Nog napraat over
AW=objekten en werken
in GSW=verband
Gate SKroar
Gouden jubileum
I
r
J-
chr, bond werknemers in hout-
en bouwnijverheid afd. Bolsward
Waarom het westen van de provincie de dupe
van regeringspolitiek
4IB
/o
Fan de Martinytoer
I
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Ml
b ai
•x
B
108e JAARGANG No. 6
DINSDAG 21 JANUARI 1969
WymbritseradeeL
kleding het alt yd goed
Hwat hat
(Zie vervolg pag. 2)
Bij
3
Burgemeester A. Oosterhoff
„Operatie Japinga”
•i
Advertentieprijs: 16 et per mm
Ingez. mededelingen dubbel tanef
Contractprijs op aanvraag
o
o
o
o
o
o
o
G
Verschijnt
DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitg. A. J. OSINGA n.v., Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
Tel. 2044 - Na 18.30 uur 2660 of 2335
(05157)
staten thuis hoort. Tot slot nog een en
kel woord over de besteding van de
Plangelden. Hierover is een bespreking
geweest met de minister van CRM. Nu
er toevallig een dag na deze bespreking
een Statenzitting is, lijkt het mij als
Gedeputeerde in overleg met de voor
zitter zo, dat de Staten er recht op heb
ben, hier als eersten een kort verslag
van deze bespreking te krijgen.
Het ging in deze bespreking wat ons
betreft over vijf punten. Het belangrijk
ste punt was wel, hoeveel geld we krij
gen voor de komende periode. Hierover
kon de minister nog geen mededelingen
doen. Men is nog bezig dit te bereke-
Abonnementsprijs f 3,75 p. kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Loonsverhoging van 1 a 2 ct. per
uur.
is
1
Bolswards Nieuwsblad
üs hjoed to sizzen
is, dat hy folie mear forgoeding foar
dy arbeid krije kin. Dit hat twa gefol-
gen hawn. Alderearst is de arbeids-
üre fjouwer, fiif kear sa djür wurden,
yn sommige fakken tsien kear. Mar der
by is as twadde gefolch kommen in üt-
wreiding fan de soasiale wetten en rege
lingen, dy’t oan dat lean nochris 30
oant 40 persint kosten tafoegje. Dizze
situaesje is rounom yn Amearika en it
Westen fan Jerope to sjen. Dat hawwe
de regearingen net dien of de politike
partijen, dat binne de natuerlike gefol-
gen fan in technyske en ekonomyske Ont
wikkeling, dy’t yn al dy lannen prinsipi-
eel krekt gelyk forrint. Dy’t in man in
wike brüke wol, moat der hyltyd mear
foar bitelje, oars kin hy him net krije
of hélde.
Dizze algemiene ekonomyske wet is mei
dübele krêft delkomd op it boerebidriuw
en wol om twa redens. Foarst wie de
bileanning fan de agrariër yn it forline
bilangryk lytser as yn oare fakken. Ut-
sein yn tiden fan oarloch waerd yn it
boerefak it minste fortsjinne. De twad
de reden wie, dat de soasiale wetten jier-
renlang net tapast waerden op it boere
bidriuw omt it ekonomysk sa swak stie.
East nei de twadde wraldkriich hat men
dizze soasiale forsjenningen ek op de
agrariërs tapast, sadat yn gjin inkeld
fak de forskillen tusken de hichte fan
it bruto-lean foar en nei de oarloch sa
great west hawwe as krekt by de boer.
Hwa’t nou in bytsje ynsjoch hat yn de
wikselwurking tusken de leanhichte en
it rendabel wurden fan masines, kin sa
mar bigripe, dat de oanskaf fan masi
nes yn it agrarysk bidriuw ünsachlik
Onlangs hebben we stilgestaan op een facet van de statendiskussies, waarbij
tot uiting kwam dat gemeenten met veel werkloosheid profiteren van de sociale
maatregelen als de AW-objekten (aanvullende werken) enz. Ter sprake kwam
toen ook een voorgestelde meerdere spreiding van de werken die worden uitge
voerd met de zg. plangelden, die misschien enige hoop zouden kunnen geven ten
aanzien van het realiseren van een zwembad. We hebben bij deze gelegenheid
gewezen op de schrikbarende „verborgen werkloosheid”, waarvan met name de
gemeente Wonseradeel (en ook de andere omliggende gemeenten) de dupe wor
den. Wie hier in het westen van de provincie geen werk vindt, heeft (gelukkig)
veelal het initiatief dit elders te zoeken. De zeer grote vertrekoverschotten
tonen dit duidelijk aan. In het oosten van de provincie is de mentaliteit anders
en blijven de werklozen in hun status eerder berusten, met als gevolg dat er
voor hen ter plaatse (in eigen omgeving) werkobjekten worden gezocht.
tanaem is. Dat rint yn de hünderten mil
joenen gounen. Dêrtroch binne fan de
minsken, dy’t foar de oarloch boerewurk
dienen, likernöch de helt net mear noa-
dich. Hja hawwe in oar plak foun. Fier-
wei de measte boeren wurkje op it he
den sünder frjemde arbeidskrêften, it
gesinsbidriuw oerhearsket yn Nederlan.
It ünderhêld fan dat boeregesin is lyk-
wols krekt as dat fan oare gesinnen ek
folie djürder wurden en it is nou sa
düdlik as glês, dat allinnich dy bidriu-
wen it ünderhald fan in hüshalding dra-
ge kinne, dêr’t genöch produktyf wurk
oerbliuwt foar minstens ien man. De bi-
driuwen, dêr’t sok produktyf wurk net
foldwaende mear is, reitsje yn de knipe.
Sommigen kinne it foar inoar halde
troch by tiden by in oar to wurkjen of
in molkrit oan to nimmen, mar yn dy
hoeken dêr’t folie lytse boeren byinoar
wenje, slagget dat de measten net.
As nou it regear dit ekonomysk pro
ses stil gewurde liet, sa as eartiids mei
modderskippers, hoefsmidden, fearskip-
pers en frachtriders, dan soene de meas
ten sizze: Ja, it is foar dy lju in minne
boel, mar is is de tiid, dy’t dat docht
en dy kin nimmen keare. Mar tsjintwur-
dich hat men mear soasiale en minslike
opfettings en sadwaende wurde oan dy
lytse selsstannigen de gelegenheit jown
om op in bipaelde leeftiid har spul to
forkeapjen tsjin in knappe priis en in
ütkearing to krijen oant har 65 jierri-
ge jierdei ta. Dan kornme hja krekt as
elk automatysk yn de AOW.
Nou set men de saken mei sin op 'e
kop troch to sizzen, dat de regearing,
de lytse boer opromje wol en dat se
loof toch te moeten zeggen, dat de lo
nen die mevr. Dijkstra noemde uitzon
deringen waren. Ik zou haar adviseren,
indien zij zulke lage GSW-lonen tegen
komt, zich te wenden tot de betrokken
gemeente of tot de gemeentelijke com
missie, en wat de AW betreft, dit is
een kwestie van de vakorganisaties en
de opdrachtgever. Ik heb kort geleden
nog een telefoontje gehad over een be
paald project, waar moeilijkheden wa
ren. In dat geval heeft de betrokken
vakbondbestuurders zich verstaan met
de opdrachtgever, in dit geval een ge
meente. Dit is dus enkel een zaak tus
sen de betrokkene of zijn vakbondbe-
stuurder met de opdrachtgever. Het be
treft hier geen aangelegenheid, die in de
Het huidige afdelingsbestuur bestaande irit: voor v.I.n.r. F. L. v. d. Veer
(P"”'i.) en J. de Vries (voorz.). Staande v.I.n.r. B. v. d. Eems (prop.), S. v. d.
Tj. de J. j Bijl kr en K. Kuipers (alg. adj.) (foto L. Spijksma)
waar men niet bij de pakken gaat neer
zitten en er op uit trekt om elders
werk te zoeken, wordt hiervoor „ge
straft” met het hoe langer hoe meer
onleefbaar worden. Eens lag het eco
nomisch zwaartepunt van Friesland in
de Zuidwesthoek (denk aan het feit, dat
juist hier de meeste „steden” zijn ge
vestigd) en sprak men van de „arme
Friese wouden”. Nu zijn de rollen
omgekeerd. Dit probleem is in de win-
terzitting van de Prov. Staten aan de
orde geweest en het lijkt ons juist de
medelevende lezer op de hoogte te stel
len van wat er in dlit verband precies
is gezegd, met name in het debat Oos-
terhoff-mevr. Dijkstra en Gedeputeerde
De Wilde. In zijn antwoord op de al
gemene beschouwingen van de heer A.
Oosterhoff (chu) burgemeester van
Wonseradeel, zei de heer De Wilde: De
heer Oosterhoff heeft de moeilijkhe
den geschetst die ontstaan doordat de
werken in AW-verband en de PCW wer
ken hoofdzakelijk in de oostkant van
de provincie vallen. Hij heeft hiervoor
begrip gevraagd bij het college van Ged.
Staten. „Dit is er volkomen”, aldus het
antwoord van Ged. De Wilde, die ver
der zeide: De heer Oosterhoff heeft ook
wel gemerkt, dat wij als Ged. Staten
rekening houdend met ’t feit, dat wij in
de eerste plaats adviesorgaan zijn en
wij de mensen niet onnodig willen la
ten reizen toch proberen de werken
zoveel mogelijk over de provincie te
spreiden. Als wij als provinciaal be
stuurscollege kans zien ook in andere
delen van de provincie werken uit te
voeren, dan proberen wij dit serieus.
Wat dat betreft is er bij ons alle be
grip.
Mevr. Dijkstra (cpn) heeft gezegd, dat
ik ten aanzien van de lonen in de GSW
en de AW niet geheel juist ben ge
weest. aldus verder de heer De Wilde.
Ik wil nog eens duidelijk vooropstel-
Een groot deel van de avond werd in
beslag genomen door de klucht in drie
bedrijven van Abe Brouwer getiteld
„Operatie Japinga”. Op het allerlaatste
moment, donderdagavond j.l. had men
nog een groep gevonden, die met dit
stuk wilden invallen voor de Chr. to-
neelver. uit Bolsward. Door ziekte van
de hoofdrolspeelster kon deze ver. niet
ten tonele verschijnen.
Gelukkig bleek er een oplossing door
tussenkomst van de secr. die met buurt
genoten van de Blauwpoortsbrug bezig
waren een toneelstuk in te studeren.
Ondanks dat ook hier al een invaller
mee moest doen, is deze „operatie” goed
gelukt.
Een woord van dank aan alle speler»
(sters) uit deze buurtver. om zo spon
taan dit aanbod aan te nemen is wel
op zijn plaats.
Ruim half twaalf kon de voorzitter al
len die aan het slagen (in welke vorm
dan ook) van deze avond hadden mee
gewerkt dank zeggen.
Na het zingen van gezang 108 vs. 1
werd deze bijeenkomst met dankgebed
gesloten.
de onderhandelingen met de plaat
selijke patroons werd vergaderd in de
„Hof van Holland” en het ging dan
meestal om een loonsverhoging van 1
A 2 cent per uur.
Woordvoerder voor de arbeiders was
Pieter van der Wal (in die tijd tevens
raadslid voor de ARP), want ze zeiden
de overige leden „Dou suupst niet”.
Al gaat het nu met de landelijke CAO’s
wel even anders, dan de moeilijke situ-
aites waarin men toen verkeerde, om de
manier van vertellen door de heer Stel
lingwerf kon men niet anders dan la
chen.
Vorig jaar op 7 december was het vijf
tig jaar geleden, dat in Bolsward een
afdeling werd opgericht van de Ned.
Chr. Bond van Werknemers in de hout
en bouwnijverheid. Om dit feit te vie
ren kwamen leden en genodigden bij
een tijdens een feestelijke avond die
onder leiding stond van voorzitter J. de
Vries. Deze kon een welkom toeroepen
aan een aantal leden met hun dames
of verloofden, afgevaardigden van de
NKBB en verschillende zusterorganisa
ties van de Chr. Besturenbond.
De voorzitter wees naar aanleiding
van ’t gelezen schriftgedeelte uit 1 Cor.
3 vs. 1020 „Fundament en gebouw”
op de grondslag van deze bond, die de
bijbel als fundament van het leven ziet
en daar ook telkens op terug kan grij
pen.
Van 10 tot 64 leden
Hoofdbestuurder van de NCB de heer H.
Under in rek fan reid sit it feiliger
as finder in kroan fan goud
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum en
de Bloeme sprak over „de Chr. vakbe
weging in de wereld van morgen
Spreker zei onder andere, dat de chr.
vakbeweging een eigen plaats heeft in
Nederland en hoewel de samenwerking
goed is onder de vakcentrales is er
nog geen sprake van één vakbeweging
in Nederland.
Er was ook dankbaarheid dat deze af
deling begonnen met 10 leden geklom
men is tot 64. Slechts één van de le
den, welke de oprichting heeft meege
maakt is nog in leven, n.l. de heer G.
Stellingwerf. Als bijzonderheid mogen
we misschien vermelden, dat de heer
Stellingwerf op 7 december j.l. tegelijk
met de oprichting der afdeling 50 jaar
lid was geweest.
Vanwege dit feit spelde hoofdbestuur
der H. de Bloeme „het gouden lid” de
gouden insigne met lauwertak op de
borst, en reikte voorts de bijbehorende
oorkonde uit. Naast een kist sigaren
van het hoofdbestuur, bood de voorzit
ter van de jubilerende vereniging hem
eveneens sigaren aan en zijn vrouw
kreeg een bos bloemen overhandigd.
De heer G. Stellingwerf haalde nog wat
oude herinneringen op uit „die oude
tijd” en zei dat er nog wel leden uit de
beginperiode waren, n.l. J. Yntema, P.
W. Feenstra, P. Kuiper, L. van Dijk, al
len nog in Bolsward woonachtig.
Het toch wel wat onrechtvaardige in
deze overigens goedbedoelde maatregel
is, dat het oosten van onze provincie
door middel van deze werken ruim
schoots wordt voorzien van allerlei
voorzieningen, waardoor de leefbaarheid
wordt verhoogd, terwijl er in het wes
ten van de provincie, zoals o.a. de heer
Oosterhoff betoogde er niets van de
grond komt. Anders gezegd: in het oos
ten is het de zorg: wat kunnen we in
vredesnaam nog meer aan voorzienin
gen bedenken, teneinde onze werklozen
aan het werk te houden, en in het wes
ten: Hoe kunnen we hoogstnoodzake
lijke werken (als b.v. het zwembad te
Bolsward) nu eindelijk eens gaan re
aliseren. Trieste conclusie: Het westen,
aksje meitsje moatte om via ien of oare
politike partij dizze lytse boer to bi-
halden. Dit is boerebidroch en it is
to hoopjen, dat de minsken dit ynsjogge.
Hwant it stiet lang net fêst, dat de
kansen, dy’t hja op it heden hawwe,
om reedlik üt har bidriuwke to stap
pen, sa bliuwe sille. Der binne hiel hwat
oanwizings, dat de regearing, mei troch
de oandrang fan de EEG-partners, suni-
ger wurdt. Sawol mei de ruilforkave-
lingsfoarskriften as mei oare dingen. En
elk wit wol, dat it mei de prizen ek in
hurd gefjocht wurde sil om de tiid san
bytsje by to halden. De lytse boer dy’t
him troch dizze minsken de kop rüch
meitsje lit en false hoop ynblieze lit,
sil to let gewaer wurde, dat hy seis al
linnich de dupe is.
Foar aksje is it yn boereformiddens
nou wol de tiid, mar net foar mislie-
dende propaganda fan minsken, dy’t de
lytse man brüke om der seis in goed
baentsje oan oer to halden. Der haw ik
gjin goed wurd foar oer, ünforskillich
mei hokfoar namme hja har demago-
gysk gedöch forsiere.
En it slimste is, dat sokke lju de ear-
'like striid fan de boer foar in reedlik
plak yn dizze maetskippij tsjinwurkje,
omt hja de net-agrariër in totael for-
keard byld jowe fan de greate mearder-
heit fan de boeren, dy’t skoan witte,
dat jo de ekonomy net mei greate wur
den brekke kinne, allinnich op forant-
wurde wize yn goede banen liede kin
ne.
En dat sil slim genöch wurde.
FOLKSMISLIEDING
It is my tige tsjin ’t sin, dat wy noch
ris wize moatte op in forskynsel, hwer-
fan wy hopen, dat it in sêfte dea
stjerre soe. Wy doele hjir op it eksploi-
tearjen fan de ünrêst en de takomstfre-
ze fan de lytse selsstannige.
Dit kin in bakker wêze, in smid, in
krudenier, in slachter of in lytse boer,
dat makket net folie forskil. Hja alle-
gearre ünderfine de gefolgen fan in Ont
wikkeling, dy’t nei de oarloch oer de
wrald kommen is en dy’t ek net in ein
nimt. De primaire oarsaek sit yn de
ünsaeklike Ontwikkeling fan de tech-
nyk, hwertroch de minske mei dy tech
nyske middels sa produktyf wurden
len, dat wij over de lonen, noch op die
in de GSW, noch op die in de AW, ook
maar iets hebben te zeggen. De GSW
is zuiver een gemeentelijke zaak en het
is dus niet juist in de Staten over de
ze lonen te spreken. Als mevr. Dijkstra
zegt dat ze laag zijn, erken ik dat graag.
Ik ben met haar van mening dat dit
zo is, maar dit vindt zijn oorzaak in
het feit, dat ze beneden de lonen in
het vrije bedrijf moeten blijven. Dit is
een moeilijke zaak. Men doet het ech
ter, omdat men de idee heeft, dat een
aantal van deze mensen weer door moet
stromen naar het vrije bedrijf en dat
daarbij de daar betaalde lonen geen
moeilijkheden moeten leveren, in die
zin, dat men zich met goede lonen in
de beschutte omgeving zo op zijn plaats
gaat voelen, dat men alle neigingen om
naar het vrije bedrijf terug te gaan
gaat verliezen. Persoonlijk geloof ik, al
dus nog steeds Ged. De Wilde, daar niet
zo erg aan, omdat het aantal mensen,
dat op de werkplaatsen zit, wat nog
een plaats zou kunnen vinden in het
vrije bedrijf zo gering is en de doorstro
ming zo minimaal, dat dit argument in
feite geen opgeld meer doet, maar het
wordt nog steeds alszodanig gehanteerd
Verder wil ik nog even concreet in
gaan op de gestelde vragen. Niet over
de gevallen, die mevr. Dijkstra heeft
genoemd, maar over de lonen zelf. Er
zijn verschillende soorten aanvullende
werken. In de eerste plaats zijn dit de
cultuur-technische werken, projecten
zoals de aanleg van rioolwaterzuive
ringsinstallaties, wegenaanleg enz. Hier
op is van toepassing de CAO voor Cul
tuurtechnische werken, dus de CAO die
bij alle cultuur-technische werken wordt
gebruikt. Als mevr. Dijkstra nu lonen
noemt, die er uit lopen, zullen dit bij
zondere gevallen zijn, die er ook in de
normale gevallen uitlopen. Ik heb hier
nog eens laten berekenen, waar nu het
gemiddelde op komt van een man, die
op die werken zit en geplaatst is in
de gemiddelde loongroep. Dit komt ge
middeld bruto op f 161.per week,
netto f 124,96 per week, waarbij dan
nog komen de afstandsvergoeding en
alle andere vergoedingen, en een vakan
tiebon van f 24,30 per week. Als er
dus gevallen zijn, die lager liggen, is
daar wat bijzonders mee. Wat de WSW,
dus de andere werken betreft, is van
toepassing de bouw-CAO met een bru
to van f 154,en netto van f 120,
De GSW geeft bruto f 140,87 en netto
f 115,per week. Ik geef direct toe,
dat dit lage lonen zijn, maar ik ge-
m 1
w
J
