De heer C.J. Wester
minimaal
Naar gemeenten met
40 jaar bij het
25 a 30.000 inwoners
Gabe Skroar
onderwijs
II
r
B
I v
1/
I
Bolsward straks de hoofdstad van
Bolswarderadeel
li» -
Inbraak te Bolsward
opgehelderd
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
Ongeluk Kop^Afsluit-
dijk berecht
1
I
r
■f
zé
DINSDAG 30 SEPTEMBER 1969
108e JAARGANG NO. 76
wxy.-.- w
Bestuurskosten
Drie mogelijkheden
Argumenten
Hwat hat
gevolge van de motorisering en de tele-
communicatiemiddelen.
Ook de verdergaande gelijkschakeling
van belangen en leefpatroon van stede
lingen en plattelanders en hun toene
mende onderlinge verbondenheid wordt
door de studiecommissie aangevoerd als
argument.
tevens
en het
f
As wy it ien of oar in needsaeklik
kwea bigjinne to neanien, wurdt it
foar fis gefoel sa hoe langer hoe
mear needsaeklik en hoe langer hoe
minder kwea.
Verschijnt
DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitg. A. J. OSINGA n.v., Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
Tel. 2044 - Na 18.30 uur 2660 of 2335
(05157)
Abonnementsprijs f 3,75 p. kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Donderdag is het weer zover: de jaarlijkse Bolietongersdei. Mevr. Kassing, vaak
de favoriete op de standwerkerswedstrijd, zal ook nu weer haar eer met gloed
verdedigen.
F""'
de Geref. kerk. Verder zat de heer Wes
ter nog in de commissie Lich. Oef. waar
van wijlen de heer Roelants voorzitter
was en hij secretaris. Vandaag de dag
is de heer Wester nog bestuurslid van
het Groene Kruis. Verder is hij al 30
jaar een van de organisten der Geref.
kerk. De heer Wester is geen man zon
der hobby’s. Een van zijn hobby's is het
beoefenen van de Friese houtsnijkunst.
Hiervan hebben wij enige staaltjes ge
zien. In één woord voortreffelijk. In de
kamer hangen prachtige aquarellen aan
de muur. Deze zijn ook zelf door de heer
Wester gemaakt. De heer Wester heeft
hiervoor nog les gehad bij wijlen de
heer Taco v. d. Meer. Dat de familie
Wester het in Bolsward goed voldoet
blijkt wel uit het feit, dat wanneer de
heer Wester met pensioen gaat, over
1% jaar, de familie Wester in Bols
ward blijft wonen.
Aanstaande woensdag is er gelegenheid
de jubilaris en zijn echtgenote geluk te
wensen in „De Doele” tussen 8 en 9 uur.
Het zal daar zeker niet aan belangstel
ling ontbreken, daar de familie Wes
ter reeds 33 jaar in Bolsward woont.
Het interim-rapport geeft allereerst een
korte historische schets van de bestaan
de gemeentelijke indeling in Friesland.
De bestaande gemeentelijke indeling be
rust voor een groot deel nog steeds op
bestuurlijke, justitiële en waterstaat
kundige samenhangen uit de middel
eeuwen, welke vaak sinds lang door de
tijd zijn achterhaald, als regel zonder dat
het patroon van de bestuurlijke eenhe
den daaraan is aangepast.
Zoals bekend was Friesland oorspronke
lijk ingedeeld in z.g. goën, waarvan Wes-
tergo en Oostergo de belangrijkste wa
ren. Deze beide waren op hun beurt
weer verdeeld in grote districten (Wes-
tergo bijvoorbeeld in Fronacker,' Wil-
dinghe en Waghenbrugge).
Die districten zijn waarschijnlijk in de
14e eeuw verder gesplitst in kleinere
eenheden, de delen, met uitzondering van
Wildinghe, dat na de afscheiding van
Bolsward nagenoeg overeenkomt met
het tegenwoordige Wonseradeel.
Men mag- wel aannemen, dat de bestuurs
organisatie zich in Westerlauwers Fries-
Er dient in Friesland gestreefd te worden naar de vorming van grotere gemeenten,
in verschillende gevallen met een omvang van 25.000 tot 30.000 inwoners, maar
in elk geval niet kleiner dan 10.000 inwoners. Dit is, kort samengevat, de con
clusie van de Provinciale Studiecommissie Herziening Gemeentegrenzen, die een
interim-rapport aa’n Gedeputeerde Staten van Friesland heeft uitgebracht.
De commissie adviseert tot de vorming van grotere gemeenten, zowel terwille
van de grotere bestuurskracht en de efficiency als in het belang van de afzonder
lijke burger. Grotere gemeenten kunnen door hun grotere omvang een draagvlak
bieden voor een deskundig en dienovereenkomstig gehonoreerd bestuurs- en amb
telijk apparaat, met een daaraan adequate technische apparatuur, aldus de studie
commissie.
De studiecommissie bespreekt in haar in
terim-rapport drie
verbetering kunnen
In de eerste plaats:
re gemeenten met
De districtsrecherche en de groepen Hen-
naarderadeel en Wonseradeel van de
Rijkspolitie hebben in samenwerking
met de Leeuwarder gemeentepolitie twee
mannen aangehouden, die verdacht wor
den van een vijftiental inbraken in heel
Friesland, gepleegd gedurende de laat
ste drie weken. De mannen zijn de 24-
jarige kelner J. S. uit Leeuwarden en
de 31-jarige los-werkman K. de V. uit
Kornwerd. Zij hebben voor enkele dui
zenden guldens aan goederen gestolen,
voor twee- tot drieduizend gulden aan
contant geld, terwijl zij met gestolen gi
rokaarten voor f 4000 goederen hebben
gekocht.
J.S. werd dinsdagmorgen om vijf uur
voor zijn woning gearresteerd. Hij was
bezig een aantal dekens uit te laden,
die hij in Drachten had gestolen. Hij
is op het politiebureau te Leeuwarden in
gesloten. Zijn compagnon werd dinsdag
om tien uur in zijn woning gearresteerd
en overgebracht naar het politiebureau
te Wommels.
De inbraken zijn gepleegd in Workum
bij Beuker’s Bouwbedrijf NV, in Bols
ward onder meer bij het depot van de
VLF in het voormalige VlVO-bedrljf
en Vissers Transportmiddelenfabriek, in
Franeker bij exportslachterij firma Ge-
br. Van Smeden, in Heerenveen (drie
inbraken), in Leeuwarden bij Vonk’s
Bakkerijen, in Drachten en in Roorda’s
Lederfabriek bij Midlum. Bij deze in
braak vond de politie enkele aanwijzin
gen die tot de arrestatie hebben geleid.
De politie nam een groot aantal goede
ren in beslag, die in de woning van S.
opgetast lagen. Een grote hoeveelheid
ós hjoed to sizzen 1 1MB/ Jjr
werd de heer Wester benoemd als leraar
aan de Rehoboth-ulo te Bolsward. Hier
was hij 10 jaar leraar, in deze tijd be
haalde hij de akten handelskennis L.O.,
tekenen LO en Frans LO.
Na de oorlog volgde de heer Wester in
1946 de heer Stuip op als hoofd van
de Rehoboth L.O. en ULO. De heer
Stuip ging naar Alkmaar. Helaas is de
heer Stuip daar kortgeleden overleden.
In 1949 behaalde de heer Wester zijn
Engels MO-A, dit was nog een voort
vloeisel uit de oorlog, toen hij veel
Engels sprak. Op 16 februari 1955 werd
voor de lagere school een nieuw hoofd
benoemd. De heer Wester bleef hoofd
van de ULO. Op 1 augustus 1968 i.v.m.
de intrede van de mammoetwet werd
de heer Wester direkteur van de Chr.
MAVO, wat nu nog zijn funktie is.
De familie is intussen uitgegroeid tot
een grote familie n.l. 2 zoons en 5
dochters, hiervan zijn 3 dochters en 1
zoon getrouwd. Ook zijn er reeds 7 klein
kinderen. De tijd dat de heer Wester in
Bolsward is, heeft hij niet stil gezeten:
hij was onder meer jarenlang voorzit
ter van de vakantiekolonie Elim, voorzit
ter beheer Geref. Kerken, voorzitter Ger.
Gezinszorg en 2 periodes ouderling van
Woensdag is het dan zover dat de heer
C. J. Wester 40 jaar bij het onderwijs
is. De heer Wester werd te Wormer-
veer geboren. Na de kweekschool in
Amsterdam te hebben doorlopen, behaal
de hij op 28 juni 1924 zijn onderwij
zersakte. In 1924 was het zeer moei
lijk ’n baan te krijgen i.v.m. de afschaf
fing van het 7e leerjaar. De heer Wester
heeft in die tijd verschillende baan
tjes gehad, o.a op kantoor. Na schrif
telijk voor zijn hoofdakte te hebben ge
studeerd, behaalde hij in 1929 te Haar
lem deze akte. Toen was het een stuk
gemakkelijker om een betrekking te krij
gen. De eerste betrekking was een tjj-
(igjtjke, van 1 oktober 19291 novem
ber 1929 aan de Chr. School te Zuid-
land. Hierna werd hij vast benoemd en
bleef tot januari 1932 te Zuidland. In
deze tijd zag de heer Wester kans zijn
Schoolraadakte en Engels L.O. te beha
len. Hierna ging de heer Wester naar
de Rehobothschool te Scheveningen. Hij
bleef te Scheveningen tot 1935. Daar
trad hij in het huwelijk en behaalde ook
nog de akte wiskunde L.O. Van de la
gere school te Scheveningen ging hij in
1935 naar de Rehoboth-ulo te Sneek,
waar hij een jaar bleef. Op 1 juni 1936
Een interim-rapport bevat nog geen con
crete voorstellen inzake een nieuwe be
stuurlijke indeling van Friesland. Toch
meende een meerderheid van de com
missie het voorlopig resultaat van de
studie nu reeds bekend te moeten ma
ken om de Friese bevolking de gelegen
heid te geven over deze zaak zo breed
mogelijk te discussiëren.
Uit de aanbiedingsbrief aan Gedeputeer
de Staten blijkt, dat sommige leden van
de studiecommissie van oordeel waren,
dat een doelmatige uitvoering van de
overheidstaak ook langs andere weg kan
worden bevorderd, onder andere door de
instelling van streekgewesten, bestaande
uit de eventueel vergrote gemeen
ten in een bepaalde regio. Gedeputeer
de Staten blijken de opdracht van de
commissie niet in deze richting te wil
len uitbreiden.
Gedeputeerde Staten kunnen in zijn al
gemeenheid instemmen met de inhoud
en de conclusies van het rapport, al
wordt niet elke zin van het rapport door
hen onderschreven. Aan de commissie
is gevraagd op basis van het interim-
rapport haar werkzaamheden voort te
zetten en af te ronden en het college
suggesties te verschaffen inzake een con
crete gemeentelijke herindeling in Fries
land. Mocht de commissie dat wenselijk
en mogelijk achten, dan zal dit ook via
„deelplannen” .kunnen geschieden, aldus
Gedeputeerde Staten.
Advertentieprijs: 16 ct per mm
Ingez. mededelingen dubbel tarief
Contractprijs op aanvraag
mogelijkheden, die
brengen.
behoud van kleine-
eventuele ruimere
toepassing van gemeenschappelijke rege
lingen. Deze mogelijkheid biedt echter
naar het oordeel van de commissie voor
de problemen van de moderne tijd geen
bevredigende oplossing.
In de tweede plaats: behoud van klei
nere gemeenten met introductie van
stads- en streekgewesten.
In bepaalde situaties lijkt de commis
sie de instelling van stads- en streek
gewesten zeker niet af te wijzen. Wel
wordt de vraag gesteld of Friesland in
zijn gegeven constellatie wel geëigend is
voor de toepassing op ruimere schaal van
dit instituut en of hier aan de daarbij
nagestreefde ordening wel de meeste be
hoefte bestaat, hetgeen nader zou moe
ten worden onderzocht.
In de derde plaats: streven naar gro
tere gemeenten. De commissie geeft aan
deze derde mogelijkheid de voorkeur, om
dat grotere gemeenten deels op zichzelf,
deels in regionale samenwerkingsvormen,
Een belangrijk argument, dat door 'de
commissie wordt gehanteerd, is het feit,
dat de bestuurskosten (salarissen en so
ciale lasten) van kleine gemeenten aan
merkelijk hoger liggen dan die van gro
te gemeenten. Uit een door de derde af
deling van de provinciale griffie gemaak
te berekening blijkt een snelle toene
ming van de bestuurskosten per inwo
ner bij de grens van 2000 inwoners en
opnieuw in de gemeenten van 9000
10.000 inwoners. Hindeloopen, Sloten en
IJlst komen op een bedrag van f96,62
per inwoner, tegen f 45,25 per inwo
ner in de gemeenten van 20005000 in
woners, f 41,77 per inwoner in de ge
meenten van 5000—10.000, f 31,95 per
inwoner in de gemeenten van 10.000
20.000, f 33,13 per inwoner in de ge
meenten van 20.00050.000 en f 27,63
per inwoner in de gemeente Leeuwar
den.
Ook het aandeel van de bestuurskosten
in het totale budget bleek in de kleine
gemeenten veel groter dan in de grote
gemeenten.
De studiecommissie komt bij de beant
woording van de vraag naar het meest
wenselijke inwonertal per gemeente tot
een minimum-aantal van 30.000, er aan
toevoegend, dat er in Friesland wellicht
aanleiding is dit minimum lager te stel
len vanwege de geringe bevolkingsdicht
heid. De commissie sluit met deze con
clusie aan bij de mening van deskun
digen als prof. dr. H. A. Brasz en prof,
mr. A. Kleijn en tevens bij de in Fries
land opgedane ervaring, die heeft ge
leerd, dat de begrotingspositie van de
Friese „30.000-gemeenten” sterker is dan
die van de kleinere gemeenten. Ook in
andere opzichten lijken eerstbedoelde ge
meenten beter bewerktuigd te zijn om
aan thans te stellen eisen te voldoen.
gelegenheid bieden tot het opbouwen
van een zodanige organisatie en techni
sche apparatuur (ook voor het omrin-
gende gebied), dat kwalitatief betere
voorzieningen mogelijk worden gemaakt,
waardoor tevens de gemeentelijke be
stuurs kracht en daardoor de gemeente
lijke autonomie worden verstrekt, ’t aan
tal gemeenschappelijke regelingen be
langrijk zal kunnen teruglopen ’t zijn er
nu meer dan honderd) en een groter deel
van het budget beschikbaar komt voor
opvoering van het voorzieningsniveau.
t Bij het ontwerpen van nieuwe grenzen
i dient naar het oordeel van de commis-
t sie rekening te worden gehouden met de
i onderlinge betrokkenheid op economisch,
cultureel en maatschappelijk terrein van
de verzorgende kernen en het omringen
de platteland.
De studiecommissie, die in september
1967 werd ingesteld, staat onder voor
zitterschap van gedeputeerde R. Renke-
ma.
In opdracht van de waterschappen Der
Vijfdelen Zeedijken Binnendijks, Het
Oud Bildt en Het Nieuw Bildt is door
de Provinciale Waterstaat, die
belast is met de voorbereiding
toezicht, de verhoging van de zeedijk
Koehool-Westhoek gegund aan de aan-
nemingsmaatschappij NV Van Hattum
en Blankevoort te Beverwijk. Het be
treft hier een dijkvak van ruim drie ki
lometer, dat in het kader van de Del
tawerken wordt verhoogd. In het werk
is tevens een nieuw dijkgedeelte begre
pen over de buitendijkse kwelders, waar
door een gebied van ongeveer vijftig hec
tare zal worden ingedijkt. Bij de aan
besteding van het werk op 28 augustus
j.l. was de NV Van Hattum en Blanke
voort laagste inschrijver met een bedrag
van f 4.845.000. Met de uitvoering van
het werk zal zo spoedig mogelijk wor
den begonnen. Het zwaartepunt van
de werkzaamheden zal echter in 1970
liggen.
„Dit ongeluk is even verschrikkelijk air
mysterieus”, zei officier van justitie
mr. G. R. Nubé van de Leeuwarder
rechtbank vrijdagochtend in zijn requisi
toir tegen de 49-jarige chef-toeristen-
aangelegenheden Dimitar H„ een Bul
gaar, die in Kopenhagen woont, aldus
het Vrije Volk.
De Bulgaarse Deen reed op 4 april in
zijn Mercedes over de Kop van de Af
sluitdijk.
De heer Noordenbos reed in de tege
moetkomende file en zag dat H. plot
seling een haakse bocht naar links maak
te en frontaal tegen de voor de heer
Noordenbos rijdende Ctroën botste, al
dus deze getuige.
In de Citroen zaten de jonge Noren Gre
gor Andres en Lars Gunnar Gasserstedt.
Zij raakten zo zwaar gewond dat zij op
weg naar het Harlinger ziekenhuis over
leden.
Dimitar H. was niet aanwezig op de
land sedert de 13e eeuw ontwikkeld heeft
uit grotere bestuurseenheden, die zich in
kleinere bestuursgebieden splitsen.
Er was een tijdelijke onderbreking in
de continuïteit in de jaren 18121816,
toen de grietenijen verdwenen om plaats
te maken voor een 90-tal „mairies”.
Omstreeks 1400 bedongen en verkregen
de groter wordende plaatsen stadsrecht
(waarvan Bolsward in 1455) waardoor
zij bestuurlijk werden afgescheiden van
het omringende platteland, waarvan ze
een organisch deel uitmaakten. De daar
door ontstane situatie is op een be
paald punt in de geschiedenis a.h.w. be
vroren. Daardoor hebben we nu te ma
ken met het feit, dat streekcentra als
Sneek, Harlingen, Franeker, Bolsward
en Dokkum al vele eeuwen lang (te
recht of ten onrechte) afzonderlijke be
stuurlijke eenheden zijn, terwijl daar
mede vergelijkbare „nieuwe steden” als
Drachten, Heerenveen, Joupe, Lemmer,
Wolvega, enz., ook bestuurlijk met het
omringende platteland bleven verbonden.
Van de „oude” steden is trouwens Wor
kum reeds eeuwen lang gebonden aan
een niet onaanzienlijk plattelandsge-
deelte.
Geconstateerd wordt daarna, dat de toe
neming van de overheidstaak op allerlei
gebied en de gecompliceerdheid daarvan,
hogere eisen stellen aan het bestuurs
apparaat en aan de outillage. „Er is veel
meer specialisatie nodig,” aldus de stu
diecommissie. „De gemeenten zien zich
tegenwoordig gesteld voor taken op cul
tureel en sociaal terrein en op het tech
nische vlak, die voorheen onbekend wa
ren. Wanneer ze op deze terreinen niet
behoorlijk „meegroeien”, ontstaat er bo
vendien gevaar van afhankelijkheid ten
opzichte van hogere eenheden; dit is
gevaar voor autonomie. De gemeenten
moeten ook behoorlijk tegenspel kunnen
leveren in het verkeer met „Leeuwar
den” en „Den Haag”.
De commissie constateert verder duide
lijke kwalitatieve verschillen in dienst
verlening tussen gemeenten van verschil
lende omvang. Bij de bevolking in de
verschillende gemeenten leeft echter een
verlangen naar een gelijkwaardig voor-
zieningspeil. Voor de vervulling van de
diverse openbare functies is het beter,
dat de keuze niet beperkt behoeft te
blijven tot een al te kleine kring. Ook
in het bestuurs- en ambtelijk apparaat
moet men over mensen kunnen beschik
ken, die in alle opzichten capabel zijn.
Over het algemeen, zo meent de com
missie, speelt een grote afstand ten op
zichte van het bestuurscentrum geen rol
meer, dankzij de afstandsverkleining ten-
Bolswarils Nieuwsblad
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Verschijnt in: Bolsward, Baard'eradeel, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum en Wymbritseradeel,
Foto L. K. Mol
Zij zijn in Franeker ingesloten. De po
litie zet het onderzoek voort.
Het vraag- en aanbodbord in huis
Dat is het Streekblad by u thuis
Want meest als het even kan
Dan adverteert een zakenman
En weet zijn waren aan te prijzen
Door u het voordeel aan te wijzen
dat hij niet dommelde en niet was in
geslapen. Hij had gedacht dat hij gewoon
rechtdoor reed.
„De auto was in goede staat. Hij maak
te ook geen onverantwoorde inhaalma
noeuvres. Hij heeft domweg de aandacht
niet voldoende bij het verkeer bepaald,”
aldus mr. Nubé. De officier eiste twee
weken voorwaardelijk met een proeftijd
van drie jaar en een boete fan f 500,
Uitspraak over 14 dagen.
was trouwens al afgeleverd aan helers.
De volgende nacht zijn bovendien aan
gehouden op vermoeden van diefstallen
in de omgeving van Franeker de 27-
jarige S. D. uit Franeker en D. van der
M. uit Peins. De activiteiten van deze
heren kwamen na de arrestatie van de
kelner en de los-werkman aan het licht.
f®
I W
RA 1
