de week
Foto
van
Reis Nixon toch politieke stunt
De Tweede Kamer met vakantie
HS
Eerste persconferentie van Pompidou
Voorbereidingen tot begroting
vrijwel rond
Bolsward
Een „vergeten hoekje
f
v i
31
i
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum en
1
M
VRIJDAG 18 JULI 1969
108e JAARGANG NO. 55
Wymbritseradeel.
Pompidou
West Irian
Loslippige ministers
ff
geen
Voorzichtig met bijstand
Concessie van Tliieu
Voorbeeld
Advertentieprijs: 16 ct per mm
Ingez. mededelingen dubbel tarief
Contractprijs op aanvraag
logsvoering doorvoeren, de Amerikaan
se minister van buitelandse zaken, Ro
gers, aanleiding heeft gegeven zich zeer
optimistisch uit te laten en te pleiten
voor het nemen van enige risico’s om de
oorlog te beëindigen. Hij staat hierbij
tegenover vele militaire leiders, die in
de matiging een teken van zwakte zien
en de oorlog daarom willen voortzetten.
Voorlopig lijkt president Nixon in deze
minister Rogers en niet het Pentagon te
steunen.
De Franse president, Pompidou, heeft
vorige week zijn eerste persconferen
tie in die functie gegeven. Uit zijn woor
den bleek dat hij, zeker in de komen
de tijd, slechts weinig zal afwijken van
het door de Gaulle gevoerde beleid. Pom
pidou heeft geen principiële bezwaren
tegen de toetreding van Engeland tot de
Europese Gemeenschappen, maar hij is
wel van mening dat de Zes het eerst
eens moeten worden over de voltooiing
en verdieping van de Gemeenschappen
Abonnementsprijs f 3,75 p. kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Verschijnt
DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitg. A. J. OSINGA n.v., Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
Tel. 2044 - Na 18.30 uur 2660 Of 2335
(05157)
Ook buiten het kabinet zijn heel wat
mensen te vinden, die juist in deze pe
riode bijzonder waakzaam worden. Het
zijn de fractievoorzitters, de vakbonds
leiders, de aanvoerders van de werkge
vers; al die groepen die zo’n groot be
lang hebben bij wat het kabinet achter
de gesloten deuren van de ministerraad
aan het bekokstoven is.
De Tweede Kamer is met vakantie. Tot eind september, als de regering met de
plannen voor het nieuwe begrotingsseizoen moet komen. Dat heel wat kamerleden
mi her en der over Nederland zjjn uitgewaaierd, of het zonnige zuiden hebben op
gezocht, betekent niet dat het politieke leven nu plotseling volledig stil is ge
vallen. Integendeel zelfs. De zomermaanden vormen traditioneel de periode
waarin op politiek niveau heel wat wordt geknokt. Het zijn de maanden waarin de
regering werkt aan de plannen en nieuwe begrotingen, die op de derde dinsdag van
september moeten worden ingeleverd. Vaak duurt het tot eind augustus voor een
regeringsploeg het eens is over het te volgen beleid en de verdeling van de centen.
De meeste bewindslieden kunnen dan pas aan hun vakantie gaan denken.
sx—i. mvvtvit uvuui-ivxl UL l vVci-clu-
den voor en gevolgen van deze toetre
ding. Topoverleg over deze problemen
sloot Pompidou niet uit.
De regering heeft de diverse gemeenten
laten weten dat zij het zuiniger aan
moeten doen met gemeentelijke bijstand-
uitgaven. Dit is gebeurd in een brief
van minister Beemink (Binnenlandse
Zaken) aan alle gemeenten. De brief is
mede geschreven namens minister Wit
te veen (Financiën) en minister Klompé
(Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk
Werk). De gemeenten kijken jaar in
jaar uit tegen steeds hogere uitgaven
aan. Uitgaven die moeten worden gefi
nancierd uit het Gemeentefonds, een kas
die door de regering weer moet worden
gevuld uit de algemene middelen. Er is
al jaren een groot verschil tussen wat
de gemeenten willen Uitgeven en wat de
rijksoverheid in het Gemeentefonds wil
of kan stoppen. De eigen middelen van
de gemeenten (diverse kleinere belastin
gen en leges) zijn veel te bescheiden
om het verschil tussen wat nodig is en
wat in kas is te overbruggen. De gemeen
ten zijn uiterst gevoelig voor suggesties
van het rijk om bepaalde uitgaven maar
niet te doen. Zij beroepen zich ogenblik
kelijk op de gemeentelijke zelfstandig
heid. Bij de bijstandsuitgaven ligt het
echter wat anders. Minister Klompé is
er bij het indienen van de Bijstands
wet van uit gegaan dat de wet het bes
te door de gemeenten kan worden uit
gevoerd. Die staan het dichtst bij de
mensen, die hulp nodig hebben. Over
de praktische toepassing van de Bij
standswet heeft echter elke gemeente zijn
Het kabinet is sterk verdeeld over dit
SER-advies, zo bleek vorige week. Mi
nister Schut (woningbouw) bijvoorbeeld
voelt helemaal niets voor een uitstel van
de huurverhoging. Hij heeft die hard no
dig om zijn toch al bedreigde woning
bouw op peil te houden. Minister Schut
doet daarom zijn uiterste best om een
kabinetsbesluit over een uitstel van de
huurverhoging (tot 1 juli volgend jaar)
tegen te houden. De meerderheid van de
regering schijnt echter wel voor uitstel
te voelen. Al is het alleen al om de
achterban (fracties en vakbonden) rus
tig te houden. Deze discussie is niet
eigen ideeën. Minister Klompé heeft al
eens een poging gedaan om de nor
men die de wet geeft voor de hulp die
in bepaalde gevallen moet worden gege
ven nader uit te werken. Het is ech
ter onmogelijk om voor elk mogelijk ge
val een pasklare oplossing in de wet aan
te geven. De brief is nu een poging om
gemeenten die in de ogen van het rijk,
te vrijgevig zijn met sociale bijstand,
af te remmen. Dergelijke pogingen zijn
al eens eerder, zonder succes, gedaan.
moeten doen, voordat het Front bereid
is mee te werken aan een vreedzame re
geling.
Op een al dan niet geheime mili
taire regeling tussen Noord-Vietnam en
de VS bestaat ook nog niet veel kans,
maar het heeft wel de aandacht getrok
ken dat de onweerlegbare matiging die
Noord-Vietnam en het Front in de oor-
per ongeluk openbaar gewonden. Kenne
lijk hadden wat collega’s behoefte aan
een extra hulpmiddel om de tegenstand
van minister Schut te breken.
Vorige week kwam dan ook prompt de
heer Eibergen de afscheid nemende voor
zitter van het Christelijk Nationaal Vak
verbond, met een reeks van dreigemen
ten voor het geval de regering de hoofd
punten van het SER-advies niet zou vol
gen. Het advies is destijds opgesteld na
uitvoerig overleg tussen werkgevers en
vakbonden. De bonden beloofden daar
bij voor 1970 geen al te hoge looneisen
te stellen. De heer Eibergen liet vorige
week blijken dat de vakbonden die belof
te niet zullen houden als de regering al
te veel van het SER-advies afwijkt. Mi
nister Rooi vink (Sociale Zaken), die
de (jubileum) vergadering van het CNV
bijwoonde, vertelde dat de regering nog
geen beslissingen heeft genomen (klopt,
men zit nog midden in de discussies)
en dat hij hoopte dat de regering het
advies in grote lijnen zal kunnen opvol
gen (waarmee hij zichzelf als voorstan
der van een uitstel van de huurverho
ging bestempelde).
De Nederlandse regering heeft vorige
week, na de wekelijkse vergadering van
de ministerraad, in een verklaring on
gerustheid uitgesproken over de gang van
zaken op West-Irian, het voormalige Ne
derlands Nieuw Guinea. Daar worden de
ze week „verkiezingen” gehouden over
de vraag of men al of niet bij Indonesië
wil horen. De uitslag blijkt te voren
vast te staan. Een aantal Papoea’s is
tegen het Indonesisch optreden in verzet
gekomen. Minister Luns (Buitenlandse
Zaken), die kort geleden verklaarde, dat
berichten over onlusten sterk overdre
ven zijn, is nu kennlijk van mening ver
anderd.
Als we de oorspronkelijke bedoeling van
deze fotoserie in het oog houden is dit
wel puur „Bolsward zoals u het niet
kent”. En dat „puur” slaat dan zo
wel op het woord Bolsward als op de
rest van deze aanduiding. Dit is het hart
je van de stad. De stad van binnenuit.
Maar tegelijk is het terra incognito, on
bekend terrein, tenminste voor hen die
leerling van de voormalige RK
tief. De toren, die boven alles uit placht
te steken, zakt hier als het ware weg.
U ziet de kerk dan ook van een kant,
vanwaar 99 pct. van Bolsward deze nim
mer zag. Om u op weg te helpen: Bij
de Drieposten (Grote Dijlakker) vindt
u het bekende „haventje”. U ziet op
het bruggetje staand het einde niet,
want het grachtje gaat links om. Het
gaat zelfs onder de St. Fransiscuskerk
Hieruit valt, ook door de context waar
in deze zin geplaatst was, af te leiden
dat Moskou ervan overtuigd is dat Roe
menië weet waar zijn belangen liggen;
Moskou vond het niet nodig aan Nixons
spectaculaire stap meer woorden te be
steden, daarmee duidelijk makend dat
het niet vreest dat de relatie tussen
Roemenië en het Westen door dit be
zoek ineens sterke wijzigingen zal on
dergaan. Ook voor de bilaterale verhou
ding Moskou-Washington verbond Gro-
miko geen consequenties aan dit bezoek.
Het is een belangrijke rede geweest die
Gromiko heeft gehouden: men kan er
een vorm van heroriëntering van de
Russische buitenlandse politiek in zien.
Het ideologische conflict met China
dat tegelijk een conflict tussen twee sta
ten is is voor Moskou aanleiding ge
worden een zeer verzoeningsgezind ge
baar te maken naar het Westen, om te
voorkomen dat het op een gegeven mo
ment geconfronteerd wordt met een kou
de of hete oorlog in het Westen én in
het oosten.
Gromiko riep op tot een nieuwe perio
de van vriendschappelijke betrekkingen
met de VS en liet dóórschemeren geïn
teresseerd te zijn in een topconferen
tie met de Amerikaanse leiders. Het is
nu ook wel zeker dat het gesprek over
wapenbeperking binnenkort zal begin
nen, al reageerde Gromiko niet op het
Amerikaanse voorstel dit in de eerste
twee weken van augustus al te doen.
Moskou laat evenwel duidelijk naar vo
ren komen aan welke grondslagen van
zijn buitenlands beleid het nadrukkelijk
vasthoudt: het wenst de handhaving en
de erkenning van de status-quo, zoals die
na de Tweede Wereldoorlog ontstaan is.
Oost-Duitsland moet derhalve als een
souvereine staat erkend worden, en de
samenhang in het Oostblok mag door
het Westen niet verstoord worden, want
de Sowjet-Unie behoudt zich het recht
voor om in bepaalde omstandigheden „in
ternationalistische” hulp aan socialisti
sche broederlanden te verlenen (dit is
de Brezjnjewdoctrine, geformuleerd als
rechtvaardiging achteraf van de inter
ventie in Tsjecho-Slowakije vorig jaar).
Gromiko heeft de Russische houding
tegenover China nog eens duidelijk om-
lijnd. Hij ried Peking aan liever te on
derhandelen over het verloop van de ge
meenschappelijke grens, dan te vechten.
Rusland is bereid te onderhandelen
en zal eigenmachtig optreden van Chi
nese zijde niet tolereren. De gesprekken
die beide landen over de grens in Chaba-
rowsk voerden, gaan met onderbrekin
gen nog steeds door; Gromiko had ze
nog een „positief feit” genoemd, maar
hij wees ook op het gevaar dat ze vruch
teloos zouden zijn als China door zou
gaan met het uiten van beschuldigingen
en het uitlokken van grensincidenten.
meisjesschool of dito ulo-school zijn ge
weest. Als u het grachtenstelsel van
Bolsward vergelijkt met de bloedsom
loop van het menselijk lichaam, dan is
dit de kransslagader. En als het waar
is, dat een hartinfarct wordt veroor
zaakt door een vernauwing ontstaan
door aanzetting, dan is het gevaar voor
een dergelijk euvel hier niet denkbeel
dig, want het is niet bepaald een helder
stromende beek, die hier stroomt. Maar
nu lopen we op ons verhaal vooruit.
Voor niet ingewijden is het niet gemak
kelijk deze foto’s thuis te brengen. We
doen er het best aan eerst de foto met de
muur te bekijken. De andere is n.l. een
close-up van een onderdeel uit deze op
name. Op de eerste foto is alvast één
herkenningspunt, de torenspits. Deze
moet wel van de St. Fransiscuskerk zijn
want al de andere torens ter plaatse zijn
van ander makelei. Of had u links reeds
aan de kleur van het dak en de vorm
van de ramen de RK kerk herkend?
Als dit zo is zult u geen raad hebben
geweten met het eigenaardige perspec-
Bolswartls Nieuwsblad
President Thieu van Zuid-Vietnam heeft
in het niet meer te stuiten deëscalatie-
proces in de Vietnamese oorlog weer
een concessie gedaan, die overigens al
enige tijd door de VS gewenst werd. Hij
heeft het recht erkend van het Bevrij-
dingsfront om aan verkiezingen, waarbij
over de toekomst van het land beslist
moet worden, deel te nemen en heeft
zijn tegenstanders uitgenodigd zitting te
nemen in een gemengde commissie die
deze verkiezingen zal moeten voorberei
den en begeleiden.
Dat het Bevrijdingsfront Thleus voor
stellen heeft afgewezen, vindt zijn oor
zaak in het feit dat deze vereniging op
positie weigert samen te werken met de
huidige regering in Saigon, waarin zij
„marionetten van Washington” ziet. Dit
standpunt hebben Thieus tegenstanders
al enige tijd geleden duidelijk gemaakt
door zelf een voorlopige revolutionaire
regering voor Zuid-Vietnam te vormen;
zij eisen dat een coalitieregering de te
houden verkiezingen zal voorbereiden.
Het voorstel van Thieu was het sluit
stuk rn het geheel van concessies dat
Washington en Saigon voor ogen staat
om de oorlog tot een einde te brengen:
de militaire aspecten moeten geregeld
worden door Washington en Hanoi, ter
wijl de Vietnamezen onderling moeten
uitmaken hoe de politieke toekomst van
het land eruit gaat zien.
Th' i zal evenwel nog meer concessies
door. Ook op het Skilwyk, naast het
Klein Gasthuis, ziet u een grachtje. Dit
verliest zich onder het toneel van de
Doelen. Welnu, dit grachtje is hetzelf
de als dat van het „haventje”. Tussen
de beide tunneltjes (die onder de kerk
en die onder de Doele) bevindt zich nog
een stukje gracht. Dit nu is het gracht
je dat op de foto staat. De muur (met
steunberen) vormt de afscheiding van
het voormalige schoolplein van de oude
ulo-school. De fotograaf is er achter
langs gekropen (of er overheen) en ia
met zijn rug tegen de Doele gaan staan.
De schaduw van de Doele valt links op
de walkant. Rechts van het grachtje
ziet u diverse optrekseltjes in de ach
tertuinen van de woningen en café’s tus
sen de Doelen en Huize St. Martinus, in
de volksmond nog steeds het RK Liefes-
gesticht. De ramen van een vleugel van
dit bejaardentehuis ziet u het best op
de foto met de boom en de plank. En
juist vóór dit tehuis zien we 't rustieke
bruggetje dat van de binnentuin bin
nendoor naar de kerk loopt. Niet ieder
in Bolsward is het bekend, dat de zus
ters over een eigen kapel beschikken.
Wij zien deze boven het bejaardente
huis dat ér als het ware omheen is
gebouwd, uitrijzen. Nog minder Bols-
warders hebben deze koepel ooit van bin
nen gezien. Toch eigenlijk wel jammer,
want u behoeft slechts aan te bellen en
een belangstellende wordt er graag heen
geleid. Vroeger was de kapel nog al ro
mantisch met allerlei symbolische wand
schilderingen van Taco van der Meer,
maar alles heeft zo zijn tijd. De drang
naar vereenvoudiging en naar het meer
functionele heeft ook de kapel niet on
beroerd gelaten, want thans zijn de kleu
ren veel strakker aangehouden. Een
merkwaardig stukje Bolsward hiér, dit
gedeelte niemandsland, waar het al lang
geleden moet zijn, dat er is gebaggerd.
De golfjes doen niet vermoeden dat er
slechts enkele centimeters onder het wa
teroppervlak slechts sprake is van blub
ber. Trouwens de close-up foto laat al
duidelijk zien, dat dit grachtje niet
brandschoon is. Eigenlijk wel jammer,
want hier in dit oord van sirene rust,
heeft? men de neiging te spreken van
een klein stukje Bolsward waar nog
iets wordt gevoeld van het middeleeuw
se begrip van Godsvreze. Hier is het de
wereld in het klein. Slechts enkele tien
tallen meters omvatten hier jeugd en
ouderdom, school en bejaardentehuis,
maar ook kerk en wereld: het grachtje
vindt zijn weg zowel onder het altaar
door als onder het Doeletoneel. De ui
tersten raken elkaar hier. En het is in
Bolsward traditie, dat men geen echte
Bolswarder is, als men niet op een win
terdag dit grachtje heeft bereden en al
schaatsend en glijdend onder de beide
boogjes door is gegaan. Onze fotograaf
had dit wél. Hij kende dit grachtje.
Maar in de kapel van de zusters was
hij nooit geweest. Als hij er niet komt
als toerist, zal het nog héél, héél lang
duren, voordat hij als bejaarde misschien
hier zijn laatste levensjaren gaat slij
ten. Hij is nu nog jong, zeer jong en
sportief, de heer F. Negenman uit de
Pieter Tanjéstraat. Maar als... als het
eenmaal zover is, misschien herinnert hij
zich dan nog eens die stralende voor
jaarsdag, toen hij na halsbrekende toe
ren deze foto’s maakte. En er zijn tien
tje van de week mee verdiende.
Die deuren blijken niet altijd 'gesloten.
In deze zomermaanden worden kabinets-
geheimen uiterst slecht bewaakt. Met
opzet. De ministers weten al heel lang
dat zij niet alleen regeren en dat zij de
steun van grote groepen nodig hebben
om hun ideeën ingang te doen vinden.
Vaak gaat het ook om zulke reusach
tige belangen dat een kabinet een soort
verkapte opiniepeiling houdt om te we
ten te komen hoe buiten de zaal van
de ministerraad over bepaalde zaken
wordt gedacht, vóór de regering zelf een
beslissing neemt.
Het kan ook best zijn dat een of twee
ministers nogal dwars liggen. De colle
ga’s gebruiken dan graag het middel van
de publieke pressie om het verzet te
breken. De ingewijden hebben aan een
half woord van een loslippige bewinds
man genoeg om te weten waar het over
gaat. En om precies te weten wanneer
zij in het geweer moeten komen. Een
voorbeeld daarvan hebben wij vorige
week meegemaakt. Op het moment ge
bruikt de regering als uitgangspunt voor
de discussie over de plannen voor 1970
een rapport van de Sociaal Economi
sche Raad (SER). De SER heeft de re
gering voorgesteld de huurverhoging van
zes procent, die op 1 januari 1970 moet
ingaan, uit te stellen. Doel is de te ver
wachten stijging van de kosten van le
vensonderhoud bij voorbaat af te rem
men. De SER adviseerde ook om de
plannen tot verlaging van de loon- en in
komstenbelasting voor een deel op te
schuiven tot 1971.
President Saragat van Italië heeft de
afgetreden premier, Rumor, gevraagd
een nieuw kabinet te formeren. Bij zijn
pogingen zal Rumor gebruik kunnen ma
ken van het feit dat bij twee partijen,
de christen-democraten en de socialisten,
een duidelijk besef leeft van de ernst
van deze crisis.
Deze twee partijen willen met elkaar de
centrum-linkspolitiek voortzettenbei
de hebben geen bezwaar tegen de deel
name van de afgescheiden socialisten van
Tanassi en Ferri, maar deze laatsten
weigeren in een kabinet zitting te ne
men samen met de vertegenwoordigers
van de oude socialistische partij.
De christen-democraten hebben inmid
dels hun interne partijgeschillen bijge
legd. De partijleiding, die tot nog toe
gebaseerd was op rechtse en centrum-
stromingen, is enigermate tegemoet ge
komen aan de eisen van de linkervleugel
en van de groep-Moro. Deze twee stro
mingen zijn nu beter dan tevoren in het
partijbestuur vertegenwoordigd en in
ruil daarvoor heeft links meegewerkt
aan de herverkiezing van Piccoli, uit
de centrumstoring van Rumor afkomstig,
als partij-secretaris.
Vorige week hebben wij op deze plaats betoogd dat het vrijwel ónmogelijk is in
de aanstaande reis van president Nixon naar Roemenië iets anders te zien dan een
politieke stunt, bedoeld om zijn aanzien in de Ver. Staten te vergroten. Deze
opvatting lijkt nu bevestigd te warden door hetgeen men tussen de regels door
kan lezen in de tekst van de rede die de Russische minister van buitenlandse
zaken tot de Opperste Sowjet het parlement van de Sowjetunie gehouden
heeft. Gromiko stelde daarin o.m. dat de partijen die in de landen van de
socialistische gemeenschap aan de macht zijn, evenals de regeringen van die
landen, heel goed weten hoe zij moeten denken over de betrekkingen tussen de
leden van die gemeenschap.
Formateur in Italië
i 'Z'
'A. J
'k I j i
