w
9
De ule buorden
Fan de Martinytoer
f I
J. s.
hal
KAMERLID TOLMAN STELDE
VRAAG OVER:
erfpacht op
Makkumerwaard
Tel. 2044 - Na 18.30 uur 2660 of 2335
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
ROODHUIS EN WONS:
ee boerderijen
in vlammen
oerderjjen zijn een prooi der
te
r
DINSDAG 22 JULI 1969
108e JAARGANG NO. 56
Frieslands gouden eeuw
Eenheid naast
rijke verscheidenheid
Foto L. Spijksma
verzekerd.
Tijdens het vorige week vrijdag en za
terdag gehouden dorpsfeest in Longer-
houw maakten we deze foto van het
„kftpstekken”.
en de klant heeft de produkten voor het
grepen. Vóór de toonbank. Multikrat-
verkoop heet deze vorm van moderne
service.
De Ule buorden
By de boer
Dy sjogge fier
De lannen oer
Hja sjogge de kij
Hyndiers en skiep
En jouns gean dér
Fügels to sliep
DS. D. J. VAN WEZEP
GAAT NAAR BOLSWARD
STIENNEN MAN BEGIN
AUGUSTUS WEER BIJ
HARLINGEN OP DE ZEEDIJK
Het erfpachtsrecht voor delen van erf-
pachtsterreinen die in verband met hun
industriële bestemming aan derden in
erfpacht zijn of worden overgedragen,
zal aanzienlijk worden verhoogd, aldus
heeft de minister van Financiën, dr. H.
J. Witteveen, meegedeeld in antwoord
op vragen van het Tweede kamerlid
Tolman (CHU). De heer Tolman had
vragen gesteld over een 75-voudige ver
hoging van de erfpachtscanon van een
perceel domeingrond in de Makkumer-
waard, van 7 tot 525 gulden per ha.
Minister Witeveen zegt in zijn antwoord
dat het hier een terreintje van 100 m2
betreft, waarvoor de canon dus 5,25
gulden per jaar zal bedragen. De ver
hoging, aldus de minister, moet wor
den gezien als een algemene beleidslijn
in de toekomst.
Verschijnt
DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitg. A. J. OSINGA n.v., Bolsward
Administratie- en Redactie-adre»;
Marktstraat 13
(05157)
Abonnementsprijs f 3,75 p. kw*rtl«l
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
rider was met de heer de Witte
het „dollen” toen ineens de vlam-
uitsloegen en in een minimum
1 het hooi tot in de nok toe in
laie stond. Onmiddellijk werd de
eer gewaarschuwd, die spoedig
.tse was. Van de schuur viel toen
iets meer te redden. Het woon-
ri echter worden gespaard. Met 't
ig ook de hooiblazer verloren. De
Bolswartls Nieuwsblad
Wymbritseradeel.
pniddag half twaalf ontstond er
de boerderij van S. de Witte on-
is (aan het weggetje rijksweg-
g-Komwerd). De heer de Witte
norgens met zijn echtgenote op
gegaan naar Denemarken. De
en waren elders ondergebracht
leek, een bij de arbeider en twee
en beppe, die naast de boerderij
Hoewel inmiddels de 3000ste bezoeker de controle in gepasseerd, is het op de
tentoonstelling Friesland» Gouden Eeuw toch niet zó druk, als men redelijkerwijs
had menen te moeten verwachten. Het weer kan ook te mooi zijn, nl. te mooi
voor museum- en tentoonstellingbezoek. Zo licht gaat men dan in zon of schaduw
wat luieren en denkt men: Later maar eens'. Dit „later” kan in dit geval niet na
15 augustus zijn, want dan gaan de poorten dicht, zo men tenminste met dit
„later maar eens" bedoelt een bezoek aan de expositie van schilderijen en zilver
werk van Friese meesters ten stadhuize, waar men op werkdagen overdag en
's avonds (behalve op zaterdagavond) terecht kan en waarbij men dan tevens de
oudheidkamer en het stadhuis zelf kan bezichtigen.
oft der yn de ütstellen fan de Jeropeeske
kommisje om to kammen ta legere pro
duksje brükbere idêen sleten. De plan
nen fan dr Mansholt foar greate bidriu-
wen jowe gjin takelde wissichheit, dat
dêrtroch de produksje sakje sil. Mei dr.
Maris binne wy fan bitinken. dat it fier
ier ek in illüzje is to tinken, dat de 2
miljoen boeren, dy’t der neffens harren
Dan is it dünker
En ’t sieht, dat is wei
It wachtsjen is dan
Op nij op in dei
Over de afdeling zilver schreven we
reeds eerder een oriënterend en inlei
dend artikel. Een vorige maal bespra
ken we in vogelvlucht de schilders Ja
cob Backer, Nicolaas Baur, Govert
Flinck, Wybrand de Geest, Direk de
Horn, Lambert Jacobsz en Roelof Koets.
Thans nog een paar opmerkingen over
de rest van de expositie. Een belangrij
ke inbreng heeft de Friese schilder Wil
lem Bartel van der Kooi, geboren te
Augustmusga in 1708 en overleden te
Leeuwarden in 1836. Hij kan zowel gel
den als een nabloeier van de Gouden
eeuw (die, zoals gezegd, in Friesland
iets later viel) dan een preludium pp de
tijd van de romantiek. Uit bruikleen
van het Rijksmuseum in Amsterdam,
vinden we hoewel op een niet erg
voordelige plaats gehangen het be
kende in 1808 gepenseelde doek „De
minnebrief”. Van vijf jaar later dateert
..Het gestoorde pianospel” twee vrij gro
te doeken, die men op de gang boven
onmogelijk op een afstand kan zien.
Van der Kooi was vooral ook portret
schilder. Een goed voorbeeld hiervan is
het in 1822 tot stand gekomen doek
waarop mr. Daan Fockema staat af ge
heeld. Vaar nog 6 jaar later dateert het
portret van Anna Catharina Louisa
Lemper, douavrière van O.F.W. Baron
van Glocknann, eerder van Jhr. R. C.
Camminga (bruikleen van de familie
Van Oammingha te 's Gravenhage. Merk
waardig is de hoofddracht van deze op
73-jarige leeftijd (voor die dagen heel
erg oud) geschilderde vrouw, die devoot
met de handen in de schoot heeft ge
poseerd, toonbeeld van rust en ingeto
genheid. Volmaakt hiermee in tegenstel
ling (behalve dan wat' betreft de vaar
digheid en trefzekerheid, waarmee werd
geschilderd, ’t doek „Fluitspelende jon
gen”. Hier niet de rust en berusting
van de ouderdom, maar de jeugdige acti
viteit, zo niet overmoed van een nieuwe
MDCLX (reken maar uit )een portret
van Lucia Helena van Aebinga.
Van Jan Willemsz de Wilde, vinden we
twee stillevens, n.l. een stilleven met ge
vogelte en een dode haas (waarschijn
lijk een fragment van een groter doek
en een keukeninterieur.
De rij van 36 schilderijen wordt dan be
sloten met een portret van een onbekend
man, ten voeten uit op het paneel ge
bracht door Udima Willems, die om
streeks 1620 werkzaam was te Leeu
warden. Al met al geeft de expositie
ondanks de gebondenheid aan het on
derwerp een rijke verscheidenheid van
genres.
Heech op ’e naai
Dér op it dak
Sjogge hja del
Mei alle gemak
opgeslagen in een aparte ruimte
het erf en konden warden ge
spaard. De brandspuit van Makkum, die
ook spoedig ter plaatse was, behoefde
geen dienst meer te doen. De wegen
wacht heeft via de mobilifoon getracht
via collega’s kontakt met de heer De
Witte te krijgen. Dit was gistermiddag,
toen wij een kijkje kwamen nemen, nog
niet gelukt. De boerderij was slechts
ruim 20 jaar oud. Tijdens de bevrijding
was deze nl. ook door oorlogsgeweld ver
nield. Er werd toen een geheel nieuwe
boerderij opgebouwd o.a. met betonnen
hooizolder boven de stal. Deze heeft het
gehouden, ook toen de dakpannen mas
saal naar besneden kwamen. Een grote
hoeveelheid wol, die hier tevens was op
geslagen, brandde als een fakkel. De
brand trok veel belangstelling, ook van
toeristen. Er waren er zelfs die in het
gezicht van de brand gezellig gingen,
pick-nicken.
IS DER FOAR DE SUVEL-
OERSKOTTEN WOL IN OPLOSSING?
Yn inkele artikelen hawwe wy neigien,
I
i-romp-boerderij van H. Brand-
Roodhuis op, vermoedelijk door
ting in de hooiventilator. De
vordt geschat op 4 ton. De boer-
Ds. D. J. van Wezep, hervormd predi
kant te Leeuwarden, heeft het beroep
naar Bolsward aangenomen. Hij zal
daar, als predikant voor bijzondere
werkzaamheden, de geestelijke verzor
ging op zich nemen van het verpleeg
huis „Bloemkamp”. Ds. Van Wezep
staat sinds 5 met 1957 in Leeuwarden.
Voordien was hij predikant te Meeden
en te Eext.
generatie. Deze 5 schilderijen, stuk voor
stuk forse doeken, zoveel mogelijk in
onderlinge samenhang geëxposeerd, zul
len velen het hart van de tentoonstel
ling vinden.
Op een expositie van Friese schilderij
en mag natuurlijk het werk van de Fra-
neker burgemeester Jacobus Sybrandi
Mancadan (vaak gemonogrammeerd
met J. M.) en op panelen gepenseeld,
niet ontbreken. Hoewel Maneadan een
rasecte Fries geweest moet zijn (het
geen men aan zijn naam niet zou zeg
gen), schilderde hij echter hoogst zel
den hoekjes in die eigen provincie. Ge
baren in Minnertsga (1602) en over
leden te Tjerkgaast (1680) bleef hij
meer honkvast, dan men aan zijn Itali
aniserende schilderijen op het eerste ge
zicht zou menen af te kunnen lezen.
Van drie „hoogst zelden” geproduceer
de werkjes vinden we er echter een. twee
tal op de raadzaal, die duidelijk als
eikaars tegenhangers zijn, n.l. 2 paneel
tjes, die ieder een landischap ta de Zuid
oosthoek van Friesland voorstellen, de
streek waar in de veenderijen en turfaf-
gTaverijen van die tijd de schilder be
zittingen moet hebben gehad. Het is hier
een welkom weerzien, want de geregel
de bezoeker zal zich herinneren, dat de
ze paneeltjes ook reeds tentoongesteld
waren op de Gysbert Japifcstentoonstel-
ling „Wurd en Byld” in 1966, het sterf
jaar tevens herdenkingsjaar van de gro
te Friese dichter.
Mancadan was vooral genreschilder en
hij volgde zich graag naar de mode van
zijn dagen om landschappen met ruines
en berglandschappen te schilderen. Een
rond paneel, voorstellende „landschap
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum en
je en sterk iis moatte beide
net to lang duorje.
wurkje: it tal minsken soe greater wurde
en de produksjekosten soene troch it he-
ge arbeidslean sterk omheech gean. Bop-
pedat soe men de needsaeklike modemi-
searing stop sette. Mar op de produksje
seis soe it net folie ynfloed ha.
Mei de kunstmest is it om in oare reden
ek net maklik. Hwant it kunstmestge-
brük is yn de EEG jit lang net optimael,
Nederlan rint der fier üt. En de kunst
mest is len fan dy faktoarren, dy’t mak-
ket, dat de kostpriis fan de produkten
bilangryk leger komt to lizzen. Net ien
fan de produksjefaktoaren Is sa leanend
as krekt in goed kunstmest gebrük. Ar
beid en masines binne folie mear yn priis
omheech gien as de kunstmest en soe
men dat folie djürder meitsje dan soe
men foar die óf set tige üngunstich kom-
me to sitten.
Bliuwt as léste middel jit oer it gebrük
fan krêftfoer. Soe men by djür krêftfoer
net folie minder molke krije? It soe grif
helpe, mar op it foarste plak mei men
net forjitte, dat de kij 60 pct. fan de
molke jowe as hja yn it lê-n rinne, dus
dêr hat it gjin ynfloed op. En yn de
earste fjouwer moanne fan de stalperioa-
de wurdt der ek net folie brükt.
Soe it dus helpe, dan moast der in hiel
stik op it foer lein wurde. Boppedat bi-
stiet it krêftfoer foar in great diel üt
granen en byprodukten fan de granen en
dy binne al swier bilêste. Sa swier, dat
de binnenlanske prizen fier hoppe de
Advertentieprijs: 16 et per mm
Ingez. mededelingen dubbel tarief
Contractprijs op aanvraWg
met ruiter”, in bruikleen van de Dienst
voor ’s Rijks verspreide kunstvoorwer
pen te Den Haag, is hier een goed voor
beeld van. Meer echter nog de land
schappen met geiten en koeien. Manca
dan toont zich hier een meester in het
hanteren van de bruinen en grijzen en
hij weet sfeer te scheppen. Een van de
ze panelen hing destijds niet voor niets
op de tentoonstelling „Italië in de toets
der Gouden Eeuw”, die in 1964 te Bols
ward werd gehouden. En dan te beden
ken, dat de honkvaste Mancadan nim
mer in Italië is geweest! Met zes stuk
ken is deze schilderende burgemeester
bijzonder goed op deze expositie verte
genwoordigd.
Een heel ander genre beoefende Petrus
Schootanus, in 1601 te Leeuwarden ge
boren, dus twee jaar eerder dan Gysbert
Japiks, die hij zou overleven, in Bols
ward. Schootanus (de naam komt mis
schien van Oudeschoot?) was de mees
ter van de z.g. Vanitassttillevens, dit
zijn symbolische schilderijen met de
dood en de vergankelijkheid tot onder
werp.
In het ene schilderfj (met hemelgloben)
zien we een bijbel met een strookje pa
pier, waarop de woorden „verganckelijk-
heit van alles” en twee opengeslagen
boeken. Op een pagina van het ene boek
staat: Alle Dinck Verslyt met den tijt.
Enkele diode vogels completeren het ge
heel. Ook het oudere schilderij toont ons
dode vogels, maar tevens een roemer,
kandelaar, astrolabium, globe, enig® boe
ken en een zandloper. Uit de boeken ste
ken stukjes papier waarop „Getuigen
der Waarheijt" en ..Overdenkingen”. Op
het linkerblad van het apengeslagen
schrijfboek staat te lezen:
Begin augustus zal het bekende monu
ment „de Stdenen man” weer op de zee
dijk bij Harlingen pronken. Drie jaar
geleden werd de zuil met dubbele Ja
nuskop verwijderd in verband met het
verhogen van de zeedijk tot Deltahoog
te. Die dijkverhoging heeft inmiddels
allang zijn beslag gekregen, maar de
grond moest eerst nog bezinken voor
er met sucses een betonnen platform
voor het monument kon worden ge
maakt.
Voorts waren zuil en voetstuk nogal
wat beschadigd geworden bij de af
braak. Een en ander moest eerst gron
dig gerestaureerd worden.
De Stienen Man staat er ter nagedach
tenis van de Portugees-Spaanse kolo
nel Casper di Robles. Het beeld staat
precies op de grens van de waterschap
pen. Vijf delen zeedijken binnendijks
en vijf delen zeedijken buitendijks. De
restauratie geschiedt met subsidie van
de rijkswaterstaat. Het vroegere ijzeren
hek rond de zuil wordt niet opnieuw
geplaatst. Er komt nu een breed beton
nen voetstuk met hekwerk van lage
betonpaaltjes, waardoor het monument
wat vrijer in de ruimte komt te staan.
oerbliuwe soene har bidriuwen rjuchtsje
kinne soene nei de öfsetmooglikheden.
It üt de produksje nimmen fan lan troch
it braek lizze to litten is ek it hakjen
mei in stompe bile. Hwat soe men dan
ütheve as dat helpe soe? Dan soe men
de diken fan de nije polders wer troch-
stekke moatte en de sé sines weromjaen.
Mar hwat folk sil soks dwaen wolle?
Der bliuwe fan dy greate plannen dan
ek mar in binaud bytsje op it sou lizzen
en it docht üs dan ek gjin nij, dat it
l&nbouprobleem as in swiere stien oan de
hals fan de EEG-marmen htaget.
Lykwols wy moatte jit ien ding bisprek-
ke, hwerfan op it earste gesicht wol in
timpenjende ynfloed fan ütgean sil en
lang net dy slimme neidielen hat as de
earstneamde. Wy doele hjir op de trije
wichtichste produksjemid'dels büten de
groun seis. Giet men nei hweroan wy de
produksjestiging to dankjen hawwe, dan
komme üs daedliks yn it sin: de kunst
mest, it féfoer en de masines. Dizze trije
kaert hat büten groun en fé folie by-
droegen ta de hegere produksje. En as
dy produkten mei great forlies öfsetten
wurde moatte, komt de fraech wol op,
oft men hjir net in kaei fine kin, dy’t op
it slot past.
Mei de masines is it lykwols sa, dat hja
wol greate ynfloed hawwe op it tal min-
sken, dat yn de tónbou arbeidet, mar fol
ie minder op de produksje. It djür meit-
sjen fan masine-ark soe twa dingen bi-
wrêldmêrk ütstekke. It soe dus allinnich
mooglik wêze om de aywytrike foermid-
dels to forheegjen. Mar dy meitsje mar
heechstens 30 pet. üt fan it krêftfoer.
As men dos in sterke forheging fan by-
gelyks tsjien goune op elke 100 kilo
grounnuten, soja- af sesammoal lizze soe
dan soe de teerkosten tear ien kilo mol-
ke net mear as sahwat twa sinten wêze.
Greate bergen moat men jin dêr dos ek
net fan foarstelle.
Mar stel, dat men dèrta oergean soe,
hwat soe dan de reaksje wêze fan Amea-
rika, dy’t de greate produstat is fan diz
ze foormiddels? Hwat sitte de EEG-
mannen nou al alle dagen op ’e lea mei
drigeminten oer har hannelspolityk en
hja kinne it üs sür genoch meitsje as
hja ek dy kant ütgeane. Wy wolle ek
graeóh oan Amerika forkeapje. It minste
hwat hja dan freegje soene soe wêze:
as jimme it koekespul djürder meitsje
wolle, dan moat er fan de hege ynfoer-
rjuchten fan de granen ta stik óf. En op
it totael soe dat earder in forleging jaen
as in forheging.
Faeks moat it dy kant wol üt, hwant de
Onderlinge priisterhaldtag Is nou bryk,
mar in produksjeforleging sit er dan net
yn.
It is hwat tertrletlik om it to sizzen, mar
fan it hiele, mei fanfare ütbrochte, plan
fan de Jeropeeske kommisje bliuwt by
neijere analyse in skeamel bytsje oer. En
de büterberch riist al heger..., Tj. de J.
Ons Aertsche huijs
wordt onderhouwen
met moijt en orutfs
het kan i niet staan,
het moet vergaan
Hoe vast wij ’t bouwen
Des Tragt met vlijt
noe deught altijt
want gij zult sterven
opdat gij meught
hierna uit vreught
het Eewigh erven.
Op de burgemeesterskamer vinden wij
een groot groepsportret (van 141x192
cm) dat anno 1668 (twee jaar na Gys
bert Japiks dood) Abraham van den
Tempel, Leeuwarder hofschilder) maak
te van Albertina Agnes, gemalin van
stadhouder Willem Frederik en haar
kinderen Amalia, Hendrick Casimir II
en Sophia Hedwig.
Rest ons nog het noemen van een vijf
tal schilderijen. Het eerste is dat van
de reeschilder Wigerus Vitringa. die
werd geboren in 1657 te Leeuwarden en
overleed in 1721 te Wtrdum. Hij schil
derde schepen op zee. Op de spiegel
van het schip rechts ontdekken we het
wapen van Friesland. Het is dit schilderij
dat we afgebeeld vinden op de affiche
en op het omslag van die catalogus.
Nicolaas Wieringa schilderde Ao
sma
was
van
^'1.. 1 K
