d’Ontspanner
Nieuws
van
fiabe Skroar
n
Stadgenoten,
Bouwlift
stortte neer
Fan de Mar tiny t oer
Hwat hat
us hjoed to sizzen
llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
lm.
re
P
H I
DINSDAG 9 SEPTEMBER 1969
108e JAARGANG NO. 70
Wymbritseradeek
Vredesweek
2b28 september
Bolsward doet mee
DE FRYSKE BOER EN DE TÜNBOU
f.
Foto L. Snijksma
As jo jou selsbihearsking forlieze,
forlieze jo mean
Mei harkjen kin men soms mear
birikke as mei tsjin sprekken
Abonnementsprijs f 3,75 p. kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Verschijnt
DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitg. A. J. OSINGA n.v., Bolsward
Administratie- en Redactie-adrea:
Marktstraat 13
Tel. 2044 - Na 18.30 uur 2660 af 2335
(05157)
teiten in andere plaatsen en aanmel
dingen voor deelname in Bolsward bij
S. de Haas, tel. 2163 of bij een van de
andere ondertekenaars, die allen voor
hun school of organisatie de contact
persoon zijn.
Namens de werkgemeenschap Vredes
week Bolsward:
worden, maar daar is iedereen volko
men vrij in. U kunt blijven doorprutsen
met foto’s, die op niets lijken of u kunt
naar de voorlichtingsavond komen.
Ons advies: van harte aanbevolen.
P.S. De bij dit artikel geplaatste foto
is gemaakt door het clublid S. Renema,
Buren 9, Longerhouw. In het afgelopen
seizoen was deze foto „de foto van het
jaar”.
Verleden week woensdag is de heer A.
Roedema uit Makkum op een bouw
werk aan de Ds. L. Touwenlaan te Mak
kum, licht geblesseerd geraakt. Hij zat
boven in een bouwlift toen deze plot
seling naar beneden stortte. Abusieve
lijk zou de borgpen onder aan de lift
verwijderd zijn geweest. Toen R. zich
boven in de lift bevond, is het bouw-
werktuig om zijn scharnierpunt gaan
draaien, met als gevolg, dat man en lift
naar beneden vielen.
Bolswards Nieuwsblad
In het vorige nummer van het Bols
wards Nieuwsblad hebt u kunnen lezen,
dat eind 1966 het Interkerkelijk Vredes
beraad tot stand is gekomen tussen acht
grote landelijke kerkorganisaties met de
bedoeling de verantwoordelijkheid van
de kerken voor de wereldvrede tot uit
drukking te brengen.
Het Interkerkelijk Vredesberaad heeft
dit jaar in de Vredesweek het thema van
de groeiende kloof tussen de rijke en
arme wereld, anders aangeduid als de
tegenstelling Noord-Zuid, gekozen, om
dat het haar overtuiging is, dat naast
de bewapeningswedloop e.d. deze groei
ende kloof afgezien nog van de onge
rechtigdheid een ernstige bedreiging voor
de wereldvrede vormt.
Een groot kwaad achten de kerken ge
legen in de wereldhandelsstructuur, die
kort gekenschetst kan worden door te
stellen, dat de arme wereld nog steeds
in de nadelige positie gehouden wordt
door de rijke wereld van grondstoffen
leverancier. Zelfs als zij in vele geval
len grondstoffen goedkoper kunnen pro
duceren dan wij, verhinderen wij veel
al de arme wereld eigen inkomsten te
verschaffen door onze tolmuren zo hoog
te maken, dat hun export gebarricadeerd
wordt Hetzelfde geldt voor sommige tak
ken van industrie zoals textiel-, metaal
nijverheid en b.v. scheepsbouw.
Zij blijven op die manier in de neteli
ge positie van producent van ruwe
grondstoffen. Grondstoffen, die de nei
ging hebben in prijs te dalen en door
onze synthetische produkten overbodig
te worden. Wel een bijzonder harteloze
houding van ons rijke Noorden, om
dat we hen in de koloniale wereldpe
riode de verbouw van deze grondstoffen
opgedrongen hebben c.q. dwingend opge
legd hebben. We kunnen b.v. al kunst
matig cacao maken voor een betrekke
lijk lage prijs. Hierdoor beheersen we
de economie van b.v. Ghana, dat voor
85 pet. van zijn inkomsten afhankelijk
is van cacao, omdat Ghana nooit meer
ontvangt voor zijn cacao als de betrek
kelijk lage prijs van de synthetische
cacao. Eenzelfde verhaal valt te vertel
len over rubber, een ietwat ander
soortgelijke vertelling geldt voor suiker,
jute, oliën en vetten, koffie en aard
olie.
Ons sleutelwoord voor welvaart is in
dustrialisatie. Wat te denken van de kan
sen van de cacaolanden, b.v. op indus
trialisatie als u weet dat wij voor de
cacaoboter geen invoerrecht vragen doch
voor cacaoboter een halffabrikaat
135 pct. U begrijpt dan onmiddellijk dat
onze chocola ten eeuwige dage goedko
per blijft. Of wat te denken van onze
nogal eens loze kritiek op het zgn. eco
nomische wanbeleid van de arme lan
den, als u weet, dat datzelfde Ghana, dat
voor 85 pct. van zijn inkomsten af
hankelijk is van cacao, de prijs hier
van van het ene jaar op het andere van
32 naar 21 cent per pond zag zakken.
Miiddels herhaald geplaatste adverten
ties in dit blad en door foldertjes, die
door de fotohandel werden uitgegeven,
hebt u kennis kunnen nemen van de wel
zeer belangrijke voorlichtingsavond op
het gebied van de amateur-fotografie,
welke overmorgen, donderdag 11 sep
tember om 8 uur wordt gehouden in
Lunchroom Huisman en Dijkstra, Skil-
wijk.
Omdat we niet weten, of u enig idee
hebt, wat zo’n voorlichtingsavond eigen
lijk te betekenen heeft, vertellen wij u
er hier alvast graag even meer over.
In het sedert jaren bestaan van Foto
club „d’Ontspanner” wordt dit de eer
ste officiële voorlichtingsavond, welke
deze vereniging organiseert voor alle
mensen uit Bolsward en omgeving, die
ook maar enigszins door een boxje of
fêst patroan ken de tünbou net.
Dérom is it bigryplik, dat nettsjinstean-
de alle stipe, dy’t gemeenten en provins-
je togearre mei it O. en S. füns jowe
oan nije tündersbidriuwen, mei namme
ek it Untwikkelingsskip: De Klaeibou-
hoeke, de animo by de eigen minsken
sa lyts bliuwt. It binne oant nou ta
frjemden, dy’t hjir en dér in fiks nij
tünboubidriuw opsette, sa as de hear
Hartman üt Loosduinen, dy’t yn Seis-
blerrum in stookbidriuw fan 22000 m2
kassen oan it opsetten is. Dat freget in
ynvestearring fan inkele tonnen jild,
hwerby de maksimumsubsydzje fan
17.000 goune net iens genóch is om de
architekt to biteljen. Ik bin lykwols tl-
ge bliid mei sokke ynkommelingen hwant
dizze kinne de Fryske bifolking sjen
litte, hwat winlik in modern, tünbou
bidriuw is. Dat is gjin pielderij mar in
folweardich bidriuw, dêr’t net allinnich
arbeide wurdt, mar fikse kapitalen en
echt fakmanskip by nedich is. Mar ek
in bidriuw, dêr’t yn oare dielen fan Ne-
derlan hiele famyljes ta greate wolstan
komd binne.
len tüke fan it tünboubidriuw soe by
it aerd fan de Fryske boer en gemier
noch it béste oanslute en dat is de blom-
bolle-teelt. Syn eigen bilangrykste pro-
dukt is de ierdapel en dan binammen de
setters.
Dêryn hat er leard fan seleksje, spiiit-
sjen, swamsykten en virnssykten, su-
verjen en sortearen. Al dizze dingen fynt
er werorn yn de bolleteelt. Fansels der
binne ek forskillen an dêrom is it in
goed ding, dat de nije bollekweker earst
Prot. Chr. Huishoudschool, J. Ho-
genvorst, J. Halbertsmastraat 55.
R.K. Huishoudschool, Mevr. A. Ro
denburg, tel. 2820.
Jan Brugmancollege, S. de Haas,
tel. 2163.
Openbare Mavo, Mevr. A. van der
Meer, tel. 2293.
Prot. Chr. Mavo, S. de Jong, Boxum
tel. 05107-231.
R.K. Mavo, P. van der Werf, Van
der Venstraat 46.
Techn. school, A. Tjalsma, tel.
2259.
Werkgemeenschap v. Kerken: Kap.
B. Stolk, tel. 2206.
Het is beter te geven dan te ontvan
gen. Dat premier Ghandi van India tij
dens de aktie Eten voor India de hon
gersnood ontkende valt vanuit deze Oud
hollandse volkswijsheid te begrijpen.
Ook zal zij ongetwijfeld beseft hebben,
dat een schip voedsel zenden moord met
voorbedachte rade is, als er het volgen
de jaar geen drie volgen. Immers met
het eerste schip verhinder je slechts eni
ge tijd mensen te sterven. Mensen, die
ondervoed en analfabeet blijven en zich
voortplanten. Voedselgiften, hoe oer-
christelijk en broodnodig ook, tasten het
ontwikkelingsprobleem niet in de wor
tel aan.
Een beter remedie is een verandering
van de wereldhandelspolitiek, waardoor
arm eigen inkomsten krijgt. Hiervoor is
een veranderende politieke opinie nodig.
Omdat dit nu een kwestie van menta-
llteitsvorming is achten de kerken dit
op hun terrein liggen.
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum en
Klonken in het Bolswards Nieuwsblad
van dinsdag j.l. de geluiden nog wat
vaag in de stijl van „gepoogd zal wor
den” en „gehoopt wordt”, inmiddels is
op de meeste punten zekerheid verkre
gen.
Deelnemers: De Chr. Huishoudschool,
de R.K. Huishoudschool, het Jan Brug
mancollege, Prot. Chr. Mavo, Openba
re Mavo, R.K. Mavo, de Techn. School
de Werkgemeenschap van Kerken heb
ben nu definitief toegezegd een aantal
onderdelen van de verschillende aktivi-
teiten op zich te nemen. Verenigingen
en scholen, die zich als nog geroepen voe
len de vredesweek mee te vieren zijn
van harte welkom. Inlichtingen bij S.
de Haas, tel. 2163.
Tentoonstelling: Een veertigtal onder
werpen zullen het probleem Noord-Zuid
als gevaar voor de wereldvrede uitbeel
den. Het is welhaast zeker, dat de ten
toonstelling in de lege Uniczaak gehou
den wordt. De bedoeling is, dat hij ge
opend is van 9 uur tot 22 uur op alle
werkdagen van de vredesweek en ge
heel gratis toegankelijk is.
Wagenspelen: Een tweetal scholen heeft
reeds een wagenspel op zich genomen,
die op donderdagmorgen uitgevoerd wor
den in het centrum.
Film: Een nieuwe aktiviteit vormt de
film. Pater W. Saris, tel. 2966 heeft een
aantal films gereserveerd voor de vre
desweek, die allen de problematiek ra
ken. Deze kunnen rouleren tussen de
scholen. Ook zal de film „The Warga
me”, die op zeer indringende wijze een
beeld geeft van een gefingeerde atoom-
aanval op Engeland, vertoond worden.
Tekenwedstrijd: Op de scholen zullen
de tekenlessen in het teken van het vre-
desweekthema staan. De beste exempla
ren zijn te zien op de tentoonstelling.
Misschien ligt hier ook een mogelijk
heid voor lagere scholen.
Advertentieprijs: 16 ct per mm
Ingez. mededelingen dubbel tarief
Contractprijs op aanvraag
**^*^***<«1^*»^^^
Dêmeist is yn syn eagen it tünderswurk
tofolle nifeljen en pielen mei lytse plant-
sjes, bakjes, glês, sproeijen, snoeijen,
intsjen, spuitsjen en al sa mear. Der
stiet de measten de kop net nei.
En as trêdde faktor, dy’t lüm it tün-
dersbidriuw ünsympathyk makket, is
dêr it feit, dat dizze gauris foar in goed
produkt mar in lyts pryske makket,
omt yn dy snuorje tofolle op ’e feiling
oanfierd wurdt. In tünder bart de iene
dei in béste priis foar syn blomkoal
en twa dagen letter draeije syn skoan-
dere produkten troch. Der moat jo tsjin
kinne. Folie boeren soene dat net bést
fördrage, binammen de greidboeren net.
Hja binne tofolle wend om har molke
tsjin in reedlike priis óf to leverjen en
sjogge dêrom biswier tsjin in bidriuw,
dat slimme skommelingen yn ’e prizen
forwurkje moat.
Yn Fryslan sjocht men dan ek neist
de aide tünbougebieten by Berltsum en
St. Anna de measte tünboubidriuwen om
de stêdden hinne.
Yn en tsjin Ljouwert oan, yn en tsjin
Hams en sa hjir en dêr yn de hiele
provinsje in pear. In echt tünbousin-
trum is yn Fryslan net to finen. Ik leau
ek net, dat it aerd fan de Fryske agra
riër him tige lient foar de tünbou. Hy
is dêrfoar meast to sekundair yn tin
ken en hanneljen, hy wol wis wèze en
tünbou is riskant; hy is net biweeglik
genóch, hy wol der earst ris oer tin-
ke. Hy wurket graech neffens in fêst
patroan mar yn de tünbou stiet hy alle
dagen foar de fraech, hwat earst en hwat
lést. Hy moat alle eagenblikken üt de
teelt gean moat om de erkenning as
bollekweker to krijen. Dy skoalle is yn
Stiens fêstige mei de lessen diels oer-
deis en diels jouns, in pear üre yn ’e
wike. Foar in oar bouwe is lykwols frij,
de saneamde kontraktteelt.
Dy’t it earst ris oansjen wol, kin ek
syn lan as it geskikt is foar de bolle
teelt oan in tulpebouwer forhiere. For-
line jier waerden yn de nije polders
forskate stikken lan hierd foar twa oant
trijetüzen goune de ha. Mar troch de
ütwreiding rounom, de léste fiif jier is
it areael yn Nederlan fordübele, binne
de prizen slim sakke. Fan de fiif bi-
kendste soarten: Apeldoorn fan 11.02
nei 6.66, de Brillant Star fan 27.04 nei
7.66, de Lustige Witwe fan 8.77 nei
6.96, de Paul Richter fan 9.36 nei 5.60
en de Prominence fan 16.82 nei 7.38
de hündert stiks. Dochs wize de feiten
üt, dat de animo foar dizze teelt hjir
tanimt. Wiene der yn 1962 noch mar 12
bollekwekers, dit jier wiene dat al 103
en ek oan de areaelütwreiding is to sjen,
dat dit ünderdiel fan de tünbou der wol
yn giet. Fan 1964 óf wie de biplante
romte: 27 ha, 33, 55, 85, 92, 108 en nou
dit jier 115 ha. De measte bouwers wie
ne lytse boeren of gerniers, mar ek grea-
tere bidriuwen weagen har kans mei in
pear ha. tulpen. It béste is to bigjinnen
mei in heal pounsmlet prima plantguod
en dan seis fierder ütwreidzje mei ei
gen materiael. Dan is it risico, dy’t ek
hjir yn sit, net sa great. Wy hoopje
fan herten, dat yn dit fak mannich fiks
jongkeardel in nije takomst fine kin.
Mar dan moatte de prizen ai hwat mei-
een betere camera bij de huis, tuin en
keuken fotografie of bij de hogere foto
grafische kunst betrokken zijn. Gelooft
u ons, zo’n avond is een dringende nood
zaak. Hoevelen van de doorsnee bur
gers weet nu eigenlijk precies wat er
allemaal gebeurt in de tijd vanaf het
inleggen van het rolletje film tot aan
het tijdstip, dat men zijn foto’s in een
zakje kan ophalen?
Regelmatig krijgen wij amateurfoto’s
onder handen en kunnen ons daarbij
niet aan het idee onttrekken, dat het
zoveel beter had kunnen zijn: bij de
opname net twee passen meer naar
links of rechts, even door de knieën
zakken, de flitser op het plafond rich
ten en meer van die ogenschijnlijk klei
ne dingen, die van een kiekje een foto
kunnen maken. Uiteraard kan u dat niet
allemaal op die ene voorlichtingsavond
worden verteld, maar u steekt er wel
heel veel op. Zeg nu niet, dat dit niets
voor u is. Ieder, die fotografeert, al is
het nog zo sporadisch, moet zijn filmp
je, het ontwikkelen en afdrukken be
talen. De kosten blijven hetzelfde wan
neer de foto’s genomen zijn met pure
onkunde (mensen denken maar al te
gauw dat ze het kunnen) of wanneer
mien ze genomen heeft met gebruik
making van de nodige tips, die men bij
Fotoclub „d’Ontspanner” opgestoken
kan hebben. Op deze avond worden fo
to’s gemaakt met flitslicht; het filmpje
wordt, waar u bij staat, ontwikkeld,
terwijl het rolletje hangt te drogen wor
den diverse foto’s besproken. Als het
rolletje droog is, worden er vergrotin
gen gemaakt enz. En wat zo mooi is:
het kost u allemaal niets, helemaal
niets. Goedkoper kunt u nooit aan foto-
wijsheid komen. Fotoclub „d’Ontspan
ner" vindt het nu eenmaal enig om
iets te doen voor de doorsnee amateur-
fotograaf. Uiteraard ziet de vereniging
graag, dat u eventueel ook lid zult
Teach-in en Forumavond: De Pater
Brugmanacademie zal eerstgenoemde en
de Werkgemeenschap van Kerken de
tweede aktiviteit organiseren. Vermoede
lijk op dinsdag- en woensdagavond in
de vredesweek.
Pers: Als de opstellen, die op de scho
len nu reeds gemaakt worden, voldoen
de niveau hebben, zal geprobeerd wor
den er een of meer in het Bolswards
Nieuwsblad te vullen. Anderzijds bie
den de schoolkranten, verenigtngsorga-
nen en kerkebladen voldoende mogelijk
heid.
Verkoop vredeskrant: Op maandag 22
september zal de Vredeskrant a 15 ct.
per exemplaar via een bliksemaktie
door de scholieren van alle scholen
huis aan huis verkocht worden. Door
met de collectebus in de hand af te
rekenen wordt op een batig saldo ge
hoopt om de onkosten te bestrijden van
de vredesweek.
Rietsuikerzakjesverkoop: Ook via een
bliksemaktie wordt u op vrijdag 27 sep
tember een suikerzakje met rietsuiker
aangeboden voor 25 ct. per stuk. Riet-
suiker-bietsuiker is wel een van de dui
delijkste voorbeelden om aan te tonen
hoe extreem wij onze welvaart soms be
schermen ten koste van de arme we
reld.
Etalages: Gehoopt wordt nog steeds,
dat de winkeliers bereid zijn een deel
van hun etalages af te staan door er
door de scholieren vervaardigde maquet
tes en/of affiches in te plaatsen. Ze
kerheid bestaat hierover nog niet om
dat nog niet alle winkeliers bereikt wer
den.
Optocht: Een drietal scholen neemt hier
zeker aan deel. De bedoeling is, dat op
donderdagmorgen vanaf iedere school ’n
optocht vertrekt met spandoeken en
eventueel een praalwagen naar het cen
trum, alwaar een toespraak gehouden
wordt. Daarna kan nog een gezamenlij
ke route afgelegd worden.
Financiën: De scholen schijnen sinds de
mammoetwet nogal arm te zijn. Scho
len, kerken, verenigingen, politieke par
tijen en bedrijfsleven zullen een brief
ontvangen, waarin hen verzocht wordt
een gift te storten en in te tekenen voor
een garantiefonds om de onkosten van
de week te bestrijden. Bij een eventueel
batig saldo volgt restitutie of kan een
goed doel in de geest van de vredesweek
begunstigd worden.
Vredesfeest: In den Hof van Holland
zal waarschijnlijk een vredesfeest plaats
vinden. Naast de beatmuziek zal er een
speakerscorner ingericht worden, ter
wijl er ook een totempaal gebouwd zal
worden van ingeleverd oorlogssymboliek
en welvaartssymbolen, die aan het eind
van de avond op plechtige wijze ver
nietigd wordt.
Omliggende gemeenten: In Makkum en
Blauwhuis zullen vredeskranten en riet
suikerzakj es verkocht worden. Contact
personen: A. Halma, Doniastraat 31,
tel. 253 te Makkum en Sikke Minnema,
Leane 43, Westhem. tel. 9164.
Adviezen voor organisatie van aktivi-
Sa fan büten bisjoen liket it foar de
han to lizzen, dat de minsken, dy’t üt
de lanbou wei moatte troch de ekono-
myske omstannichheden, it bést en it
maklikst nei de tünbou oerstappe koe
ne. Lan- en tünbou wurde ommers yn
len sike neamd. Ik leau, dat dit in slim
misforstan is, binammen yn Fryslan.
Dér is alderearst it maetskiplik oan
sjen, dat makket dat in Fryske boer
fan aids de oergong nei hinnebuorkjen
of tünkjen in degradaesje achtet. In man
sünder kij en sünder hynders wie yn
boere-eagen weisakke nei in oar mi-
Twee veteranen in aktie net buiten Bols
ward op de Oude weg. Voorop F. C.
Luysterburg, daar achter A. C. van
Rietschoten, beide lid van Zeemacht uit
Den Helder.
I
