I i
Komende weken: veilig uil veilig thuis-actie
Fan de Marlinytoer
Volkszang- en dans-
O
groep Magura* naar
Bolsward
ill
DINSDAG 17 JUNI 1989
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum en Wymbritseradeel.
Hg
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
L
r
IVuC dAAivGANG No. 46
Vorig jaar in augustus
837 doden en 15000 ge
wonden op Nederlandse
Het Heamielcomité
earst nimme.
Hwa't bygelyks
Tj. de J.
Advertentieprijs: 16 ct per mm
Ingez. mededelingen dubbel tarief
Contractprijs op aanvraag
Onder het motto 2 en (2 uur rijden, een '4 uur rusten) en „Drinkjijenrijik”
(Glaasje op, laat je rjjden) start het Verbond voor Veilig Verkeer komende weken
met een grote Veilig uit, Veilig thuis-vakantieaetie. De oorzaak voor deze cam
pagne tonen de ongevallencijfers van de juni/juli en augustusmaanden van vorig
jaar, toen 837 doden en meer dan 15.000 gewonden vielen op onze Nederlandse
wegen.
Abonnementsprijs f 3,75 p. kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Verschijnt
DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitg. A. J. OSINGA n.v., Bolsward
Administratie- en Redactie-adrea:
Marktstraat 13
Tel. 2044 - Na 18.30 uur 2660 of 2335
(05157)
gekozen route kan beter na een kruis
punt worden gecorrigeerd dan het tot het
laatste moment in onzekerheid laten van
andere weggebruikers over de keuze van
route en rijrichting.
Tenslotte nog dit: waar de vakantiebe
stemming ook ligt, in binnen- of bui
tenland, veel onervaren rijders zullen
handen en voeten tekort komen om Vei
lig uit en Veilig thus te komen. Het
Verbond doet daarom een dringend be
roep op het meer geroutineerde wom
en werkverkeer om in de vakantietijd
van 27 juni tot medio augustus extra
rekening te houden met langere rijtij
den, in het bijzonder op de vrijdagen.
Vaandelgroet als inzet van het groot
tumfesfrijn ter gelegenheid van het 90-
jarig bestaan van Lycurgus-Wilhelmina,
zaterdag j.l. op Het Bolwerk.
wegen
Bolswards Nieuwsblad
Medische aspecten van het
vakantieverkeer
Omdat het besturen van een auto zo
wel intensieve geestelijke als lichame
lijke inspanning vereist, wordt er veel
energie bij gebruikt. Daarvoor moeten
een aantal organen in het bijzonder,
en eigenlijk het gehele organisme zich
extra inspannen, waardoor zich ver
moeidheid ontwikkelt. De noodzakelij
ke korte, frequente rustpauzes zijn te
verkiezen boven één langere. Geduren
de die rustpauzes moet de bestuurder
ook wat lichaamsbeweging nemen, en
frisse lucht happen.
Ook de ogen raken vermoeid, ’s nachts
meer dan overdag, alhoewel nachtelijk
rijden in het algemeen veel voordelen
biedt. Tijdens het chaufferen moet men
niet steeds star voor zich uit kijken, om
dat een „stilstaand” beeld op het net
vlies op den duur minder goed tot het
bewustzijn doordringt. Oefening en er
varing verminderen de vermoeidheid Wie
géén rustpauze houdt loopt het risico
„even weg te zakken” in een soort ha
zenslaapje, en dit kan fataal zijn.
Kleine maaltijden tijdens de rit zijn te
verkiezen boven één grote, omdat de
spijsvertering dan opeens een te grote
bloedsvoorziening vergt, waardoor er te
weinig bloed naar de hersenen kan stro
men, en dat werkt ongunstig op de rij
vaardigheid.
Zonder nader op de gevaren van alco
hol in het verkeer in te gaan, wordt
erop gewezen dat Nederlanders in het
buitenland bij een maaltijd dikwijls wijn
drinken, waaraan zij thuis niet gewend
zijn. Ook wordt extra gewaarschuwd te
gen allerlei geneesmiddelen die een ver
suffende nevenwerking hebben, zoals
middelen tegen overgevoeligheid, reis
ziekte, verkoudheid en nervositeit. Voor
al bij de combinatie van deze genees
middelen met alcohol is deze werking
sterk.
Er wordt gewezen op de Invloed van
ijle lucht in hoog-gelegen gebieden op
de rijvaardigheid. Verder wordt het ge
bruik van veiligheidsgordels nog eens
-aanbevolen. Uitvoerig wordt ingegaan op
de noodzaak van voldoende ventilatie
in de auto tijdens het rijden. Uitlaat
gassen bevatten onder meer het zo ge
vaarlijke koolmonoxyde, en wanneer
men niet goed ventileert is de beschik
bare zuurstof in die kleine ruimte spoe
dig opgebruikt. Ook het wachten in een
file heeft tot gevolg dat de lucht veel
uitlaatgassen bevat.
Dat tijdens het rijden roken door de
bestuurder onjuist is. wordt uitvoerig
uiteengezet, ook met het oog op de vor
ming van koolmonoxyde. De invloed van
de atmosferische veranderingen op de
rijvaardigheid werden tot nu toe te veel
veronachtzaamd. Vooral een naderende
depressie, na zwoel weer, is van grote
invloed, zoals uitvoerige Duitse onder
zoekingen hebben aangetoond.
Tot slot wijzen we op het jonste sym
posion der Wereld Gezondheidsorgani
satie in Rome. De deelnemers maakten
vooral bezwaar tegen de reklames langs
de wegen die de aandacht van de be
stuurder te veel afleiden.
Ook richtte de kritiek zich tegen de
advertenties van benzinemaatschappij-
en en autofabrikanten, waarin de meest
ongewenste gedragingen op de weg sterk
worden aangemoedigd. De nadruk in de
ze advertenties wordt gelegd op snel
optrekken en met grote snelheid rij
den, en de indruk wordt gewekt dat hard
rijden sexuele successen bevordert, wat
vooral de high-risk groep in de leeftijd
van 1521 jaar aanspreekt. Hóe ern
stig de verkeersepidemie is blijkt we!
uit de voorspelling van dit symposium,
dat de helft van alle kinderen in de
toekomst ’n verkeersongeluk zullen krij
gen en één op de vijftig kinderen een
dodelijk verkeersongeval.
varen vakantierijders zal op het hart
worden gedrukt dat deelnemen aan het
massale verkeer geen vrijetijdsbesteding
maar een vak is waarvoor 100 pet. con
centratie wordt vereist om te kunnen
anticiperen op de fouten van anderen
in het verkeer: op plotseling afslaande
brommers, op onverhoeds overstekende
kinderen, op wat traag reagerende be
jaarde automobilisten, op overmoedige
jeugdige weggebruikers en op de geva
ren die irritaties, haast, zelfoverschat
ting en bravour met zich meebrengen.
Op woensdag 25 juni komt de Tsjechi
sche zang- en dansgroep Magura naar
Bolsward. Degenen die zich de Tsjechen
van het vorig jaar nog herinneren, we
ten dat déze mensen met hun weerga
loos temperament en enorme muzikali
teit, een zaal vol mensen, uren kunnen
boeien.
Deze zéér jonge dans- en zanggroep
bestaat uit plm. 30 personen. De kle
ding van de meisjes bestaat uit bontge
kleurde brokaatrok met lijfje zwarte
schort met wit kant versiert, witte lin
nen bloese met zdiarer stiksel aan de
armen, rode gordel, linten en witte hoofd
doek, witte kousen en lederen mokasins.
De kleding van de mannen: Witte broe
ken met stilsel, witte linnen hemden
met zdiarer stiksel om de hals, zwarte
of witte pellerine, zwarte hoed met gro
te adelaarsveer.
Deze klederdracht stamt uit de 19e
eeuw. Het programma bestaat uit 2 ge
deelten: 1. Zdiarska vidla (meisjes
dans); 2. Solozang (Jan Gallik); 3. Kre-
sany; 4. Spomtanz (temperamentvolle
Oostslowaakse dans voor mannen)5.
Muziek-Tschardasch; 6. Auf dem Dor-
fe (temperamentvol onderhoud van de
dorpsjeugd in Oost-Slowakije.
De muzikale bezetting bestaat uit: 2
violen, 2 altviolen, 1 kontrabas, 1 fluit
1 violoncel.
Ongetwijfeld zal deze avond vele lief
hebbers van deze Oosteuropese dansen
trekken. Deze avond zal tevens nog wor
den aangevuld met dansmuziek door het
Benelux-kwintet met zang van Astrid
Norma.
brocht, pleatsen ünteigene, brêgen en
dammen makke en dan komt de wei seis.
It is dêrom gjin wunder, dat hja it mak-
likste
sjocht, hoefolle wegen en moaije brede
wegen fan de line: Hearrenfean-Stien-
wyk it easten ynrinne, dy moat wol tin-
ke, dat Fryslan in prachtich wegennet
hat. In moaije wei fan Aldskoat oer
Mildam-Jobbegea nei Donkerbroek. In
moaije wei fan Wolvegea oer Oldeber-
keap nei Donkerbroek, in moaije wei fan
Pipergea oer Noardwalde nei Donker-
broek-Appelskea, it kin dêr net op. En
as jo fan autoriden halde, sünder drokte
binne dy wegen sterk oan tb rieden. Jo
binne soms gesichten fier allinnich op
’e wei. Derby is de natuer dêrre yn diz-
ze tiid bysünder moai.
Mar yn it wetterlan en de klaeihoeke vyie
it oant dizz’ tiid ta om to gullen. Ha-
war, hwat west is, is west en it hat gjin
sin dêr lang by stil to stean. Wettersteat
is nou forgoed wekker, ek foar de oare
dielen fan it foraldere Fryslan. It meast
urgint wie de forbining Ljouwert-Drach-
ten. Dêr sjit it moai op. It middelste
stik is klear, it stik oan Ljouwert ta
komt mei gauwens klear en it léste stik
nei de twadde krusing by Drachten yn
rykswei 43 sit yn ’e mole. Dan komt
Ljouwert-Boalsert, hwerfan de tarieding
al ip skoft oan ’e gong is, mar it tempo
my to stadich forrint. Ik wit wol, dat
hjir in üntsachlik stik wurk dien wurde
moat om dy hünderten eigners en hier-
ders mei to krijen, mar it koe wol Hot
ter, tinkt my. De bilangrike oansluting
fan dizze wei mei it nije stik Boalsert-
Warkum, by de Mearnesyl, sil dan ek
oplost wurde moatte. En dan komt de
trochbraek fan de Rolpeal oer it wetter,
eastlik fan Warkum troch it Heidenskip
en it Warkumernijlan. Dat wurdt ek in
djür stikje.
Dan om Koudum hinne, nei de Galama-
dammen en derwei rjucht op Kipen-
boarch oan en sa nei Balk. Fan Balk óf
in hiele nije wei nei Teakesyl, hwert it
léste ein al klear is nei de Lemmer. Dit
is it program foar dizze hoeke. In mach-
tich stik wurk, mar swier en kostber.
De Lemmer sil yn de kommende jierren
al mear it bilangrike punt wurde foar it
forkear fan Holan nei Fryslan en Grins.
Hwant mei rykswei 38 fan de Lemmer
troch de Tsjükemear nei de Jouwer en
Akkrum, wurdt de greate baen fan Am
sterdam troch de nije polders oansluten
op it Fryske wegennet. As rykswei 43
dan mei de Ofslütdyk fjouwerbaens war
den is. leit Fryslan iepen foar it moderne
yndustriële en rekreative libben. Minis
ter Bakker komt de ear ta, dat hy by
de prioriteiten oan dizze wegen in heech
sifer takend hat en oan de Provinsiale
Wettersteat sil it net lizze as de sinten
derfoar op it kleed komme. By Snits sille
se dan noch de boel goed op ’e kop
sette moatte om de forbiningen om de
stêd hinne to lizzen. Hwant dat bitsjut
yn de Wetterpoartestêd net sa’n lyts
bytsje. Wy winskje de mannen fan ir.
Zandvoort alle sukses by de ütfiering
fan dit bilangrike stik fan har wurk,
dat Fryslan for losse moat üt syn isole-
mint en foar syn biwenners einliks de
kansen jaen sil, de’rt hja sa lang nei
ütsjoen hawwe.
tsjinst dy’t de lieding hie fan de ütfiering
fan dizze wei.
Sa’t dêr meidield is, sille Deputearre
steaten mei it ütstel by de steaten kom
me om dizze wei en alles hwat der op-
folgje sil, oer to dragen oan de provinsje.
Jo kinne bigripe, dat dy trije boarge-
masters yn feeststimming wiene, hwant
it is in djür stik wei wurden. Provinsiale
steaten sille dit grif oannimme, liket my
ta, hwant hja hawwe sünt jier en dei
it kolleezje oansitten om it wegenplan
yn dizze hoeke üt syn 19-ieuske situaesje
to fortossen. De kans dêrta koe earst
komme, doe’t provinsiale steaten it bislüt
namen om echte provinsiale wegen to
meitsjen. Dit bislüt is jit mar inkele jier
ren üld, hwant Fryslan hie oant dy tiid
ta, praktysk gjin eigen wegen, it wiene
rykswegen of gemeentelike wegen. Sünt
koart kinne lykwols ir. Zandvoort en syn
mannen goed los komme en hja hawwe
der sin oan, dat is oan alles to sjen.
Mar hja steane foar in swiere opjefte,
hwant der is in greate efterstan op dit
gebiet.
De aldfrinzige prosedure, via de gemeen
ten, hat bysünder yn it meast efterlike
gebiet, hwat wegen oangiet, in ünnoazel
bytsje opsmiten.
Yn de Walden wie men folie fierder en
dat is ek wol to bigripen foar imtnen,
dy’t hjir efkes oer neitinkt. De gemeen
ten binne dêr folie greater en de san-
groun is foar wegenbou stikken goed-
keaper as it fean en de klaei. Sa’n ein-
tsje wei, as tusken Boalsert en War
kum, is dêr gjin probleem. Mar hjir
alhieï torjucht, ir. Zandvoort, de greate moat earst de ündergroun weihelle wur-
baes fan de Provinsiale Wettersteat, de de, dan tüzenen kubike meters san yn-
Ook uit vergelijkingen met andere maan
den van het jaar blijkt dat de vakan
tiemaanden tot de zwartste periode van
het hele jaar behoren; de gestage stij
ging van de ongevallencijfers in de
voorgaande jaren 1965 juni t.m. augus
tus 723 doden, 1966 738 doden, 1967
821 doden en in 1968 837 doden) roept
de beklemmende vraag op hoe lang het
nog zal duren dat duizend doden de
schrikbarende tol wordt in het Neder
landse vakantieverkeer.
De grootste drukte op onze wegen wordt
dit jaar verwacht als op 27 juni de scho
len en de metaalindustrie hun poorten
sluiten en bovendien een massale uit
tocht kan worden verwacht naar de TT-
races in Assen.
Een tweede golf volgt op 11 juli als een
aantal bedrijven in de provincies Bra
bant, Limburg en Zeeland sluit, terwijl
eveneens op 11 juli de vakanties be
ginnen van een groot aantal scholen en
bedrijven in Northrhein-Westfalen.
Een derde hausse op de wegen wordt
op 25 juli verwacht als de vakanties
van de bouwbedrijven, de textielindus
trieën en een aantal collectief sluiten
de bedrijven in de oostelijke en noor
delijke provincies beginnen.
Van de honderdduizenden, die er vanaf
27 juni opuit trekken voor een vakan
tie in binnen- of buitenland, staat vast
dat een groot aantal over onvoldoende
rij-ervaring en verkeersinzicht beschikt,
factoren, die het vorig jaar veelvuldig
tot ernstige ongevallen hebben geleid.
Het Verbond adviseert daarom alle auto
mobilisten, die om welke reden dan ook
minder dan 5.000 km per jaar rijden
een minimum aan routine op te doen
door de komende dagen een paar flinke
proefritten te maken, eerst op stille en
geleidelijk op wat drukkere wegen.
Een tweede belangrijk gevaar in het
vakantieverkeer betekent de grote ma
te van onbekendheid met afwijkende
verkeers- en gedragsregels in binnen- en
buitenland.
Teneinde hierin een verbetering aan te
brengen heeft het Verbond afgelopen we
ken een grote hoeveelheid voorlichtings
materiaal verspreid zoals een reisfol-
der, die in een oplage van een kwart
miljoen exemplaren onder de werkne
mers van een groot aantal bedrijven is
verspreid en waarin onder meer ge-
dragsadviezen zijn opgenomen voor het
rijden op autosnelwegen (snelheidsaan-
passing, invoegen, filerijden, gedrag op
verkeerspleinen, enz.) Voorts een waind-
krant (oplage 25.000 ex.), die in sa
menwerking met de Horeca verspreid
werd onder motels café’s wegrestaurants
etc.
Voor hen die een buitenlandse vakantie
bestemming op het programma hebben
staan ligt een brochure klaar, die van
twintig Europese landen de voornaam
ste afwijkende verkeersregels geeft. De
ze brochure is voor f 1,bij het Ver
bond voor Veilig Verkeer verkrijgbaar
en kan per briefkaart worden besteld.
De betaling kan geschieden door naast
de normale porto vier postzegels van een
kwartje bij te plakken.
Omgekeerd wordt aan onze grenzen een
Duits- Frans- en Engelstalige folder met
Nederlandse regels uitgereikt aan bui
tenlandse toeristen.
Hoopt het Verbond dat door deze voor
lichting meer Nederlanders beter voor
bereid op vakantie zullen gaan, komen
de weken zal middels de acties 2 en
en Drinkjijenrijik extra worden bena
drukt om in ieder geval fit en nuchter
de grote trek te aanvaarden en dan met
een daggemiddelde van niet meer dan
500 km. In het bijzonder de minder er-
Aangezien in het bijzonder op toeristi
sche, niet op massaal verkeer bereken
de wegen extra oplettendheid wordt ver
langd voor onverwachte situaties (aan
de verkeerde kant van de weg lopende
voetgangers, bermtoerisme, groepjes
fietsers, enz.) zal het Verbond in de va
kantietijd via radio (voor het eerst ook
regionaal via de RONO) en televisie in
tensief verkeersveiligheidsvoorlichting
geven. Met de ANWB neemt het Ver
bond voor Veilig Verkeer het standpunt
in dat automobilisten ook op toeristi
sche wegen het zogenaamde sightseeing
over moeten laten aan hun mede-pas-
sagiers. Ook hier moet te langzaam rij
den worden verhinderd om irritaties en
minder gelukkige inhaalmanoeuvres
van andere weggebruikers te vermijden.
Extra voorzichtigheid, maar wel reso
luut gedrag wordt aanbevolen op krui
singen van binnenwegen. Een verkeerd
IN MACHTIGE MAR
SWIERE OPJEFTE
De boeren sitte drok yn it hea en, as it
sa jit in pear dagen oanhêldt, sit it meas-
te feilich yn ’e skuorre. Wy sille se hjoed
net stepre, hwant hja sille' de krante am
per binei komme.
It moaije waer, dêr’t sa lang nei ütsjoen
is, hat yn de ófroune wike ek syn glans
jown oan de offisiële iepenstelling fan it
stik wei tusken Boalsert en Warkum.
Dêr wiene hiel hwat opteine minsken,
mei de kommissaris en trije boargemas-
ters yn Frysk habyt. Mar ek wie dêr, en
j
Ijv --WSFS
ibol
<A'.Jjr'
