de week
Foto
van
8»
kost straks 90.000.-
Het „noflik sïtten”
J
(oö
ggpe
r
Km
Tel. 2044 - Na 18.30 uur 2660 of 2335
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
4.
VRIJDAG 16 MEI 196
108e JAARGAJNG No. 38
Wymbritseradeel.
Eilandenperikels
kostten Staten dag extra
Fries Museum
Zondagsrust
Rijwielpaden
V.
Duurder zitten
Centrale te Bergum
Eilandjesplan
Foto I K. Mol
Advertentieprijs: 16 et per nun
Ingez. mededelingen dubbel tarief
Contractprijs op aanvraag
Als op de bruiloft te Kana werd de
beste wijn tot het laatste bewaard, n.l.
Abonnementsprijs f 3,75 p. kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Verschijnt
DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitg. A. J. OSINGA n.v., Bolsward
Administratie- en Redactie-adrea:
Marktstraat 13
(05157)
Bolswards Nieuwsblad
hem gestrooid. Op zijn suggestie werd
nl. een commissie ad hoe ingesteld, waar
in vooral voor de damesleden een plaats
je was ingeruimd. Er komen andere ze
tels en ook de opstelling wordt gewij
zigd. Het gaat f 90.000 kosten, meer dan
anderhalf duizend per zitplaats en dat
voor enige malen vergaderen per jaar.
Niet ieder was even enthousiast. De
fractieleider van de AR-partij, de heer
S. van Tuinen, gooide het over een an
dere boeg en vroeg of dit allemaal zo
maar mocht. Hij wilde weten in hoe
verre de neogotische zaal monument was.
Gedeputeerde Gerbrandij had het ant-
Het Fries Museum gaat verbouwen en
dit moet niet f 220.000 kosten, zoals oor
spronkelijk geraamd, maar f 120.000,-
meer. Het zat de meeste leden niet
lekker. De heer Helmholdt van Binding
Rechts constateerde, dat men meer dan
de helft was misgeweest. „As ik hiel
earlik bin,” aldus de Gedeputeerde, in
zijn toelichtingmaar vóór hij deze
zin kon voltooien, kwamen er al protes
ten. Een gedeputeerde moet immers al
tijd en overal eerlijk zijn. Het bleek met
oneerlijkheid echter niets te maken te
hebben, het was maar bij wijze van spre
ken en de Gedeputeerde bedoelde te zeg
gen, dat hij het had zien aankomen, dat
de oorspronkelijke post wel verhoogd zou
moeten worden. Dat er in het begin niet
gesproken was over inrichtingskosten,
achtten velen een leemte.
De bankjes in de Statenzaal zitten niet
gemakkélijk, verre van dat. Eerdere po
gingen dit te veranderen strandden. Het
„noflik gitten” in de gehoorzaal van de
Provinciale Bibliotheek, waar de Sta
ten wegens verbouwingswerkzaamheden
aan eigen huis tijdens de winterzitting
te gast waren, bracht de zaak echter
weer op gang, n.l. bij monde van de
heer Kolthoff, toen nog gemeentesecre
taris van Harlingen, inmiddels wegens
benoeming tot burgemeester buiten de
provincie statenlid af. Hij zal niet meer
i de vruchten proeven van het zaad door
het voorstel tot het aanleggen van een
drietal eilandjes In het Hegermeer. Het
stond op een eerder nummer op de agen
da en waarschijnlijk moet het als een
zekere strategie worden beschouwd, dat
op voorstel van de voorzitter dit punt
als laatste werd behandeld, immers, na
vijf uur beginnen de meeste leden haast
te krijgen, wordt het wat onrustig in
de zaal en wil men opschieten. Trou
wens, na een dag praten en luisteren zijn
de scherpe kantjes ér ook wel wat af
en is men spoediger bereid bepaalde din
gen te slikken, zij het soms met tegen
zin, is het in ieder geval tegen de ere
code nog op ieder slakje zout te leg
gen. Als inderdaad bedoeld zou zijn hier
een zekere taktiek toe te passen om het
„eilandjesplan” er door te krijgen, is
deze taktiek niet effectief gebleken.
De meningen waren nog al verdeeld.
Niet zozeer wat betrof het plan om de
vaargeul in de Fluessen en Hegermeer
uit te diepen, wel wat betreft het aan
leggen van eilandjes met de vrijgeko
men baggerspecie.
De heer Hageman trad voor het eerst
als fractievoorzitter van de PvdA op
en kondigde aan, dat zijn fractie wat
betrof het merendeel wel met de eiland
jes akkoord kon gaan. De fractie was
echter verdeeld en er was ook een min
derheid.
De heer Van der Veen verzette zich er
namens de VVD fel tegen. Hij achtte
het landschap aangetast. Dit unieke ge
bied moet volgens hem niet worden ge
schonden.
De heer Okma, voorheen Gedeputeerde
en voorzitter van de Marrekrite, nu weer
gewoon Statenlid voor de AR partij, zei-
de, dat zijn partij er welwillend tegen
over stond. Wat 12 jaar geleden bij het
oprichten van de Marrekrite een wen
selijkheid was, is nu bittere noodzaak.
De heer I. Veldhuis van de CHU hield
woord klaar: De prov. griffie wordt
beschreven als een pand met elf traveeën
brede gevel, waarvan de middelste zes
een ondiep risaliet vormt, bekroond door
segment vorming fronton, opgetrokken in
1784, waarbij de ingang omlijst met pi
lasters en een statenzaal met betim
mering en stucplafond. Hij zei het al
lemaal niet zo precies te begrijpen, maar
wel te weten, dat dit laatste niet klopt.
Bedoeld zal zijn de Gedeputeerdezaal,
want de Statenzaal heeft een houtbe-
schilderd plafond. Overigens zullen de
nieuwe zetels warden aangepast aan het
interieur, zodat ze niet gaan vloeken
met het interieur. Toen mevr. De Graaff
als lid van de commissie het plan nog
eens had verdedigd, ging de vergadering
met de nieuwe opstelling akkoord. De
journalisten zullen nu onder de „krea-
ke” komen, de Gedeputeerden ter weers
zijden van de Commissaris, de hogere
ambtenaren, die soms hen informaties
moeten geven in hun onmiddellijke om
geving. Nu zitten ze op de publieke tri
bune en moet vaak worden gewerkt met
spiekbriefjes.
De dag van dertien mei 1969 zal, wat
betreft de historie van de Friese Sta
ten wel ingaan als een zeer bijzondere
dag. Voor ingewijden echt een dag om
in later jaren van te zeggen: „Weet
u nog wel van toen?” Zo begon de ver
gadering direct al met applaus. Dit gold
na het gebruikelijke welkom door de al
tijd hoffelijke Commissaris der Konin
gin, mr. H. P. Linthorst Homan, niet
zozeer de mededeling, dat de heer Sin-
gelsma, en daarmee dus de complete
fractie van de FNP (wegens een reis
met zijn schoolklas naar Denemarken)
afwezig moest zijn (hoewel sommigen
verzuchtten: „Dat scheelt ons een dag!”)
maar het feit, dat na een ernstige ziek
te de fractie-voorzitter van de KVP, de
heer Tj. de Jong uit Bolsward voor het
eerst de zitting weer kon bijwonen. Dit
spontaan reageren van de toch altijd
wat afgemeten Statenleden moet de nes
tor van de vergadering goed hebben ge
daan.
Vermeldenswaard is ook, dat voor het
eerst sedert jaren de te behandelen agen
da zonder slag of stoot werd vastge
steld. Hierover wordt in de regel gedis
cussieerd tot de lunchpauze. Enigszins
overrompeld stelde de Commissaris dan
ook vast: „Het eten is nog niet klaar,
dan moesten we meteen maar beginnen”.
Aldus geschiedde. De heer Spiekhout,
Gedeputeerde voor de PvdA, heeft dit
historische moment op de gevoelige
plaat vastgelegd. Toen ook nog een be
langrijk punt, n.l. het garanderen van
een geldlening te sluiten door het be
stuur van Nieuw Toutenburg, moest
worden aangehouden tot de volgende
keer, zat de kans er dik in, dat de ver
gadering in een dag afgelopen zou zijn.
Het bleek niet zo te zijn. Eilanden bie
den in de politiek altijd veel stof tot
beraadslaging, niet alleen internationaal,
nationaal, maar ook provinciaal. En dan
Bij de heer H. Gaarman jr. in de Dodo Feitamalaan 3 te Bolsward maakte onze
fotograaf een dezer dagen deze mooie foto’s. Het is een merelnest in de garage
van de heer Gaarman. De merel zag een bloempot naast een oud koffiemolentje
staan en maakte een nestje. De merel heeft het heel handig ingepikt, nl. overdag
verzamelde hij takjes en als de deur van de garage open was, sleepte hij alles
direkt naar binnen en liet zich opsluiten. De heer Gaarman zette een raampje
van de garage open en Het zijn auto voor de garage staan. Het resultaat ziet u op
de onderste foto. Een jonge merel had reeds het nest verlaten.
Ook aan het Groot- en Kleinzand bot
ten de bomen uit en tekent zich het pril
le groen tegen de yle voorjaarslucht.
Zo denkt u wellicht bij het zien van
deze foto. Vergist u zich niet, deze fo
to is reeds in de herfst van verleden
jaar gemaakt. Als het een kleurenfoto
was geweest, had u het meteen gezien.
Bladeren, vuilgeel, verkleurend naar
vaal-bruin. De zon schijnt, maar het is
het herfstzonnetje op een mooie na
jaarsdag. We haalden deze foto voor de
dag, nu de heer Bleeker voor enig mis
verstand heeft gezorgd, door als aan
nemer van de Raiffeisenbank het be
stuur ter gelegenheid van de opening
een antieke prent te schenken, met zo
als hij het uitdrukte, de poorten aan
de 4 toegangswegen tot Bolsward. Ve
len hebben zich het hoofd gebroken over
de vraag, welke deze vier poorten dan
wel zouden kunnen zijn. Vanouds zijn
er immers de Blauwpoort, de Sneker-
poort en de St. Janspoort. Weliswaar
heeft Bolsward thans meer uitvalswe
gen, b.v. via de Gysbert Japicxbrug, de
Gasthuisbrug, de „draai” naar de Werk-
mansbloei en het rustieke bruggetje aan
het Laag Bolwerk. Natuurlijk moet men
hier die vierde toegangsweg niet zoe
ken. Deze vierde toegangsweg was ook
geen weg (over land) maar een water
weg. Bolsward heeft eens zijn water
poort gekend en deze waterpoort stond
waar zich nu de brug bevindt die van
Stoombootkade (rechts) leidt naar Turf-
kade (links). Het watertje er tussen
kende vroeger druk scheepvervoer en
liep (en loopt) tussen wat de bordjes
aangeven tussen het Groot- en Klein
zand. Het is een mooi hoekje hier, al
is het er zelden zo rustig als op de foto.
Meestal staan de walkanten vol met
auto’s, snorren brommers en rollen
vrachtwagens langs de kade. Op deze
behoeven het nog niet eens eilanden te
zijn als Ameland, al of niet door een
dam met de vaste wal te verbinden maar
zelfs nog niet bestaande en alleen vol
gens plan aan te leggen eilandjes, i.c.
in het Hegermeer, kunnen de golven van
het debat dusdanig in beroering bren
gen, dat na ampel overleg besloten werd
toch maar een tweede dag aan dit pro
bleem te besteden. Dit gebeurde ’s mid
dags omstreeks vijf uur, toen in een
broeierige statenzaal de leden meer dan
moe waren gepraat en mevr. De Graaff-
Nauta voorstelde, dan maar liever de
volgende ochtend in een frissere tempe
ratuur en verfrist naar de geest op
nieuw te beginnen. Warm was het in
derdaad, daar in die ietwat deftige zaal.
Zelfs zo, dat ondanks het gevaar voor
decorumverlies er de jasjes bij uit gin
gen, al was het opmerkelijk, dat het
eerst de leden van de partij van de ar
beid waren, die dit deden en daarna de
journalisten Het was nl. ook op an
dere wijze mogelijk verkoeling te zoeken
en een ieder deed dit dan ook op eigen
manier. De WD-fractieleider mr. B.
van der Veen b.v. door zich een glaas
je water te halen, of, zoals ditmaal zelfs
de damesleden deden, door zich te gaan
vertreden.
Op de eilanden en in recreatieve centra
zullen rijwielpaden worden aangelegd,
samen voor f 254.375. Dit werd nog
verhoogd met f 50.000. Gedeputeerde
Van Krevelen maakte de opmerking, dat
er bij het ministerie inzake de voorzie
ningen op het gebied van toeristische
rijwielpaden van een koerswijziging spra
ke is. Meer en meer wordt de nadruk ge
legd op het aanleggen van rijwielpaden
in de onmiddellijke omgeving van ste
den en woonkernen, terwijl de belang-
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum en
makers „Kalva-State” gemaakt. Het
blijft dus oppassen. Soms wordt zo’n
verkeerde naam later weer hersteld.
Wat nu het Skilwyk heet, was vroe
ger (eveneens een vorm van hypercor
rectie „Schildwijk”. Maar het had met
een „schild” niets uit te staan, wel met
het Friese woord „skil”, dit is schel
pengruis. De benamingen Grootzand en
Kleinzand prijken echter nog steeds aan
de naambordjes. Volgens ons moet het
dus veeleer „Groot- en Kleinsaan” zijn,
of wat nog beter zou zijn: Great- en
Lytssan. In deze mening zijn we nog
zeer versterkt, nu op de antieke prent
die de heer Bleeker schonk, niet staat
Zandsterpoort, maar Zanetsterpoort,
dus niet de poort over het zand> maar
over de zane, de watergang, de gracht.
De heer Bleeker heeft dus veel meer
losgemaakt, dan hij op dat moment wel
licht vermoedde. Hij behoeft ons echt
niet het antiekwinkeltje te wijzen, waar
hij de prent kocht, maar zou ons wel
heel blij maken met het noemen van
het jaar waaruit deze dateert.
De lezer vergeve ons dit uitstapje. De
foto laat (onder de brug door) nog een
glimp zien van het Kruiswater. Het
huisje op de achtergrond is de brug-
wachterswoning aan de Rijksweg 43. De
brug is dicht, de boom staat recht om
hoog. De bankjes rechts tegen de wa
terkant zijn strategisch juist geplaatst.
Een mooi kijkje over het water en...
een waarschuwing voor een automobi
list die recht door zou willen rijden.
Toch zitten er niet zo vaak mensen op
dit bankje. „In siiehgat” zei ons iemand.
En dat is dan wel jammer. De foto
is gemaakt dit hoort u ook te weten
door de wel zeer produktieve ama
teur L. K. MoL
De nieuwe centrale van het PEB (over
verloop van tijd wellicht een NV) komt
definitief te Bergum. Een vorige maal
was hiertoe reeds besloten, maar de ont
wikkeling gaan snel en de atoom-cen-
trales dienen zich reeds aan. Toch lieten
de staten zich niet verleiden tot het ope
nen van een nieuw debat over de plaats
van de centrale. Crediet werd verleend
voor de bouw van de eerste eenheid
van circa 300 Megawatt.
foto een sirene rust. Zelfs geen wande
laar, geen hond, geen kip, geen kop.
De vierde poort was dus de (zoals de
ze op later kaarten staat Zandster
poort (tussen Groot- en Kleinzand. Hier
zit hem nu juist de kneep. Bolsward
kent geen zandgrond, Sneek (waar ook
een Groot- en Kleinzand worden gevon
den) trouwens evenmin. Sterker nog:
niemand zegt ook Grootzan’d of Klein
zand. Bolserters spreken van het
„Sa(a)n”, denk maar aan het rijmp-
pje: „Bra(a)n op ut Sa(a)h”.
Dit „saan” is een oud Fries woord voor
„waterloop”, „gracht”. Denk ook aan
Zaandam, Koog aan de Zaan, Zaandijk
enz. Maar omdat de rasechte Bolswar-
der spreekt van hon, pon en bra(a)n
als hij bedoeld hond, pond en brand,
hebben de naamgevers van dit Sa(a)n
naar analogie hiervan ook maar Zand
gemaakt. Deze lezing is ons wel eens
betwist, maar het zou de eerste keer
niet zijn, dat naamgevers zich vergis
sen. Een typisch voorbeeld hiervan is
de Oeble-omsleat, die nu officieelöoek-
bloemsloot heet. Mensen van het Ka
daster moesten de naam Oeble-om-sleat
vertalen. Sleat was sloot. Het waren
twee Zeeuwse ambtenaren, die elkaar
de naam doorgaven. Zeeuwen hebben
vaak de neiging een „n” te plaatsen
waar die niet hoort. Zo werd de naam
doorgegeven als Hoeblomsloot. Blom
was volgens het woordenboek „bloem”
en van dat Hoe werd toen „Hoek” ge
maakt. Een zinloze verminking, die
de oude Oeble-om oom Oeble) wel
niet meer zal deren. Trouwens dit is
niet de enige vergissing. Dicht bij on
ze geboorteplaats waren twee boerde
rijen met de echt agrarische namen
„Bolleholle” en „Keallesturt”. De eer
ste staat ook als zodanig op de kaart,
maar van „Keallesturt” hebben de kaart-
stelling voor rijwielpaden in natuur
gebieden afneemt. De vraag van mevr.
Van Stralen hoe het komt met het rij
wielpad Heerenveen-Nannewiid moest
onbeantwoord worden gelaten.
Het jaarlijkse debatje over het subsi
diëren van het indoorconcourshippique
in de Frieslandhal, liep ook nu weer
uit op een discussie over de zondags
rust. Het was de heer Hofstra van de
PvdA, die ditmaal de kat de bel aan
band, Hij verwachtte wel enige koers
wijziging bij de Christelijke partijen, die
er de vorige keer bezwaar tegen had
den gemaakt, dat dit concours zich ook
over de zondag uitstrekte. De heer Hof
stra vond het ook maar inconsequent,
dat de AR Gedeputeerde wel de Recre-
ana had geopend, die ook op zondag was
geopend en bovendien een commerciële
opzet had en men zich riu verzette te
gen het steunen (via een garantiever
lening) van dit concours. De heer Ren-
kema, die in het college van Ged. Sta
ten met zijn fractiegenoot Van der
Mark en Ged. Gerbrandij inzake het
eventueel steunen van het concours een
minderheid vormde, kwam persoonlijk
even tegen de heer Hofstra in het ge
weer. Hij vond de Recreana heel iets
anders dan dit concours. Immers men
hoefde niet persé op zondag de stand
open te hebben en er waren er inder
daad, die des zondags gesloten waren.
Een argumentatie die blijkens reacties
niet erg sterk werd gevonden, immers
ook niemand wordt verplicht op zon
dag het concours bij te wonen. (Het vo
rig jaar, toen het voor het eerst ook op
zondag werd gehouden, was de belang
stelling ook niet zo groot). Een voorstel
van de VVD-fractie, gedaan bij monde
van de heer Van der Veen om de voor
gestelde garantie te verhogen, werd ver
worpen met 34 tegen 16 stemmen, het
voorstel zelf werd aangenomen met 32
tegen 20 stemmen. De Protestants Chris
telijke fracties hielden voet bij stuk, de
KVP-fractie had geen bezwaar. Zal het
verschil van mening inzake de zondags
viering nog eens een struikelblok vor
men op de weg naar volledige samen
werking tussen de confessionele partij
en?
een zeer breed opgezet en boeiend be
toog. Hij presteerde het, dat alle leden
zich tijdens zijn rede uit de wandelgan
gen weer naar hun zetels begaven, hun
onderlinge gesprekken staakten en als
een man ging luisteren. Hier sprak een
bewogen mens, die ernstig bezorgd was
over wat hier verloren dreigde te ge
raken. De heer Helmholdt van Binding
Rechts was ook tegen deze vorm van
zandberging. Het kan beter worden ge
bruikt. De heer W. de Jong sprak na
mens de PSP in dezelfde geest. De heer
Boersma gaf namens de VVD zijn stand
punt nog eens weer. Ook hij .was een
groot tegenstander van het eilandjes
plan. De heer Kluitehberg deed dit na
mens de minderheid in de PvdA.
Kon bij een vorig punt de Commissaris
zeggen: de neuzen zijn geteld, nu bleef
het zelfs voor een insider verborgen,
hoe de kaarten precies lagen. In hoe
verre standpunten nog te wijzigen zijn
of er nog alternatieven kunnen worden
gesteld, was zelfs bij geen benadering
te zeggen.
Het was inmiddels ruim vijf uur gewor
den. Aan het woord moest nog komen
Gedeputeerde Van Krevelen (in de eer
ste ronde), de staten in de tweede
ronde) en dan nog eens de Gedeputeer
de. De voorzitter wilde meteen maar
doorgaan. Mevr. De Graaff maakte hier
ernstige bezwaren tegen. Zij schatte, dat
het debat nog minstens anderhalf uur
zou duren. Mede gezien de broeikasat
mosfeer in de zaal, werd, zoals in de
aanhef van dit artikel reeds meegedeeld,
na enig overleg besloten, de zitting te
schorsen en deze de volgende dag
(woensdag) voort te zetten. Veel nieu
we gezichtspunten kwamen er toen niet
meer naar voren. Dit was ook moei
lijk te verwachten, als men weet, dat in
het vooroverleg reeds 72 onderdelen na
der onder de loep waren genomen.
-
'ie*
