de week
Foto
Duitse mark gerevalueerd
van
Oneens over nieuwe oefen
terreinen
Gahe Skroar
1
I,
Crisis in de Libanon
VondelingKabinet zal in voegen
gaan kraken
Bromfietser onder
auto onder Offinga-
wier
Sneon 1 novimber
Kritefeest
door
JIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIM
De Braziliaanse
Indianen
Riet-Biet aktie gaat
llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
Hwat hat
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
M
i
VRIJDAG 31 OKTOBER 1969
108e JAARGANG NO. 85
WymbritseradeeL,
Mark gerevalueerd
Staatsgreep in Somali
Kabinet
üs hjoed to sizzen
Oefenterreinen
KVP
PvdA.
King van cviiauvraue iilcl aniuiaa z/uu- i net wem «uiui 1
den kunnen worden beschuldigd. Al heeft1 nota hoeft formeel geen Kamergoedkeu-1 dit plan worden vijf hoofdpunten ge-
J. S.
I
Advertentieprijs: 16 ct par
Ingez, mededelingen dubbel tarief
Contractprijs op aanvraa<
Verschijnt
DINSDAGS en VRIJDAGS
Ultg. A. J. OSINGA n.v., Bolsward
Administratie- en Redactie-adrea:
Marktstraat 13
Tel. 2044 - Na 18.30 uur 2660 of 2335
(05157)
Ook de PvdA heeft een soort strijdplan
gepubliceerd voor de komende jaren. In
In de Oostafrikaanse staat Somali heb
ben enkele hoge officieren van leger en
politie een staatsgreep uitgevoerd, een
kleine week nadat president Sjermarek
Dr. Vondeling, voorzitter van de PvdA,
de grootste oppositiepartij, verwacht, dat
komend voorjaar in april of mei
het kabinet in zijn voegen gaat kra
ken. Volgens een beschouwing in het
PvdA-orgaan Opinie zal tegen die tijd
warden beslist of de huidige samenwer
king tussen de Christelijke partijen en
de VVD zal worden voortgezet en of het
kabinet De Jong daarmee inzet zal wor
den van de verkiezingen in 1971. De heer
Vondeling verwacht niet, dat de rege
ring het volgende maand al erg moei
lijk zal krijgen als in de Tweede Ka
mer de belastingvoorstellen aan de or
de komen. Bij de Algemene Politieke be
schouwingen heeft de ARP-leider Bies
heuvel nogal dreigend gedaan. Hij is het
niet eens met de voorstellen om de loon-
en inkomstenbelasting volgend jaar met
600 miljoen te verlagen. Hij wil 450
miljoen. „Br -is nog een vleugje mist
rond de woonstee van Biesheuvel”, al
dus de heer Vondeling, „maar de voor
spellingen zijn, dat die flarden tijdig
zullen optrekken. Barend speelde al met
zijn zonnebril.”
Rood is hun huid
Zij leven van de jacht
Van vis, of hetgeen
De bodem opbracht.
Hun vrijheid en rite*
Aan het ras verknocht
Het wordt verpletterd
Door het militairstisch gedrocht.
Een hoop is hun gebleven
Dat het mensdom ontwaakt
En iets van die mensheid
Hun rust nog genaakt.
Abonnementsprijs f 3,75 p. kwart**!
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Bolswards Nieuwsblad
Het wordt nu wel menens met de ont
ruiming van de Grote Kampen. Wat
is hier in ruim 20 jaar al veel gesneu
veld. Weg de steegjes en slopjes, weg
de opeengepakte huisjes en bijgebouw
tjes, de gribus, waarin slechts ingewij
den de weg wisten, de mensenpakhui
zen, waarin vaak onder miserabele om
standigheden veel lief en leed werd ge
leden. Saneren noemt men dit met een
eufrinistisch woord. Er ontstonden on
bewoonbaar verklaarde woningen (soms
nog onverklaarbaar bewoond), er wer
den ramen ingegooid, ramen dichtgespij
kerd, vuurtjes gestookt, het was speel
terrein van de jeugd. Dan kwam vroeg
of laat de slopershamer en zag men en
kele tijd tegen een puinhoop aan. Dan
werd ook die verwijderd en ontstond er
In een indrukwekkend betoog kwam mi
nister Polak met een aantal argumen
ten tégen vrijlating. Gratie kan alleen
worden verleend wanneer zich bijzonde
re omstandigheden voordoen. Die zijn
nu niet aanwezig. Vrijlating zou boven
dien de gevoelens kwetsen van diege-
nén, die hebben geleden of dat nog
steeds doen aan de misdaden van
het drietal. De bewindsman zei, dat ook
een kleine meerderheid vóór de motie
voor hem niet genoeg zou zijn om vrij
lating van de drie te bewerkstelligen.
Hij deed een dringend beroep op de heer
Van Schaick de motie in te trekken.
Inmiddels was duidelijk geworden, dat
de motie inderdaad hooguit een zeer mi
nimale meerderheid zou krijgen. Reden
genoeg voor de heer Van Schalk aan het
verzoek gevolg te geven, al was het zo
als hij zei met pijn in het hart.
De Westduitse Bondsrepubliek wordt
thans, voor het eerst sedert haar oprich
ting in 1949, niet meer geleid door de
christen-democraten. De sociaal-demo-
cratische leider Willy Brandt is door
de Bondsdag met twee stemmen meer
dan het vereiste minimum van 249 tot
bondskanselier gekozen. De nieuwe re-
gelingscoalitie van sociaal-democraten en
de kleine liberale partij kan in theorie
op 254 eigen stemmen rekenen; zoals
verwacht werd hebben dus enkele af
gevaardigden van de sterk verdeelde li
berale partij tegen Brandt gestemd.
Een van de eerste besluiten van het
nieuwe kabinet is geweest de Duitse
mark, die bijna een maand land een zwe
vende wisselkoers heeft gehad, met 9,3
procent te revalueren. Gehoopt wordt,
dat door deze maatregel de rust op de
valutamarkten, die door de speculatie
rondom de mark verstoord was, spoedig
zal terugkeren.
Toch Russisch-Amerikaans gesprek
Enkele dagen na het begin van Rus-
sich-Cliinese besprekingen in Peking
over de grensgeschillen tussen de twee
communistische reuzen heeft de Sowjet-
Unie ingestemd met een Amerikaans
voorstel overleg te beginnen over beper
king van strategische raketwapens: vol
gens in Washington en Moskou geda
ne mededelingen zullen de besprekingen
half november in Helsinki beginnen. Het
Russische antwoord kwam rijkelijk laat
-het voorstel was ruim twee jaren
geleden geopperd door president John
son maar toch nog onverwachts. Na
dat de Russen eerder dit jaar positieve
belangstelling hadden getoond, bleven zij
sindsdien aarzelen. Deze aarzeling werd
in Washington in verband gebracht met
het weer oplaaien van de Russisch-Chi-
nese grensgevechten; de Russen zouden
beducht zijn voor Chinese agressie en
voorts willen vermijden, dat zij door Pe
king van collaboratie met Amerika zou-
een kale vlakte. Onkruid maakte zich
er van meester en in liet gunstigste ge
val graasde er het volgend jaar een geit.
Het langst handhaafde men (naast het
nog vrij nieuwe Conventgebouw) deze
huisjes aan het einde van de Grote
Kampen, dicht bij de Jodenpost, die we
verleden week publiseerden. Het was
de „Voorstraat” van de Kampen, eens
de meer gegoede huizen met eigen stoep.
In de schaduw van de bomen uit de
pastorietuin (later Zonnehoek, nog la
ter architectenkantoor), zonder noe
menswaard verkeer, een rustig stukje
Bolsward, dat echter ook allengs in
verval geraakte. Fotograaf J. J. Wijnia
altijd met een scherp oog voor verdwij
nende hoekjes, legde dit plaatje vast.
De regeringscrisis die in de Libanon is ontstaan als gevolg van het aftreden van
premier Karante is in feite een verscherping van de kabinetscrisis, die zich al
sedert april in dit land voortsleept en die haar oorzaak vindt in de aanwezigheid
van Palestijnse guerrillastrijders op Libanees grondgebied. De Palestijnse, com
mando’s hebben hun activiteiten in sterke mate uitgebreid sedert de zesdaagse
oorlog van 1967. en hun acties voeren zij vooral uit vanaf Jordaans gebied. In
Jordanië vormen zjj zo’n machtige groep, dat zij eigenlijk een grotere bedreiging
vormen voor het regime van koning Hoessein dan voor Israël. Hoessein heeft
herhaalde nurlen getracht hun activiteiten enigszins aan banden te leggen, maar
dat leverde nooit meer dan een vaag compromis op; een krachtig optreden kan
de Jordaanse vorst zich ook nauwelijks veroorloven, aangezien het grootste deel
van de bevolking van zijn als gevolg van de zesdaagse oorlog sterk ingekrompen
land uit Palestjjnen bestaat.
ring te volgen. In dit geval kon de mi
nister echter op zijn vingers uittellen
hoe sterk het verzet in de Kamer zou
zijn en hoe veel men daar prijs stelt
op praktische inspraak juist in deze
zaak.
door een politieman was vermoord. Er
is tot nu toe niets bekend geworden
over het motief van de moordenaar;
evenmin is duidelijk of moord en staats
greep onderdeel uitmaakten van één
komplot.
toenadering tot de buurlanden te zoe
ken, die ailes om de Somalische econo
mie de zo dringend nodige impuls te
geven. De militaire junta heeft thans
aangekondigd, dat Egal binnenkort te
recht zal moeten staan. Tijdens dat
proces zal hij zich ongetwijfeld moeten
verantwoorden voor zijn „verraad van
de Groot-Somalische gedachte”.
Vrijdagavond omstreeks 20 over zes is
de 66-jarige ex-bakker G. D. uit Bols
ward gewond geraakt toen hij met zijn
bromfiets geen voorrang verleende aan
een van rechts komende auto. De man
moest met een gebroken rechter onder
been naar het ziekenhuis worden ge
bracht. Het ongeval gebeurde op het
kruispunt Paviljoenweg-weg naar Irn-
sum. De auto werd bestuurd door J. V.
uit Goënga. De beide voertuigen liepen
schade op.
Nou de simmer fan 1969 efter üs lelt
(ien hwat ’t waer oangiet, net gau to
forjitten) en de hjerst tige rêstich oer
üs komt, mei folie mist en skimer, is
it wer safier, dat de winterske hüslik-
hëit üs bynt oan ’t hüs, om mei eigen
folkje de jounskoften troch to bringen.
Folie minsken kinne dat net, emmers
alle fordeningen, it kin neat skele hwer-
fan, sitte yn it winterskoft oan de earen
ta yn ’t wurk. Sa ek de minsken fan
de Toanielploech en de bistjürders fan
’e krite. Foaral sy, dy’t mei de tarie-
ding foar de toanielütfiering dwaende
moasten, wiene al los, doe’t oaren troch
de moaije simmer yn ’e tün sieten üt
to püsten fan it deistich wurk.
Se binne der nou dan ek klear foar om
de leafhawwers fan Frysk toaniel to for-
meitsjen mei it stik „Trammelant op
’e troudei”. Hoe’t dat sit sil 1 novim
ber o.s. jouns 8 üre yn ’e Doele üt de
doeken dien wurde.
Nei ófrin efkes meiinoar fan ’e flier
mei muzyk fan it Duo Ko Bonnema.
Fanseis hoege wy net to sizzen dat de
stimming by de krite altyd by ütstek is.
Sa likernóch trunet de hear W. Wiel-
sma, foarsltter fan de Krite Boalsert
allegearre oan om dy joun to kommen.
„Trammelant op ’e troudei” is in stik,
dat biwurke is nei „Hoghzeitreise ohne
Mann” fan Leo Lenc troch B. Westra.
It is in blijspul yn 3 bidriuwen. Hwa’t
in pear wurden Düts kin, hat faeks in
formoeden, hwer’t dit trammelant op üt-
rint.
De tagongspriis is foar leden mar f 1.
Foarforkeap fan kaerten op de dei fan
ütfiering, fan 11.3012.30 üre. Nei al
le gedachten wurdt der de jouns ek wer
in Fryske boeketafel hélden. In skoan
ding, hwant de Fryske boekewike hat
Boalsert net folie fan fornommen diz-
kear.
Him cultuur gaat ten onder
Als de Inca’s voorheen
Gedwongen verlaten
Wat hun eigendom scheen
En kind der natuur
Haast analfabeet
Zij delen met z’n allen
Hun lief en hun leed.
Moskou dan nu met een gesprek inge
stemd, dat betekent nog niet, dat er ook
spoedig resultaten zullen warden ge
boekt. In Washington houdt men reke
ning met een onderhandelingsperiode
van twee jaren of langer, niet alleen
omdat de Russen voor het ogenblik
slechts „voorbereidende en voorlopige”
besprekingen wensen, maar ook omdat er
zeer grote belangen op het spel ko
men te staan.
Vorig jaar begonnen kleine groepen
commando’s ook vanuit het zuiden van
de Libanon te opereren en stelden daar
mee dit land, waar de mohammedaan
se en christelijke bevolkingsgroepen el
kaar in een wankel evenwicht houden,
meteen voor grote moeilijkheden. Dat
mohammedaans-christelijke evenwicht,
dat onder meer tot uiting komt in de
afspraak dat de president steeds een
christen moet zijn, en de premier een
mohammedaan, maakt opstelling en uit
voering van een duidelijk omlijnd rege
ringsbeleid niet eenvoudig, en vrijwel ón
mogelijk als het gaat om de houding
tegenover Israël. De mohammedanen zijn
over het algemeen voor een krachtige
houding tegenover Israël en staan op
het standpunt, dat de Palestijnse com
mando’s ongehinderd hun gang moeten
kunnen gaan. De christelijke groeperin
gen, die in het leger de dienst uitma-
ken, wensen daarentegen alles te ver
mijden wat tot Israëlische represaille
maatregelen zou kunnen leiden.
Zo’n strafmaatregel onderging de Liba
non in december vorig jaar, toen Is
raëlische troepen, in antwoord op een
Palestijnse aanslag op een Israëlisch
passagiersvliegtuig in Athene, bij een
aantal op het vliegveld van Beiroet een
groot deel van de Libanese burgerlucht-
vloot vernietigden. Die aanval noopte
premier Karame het Libanese leger op
te dragen de Palestijnse commando’s van
de grens met Israël weg te houden, om
verdere verwikkelingen te voorkomen.
Dat was echter niet naar de zin van
Syrië. Dit land, dat zelf de guerrilla
strijders op eigen gebied in bedwang
houdt, stuurde enkele honderden com
mando’s naar Zuid-Libanon. Toen het
Libanese leger ook hen de voet dwars
wilde zetten kwam het tevens in botsing
met grote groepen Palestijnse vluchte
lingen. Premier Karame diende zijn ont
slag in, maar bleef als demissionair pre
mier aan op verzoek van president He-
lou, die hem opdroeg een nieuwe rege
ring samen te stellen. Karame is daar
mee sedert april bezig geweest, en in
a' die maanden is hij niet geslaagd om
dat hij de meningsverschillen tussen de
partijen groepen over de tegenover de
Palestijnse commando’s in te nemen hou
ding niet wist te overbruggen. Nu het
leger, ditmaal blijkbaar op eigen gezag,
weer tegen de commando’s in actie is
gekomen, heeft Karame opnieuw zijn
ontslag ingediend.
De situatie in de Libanon is ditmaal
veel ernstiger dan in april, omdat Sy
rië nu een veel vijandiger houding heeft
aangenomen. De LibaneZen weten maar
al te goed dat Syrië, waarvan de Liba
non tot 1941 nog een provincie vorm
de, de afsplitsing nooit volledig heeft
erkend. De spanning in dit deel van de
Arabische wereld is zo hoog opgelopen,
dat president Nasser van Egypte beslo
ten heeft te bemiddelen. Slaagt hij erin
van dit conflict de scherpe kantjes wat
af te vijlen dan zullen, zo wordt ver
wacht, de Arabische leiders binnenkort
bijeenkomen om duidelijker afspraken te
maken over de rol van de Palestijnse
commando's in de confrontatie met Is
raël.
Minister Schut (Volkshuisvesting, Ruim
telijke Ordening) heeft een wat merk
waardige procedure gevolgd bij het be
kend maken van het plan om een aan
tal nieuwe mil. oefenterreinen aan te
leggen. De oefenterreinen moeten komen
in het Kuinderbos, Oirschot en de Hars
kamp. Een gevoelige zaak. De bewinds
man vertelde, dat met de werkzaamhe
den snel zal worden begonnen, ook al
moet de nota van de minister nog in
de Tweede Kamer worden behandeld. Hij
heeft daarmee irritatie opgeroepen bij
een fors deel van de Kamer. Een aantal
Kamerleden vindt, dat elke schop die
nu voor de aanleg van een terrein in de
grond wordt gestoken tegelijk de zeg
genschap van ’t parlement ondergraaft.
De vaste Kamercommissies voor Defen
sie, Ruimtelijke Ordening en CRM heb
ben de bewindsman boos gevraagd om
voorlopig niets te doen en te wachten op
de afhandeling van de nota in de Twee
de Kamer. Die afhandeling kan nog wel
even duren omdat de Kamer eerst een
hearing van de betrokkenen wil organi
seren. Een eerste hearing is inmiddels al
gehouden. In Oirschot. Al was die niet
door het parlement georganiseerd. Een
aantal Kamerleden was desondanks aan
wezig. Zij konden horen, dat in Oir
schot en Eindhoven heel wat mensen
goed nijdig zijn over de regeringsplan-
nen.
Formeel had minister Schut overigens
gelijk toen hij aankondigde, dat alvast
met het werk wordt begonnen. Op een
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum en
De béste alden: In heit dy’t freon-
Ilk is Onder syn strangens en in
mem, dy’t strang is Onder har
freonlikens.
noemd; ontwikkelingssamenwerking, in
spraak in de onderneming, kleinere
klassen, welvaartsvast pensioen en krot-
opruiming. Over dit plan zullen open
bare discussie-avonden worden georga
niseerd. Om de plannen te financieren
pleit de PvdA voor aanzienlijke belas
tingverhogingen „in de sfeer van het ver
mogen”, terwijl evenmin aan verhoging
van individuele belastingen zal zijn te
ontkomen, meent de partij.
De behandeling van de begroting van minister Polak (Justitie) heeft vorige
week in de schaduw gestaan van de vraag of de drie Duitse oorlogsmisdadigers,
die in Breda gevangen worden gehouden, moeten worden vrijgelaten. Minister
Polak had de Kamer een brief gestuurd waarin hij verklaarde tegen gratie en
vrylating te zijn. De heer Van Schalk van de KVP-fractie diende daarentegen
een motie in waarin hij vrijlating bepleitte. De debatten leidden tot emotionele
vertoningen. Kamervoorzitter Van Thiel moest de publieke tribune op om
met zeer veel tact de gemoederen wat tot bedaren te brengen.
Het blijkt dat er de vorige week in de
L.C., Fr. Koerier en ook in het Friesch-
Dagblad een groot aantal ingezonden
stukken is verschenen.
Het betreft hier vooral Bolswarders of
Bolswardse scholieren (Miedema, Vis
ser). De kwestie Riet-Biet gaat hen nog
al ter harte, omdat het een glashelder
voorbeeld is van de wijze waarop onze
eigen industriële en agrarische patronen
ten nadele van de derde wereld werken,
ondanks het gecompliceerde van de ma
terie.
Hier in Bolsward is in het voorjaar de
kruideniers eens het boekje Riet kado
gedaan in de hoop dat zij rietsuiker gin
gen verkopen. Het trieste feit deed zich
voor dat alleen Albert Heyn het ver
kocht. Deze aktie had geen succes, want
bovengenoemde situatie bleef zo.
In de vredesweek werd huis aan huis
rietsuiker verkocht. Op de markt tot nu
toe twee keer (donderdag in de vredes
week en op Bolletongersdei). Totale ver
koop 650 kilo.
Sindsdien zijn een zevental kruideniers
bereid gevonden om het artikel te voe
ren. Inmiddels is een rietsuikerwerk-
groep opgericht die zelf rietsuiker gaat
af wegen en verkopen als grossier, omdat
fa. Schilstra het niet wenst te voeren.
In de Ceylonese theeschenkerij werd aan
de theedrinkers ook de vraag gesteld
„riet- of bietsuiker?” Uit de reakties
bleek, dat de zaak wel degelijk enige be
kendheid heeft.
De etalage tegenover R. P. de Boer
in het oude leegstaande cafetaria van
Van der Schaaf zal vanaf volgende week
gewijd zijn aan de kwestie riet-biet.
De KVP heeft een blauwdruk uitgege
ven voor de politiek in de zeventiger ja
ren. De KVP wil zich volgens dit plan
„met alle kracht inzetten voor een wel
zijnsbeleid gericht op de actieve bevor
dering van de ontplooiings-mogelijkhe-
den van ieder mens”. Een dergelijke
plechtstatige wijze van uitdrukken
schijnt helaas in Nederland onvermij
delijk bij het opstellen van politieke pro-
granjma’s. De KVP wil zorgen voor „een
optimale toerusting van ieder mens in
lichamelijk en geestelijk opzicht, alsme
de een vernieuwing van de samenle
vingsvormen. In dit beeld zal hoge prio
riteit moeten worden gegeven aan de
meestbehoeftigen en de minstbedeelden.’
De militaire junta heeft premier Egal I
en al zijn ministers laten arresteren en
aangekondigd, dat zij zich zal bezig-
houden m. t het „herkrijgen van Soma-
li’s bezette gebieden”. Dat betekent, dat
de niéuwe machthebbers zullen streven I
■naar de vorming van een Groot-Soma-
li, waarvan behaive hun land ook de
door Somali’s bewoonde grensstreken in I
Kenia, E: icpië en het met Frankrijk
gelieerde gebied van de Afars en de Is-
sa’s (het vroegere Frans Samoliland)
deel zou len moeten uitmaken. Ook
Sjermark toen nog premier, had zich
al voor de stichting van een Groot-So
mali ingezet en daartoe niet alleen re
bellerende Somali’s in de buurlanden
gesteund, maar ook een grensoorlog met
Ethiopië gevoerd. Toen Sjermarke in j
1967 president was geworden had pre
mier Egal hem ertoe weten te bewe
gen zijn harde politiek te laten varen en
„te.
J
-'-'1
nvn
