstlein yn de stoarje,
Burchwerts grize gloarje.
Op de Piip It praet, fortier
Oer doarps sljuchte saken.
Dêr ha slachten jier oan jier
Leagene en lake.
Boargers, deis fol flugge flyt,
Woene har lytse nijtsjes kwyt.
It stille simmerjountsje:
Burchwerts sellich rountsje.
Folie is üt ‘e tiid, forlear
Glans (it nije is better?)
’t Statich beurtskip snijt net mear
Troch it rjuchte wetter.
Nimmen plakt noch yn ’t kafé
Yn ’t doarpshüs skinkt men thé
Mar lyk fan Aids wurdt weide
Yn Burchwerts griene greiden.
Foar guon is de del 24 Aren lang,
foar in oar mar in pear
Verschflnt
DINSDAGS en VRIJDAGS
ültg. A. J. OSINGA n.vM Bolsward
Administratie- en Redactle-adres:
Marktstraat 13
Tel. 2044 - Na 18.30 uur 2660 of 2335
(05157)
Wlze: Wolkom, freugde fan 'e wrAld.
Oan de trekfeart Bolswert-Ljouw’t
Binn’ yn Aide dagen
In mennich reittek-wenten boud,
Fan it beamte omhage.
Lyk in weitser riisde mids
In toer mei acht-kant stiennen spits,
Hwer’t tichtby oan it léste
Burchwerts foarfaers rêste.
Bolswards Nieuwsblad
'l
is met een verheven schoonheidsideaal,
maar eerder betrekking heeft op al die
activiteiten die een uiting zijn van de
creativiteitsdrang, die in ieder mens
aanwezig is. Daarom is cultuur niet het
privilege van een kleine elite, maar de
verworvenheid van een ieder, aldus spre
ker. De statistiek leert, dat de cul-
FE JILLMIDDELS FAN DE
I .10 VINS JE
II is fan bilang, dat de ynwenners
üs provinsjt witte, hwat kin en hwat
net kin, hwat wol mooglik wêze soe en
hwat perfoarst gjin kAns hat.
En lyk as by elke hüshAlding sil men
derby de ynkomsten net lit it each for-
lieze meije. Foar hiel hwat minsken is
it nijs, dat de provinsje net de macht
hat om bilêsting op to lizzen. Wol hja
dat dwaen en okkerjiers is dat bard
mei it nije gemael yn Starum, dan
rnoat dêrta in apart wetsontwerp by de
Kramers yntsjinne wurde en dat wurdt
mar yn hiel aparte gefallen dien. De
3e week okt. 1943
K. J. v. d. Akker de schrijver van „Van
de mond der oude Middelzee” overle
den.
Betuigingen van rouwbeklag bij over-
lijdensgevallen e.d. zijn voortaan in te
legrammen verboden.
De greatste en swierste post sit yn de
wegen en wetterwurken, dus de saneam-
de wettersteat. Dy nimt al fêst de helt
üt dizze pot. It ünderhald en de forbet-
tering fan de provinsiale wetterwegen-
brêgen, slüzen en bimealling yn Teake-
syl en Starum en dan de provinsiale
wegen net to forjitten. Tink allinnich
mar ris oan de wei fan Ljouwert nei
Drachten, dêr’t juster in stik fan ipene
is, oan de wei fan Ljouwert nei Boal-
sert, dêr’t men drok yn it lAnoankeapjen
sit en freegje ris om in aerdichheit, hwat
der al in jild nedich is om al dy eig-
ners en boeren har skea en lan to for-
goedzjen. Dan wurdt it ien kear düdlik,
hokfoar lyts bedrach dy provinsiale
ynkomsten binne. Tink dan mar ris
oan de öfwettering by de Lauwerssé,
hwerfoar ünderskate fearten forbrede
en ütdjippe wurde moatte, oan de nije
sintrale to Burgum, oan de forgreating
fan it provinsjehüs, oan al dy needsaek-
like dingen as rioelsuvering, rekréaes-
je-forsjenningen, oankeap fan marre-
iggen, de Harnzer haven, de Planolo-
gyske tsjinst, it Ekonomysk Technolo-
gysk Insttüt, de Provinsiale Bibliotheek,
it Provinsiale Museum, it Frysk Orkest
en tsientallen dingen mear, dy’t allinnich
mei provinsiale subsydzje bistean kin-
ne.
Né, it is gjin sinekure om de provin
siale jildponge to bihearen en sa’n
bytsje lyk to bliuwen. Der heard mear
ta as wylde kreten en optochten, der
moat in hüd fol wurk foar forset wur
de, dat yn dizze omstannichheden fier
fan noflik is. Tj. de J.
MINDEN. De 18-jarige Australische Penelope Plummer, de nieuwe Miss
Wereld, telefoneert haar moeder in Nieuw Zuid Wales, om het blijde nieuws
van haar verkiezing te kunnen meedelen.
tot de cultuur werkt op deze wijze be
slist onvoldoende.
Voor het cultuurbeleid in Nederland zal
het in de t:ekomst gaan om deze
vraag: hoe de cutuur te integreren in
het dagelijks leven van iedereen om in
de toekomst verzekerd te kunnen zijn
van een leefbare gemeenschap.
De televisie heeft de grenzen openge
gooid; het gaat in de eerste plaats nu
om aflossing van de wacht. Maar uit-
eindeltjk gaat het erom, wat u zelf wilt,
want de cultuur wordt door u gemaakt.
Elke avond worden er deuren geopend.
Ook vanavond. Ook in Bolsward. In de
Doele treedt vanavond Rients Gratama
op, die pas verleden zaterdagavond zijn
officiële première hield. Een eer voor
Bolsward. Een kans voor u. Ook voor de
niet Fries sprekende cultuurminaars
want „Vingertjes in de pap” is geen
woord Fries bij. Maar het is wel echt
Rients Gratama, Rients van Pingjum.
Als Bolsward als cultuurcentrum ooit
aanspraak wil maken op een groter en
moderner gebouw dan De Doele, moet
eerst worden bewezen, dat die avond
aan avond te klein is. Begin daar van
avond al vast mee.
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum en
lijk maakt de moderne communicatie
middelen en de electronica te hanteren,
zoals bijvoorbeeld voor licht-, kleur, en
klankspelen. En er is ook een televi
siestudio voor onderwijs en vorming,
voor informatie en achtergrondbelich-
ting met betrekking tot de diverse ge
beurtenissen in de stad.
Spreker noemde het zonder meer dui
delijk dat voor een dergelljk cultureel
ontmoetingscentrum goed opgeleide des
kundigen onontbeerlijk zijn. Deze des
kundigen zullen niet alleen terzake kun
dig zowel commercieel als cultureel
moeten zijn, maar ook als anima
tor, als verbindingsschakel tussen be
volking en centrum, moeten kunnen op
treden.
In Nederland is de regering thans be
zig een beleid( te ontwikkelen, dat ge
richt is op de democratisering van de
cultuur, waarbij het in de eerste plaats
gaat om de volledige ontplooiing van de
menselijke persoonlijkheid. Het is zon
der meer duidelijk dat deze democrati
sering bij het onderwijs moet beginnen.
Maar zij moet er niet bij eindigen.
Ruimten als trekpleister, als centra van
ontmoeting, activiteit en confrontatie,
zijn voor een dergelijk beleid een eer
ste vereiste.
Er is reeds het een en ander gereali
seerd in de zgn. stimuleringsgebieden,
terwijl het ministerie van Cultuur, Re
creatie en Maatschappelijk Werk, in sa
menwerking met de Raad van Euro
pa en het Bouwcentrum te Rotterdam,
een plan in studie heeft voor culturele
centra. Bij deze studie wordt er reke
ning mee gehouden, dat deze centra ook
ontmoetingsplaatsen moeten worden
voor de jeugd van morgen. Het is daar
om noodzakelijk dat eerst wordt gestu
deerd op behoeftepatroon, vormgeving,
meervoudig gebruik, ruimtelijke orde
ning en technische outillage, alvorens
tot realisering van de plannen kan wor
den overgegaan.
Wellicht is een experimenteel onder
zoekinstituut voor culturele centra al
lereerst noodzakelijk. In ieder geval kan
al veel geleerd worden van de fouten
die door anderen zijn gemaakt. De Fran
se minister van Cultuur, André Mal-
raux, heeft een aantal jaren geleden
een groots opgezet plan gelanceerd voor
een gedecentraliseerd net van maisons
de la culture”, als het voornaamste be-
leidselement in zijn cultuurpolitiek. Hoe
wel Malraux zelf van mening is dat de
ze cultuurhuizen zijn meest indrukwek
kende schepping zijn, blijkt toch uit
artikelen, die de laatste weken in een
aantal Franse dagbladen zijn versche
nen, dat deze instellingen in het geheel
niet beantwoorden aan de verwachtin
gen. Er is kritiek op het niveau van
de tentoonstellingen, op het gebrek aan
materiaal in bibliotheken en discothe
ken, op de spreiding in de stad, op het
gebrek aan deskundig personeel. Maar
bovenal richt de kritiek zich op het feit
dat de maisons de la culture” te veel
schouwburg zijn, te veel paleis zoals
in Genoble, te veel „hihgbrow-institu-
ten”. Het publiek bestaat vooral uit stu
denten en gepensioneerden; arbeiders en
boeren hebben de weg naar de cultuur
huizen niet gevonden. De introductie
In de radiorubriek Mens en Samenle
ving” van woensdag 13 november 1968
sprak mr. L. B. van Ommen hoofd van
de directie Jeugdzaken, Volksontwikke
ling en Sport van het ministerie van
CRM, gesproken over deze culturele
centra.
Wij weten nu dat cultuur niet synoniem
Elke avond worden overal in het land de deuren geopend van een groot aantal
gebouwen, waarin wjj ons met allerlei culturele activiteiten bezig kunnen houden.
Die activiteiten spelen zich af in het Concertgebouw te Amsterdam, in de Doelen
te Rotterdam, in De Doele te Bolsward, in de Stadsschouwburg te Maastricht.
Maar ook in het Dorpshuis te Terhorne, in het Mienskipshfls te Wommels, De
Klameare te Workum, in het gemeenschapshuis van Hilvarenbeek, in het cultu
rele centrum in Dronten. Wij gaan naar concerten, bezoeken toneelvoorstellingen,
luisteren naar voordrachten. En velen van ons zitten niet alleen in de zaal, maar
staan ook op het toneel om als amateurs te tonen, dat zij hun creatieve gaven
op het terrein van de muziek of het toneel weten te gebruiken. In de sport
hallen wordt druk geoefend; in de muziekscholen klinken de instrumenten; in de
bibliotheken wordt gelezen en gestudeerd. Want het gaat hier om een grote
verscheidenheid van activiteiten, die ons in staat stelt geestelijk en lichamelijk
bezig te zijn, ons te verrijken en te vermaken.
hüshaldingen fan gemeenten, sa as dy
fan de greate stêdden, sil tajaen moatte,
dat dit budget foar in hiele provinsje
binaude lyts is.
En dêrfandinne komt it feit, dat sa-
dré hjir hwat barre moat, dat jild kos-
tet, de provinsje de stap sette moat nei
Den Haech. Oft dat nou is de haven
van Harns, de provinsiale bibliotheek,
it gemael to Starum of it meitsjen fan
in lizplak yn Terhenne of in ankerplak
yn Lemmer, altyd wer moat der yn Den
Haech biddele wurde om in sa great
mooglik diel fan de kosten los to sjon-
gen. Soms kriget men nul op it rekest,
soms 20 pst., soms 40 pst. en in inkelde
kear heal om heal, mar hoe’t it ek üt-
falt, de provinsje moat nei Den Haech.
Is it wünder, dat sommige deputearren
dit mei „knersing der tanden” dogge?
Hwerom lit men de provinsje gjin baes
oer de provinsiale wurken en ynstellin-
gen en jowt harren dêrta in reedlik diel
fan de ryksbilêstingen Noch altyd sit-
te wy mei it forAldere steatkundige ramt
fan 1815, doe’t men yn ien klap in ein
meitsje woe oan de macht fan de ge
westen en it sintralisme foar master
opsloech.
Hawar, it is nou ien kear sa en de pro
vinsje moat mei dy smelle beurs har
wurk dwaen. Deputearre steaten haw-
we nou neigien, hoe’t it mei de yn
komsten yn de kommende fiif jier 11-
ket. Hja geane derby üt fan in stiging
fan likernóch 6 pst. per jier. De totale
1968:
miljoen, 1969: 16,8 miljoen, 1970: 17.8
miljoen. 1971: 18.9 miljoen. 1972: 20.0
miljoen.
ynkomsten fan de provinsje binne tige
biheind en bistean foar it greate part
üt in ütkearing üt it saneamde provin-
sjefüns.
Yn dat provinsjefüns stoart it Ryk in
bipaeld persintaezje fan de opbringst
fan de ryksiblêstingen. En dizze pot
wurdt dan fordield neffens in skema,
dat bistiet üt trije grounslaggen: it ear-
ste is in fêst gelikens bidrach foar
elke provinsje, it twadde in fordieling
op groun fan de greatte fan de pro-
vlnsjes en de trêdde basis is in fordie
ling neffens it ynwennertal fan elke
provinsje. Yn Den Haech wurdt oan de
hAn fan dizze fordielkaei elk jier it bi
drach fêststeld en dêrmei is de saek üt.
Dit jild makket tusken de 80 en 85 pst
üt fan alle provinsjiale jlldmiddels.
De twadde boarne fan ynkomsten bi
stiet üt de opsinten op twa bilêstings:
60 opsinten op de grounbilêsting en 50
opsinten op de personele bilêsting. Der
komt dan de aparte bimealllngsbilês-
ting oerhinne.
De trêdde ynkomstenpost leit yn haed-
saek yn de rinte fan de reserves dy’t
makke wurde om op ’e tiid jild to haw-
wenfoar fornijingen en forbetteringen
fan bipaelde objekten, fierder hwat hie-
ren en leges-jild.
Yn lt jier 1968 wiene dizze ynkom
sten neffens de léste opjefte: Provinsje
füns: 13.3 miljoen, opsinten 2.1 miljoen,
Rinten en sa 0.5 miljoen. Meimekoar:
15.9 miljoen.
Op gjin inkelde wize kin de provinsje
oan mear jild komme, dit is har hüs-
haldbeurske en dêr moat hja mei ta.
Hwa’t nou in bytsje ynsjoch hat yn de
g||
tuurbeoefening In de vrije tijd een gro
tere plaats gaat innemen naarmate de
schoolopleiding beter is. Sedert 1945 is
het percentage van de bevolking, dat
deelneemt aan vervolg-onderwijs sterk
gestegen. Wij zien dan ook dat meer
tijd wordt besteed aan o.m. lezen, het
luisteren naar muziek, het beoefenen
van sport, het zelf aktief-bezig-zijn
met de cultuur.
Het wetenschappelijk onderzoek leert
dat drempelvrees in velerlei gedaanten
nog maar al te vaak een belemmering
is voor velen om van alles wat er ge
boden wordt te genieten. Met andere
woorden: de gebouwen waarin de cul
turele activiteiten plaats hebben vormen
de spil waaromheen het gehele culture
le gebeuren zich afspeelt. De cultuur
moet dichter bij de mens worden ge
bracht; de drempels moeten worden
weggenomen. De televisie heeft in dit
opzicht al een belangrijke rol gespeeld.
De moderne musea en de moderne open
bare bibliotheken in ons land open
en met een frisse vormgeving zijn
er een duidelijk voorbeeld van, met wel
ke middelen het bezoek aan dergelijke
instellingen kan worden gestimuleerd.
Een deskundige voorlichting is hier te
vens onontbeerlijk.
Het wegnemen van de drempelvrees
heeft nog een ander aspect. Het is nood
zakelijk om op zodanige wijze een aan
tal activiteiten te combineren, dat wij
als het ware vanzelfsprekend met de cul
tuur in aanraking komen. Wij consta
teren dan, dat cultuur helemaal niet al
tijd iets bijzonder moeilijks of verhevens
behoeft te zijn, maar gewoon een aspect
is van ons dagelijks leven, van ons
woon- en leefpatroon.
Een goed voorbeeld van een dergelijke
ontmoetingsruimte vormt het culturele
centrum in Dronten, de Meerpaal, dat
zo langzamerhand tot een nationaal in
stituut is uitgegroeid en internationale
bekendheid gaat krijgen. Hier heeft
architect Van Klingeren een toneelac-
commodatie geplaatst midden in een
ruimte waar de markt en de beurs
worden gehouden. De marktruimte kan
tevens gebruikt worden als accommo
datie voor binnensport, voor tentoonstel
lingen en andere manifestaties, zoals
televisie-ontvangst op een groot scherm.
De bevolking van Dronten en omgeving
heeft al vaak genoten van spannende
wedstrijden om de Europa-Cup en Is
daarna ook eens in de schouwburg gaan
kijken. Restaurant en vergaderruimten
bieden andere mogelijkheden voor een
veelvuldig gebruik van dit ontmoetings
centrum. In ons land zijn nog wel meer
voorbeelden te vinden van culturele cen
tra, die niet meer de schouwburg als
status-symbool hanteren, maar trach
ten in een combinatie van activiteiten
zoals bibliotheek, muziekschool, dis
cotheek, sportaccommodatie, kleine za
len voor toneel en muziek te ko
men tot een integratie van de cul
tuur en een open huls voor een ieder.
Het op elkaar afstemmen van de ver
schillende vormen van cultuurover
dracht is hierbij tevens een uitgangs
punt; introductie en Informatie beho
ren tot een verantwoord cultuurbeleid.
Het in de toneelzaal te geven blijspel
of drama kan worden toegelicht door
een uitstalling van boeken in de bllio-
theek; de discotheek heeft correspon
derende muziek voorhanden, terwijl in
de museumruimte een tentoonstelling
wordt gehouden van decorbouw of op
het thema geïnspireerde kunstwerken.
In andere ruimten van het gebouw kun
nen amateurs bezig zijn met dezelfde
problemen als de beroepskunstenaars,
terwijl het restaurant gelegenheid biedt
tot napraten. Niet vergeten mag wor
den dat in het culturele centrum van
de toekomst ook een apparatuur voor
handen zal moeten zijn, die het moge-
'i
