de week
Foto
van
Tsjecho Slowakije
m
gaat door
Belastingen
weer
punt
belangrijk knel-
„Zuivering”
E
gy
yzvs
Groeiende kritiek op Nixon
Minister wil geen vrijlating oorlogs
misdadigers
Verschijnt in: Bólsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum en Wymbritseradeel.
Nat. collecte voor *t
geestelijk gehandi
capte kind
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Pas op voor
zwijntjesjagers
Fietsen op de maan
T,
i 1vr 11
W
y
I
I
I
VRIJDAG 24 OKTOBER 1969
108e JAARGANG NO. 83
Russen in de ruimte
Justitie
Koreaans referendum
Zoetstof
Tsjecho-Slowakije
Onderwijs
KVP
Advertentieprijs: 16 ct per mm
Ingez. mededelingen dubbel tarief
Contractprijs op aanvraag
Verschijnt
DINSDAGS en VRIJDAGS
Ultg. A. J. OSINGA n.v., Bólsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
Tel. 2044 - Na 18.30 uur 2660 of 2335
(05157)
doeld was „om in het vitale belang van
ons volk de contrarevolutie te verslaan
en het socialisme te verdedigen.”
De Tweede Kamer zal binnenkort een
nota (van staatssecretaris Kruizinga
Volksgezondheid) ontvangen over het ge
bruik van cyclamaten als zoetstof in Ne
derlandse produkten. De cyclamaten zijn
in opspraak gekomen na een Ameri
kaans onderzoek. Dit onderzoek heeft
uitgewezen, dat deze zoetstof bij die
ren kanker heeft veroorzaakt. Het was
voor de Amerikaanse regering aanleiding
het gebruik te verbieden. De Zweedse
regering heeft dit voorbeeld gevolgd. De
Nederlandse warenwet schrijft Voor, dat
het gebruik van cyclamaten op het eti
ket moet zijn aangegeven. Bovendien is
een speciale toestemming nodig. De ver
werking van deze zoetstof wordt in Ne
derland overigens betrekkelijk weinig
toegepast.
De KVP zal de eigen christelijke grond
slag niet ter discussie stellen, wanneer
Abonnementsprijs f 3,75 p. kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Bolswards Nieu wsblac
De belangrijkste problemen, die bij de algemene politieke beschouwingen vorige
week in de Tweede Kamer naar voren zjjn gekomen, leven voorlopig nog voort.
Hardnekkig als wij Nederlanders zijn, zodra het om guldens gaat, vormen de
belastingen weer de belangrijkste knelpunten. Aan de ene kant een verhoging
(van de BTW), aan de andere kant een verlaging (van de loon- en inkomsten
belasting). De liberale minister van Financiën, Wltteveen, had voorgesteld om
midden volgend jaar de BTW alvast wat op te schroeven, In 1971 zou dan nog
een tweede verhoging moeten volgen. Zijn plan is ook om volgend jaar de loon-
en inkomstenbelasting wat schappeljjker te maken door een verlaging met in
totaal 600 miljoen gulden. Ook dit project zou in 1971 een vervolg moeten krijgen
met een verdere verlaging (van 300 miljoen).
Staatssecretaris Grosheide (Onderwijs)
voelt er veel voor om het hele onder
wijssysteem in Nederland op de helling
te zetten. Bij het jubileum van een on
derwijsinstituut in Zierikzee zei de heer
De Tweede Kamer heeft het (voorlo
pig) niet zo gewild. Vrijwel alle frac
ties, inclusief die van de regeringspar
tijen, deden verschrikkelijk boos en op
gewonden over de BTW-verhoging. De
prijzen komen volgend jaar toch al on
der druk te staan, de regeringsmaat
regelen zouden de ellende alleen nog
maar verhogen, zo meenden zij. Het re
sultaat was dat premier De Jong een
uitstel aankondigde. In 1971 zal de BTW
extra fors worden verhoogd. In 1970
nog niet, aldus zijn reactie.
Voor wat betreft de verlaging van de
loon en inkomstenbelasting is nog geen
definitief besluit genomen. Dit zal ge
beuren als over enige tijd de begroting
van Financiën aan de orde komt. Voor
lopig deed mr. Biesheuvel, voorzitter van
de ARP-fractie, erg nukkig tegen zijn
partners. Hij vroeg de regering, af te
zien van het belastingplan en de ver
laging te beperken tot 450 miljoen gul
den. Tevoren zei hij, dat „aan de poli
tieke levens van de ministers wel eens
snel een einde kan komen als de rege
ring niet bereid is tot goed overleg”.
De ARP stelde zich lijnrecht op tegen
een regeringspartner, de VVD. Een libe
rale woordvoerder, de heer Geertsema,
verklaarde namelijk, dat de verlaging
met 600 miljoen toch wel het uiterste
is waartoe de VVD bereid is. Liever
nog zien de liberalen een verlaging met
900 miljoen. Tijdens de algemene be-
van het federale parlement een van schouwingen leek de sfeer zo nu en dan
Aangezien de ruimtevaartexperimenten
van zowel de Amerikanen als de Russen
ten dele ook prestige-objecten zijn, viel
het te verwachten, dat de Russen te-
zijner tijd met een tegenzet zouden ko
men, die iets van het ontzag in dé we
reld voor de Amerikaanse landing op de
maan zou moeten wegnemen. Als een
dergelijke zet kan men de gezamenlij
ke vlucht van de Sojoez-6, -7 en -8
zien, waarmee in totaal zeven Russische
kosmonauten verscheidene dagen om de
aarde hebben gecirkeld. Zoals in het ver
leden zijn de Russen ook nu weer spaar
zaam geweest met hun mededeling over
het doel van het experiment, maar o.a.
uit de proeven met automatische las-
apparatuur kan worden afgeleid, dat de
jongste Sojoez-vluchten de voorberei
ding vormden tot de bouw van een per
manent ruimtestation. Als dat zo is dan
hebben de Russen op dit punt een niet
onbelangrijke voorsprong óp de Ameri
kanen die dergelijke experimenten de eer
ste jaren niet op het programma hebben
staan. Zo’n ruimtestation kan gebruikt
worden voor verkenningen van de maan
en andere hemellichamen, voor weers
voorspellingen, maar het kan ook mili
taire waarde hebben. Na deze jongste
lanceringen van de Russen is in som
mige Amerikaanse kringen opnieuw ge
pleit voor een zekere mate van samen
werking' tussen de Russische en Ame
rikaanse geleerden en technici, waardoor
aan beide zijden veel geld en tijd zou
kunnen worden gespaard. Zolang echter
de Russen hun experimenten met zoveel
geheimzinnigheid blijven omringen zal
iedere toenadering op dit terrein onmo
gelijk zijn.
wat gespannen. Toch zou het niet tot een
crisis komen. Om 150 miljoen gulden
stuur je nu eenmaal geen kabinet naar
huis. In de kamende weken zal onge
twijfeld een compromis warden gevonden
voor de belastingproblemen. De heer
Biesheuvel liet afgelopen weekeinde in
een radiogesprek al weten, dat hij even
tueel bereid is „gezichtsverlies” te lij
den. Met andere woorden, de ARP zal
niet koste wat het kost vasthouden aan
de eis om de belasting niet, zo veel te
verlagen.
Het tamelijk gemakkelijk genomen be
sluit om de BTW-verhoging tot 1971 uit
te stellen, gaf aanleiding tot heel wat
speculaties. Die (extra zware) verho
ging zal namelijk vallen in een politiek
zwaar geladen klimaat. In dat jaar wor
den nieuwe verkiezingen voor de Twee
de Kamer gehouden. Geen enkele rege
ringspartij en geen enkel kabinet voelt
veel voor bijzonder onpopulaire maat
regelen in zo’n periode. Het lijkt dan
ook niet helemaal onwaarschijnlijk, dat
het huidige kabinet opstapt vóór het
wordt gedwongen tot het doorvoeren van
de BTW-verzwaring. De enige oplossing
lijkt dan te liggen in vervroegde ver
kiezingen: zeg tegen het eind van het
volgend jaar. Zo verschrikkelijk is dat
nu ook weer niet, want tegen die tijd
moeten de partijen hun politieke cam
pagnes toch al hebben uitgewerkt.
We willen dit praatje besluiten met het
toegezegde erelijstje. De volgende foto
van de week verschenen resp. in ons
blad:
volgende maand in Tilburg de partij
raad bijeenkomt. Aldus een mededeling
deze week van het dagelijks bestuur van
de KVP. Het bestuur verwijst naar de
discussies van 1967, toen de partijraad
besloot om de christelijke grondslag te
handhaven, mits de partij „een konse-
kwent vooruitstrevend karakter heeft”.
Dit was het resultaat van jarenlange
discussies. Nu een zo duidelijke conclu
sie met zo’n grote meerderheid is geno
men, moet men daar niet opnieuw op
terugkomen, meent het KVP-bestuur.
Aanleiding voor deze mededeling schijnt
het optreden te zijn van KVP-er dr.
Couwenberg, die kort geleden boos weg
liep uit een commissie, die de grond
slag van de KVP bestudeert. De heer
Couwenberg had gezegd, in Tilburg de
christelijke grondslag juist wel ter dis
cussie te zullen stellen.
Voormalige graanmolen: J. A. Agricola.
Zonsondergang, J. J. Wijma.
Broerestraat, L. K. Mol.
Kruiswater, J. Hogervorst.
eet. Josephbuurt, L. Wijnia.
Ijspret bij flats, L. Spijksma.
Achter de ijsbaan, S. F. de Boer.
Viaduct, Ph. H. Bangma.
Plantsoen, J. J. Wijnia.
Martinikerk, L. K. Mol,
Dijlakkers. Bootsma.
Bruggetje en plantsoen, Ingrid Visser.
Grote Kampen, Negerman.
Bolswarderhembrug, Ph. H. Bangma.
De Kleine Kampen, J. J. Wijma.
Ingang Kerkhof, M. Kuipers.
Helling, L. K. Mol.
Groot- en Kleinzand, L. K. Mol.
Werkmansbloei, A. Mooy.
Floridus Campuslaan, J. Wiersma.
Snekerstraat, A. Mooy.
St. Josephstraat, J. Wiersma.
Snekerstraat, J. Wiersma.
Gevelsteeen, J. J. Wijma.
Ververstuin, L. Wijnia.
3e Holl. straat, L. Wijnia.
Haventje, F. J. Negerman.
Ie Holl. straat, L. Wijnia.
Werkmansbloei, J. J. Wijma.
Wegaanleg, Th. de Boer.
Paddestoel, F. .J Negerman.
KI. Dijlakker, Visser.
Kerkstraat, J. J. Wijma.
Kleine, Hoogstraat, A. Mooy.
Gortsteeg, Ph. H. Bangma.
Contrast op Dijkstraat, J. J. W'ma.
Heremastraat, T. Siemensma.
St. Fransiscusbeeld, Ph. H. Baf--ma.
't Hof, T. Siemonsma.
Workumertrekweg, S. Hollander.
In de week van 27 oktober tot 2 novem
ber zal weer de Nationale Kollekte voor
het geestelijk gehandicapte kind wor
den gehouden. In deze periode vragen
300.000 geestelijk gehanciapten om de
aandacht en om financiële steun.
Niettegenstaande het feit, dat 60 pet.
tot 80 pct. van de arbeid in de zwak
zinnigensector wordt gesubsidieerd, blijft
zeer ruime steun uit particuliere bron
nen een gebiedende eis.
6 grote organisaties op het gebied van
de zwakzinnigenzorg bestaande uit 3 ver
enigingen voor Sociaal Pedagogische
zorg en elk der ouderverenigingen is le
vensbeschouwelijk van opzet, zodat met
recht gesproken kan worden over: „Door
en voor alle gezindten”.
Een interessante bijzonderheid van deze
nationale kollekte is, dat de helft van
de opbrengst in het rayon blijft voor
plaatselijke aktiviteiten, zoals de stich
ting van dagverblijven, vakantietehuizen,
short-stay homes, gezinsvervangende te
huizen alsmede voor het opzetten van
cursus en instructie-avonden voor ouders
van geestelijk gehandicapten etc. De an
dere helft gaat naar de 6 grote orga
nisaties ter verwezenlijking van de gro
te landelijke projecten. Het uiteindelij
ke doel is het welzijn, de ontplooiing en
de levensvreugde van de medemens: de
geestelijk gehandicapte.
In Tsjecho-Slowakije gaan de zuiverin
gen van hervormingsgezinden uit partij-
regerings- en andere belangrijke posten
nog steeds door. De voormalige partijlei
der Dubcek, die al eerder uit het pre
sidium was verwijderd, is nu ook ont
heven van zijn functie van voorzitter
de vier hoogste posten in Tsjecho-Slo-
wakije. Hij heeft echter wel zijn par
lementszetel behouden en blijft ook lid
van het 135 leden tellende centrale par-
tijcomité. Anderen die door de recente
zuiveringsmaatregelen zijn getroffen zijn
Smrkavsky, die het voorzitterschap van
een van de twee kamers van het parle
ment is ontnamen, en de sinds de in
vasie van vorig jaar in het buitenland
wanende prof. Ota Sik de „vader”
van de economische hervormingen die
uit de communistische partij is gesto
ten. Intussen heeft partijleider Husak
nogmaals verzekerd, dat er tegen de re
formisten geen politieke processen zul
len worden aangespannen. Het is echter
de vraag, af hij zich op dit punt staan
de zal kunnen houden tegenover de har
de rechtse communisten, die verdere
maatregelen eisen.
Wat Husak, ondanks krachtige Russi
sche druk, nog steeds heeft geweigerd,
heeft inmiddels het federale parlement
wel gedaan: het heeft een resolutie goed
gekeurd, waarin de vijf landen van het
Pact van Warschau, die vorig jaar Tsje-
cho-Slowakije binnenvielendank wordt
gebracht voor hun interventie, die be-
Generaal Tsjoeng Hi Park, de president
van Zuid-Korea, zal in 1971 kandidaat
kunnen staan voor een derde ambtster
mijn. Park, die in 1961 door een staats
greep aan de macht kwam en, inmid
dels weer burger geworden, in 1963
en 1967 officieel als president werd ge
kozen zou in 1971 definitief hebben moe
ten aftreden, aangezien de door hem
zelf opgestelde grondwet het staatshoofd
slechts twee ambtstermijnen toestaat.
Om die bepaling ongedaan te maken was
een grondwetswijziging nodig, waarvoor
de appositie uiteraard niets voelde.
Parks partij slaagde er vorige maand
evenwel in met een truc de parlemen
taire barrière te nemen, waarna zij zich
rechtstreeks tot de kiezers kon richten.
Dezen hebben nu in een volksstemming
de plannen tot grondwetswijziging met
ruime cijfers goedgekeurd, maar het is
niet zeker, dat deze uitslag massale
steun voor Park zelf betekent.
De president had aangekondigd, dat hij
bij verwerping van zijn voorstellen on
middellijk zou aftreden, en zijn partij
had daar aan toegevoegd, dat zijn aftre
den tot chaos zou leiden, een toestand,
die het communistische Noard-Korea wel
eens zou kunnen verleiden tot een inva
sie, en in ieder geval een militaire
staatsgreep in eigen land waarschijnlijk
zou maken.
Het is niet uitgesloten, dat ’n groot deel
van de kiezers zich bij het bepalen van
zijn stem door deze dreigementen heeft
laten leiden. Daar komt bij, dat de kie
zers nauwelijks te kiezen hadden, aan
gezien de sterk verdeelde oppositie geen
aanlokkelijk alternatief kon bieden.
Moratorium Day was onder anderen ge
organiseerd door de linkse studenten, die
vorig jaar sterk hebben bijgedragen tot
het van het politieke toneel verdwijnen
van president Johnson. Aanvankelijk
leek hun actie, die oorspronkelijk slechts
bedoeld was voor de studenten, zich te
zullen verspreiden over alle lagen van
de bevolking, zodat vele tientallen leden
van het Congres zich, vooral ook met
het oog op de tussentijdse verkiezingen
van 1970, gedwongen voelden zich bij de
protesten aan te sluiten. Uiteindelijk is
de betoging echterslechts ten dele een
succes geworden en men kan moeilijk
zeggen, dat het Amerikaanse volk nu het
vertrouwen in Nixon massaal heeft op
gezegd. Bovendien heeft de deelneming
van verscheidene politici aan de actie
ertoe geleid, dat de oorspronkelijke eis -
onmiddellijke terugtrekking werd te
ruggebracht tot de meer verantwoorde
eisen van spoedige vrede en spoedige
terugtrekking.
President Nixon, die aan de vooravond
van Moratorium Day kennlljk met
het doel de organisatoren ervan de wind
uit de zeilen te nemen het door de be
togers zo gehate hoofd van de recrute-
ringsdienst had ontslagen, zal begin no
vember een rede over Vietnam houden.
Het ziet er niet naar uit, dat die rede
veel nieuws zal opleveren, hooguit de
aankondiging van nieuwe en snellere
troepenterugtekkingen. Een volledig tijd
schema van de terugtrekking zal hij met
kunnen geven, omdat hij daarmee de
vijand een grotere dienst zou bewijzen
dan het Amerikaanse volk. De aankon
diging van een bestand zou de opposi
tie tegen zijn beleid drastisch doen ver
stommen, maar nu steeds duidelijker
wordt, dat Noord-Vietnam en de Viet-
cong van geen compromis willen weten,
zou een bestand slechts een eenzijdige
maatregel kunnen zijn, en daarvoor zou
geen enkele Amerikaanse president de
verantwoordelijkheid willen dragen.
Grosheide, dat de indeling van r holen
in klassen moet verdwijnen. Het door
het klassensysteem ónmogelijk o re
kening te houden met de behoefte: van
elke leerling afzonderlijk. De invoering
van keuzevakken, het afschaffen var het
zittenblijven en het wegnemen van de
eindexamendwang kan hierin verbetering
brengen meende hij. Een probleem wc~dt
wel het vinden van een nieuwe vertr'u-
wensbasis in het onderwijs, vertelde ie
staatssecretaris. De buitenwereld heeft 't
examen altijd gezien als een tastbaar
bewijs voor het succes van het onder
wijs.
Ruim acht maanden heeft de Amerikaanse oppositie zich tegen de oorlog ïn
Vietnam betrekkelijk rustig gehouden om president Nixon gelegenheid te geven
zijn verkiezingsbelofte, dat hij de Vietnamese kwestie zou oplossen, gestand te
doen. In die periode zjjn steeds meer Amerikanen tot de overtuiging gekomen,
dat Nixon in feite niet, of althans niet in voldoende mate, heeft gebroken met
het Vietnamese beleid van zijn voorganger, en nu is het geduld op. Op Mora
torium Day betoogden grote groepen, vooral jongeren, tegen de Amerikaanse deel
neming aan de strijd in Vietnam, en volgens de organisatoren zullen deze demon
straties voortaan iedere maand gedurende een steeds langere periode herhaald
worden, net zo lang tot de regering de eis van onmiddellijke terugtrekking van
de Amerikaanse troepen inwilligt.
De bomen warden al weer kaal. On
ontkoombaar komt de herfst. Honder
den jaren aaneen zijn ze gevallen de
bladeren van de bolwerkbomen. Toch is
het niet ónmogelijk dat dit de laatste
herfst is, dat de kale takken zich weer
spiegelen in het grachtje langs het Bol
werk. Er gaan geruchten, dat misschien
reeds in het volgend jaar de gracht
tussen de Grote en Kleine Kampen dicht
gaat om zo een toegang te creëren tot
de nu in aanbouw zijnde brug Plantsoen-
Eekwert. In het verlengde van de gracht
langs de Kampen ligt deze Bolwerk-
gracht. Er zijn twee mogelijkheden: de
nieuwe brede straat doortrekken, het
geen onherroepelijk de demping van dit
pitoreske, grachtje inhoud of de weg
een bocht laten maken en dan langs de
Martinikerk voeren. Dit laatste lijkt ons
niet waarschijnlijk. De foto (door L.K.
Mol) is gemaakt vanaf het bruggetje
dat luistert naar de naam Jodenpost. In
de onmiddellijke nabijheid ervan vin
den we n.l. de oude Joodse begraafplaats
thans met een wit hekwerk omtuind.
De Joden mochten vroeger niet worden
begraven in gewijde aarde, dus niet op
het kerkhof rond de Martinikerk, maar
wel in de onmiddellijke nabijheid ervan,
n.l. over het grachtje. Deze situatie deed
zich later op de Algemene Begraaf
plaats opnieuw voor, waar de Joden een
rustplaats kregen op een met een
grachtje omgeven apart gedeelte.
Nog steeds zijn er mensen die het ge
makkelijker vinden een fiets te stelen
dan te kopen. Het aantal fietsen dat jaar
lijks ontvreemd wordt loopt in de vele
duizenden. Pas op voor zwijntjesjagers.
Een goed fietsslot is de beste en goed
koopste beveiliging voor uw fiets. Apro
pos, heeft u wel eens aan een verzeke
ring tegen diefstal en beschadiging van
uw fiets gedacht? Voor een luttel be
drag fietst u „safe”.
Deze week zou de Tweede Kamer de be
groting behandelen van minister Polak
(Justitie). Een aantal belangrijke vraag
stukken moet daarbij aan de orde ko
men. Allereerst het inmiddels politiek
geladen besluit over de vrijlating van
de drie Duitse oorlogsmisdadigers, die
nog in Breda gevangen zitten. Minister
Polak heeft onlangs verklaard, dat hij
niet bereid is stappen te ondernemen om
hun vrijstelling te bewerkstelligen. De
KVP-afgevaardigde, de heer Van Schaik,
zou daarentegen deze week een motie
ihdienen Om de drie toch maar uit hun
gevangenschap te ontslaan. Wanneer de
ze motie wordt aangenomen zal minis
ter Polak ongetwijfeld zijn portefeuille
ter beschikking stellen. Het zal, gezien
deze politieke konsekwentie, voor veel
Kamerleden moeilijk worden de motie te
steunen. De liberale woordvoerder, de
heer Geertsema, zei begin deze week al,
dat een aantal van zijn fractiegenoten
wel eventueel bereid is om voor vrij
lating te stemmen, maar daarmee niet
de minister naar huis wil sturen. An
dere zaken, die bij Justitie aan de orde
komen, zijn het politiebeleid en de ver
volging van studenten, die hun univer
sitaire gebouwen hebben bezet.
Dr. Rober S. Dietz, oceanograaf aan de
Universiteit van Zuid-Califomië is van
mening dat de fiets het eenvoudigste er
meest geschikte vervoermiddel is voor
de maan. Hij gelooft dat de maanbo-
dem voor verschillende andere voertui
gen minder geschikt zal blijken en ijvert
er nu voor dat komende maaareizigers
fietsen zullen meenemen.
1
.A’S
.f-z
t z'
1
