Gabe Sluw
1
Kamini Toemani
te»
1 an
Martinytoer
IBM
Hwat hat
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
de
Wh
«5
1 fc»
1*1
•J
Mi
DINSDAG 18 FEBRUARI 1969
.,Je JAARGANG No. 14
Wymbritseradeel.
Met vacantie naar
üs hjoed to sizzen
De plicht haldt gjin skoft
geëmigreerde kinderen
is niet zo gemakkelijk
ons
(Foto F. K. Mol)
F -ITS
sa-
binne problemen en
soe.
t
x
Advertentieprijs: 16 ct per mm
Ingez. mededelingen dubbel tarief
Contractprijs op aanvraag
Een dezer dagen maakte onze fotograaf dit plaatje in een hoekje van een
werkplaats te Bolsward. Nadat het beeld van een laag stof ontdaan was, bleek
het de heilige Ajntonius voor te stellen. Bij navraag werd medegedeeld dat het
beeld afkomstig was uit de r.k. kerk te Roodhuis. Nadat deze kerk gerestau
reerd was, was er geen plaats meer voor dit beeld, vandaar dat het nu wat
vergeten in een hoekje stond als slachtoffer van een stille” beeldenstorm.
Verschijnt
DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitg. A. J. OSINGA n.v., Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
Tel. 2044 - Na 18.30 uur 2660 of 2335
(05157)
Kamini Toemani uit Alphen aan de Rijn
Met zijn elf jaren en zijn zwarte haren
Bruin getint met pret en schitterogen
Zo levendig en vrijwel altijd opgetogen
spelend lachend rond te waren
Hij vindt het hier in Neger! Blanda fijn.
Abonnementsprijs f 3,75 p. kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Bols wards Nieuwsblad
dat ze maandenlang afhankelijk zullen
zijn van mensen, die hun werk, him
vrienden en hun gezin hebben, en daar
mee soms heel druk zijn; ze moeten zich
niet teveel van de kleinkinderen voor
stellen, die soms ongeïnteresseerd zijn,
en soms zelfs jaloers en afwijzend (wat
meer voorkomt dan u misschien denkt)
en vooral: ze moeten de taal leren.
Alleen op die manier wordt het werke
lijk het heerlijke avontuur, dat het voor
de thuiszitters altijd al lijkt. Ondertus
sen horen we van onze lezers graaf
eens van hun ervaringen, voorzover zij
„over zee” zijn geweest. Is men he
met het geciteerde artikel eens, of vindt
men het overdreven?
Het voorlopige plan, genoemd in het kader van het vijfjarenplan van de
gemeentebegroting van Bolsward, nl. tot demping van de gracht tussen de
Grote en Kleine Kampen, heeft reeds heel wat pennen en tongen in beweging
gebracht. Zelfs d fotograaf van het Friesch Dagblad, die bovenstaand plaatje
aan de lezers toonde. Op de achtergrond de Martinikerk.
En wij thuis denken: „Wat zullen die
mensen veel zien! Wat een avontuur!
Wat moet dat heerlijk zijn.”
We horen trouwens vrijwel uitsluitend
lofzangen: „Onze kinderen reden
rond door de hele opitrek. De kleinkin
deren waren zo lief, en spraken al een
woordje Nederlands”.
Maar dan zijn de reizigers weer thuis
in hun eigen kamers, en dan zien ze
trekken en samen het land te verken
nen.
Natuurlijk zijn dit bevoorrechte men
sen, die of nog zo gezond en sterk wa
ren dat ze konden gaan verdienen, of
geld genoeg hadden om hun zelfstandig
heid te behouden. Maar het is goed
voor iedere bezoekende ouder om zich
vooraf te verdiepen in de mogelijkhe
den van het land en ook de mogelijk
heden van het huis waar ze terecht zul
len komen. Ze moeten goed bedenken
him in slimme kwestje.
As hy my freegje soe, woe ik earst wol
ris witte, hoefolle wissichheit de dokter
jowt oer it slagjen /an de greate ope-
reesje. Is it wis, dat de pasjint dêr-
troch soun wurdt en bliuwt? De lyt-
se bidriuwen moatte neffens de dokter
fordwine, in minimum fan 40 kij is
wol it allerminste en dan noch allin-
nich as oergong, hja hearre greater to
wêzen.
De dokter seit, dat dit in greate oar-
saek is fan de oerproduksje. Hy hat dat
oanjown mei twa sifers. Hy seit: de
lytse boer haldt twa kij op ien. ha,
de greate mar ien kou op twa ha. Dus
as dy lytsen fordwine, dan wurdt it tal
melkekij fjouwer kear sa lyts. Mar is
dy gelearde dokter wol goed op ’e hich-
te mei dizze saek. Forsint hy him net?
Hy hat gelyk, dat de lytse boer wol
twa melkekij op ien ha haldt, mar wit
hy - wol sekuer hwat de greateren dog-
ge De greatere boeren hawwe trije
kear safolle melkekij as hy mient, net
in heale kou op ien ha mar trochinoar
grif oardel of mear. Mar dan komt de
rekken lang net üt. En hwat dan, nei
dy piperdjüre operaesje? Dan is it jild
fuort, de lytse boer is weisaneard
en de kwael fan de oerproduksje
Hy wol ek it* areael lytser hawwe. Dat
helpt fansels wol, sa wils wiene wy seis
al. As it boerelan wer ta bosk of oar
rekreaesjegebiet makke wurdt, kin men
der gjin kij mear halde. Mar it is wol
hurd, dat in lan, dat earst mear as
20.000 goune per ha, ütjowt om lan to
winnen, nou oan ’e gong sil om kul-
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wbnseradeel, Workum en
ken of andere werkjes doet. „Zalig
werk,” zei ze, „behoorlijke verdienste,
en in vrije weekends ga ik zo nu en
dan naar mijn dochter, die een paar
honderd mijl weg woont.”
Het zou in Nederland al moeilijk zijn
om maandenlang bij een zoon of doch
ter in te wonen, hoe moeilijk is het dan
in een vreemd land, als je niet genoeg
geld hebt om je vrij te bewegen en al
tijd gebracht en gehaald moet worden,
in die landen waar bussen en treinen
schaars zijn en.het meeste verkeer met
de auto gebeurt.
Deze vrouw werd zelfstandig omdat ze
verdiende; ze sprak de taal, en als ze
op eigen gelegenheid aankwam was het
een feestelijk bezoekje van oma, die dan
presentjes mee kon brengen, en niet zo
veel en zo lang aandacht opeiste dat de
kleinkinderen jaloers werden.
Een echtpaar dat naar Australië ging
wilde niet al die maanden in het te
kleine huis van de zoon logeren. Zij
huurden voor de maanden dat ze er wa
ren een caravan op een mooie plek, en
hun zoon zorgde voor een oude auto.
Voor hen was het een werkelijk avon
tuur, want zij waren vrij om rond te
vanuit de verte alleen de goede, mooie
momenten.
Want er zijn veel moeilijkheden waar je
zo niet van hoort, mensen spreken niet
graag over mislukkingen. Tallozen gaan
per vliegtuig, worden daar in de auto
geladen, rijden naar de boerderij of het
‘huis van hun kinderen, en zien eigen
lijk helemaal niets.
In het goed geredigeerde „blad voor de
oudere generaties” dat ons ter kennis
making werd gezonden, vertelt M. W. E.
het volgende:
Ik zat eens in een vliegtuig naast een
oma, die de hemel dankte dat ze weer
naar Holland ging. Ze had niet alleen
niets gezien, maar ook niets gehoord en
niets begrepen. Haar dochter sprak al
leen met haar als de kinderen en haar
Canadese man weg waren, en verder had
zij geen tijd; en de kinderen en de man
lieten oma volslagen links liggen. Ze
isprak immers de taal niet, ze volgde
de gesprekken niet; en ze was voor de
kleinkinderen een zielige stomme figuur
in een hoekje.
Haar grootste vreugde was nog het hel
pen in het huishouden, want anders zat
ze maar stil en de radio verstond ze
niet en de t.v. evenmin, en er waren
geen onderschriften, zoals bij ons, als
er een Engelse film is.
Hier hebt u een voorbeeld van een niet
helemaal gelukt bezoek, van zich: een
zaam en overbodig voelen, wat in keu
ken en huis rond scharrelen en naar
huis verlangen. Daar komt het maar al
te vaak op neer. Tenzij ze de taal spre
ken!
Dikwijls zijn de kinderen zo veren
gelst dat ze half Engels spreken. „Take
het in de breedte, ma,” roepen ze, „ik
laik die smalle curtains niet”, en dat is
dan nog het beste Nederlands dat de
grootouders daar horen.
Het komt erg vaak voor dat de klein
kinderen jaloers zijn op de aandacht
die de grootmoeders aanvankelijk krij
gen. En al die dingen zijn kleinighe
den als het om een logeerpartij van een
weekje gaat, maar dit is een kwestie
van maanden, soms van een half jaar,
en dan ligt de zaak anders. Dan voelen
de grootouders zich tenslotte een blok
aan het been, omdat ze niet op eigen
gelegenheid er op uit kunnen en omdat
ze financieel afhankelijk zijn. Wanneer
er andere Nederlanders in de buurt zijn,
of beter, andere bezoekende Nederlan
ders, dan kan het een genoeglijke tijd
worden, anders is het soms een doel
loos thuis rondhangen, blij met een
klein karweitje; en op zondagen als
extra het rondrijden in de auto door de
omtrek.
Het beste dat bezoekende ouders kun
nen doen is ten eerste: de taal leren,
ten tweede: een bezigheid zoeken, en
ten derde: geld sparen om zelfstandig
te zijn.
Zo is er het verhaal van een vrouw die
op haar 61ste voor het eerst naar
Nieuw Zeeland ging, en er nu al drie
keer geweest is. Zij houdt het wel niet
langer dan een paar weken bij haar
dochter uit, maar trekt dan naar een
boomgaard, waar ze appels gaat pluk-
1 DOAS FAN PANDORA!
I,effens de Grykse goadeforhalen wie
Pandora de earste_frou, dy’t troch Zeus
nei de ierde stjürd wie om de ierdebi-
wenners boetsje to litten foar it stellen
fan it fjür. Pandora hie in doaze fan
Zeus meikrige en it sizzen, dat hja dy
net iepen dwaen mocht. Mar ja, de
Grykse froulju wiene al net folie oars
as uzes en. sadwaende wie hja tige bi
ll jd, hwat er yn dy doaze sitte
Cp it lést koe hja it net mear daeije
i die hoeden it deksel in bytsje op.
r doe wie it mis, hwant üt dy doa-
iagen allerhanne sykten en kwa-
n triet en ellende oer de wrald.
forneamde spesialist nét goedkeap mei
syn operaesjekosten. Dat liicht er net
om en rint yn de miljarden. Mar seit
hy, as jimme him net troch my operear-
je litte, dan kostet it/ oan medisinen
en forpleging noch folie mear, hwant
dan wurde syn kwalen folie slimmer. En
der sit Simen nou! Hwat moat de ear-
me lijer. Hy is sa under de yndruk fan
de diagnose fan dizze forneamde spe
cialist, dat hy rounom pine fielt, fan
de teannen oan it krün ta docht it him
sear. Soe hy de greate stap mar waag
je...?
Syn freonen en goekunde tinke wakker
üngelyk en guon fan har mienden dat it
de léste tiid net ünaerdich mei him gyng.
Hja riede it him óf, mar oaren sjogge
der wol heil yn. En sa bliuwt it foar
Wat een jaar of vijftien geleden nog ondenkbaar scheen, is nu werkelijkheid.
Namelijk het bezoek van ouders aan hun kinderen en kleinkinderen in Australië,
Nieuw-Zeeland of Canada. Door een vereniging als OVE (Ouders van Emigranten)
en „Wij Komen”, een stichting die hulp verleend aan emigranten en hun ouders,
komen honderden reizen tot stand.
tuerlan mei folie kosten wer ta bosk
to meitsjen. En de gefolgen foar sa’n
hoeke, dêr’t it lan en dus ek de mins-
ken fordwine, de huzen en buorkerijen,
de skoallen en tsjerken gjin wearde
mear hawwe, hoe komt it der allegear-
re mei
De dokter hat noch in trêdde medisyn.
Hy wol it foer djür meitsje, dan komt
der ek minder molke. Der yn hat er fan
sels gelyk, it heart hwat eigenwiis, mar
sa wiis wiene wy seis ek wol, mar hat
de dokter wol ris tocht oan de gefol
gen foar de bidriuwsekonomy Sjoch
de molke mei net djürder, earder aars
om. Mar de leanen geane fiks omheech,
de boukösten binne skrikbarend, de ma-
sines djürder, de hieren heger, de lés
ten swierder en nou ek mar it foer
djürder meitsje. Hwat kant moat de
boer dan üt? De iennichste wei is dan:
sjen dat er mear molke k-riget, om oan
syn forplichtingen to foldwaen. Der bin
ne nou aï inkelde boeren, dy’t it klear
spylje om hast sünder koartfoer op in
goede produksje to kommen. Mar dan
hat dy hiele kostbere en pynlike ope
raesje gjin heil brocht, hwant dat wie
krekt de kwael.
Mei en sünder de dokter bliuwt de doas
fan Pandora iepen stean en alle pro
blemen driuwe oer de wrald. Der is mar
ien treast, yn dy doaze wie de hope
bleaun en ek by uzes is, ündanks de
swierrichheden de hope bleaun, dat de
Fryske boer, warber, kloek en op syn
iepenst, it ek nou wol klear spylje sil.
Mar it baitsje moat op syn tiid wol
üt! Tj. de J.
Dit kind van de zon, één uit velen
Hoort van een land, doch kent het niet
Zijn wieg stond in het koude Nederland
Het werd zijn tweede vaderland
Vaak knaagt zijn ouders het verdriet
Een wond die welhaast nooit zal ge
nezen
De Toemani’s woonden eens in Ban
doeng
Een droomstad op een heuvel in West-
Java
En altijd scheen de zon op de Waranda
En altijd rookte men er kretja
En altijd zag je er wel duizend sawah’s
En altijd was er koelte op de Poentjak-
Goenoeng
Wie eenmaal Papaya’s en Manga’s at
En in een deleman of Bethja heeft ge
reden
En zong bij Krontjong of Gamelan
Die weet betoel, zo nu en dan
Drijft men terug naar het verleden
En is men het hier even zat.
Maar niet voor Kamini Toemani
Die eet hooguit nog eens Mie
De toekomst lacht, en straks ik wed
Gaat Kamini nog eens per raket
Naar Bandoeng, Pasar Malam enzovoort
ontwaart verhalen, reeds lang gehoord.
Jawa
Het gaat dan toch gebeuren, de Nederlandse Spoorwegen hebben toe
gezegd dat binnenkort de rails uit Bolsward verwijderd zullen worden.
Zodoende zal het bord op deze foto „Rails in de stad, slipgevaar”
voor Bolsward historie zijn. In de oudheidkamer zou ’t een (w)aardig
aandenken zijn aan de vele ongevallen die op de gladde rails helbben
plaats gevonden. Waren ze niet zo gevaarlijk en hinderdlijk, dan zou
men de rails maar beter laten zitten. Het karwei wordt nl. slechts
ten dele door de N.S. betaald. Het kost Bolsward zelf nog tien
duizenden guldens (Foto L. Spijksma)
Wol die se de doaze hastich wer ticht
mar der siet mar ien ding mear yn. dat
wie de hope. En derfandinne sitte wy
nou tangele mei safolle fortriet en pro
blemen, sykten en rampen mei allin-
nich de hope, dat it ien kear better
wurde sil.
As men op it heden de gong fan
ken yn de lanbou oersjocht, dan liket
it wol oft dy doaze fan Pandora op
in nij iepen gien is, hwant al hwat men
heart en sjocht,
swierrichheden.
De dokter, dy’t op heden sa sterk nei
foaren komt, hat oer de pasjint net folie
goeds to sizzen. Winlik is der gjin goeds
mear oan, tominsten as hy net has
tich op de snijtafel komt. Hwant de ho
pe is noch bleaun
En sa as oare spesialisten is ek dizze
•-■■■
