Vernieuwingen zonder
kritieke botsingen
F'
I
Binnenlands
jaaroverzicht
■f
I
Ban de Martinytoer
ï-
h.
K i
9
-
IS
107e JAARGANG No. 102
DINSDAG 31 D^T-F”1968
W ymbritseradeel.
Demonstraties
Huwelijksgeluk voor prinsenpaar
Prins
Verkeer
Vervolg pagina 1 2e blad
syn
H.M. koningin Juliana leest de trooveds
I.
Advertentieprijs: 16 et per mm
Ingez. mededelingen dubbel tarief
Contractprijs op aaiffraag
Het koninklijk huis was opnieuw on
derwerp van vele gesprekken. In het par
lement is gefilosofeerd over de vraag
of Nederland een koninkrijk moet blij
ven of een republiek moet worden. De
overgrote meerderheid wil het konings
huis in stand houden. Vooral nu het
vernieuwingsproces op tal van terreinen
Abonnementsprijs f 3,75 p. kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Verschijnt
DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitg. A. J. OSINGA n.v., Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
Tel. 2044 - Na 18.30 uur 2660 of 2335
(05157)
i
Een tweede blijde gebeurtenis in de ko
ninklijke familie was de geboorte van
de tweede zoon van prinses Beatrix en
prins Claus, die op 25 september, even
eens in het Academisch Ziekenhuis te
Utrecht, plaats had. Dit prinsje, dat de
namen kreeg Johan Friso Bernhard
Christiaan David, is, na zijn moeder en
zijn broertje Willem-Alexander, momen
teel de derde in de rij van opvolging.
Allerearst sil in bilangryk diel fan it
lan oan de lanbou finttrutsen wurde
moatte en ta bosken of oare rekreas-
jegebieten makke. It twadde is dit, dat
der fiif miljoen lytse en lytsere boeren
üt de lanbou ütkocht wurde moatte.
Hwant, sa redeneart hy, it binne dy
lytse boerkes, dy’t mei in bytsje lan,
per ha de heechste opbringsten hawwe.
De bidriuwen moatte dan allegear folie
greater wurde, dan is it ek mooglik
foar legere prizen noch in reedlik bi-
stean to hawwen. Hy wol hawwe, dat de
EEG-mienskip dit ütkeapjen en dizze
greate bidriuwen bikostigje sil en hy
mient, dat syn plan om dit yn koarte
jierren üt to fieren, goedkeaper is as
de geleidelike wei, dj?’t nou folge wurdt.
Dêrby brükt hy dan ek noch in so-
siael motyf troch tö sizzen, dat it ien-
mansbidriuw in finding is en allinnich
op greate bidriuwen de minsken frije
tiid, fakansje en sosiale wissichheit fine
kinne.
Hy mient fierder, dat op sokke bidriu
wen bilangryk goedkeaper produseard
wurde kin en dêrmei dus de ófstan tus-
ken de EEG-prizen en de wraldmerk
lytser wurde kin.
Dat it plan Mansholt yn boereformid-
dens as in bom ynslein is, mei bikend
stean, dat it hiel hwat gefolgen net
lens neamd, lit stean yn oerweging
nomd hat, is wol slim. Dat net ien fan
de seis lannen der oant nou ta mei yn-
stimd hat, mar dat allegearre der tige
kritysk foaroer steane, is bikend. It
sil dan ek grif net sa ütfierd wurde.
Mar de skokwurking op de EEG-lan-
nen kin lykwols heilsum wêze, hwa”t
oan diz tiid j.a hawwe de msAste ’an-
Wie traditioneel aan het eind van het jaar terugkijkt naar de afgelopen twaalf
maanden heeft het voor wat Nederland betreft eigenlijk nog niet eens zo ge-
makkelijk. Het jaar 1968 heeft ons geen opvallend grote gebeurtenissen ge
bracht ,die hun stempel op de toekomst drukken, gebeurtenissen zoals bijvoor
beeld landen als Amerika (verkiezingen, moord op Kennedy), Frankrijk (revo
lutie en financiële krisis) en Engeland (ekonomische. omschakeling) die wel
hebben meegemaakt. Toch is het afgelopen jaar voor Nederland belangrijk ge
weest. Wij maken kennelijk een gestaag doorgaand proces van vernieuwingen
door op tal van terreinen. Ook al geeft dat de nodige problemen en zelfs botsingen,
het is een gunstig verschijnsel. Een natie, waarin alles bij het oude blijft, is ten
dode opgeschreven. De grote verdienste van 1968 is, dat de vernieuwing heeft
kunnen blijven doorgaan zonder dat het tot kritieke botsingen is gekomen. Bot
singen, die met name in Frankrijk niet zijn vermeden.
Tweemaal Luns: links, de man die altijd onderweg is; rechts, de mah
die altijd stil staat
Het verkeer dreigt in ons kleine land
een steeds groter knelpunt te worden.
Het aantal ongelukken in 1968 was vol
gens de eerste ramingen opnieuw aan
zienlijk groter dan in 1967. Aan de stij
gende lijn is, ook voor wat betreft de
aantallen slachtoffers en de schade, nog
geen eind gekomen. In februari kwam
de regering met een nieuw wegenplan.
In de komende tien jaren moet in Ne
derland 1900 kilometer weg worden aan
gelegd, voornamelijk autosnelweg. Het
Nederlandse wegennet zou dan in totaal
3600 kilometer beslaan. Op het ogen
blik heeft ons land 700 km autosnelweg.
Neist de gunstige fint wikkeling fan yn-
dustry en hannel kaem it yn de maeije-
dagen fan 1968 ta in earste eksplosy
op it agrarysk terrein.
De molkpriis foei sa mar in stür nei
ünderen fanwegen de oerproduksje fan
de tsiis. De massameeting yn it Fean
liet Ifidop hearre hoe’t de boerestan hjir-
troch fan ’e wize wie. Gelokkich koe
de minister in pear dagen letter de lju
moed ynsprekke mei to sizzen, dat it
straks wol wer better wurde soe in
ütspraek, dy’t net leaud waerd en sa is
it ek komd. Mar de measte boeren waer
it wol düdlik dat it moaije waer oer
wie en swiere boijen op komst wie-
ne. De léste wiken fan dit jier stiene
alhiel yn it teken fan de Mansholt-
plannen. De EEG stiet foar de swier-
ste krisis fan syn bistean, nou’t bli-
ken docht, dat it systeem net roun rint.
Hja kinne de prizen binnen it gebiet
mar net oprinne litte, towyl buten it
gebiet de agraryske prizen folie leger
lizze en earder sakje dan stige. Hwant
de hegere prizen yn de lanbou hawwe
in folie hurdere konkurrinsje dan dy
yn de yndustry. De minder fintwikkele
lannen hawwe gjin yndustry allinnich
lanbou-produkten. Allinnich dêrmei kin
ne hja bitelje, rinte en óflossing' jaen
foar needsaeklike ynfestearingen. Hoe
greater de priisforskillen wurde tusken
de EEG-prizen en dy fan de oaren, des-
togreater wurdt it probleem.
Dr. Mansholt wol nou de EEG-Itobou
op twa prinsipes reorganiseare. Foarst
wol hy de produksje safolle lytser meit-
sje as yn it EEG-gebiet pleatst wur
de kin. Dêrfoar hat hy twa pylken op
syn bóge spand.
dadiger volgens de normen van Neu
renberg”. Hierna spraken zes Groning
se hoogleraren in de ethiek in een
brief aan de minister hun verontrus
ting uit over de houding van de auto
riteiten tegen studenten en andere jon
geren, die krachtens hun geweten pro
testeren tegen de oo.-log en daarbij in
strijd komen met artikel 117. De hoog
leraren benadrukten hoe gevaarlijk het
is wanneer een tegenstelling ontstaat
tussen wet en geweten, waarbij de jon
ge generatie op haar morele veront
rusting geen ander antwoord krijgt dan
een formele verwijzing naar het arti
kel in het wetboek van Strafrecht. Mi
nister Polak antwoordde, dat wie naar
zijn geweten of om welke andere reden
ook meent de politiek en de daden van
een regering te moeten afkeuren, daar
toe, althans in een democratische sa
menleving, volop de gelegenheid heeft,
mits hij daarvoor een vorm kiest, waar
in beledigingen achterwege blijven. In
de Eerste Kamer drongen alle fracties
er bij de minister op aan het desbe
treffende artikel te schrappen of te her
zien.
TUSKEN ALD EN NIJJIER
Noch in lyts skoftke en 1968 hat
reis folbrocht en 1969 stiet foar de doar.
Wy tinke yn dizze firen oan it foar-
bije jier en meije wol sizze, dat it foar
de measten better wurden is as it earst
like. De ramp fan de wurkleazens is net
greater, mar lytser wurden, de ekono-
myske situaesje hat him yn gunstige
sin fintwikkele. Us lan bleau bisparre
foar greate rampen en wie yn forge-
liking mei safolle oaren in oase fan
frede en wolfeart. Wy libben hjir mei
mei de finrêst yn oare dielen fan de
wrald, binammen mei de forskrikking
fan de Biafra-trageedzje es bisochten
de slachtoffers fan dizze misdiedige fol-
kerenmoart sa goed mooglik by to stean
Het jaar bracht opnieuw de nodige de
monstraties en relletjes, al stonden aan
tal en omvang in geen verhouding tot
wat 1967 ons bezorgde. Een van de fel
ste demonstraties was die, waarbij on
geveer vierduizend sympatisanten op 16
maart in Den Haag hun steun betuig
den aan de Amerikaanse politiek ten
opzichte van Vietnam. Aan de Ameri
kaanse ambassadeur William R. Ty
ler werd een boodschap overhandigd,
bestemd voor president Johnson en het
Amerikaanse congres. De demonstratie
moest regelmatig door de politie wor
den „beschermd” voor „tegendemonstran-
ten”. Diezelfde dag werd in Amsterdam
omvangrijk gedemonstreerd tégen de
Amerikaanse politiek. De politiekorp
sen van een aantal gemeenten namen
in deze periode het besluit om enkele
waterkanonnen aan te schaffen.
In januari werd nog even de zaak van
de ontslagen hoofdcommissaris van de
Amsterdamse politie, de heer Van der
Molen, actueel. Hij had protest tegen
zijn ontslag aangetekend bij de Cen
trale Raad van Beroep in Utrecht. De
heer Van der Molen werd in 1966 ont
slagen door de ministers Smallenbroek
(Binnenlandse zaken) en Samkalden
(Justitie). Deze laatste is inmiddels bur
gemeester van Amsterdam geworden. De
heer Van der Molen schakelde het amb
tenarengerecht in, maar kreeg ongelijk.
Ook de Centrale Raad van Broep be
sliste op 24 januari van het afgelopen
jaar, dat er geen gronden zijn om het
ontslag nietig te verklaren.
Juridisch ontstonden bij tal van demon
straties moeilijkheden rond diverse uit
roepen en spandoeken, waarin de Ame
rikaanse president voor „oorlogsmisda
diger” en tal van variaties daarop werd
uitgemaakt. In februari liet minister Po
lak (Justitie) weten, dat géén vervol
ging zou worden ingesteld tegen de Gro
ningse hoogleraar prof. Delfgaauw, die
op een bijeenkomst verklaarde, dat „ge
meten aan de maatstaven van Neuren
berg, Johnson en zijn genraals oorlogs
misdadigers zijn”. Woordkeus en 't juis-
ste zinsverband waren volgens de minis
ter niet meer te achterhalen, zodat ver
volging niet mogelijk was. Eerder waren
al enkele studenten wegens het roepen
van „Johnson Moordenaar” veroordeeld
op grond van art. 117 van het wetboek
van Strafrecht, dat belediging van een
bevriend staatshoofd verbiedt. Na de
mededeling van minister Polak werden
opnieuw enkele studenten veroordeeld,
die voor hun raam spandoeken hadden
opgehangen met „Johnson oorlogsmis-
Bolswards Nieuwshlat
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wbnseradeel, Workum en
Een van de merkwaardigste verschijn
selen van 1968 is het studentenverzet
geweest. In vele westelijke landen is ge
bleken, dat de studentenwereld radikaal
verandert. Vrijwel overal is kritiek op
de universiteit zelf en op de maat
schappelijke gang van zaken achtergrond
voor een vaak heftige politieke bewe
ging van de studenten. Ook in Neder
land. Het afgelopen jaar heeft talrijke
discussies gebracht tussen minister Ve-
ringa (onderwijs), specialisten en stu
denten over de juiste organisatie van de
Nederlandse universiteiten en hogescho
len. In maart werd het rapport Maris
gepubliseerd, waarin voorstellen werden
gedaan voor een nieuwe opzet. De aan
bevelingen van deze commissie gingen
de studenten en de Academische Raad
nog niet ver genoeg. Een nieuwe nota
volgde, waarin meer nadruk werd ge
legd op de verantwoordelijkheid van de
lagere bestuursorganen binnen de uni-
veraiteit. Tevreden was echter nog nie
mand. In juni organiseerde de NSR
(Nederlandse Studenten Raad) in
Utrecht een openbaar debat tussen de
minister en studenten. Aan het debat
kwam voortijdig een eind door de ont
ploffing van een rookbom.
splitsingen kan veroorzaken is een bin
dende nationale factor, zoals het ko
ningshuis, heel erg welkom. Opnieuw
was er in 1968 gelegenheid om koninklijk
feest te vieren. Op 17 april, ’s avonds
om 19.36 uur, schonk prinses Margriet
in het Academisch Ziekenhuis te
Utrecht het leven aan een flinke wel
geschapen zoon. De RVD deelde mee:
„De bevalling, die langs operatieve weg
heeft plaatsgevonden, is geheel naar
wens verlopen. De toestand van moeder
en kind is goed”. Het communiqué werd
ondertekend door prof. dr. W. P. Pla
te en de kinderarts dr. J. Drukker. La
ter zou prof. Plate zijn naam verbin
den aan een grammofoonplaat met
zwangerschapsgymnastiek. Nog later
zou hij op eigen verzoek vervroegd met
pensioen gaan. Op 22 april deed de heer
Van Vollenhoven in het stadhuis te
Utrecht aangifte van de geboorte van
zijn zoon. De burgemeester van Utrecht,
jhr. mr. C. J. A. de Ranitz, trad op als
ambtenaar van de burgerlijke stand.
De ouders gaven het prinsje de namen
Maurits Willem Pieter Hendrik. De
naam Maurits komt voor in het Huis
van Oranje, hetzelfde geldt voor Wil
lem en Hendrik. Pieter is de naam van
de vader en de grootvader van het prins
je. Prins Maurits is voorlopig de vier
de in de rij van de erfopvolging. Premier
De Jong zei in een toespraak voor ra
dio en televisie: „De gedachten van de
ouderen onder ons zullen teruggaan
naar het moment, waarop de eerste be
richten over de geboorte van de moe
der, prinses Margriet, ons bereikten.
Toen: een sprankje hoop op de bevrij-
'ding in de donkere dagen van de be
zetting van ons land. Omstandigheden
waardoor deze, zo ver van huis gebo
ren prinses een geheel eigen genegen
heid verwierf, die later door haar op
treden in ons midden is verdiept en toe
genomen”.
nes krekt dien oft hja neat seagen fan
de wankeljende toer fan Babel, dy’t
EEG hjit.
Fan de treflike opset, de produksje op
dy plakken to litten, dêr’t hja it bést
en goedkeapst dien wurde kin, is gjin
spat torjuchte kaem. Elts lan hat om
it hurdst skrept, syn eigen agraryske
produksje to forgreatsjen, mei alle le
gale en illegale middels. Mei iepen ea-
gen hawwe hja de oerproduksje bifoar-
dere, ek yn streken, dy’t hjir folie min
der geskikt foar wlene. It nationale bi-
lang stie fierst to faek op ’e foargroun
en bidoar de hiele, moaije opset. Nou
sit men meimekoar yn it labirint. Men
kin it plan Mansholt op goede grounen
öfkarre, mar stean bliuwt, dat der in
oplossing foun wurde moat foar de to
greate EEG-produksje op agrarysk ge
biet. Stean bliuwt, dat de ófstan tusken
de EEG-lanbouprizen es dy fan de oa
re wrald to great is en dat der mar twa
wegen binne om dy tichter by mekoar
to bringen. De iene is dy fan de solida
riteit mei de minder fintwikkele lannen
troch in ein to meitsjen oan de lege
wraldmerkprizen en de Gnsociale ta-
stannen, dy’t der fit fuortkomme. Dat
soe de goede wei wêze. De oare is: de
EEG-lanbou legere prizen to bitéljen
en dêrmei de agrariërs hjirre ünsosiael
to bihanneljen. Dat is de forkearde wei.
Mei greate spanning wachtsje wy óf,
hoe’t dizze prinsipiële striid yn it EEG-
gebiet him yn 1969 fintwikkelje sil. Wy
hoopje it béste en wolle yn elts gefal
fis trouwe lêzers fan'herte Gods seine
oer har seis, har hüshaldlng en har
bidriuw tawinskje, hwant dersfinder kin
it het. üj. j*
1 <V' l
