Biologische
chemische
en
wapens
de week
Foto
van
Gabe Shroar
Juichtoon
samenwerking wat
over
afgezwakt
■l® - .1
De nieuwe koers van Brandt
Minister Luns heeft het hoe langer
hoe moeilijker
o
llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
niiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiM
Hun tweede woning
Recreatie-assistenten
1
gevraagd
Bittere pillen
Anjerfondscollefte
bijna f 40.000
lik
108e JAARGANG NO. 95
VRIJDAG 5 DECEMBER 1969
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum en Wymbritseradeek
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Ir WsWs®
U «s Ofl
Hwat hat
üs hjoed to sizzen
Brandts Ostpolitik
Britse en Russische voorstellen
Steun
Lonen
N on-proliferatie
J.S.
West-Irian
-
Advertentieprijs: 18 ct per mm
Ingez. mededelingen dubbel tarief
Contractprijs op aanvraag
De tild hlelet de wonnen, mar de
delstige sleur leveret it forban.
Verschijnt
DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitg. A. J. OSINGA n.v., Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
Tel. 2044 - Na 18.30 uur 2660 of 2335
(05157)
Ditkeer geen romantisch terugzien op
het verleden, geen plaatje, dat verte
dert door zoete herinnering, maar een
stukje bedrijvig en nijver Bolsward, dat
aan zijn toekomst bouwt. Om een recht-
uit-rechtaan verbinding te krijgen met
de brug naar Eekwerd (dwars door het
plantsoen) moet de bestaande Bagijne-
post verdwijnen, als zijnde straks vol
komen overbodig. Straks want men moet
geen oude schoenen wegwerpen, voor
schijnen in de drukke periode rond het
bezoek van de West-Duitse bondspre
sident Heinemann en de Europese top
conferentie. Deze week zou de Kamer
stemmen over een motie, waarin teleur
stelling wordt uitgesproken over het re
geringsbeleid ten aanzien van de volks
stemming op West-Irian.
Spiegeld in 't water
Onder in de gracht
Wiegen de nesten
Op de herfstwind heel zacht.
De tweede woning
Daar hoog in de bomen
Getuigen van een doel
Van wachten op komen.
Zij wachten in ’t voorjaar
Hun opknapbeurt
Als men de reiger
Boven de bomen bespeurt.
Dan zitten de nesten
Verscholen in 't groen.
Het tweede huis
Kan ’t de reigers weer doen.
Als stille wachtposten
Kaal en ontdaan
Haast wat onwerkelijk
Na een zomers bestaan.
Abonnementsprijs f 3,75 p. kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887928
i
1
Bolswards Nieuwsblad
Een der redenen waarom Brandt heeft
besloten tot ondertekening over te gaan,
is zyn hoop, dat hij daarmee voor een
niet onbelangrijk deel de weg zal vrij
maken voor een verbetering van de be
trekkingen met de Sowjet-Unie en an
dere Oosteuropese landen. Als onderde
len van zijn Ostpolitik heeft hij niet
alleen zijn vroegere plan (uit de tijd
dat hij minister van buitenlandse zaken
was) om met Rusland tot een verdrag
inzake wederzijds afzien van geweld te
komen, weer uit de kast gehaald, maar,
heeft hij voorts Polen voorgesteld, po
litieke besprekingen te beginnen, die uit
eindelijk tot een verzoening zouden moe
ten leiden. Het officiële Duitse voorstel
luidt gesprekken te beginnen „over alle
politieke kwesties van gemeenschappelijk
belang”, en men denkt daarbij speciaal
aan samenwerking op economisch, cultu
reel en technologisch gebied. Aangeno
men moet echter worden, dat de Polen,
die op de Duitse toenaderingspogingen
niet onwelwillend hebben gereageerd,
toch als belangrijkste onderhandelings
punt de kwestie van de Oder-Neisse-
grens naar voren zullen willen schuiven.
Deze opgeschoven grens, die tot stand
kwam doordat Polen in de Tweede We
reldoorlog een deel van de oostelijke ge
bieden van Duitsland inlijfde, nadat Rus
land het omstreden Oost-Polen had ge
annexeerd, beschouwen de leidende West-
duitse politici al geruime tijd als een
realiteit, maar mede uit vrees voor bin
nenlandse reacties zoals stemmenverlies
bij komende verkiezingen hebben de re
geringen in Bonn naar buiten toe steeds
het standpunt gehuldigd, dat deze grens
kwestie pas definitief geregeld kan wor
den bij een algeheel Duits vredesverdrag'.
In Warschau schijnt overigens, zowel
in de regering als in de partijleiding,
ten aanzien van deze kwestie enige ver
deeldheid te heersen. Een meerderheid
schijnt, vooral ook om economische re
denen. ervoor geporteerd te zijn om de
Oder-Neissegrens tezamen met andere
onderwerpen te bespreken; de kans be
staat echter, dat met name van militai
re zijde pogingen zullen warden onderno
men om te bereiken, dat besprekingen
over elk ander punt afhankelijk zullen
worden gesteld van een onvoorwaardelij-
ke erkenning van Polens westgrens.
Russen het toch hebben geratificeerd
kon men aflëiden, dat zij er voldoende
vertrouwen in hadden dat de nieuwe
bondsregering haar belofte dienaangaand
zou nakomen. Bondskanselier Willy
Brandt heeft dat vertrouwen niet be
schaamd: kort na de Russische en Ame
rikaanse stap heeft zijn regering het ver
drag ondertekend, daarmee een streep
zettend onder een lange en bittere biti-
nenlandse discussie.
De regering weigert voorlöpig extra fi
nanciële steun voor de Scheepsbouw en
voor bedrijfsuitbreiding in het noorden
van het land. Minister De Block (Eco
nomische zaken) liet dit eind vorige
week de Tweede Kamer weten bij het
debat over zijn begroting. Ook de rege
ringspartijen hadden gevraagd om voor
de drie noordelijke provincies weer een
premie op bedrijfsuitbreiding te geven
van 15 procent. (De premie is voor het
hele land verlaagd tot tien procent). Ook
vroeg ’n meerderheid van de Kamer naar
verhoging van de rente-subsidie bij de
scheepsbouw (op dit moment twee pro
cent, terwijl de rente belangrijk is ge
stegen). Minister De Bock weigerde
abrupt. Het optrekken van de rentesub
sidie tot drie procent kost over acht ja-
ren gerekend 33 miljoen. Daar is gewoon
geen geld voor meende de minister. Even
tueel wil de minister wel volgend jaar
nog eens bekijken, of extra hulp, zo
wel voor de scheepsbouw als voor het
noorden, mogelijk is. Een motie van de
Tweede Kamer hierover wil hij (voor ad
vies) verwijzen naar de Sociaal Econo
mische Raad (SER). Ook dat betekent
uitstel tot ver in 1970, want zo snel
kan de SER geen advies uitbrengen.
De Amerikaanse maatregel is geheel in
overeenstemming met het ontwerp-ver-
drag voor een verbod op biologische oor
logvoering dat Engeland in juli van dit
jaar op de Geneefse ontwapeningscon
ferentie heeft ingediend. Dit Britse ont
werp beperkt zich tot biologische wapens,
in tegenstelling met een door Rusland
bij de huidige Algemene Vergadering van
de Verenigde Naties ingediend ontwerp
verdrag, dat een verbod behelst op de
ontwikkeling, produktie en opslag niet
alleen van bacteriologische maar ook van
chemische wapens en dat pleit voor de
vernietiging van dergelijke wapens. De
Britten hebben met opzet beide wapen-
soorten niet in één ontwerp-verdrag op
genomen, aangezien zij van mening zijn
dat chemische wapens, wegens het vreed
zaam gebruik van vele chemische mid
delen, veel moeilijker doelmatiger te ver
bieden zijn.
Het is voorlopig de vraag, of de Rus
sen met hun voorstel meer dan alleen
propagandistische doeleinden nastreven.
Op de Geneefse ontwapeningsconferen
tie, die binnenkort het Britse en het Rus
sische voorstel in behandeling zal nemen,
zal wellicht een antwoord op die vraag
worden gegeven.
die zowaar aan de leden van de partij
raad zakjes brandhout begon uit te de
len. Aanvankelijk was er enig applaus,
maar voorzitter Van der Stee maakte
zich geweldig boos. Hij eiste dat de ,,ra-
dikaal” ogenblikkelijk de zaal werd uit
gezet, als „ongewenste gast”.
Minister Roolvink Sociale Zaken, lo
nen) zou het best wel eens moeilijk kun
nen krijgen in de Eerste Kamer met
zijn Loonwet. De wet kwam in de Twee
de Kamer met de hakken over de sloot
dankzij het dreigen van het kabinet om
af te treden als de Kamer niet akkoord
zou gaan met de belangrijkste voorwaar
den. De Eerste Kamer heeft nu *n merk
waardige oplossing gevonden om een po
litieke krisis te vermijden en de Loon
wet toch niet te accepteren. Na de de
batten in de Tweede Kamer hebben de
grote vakbonden (NKV en NW) elke
vorm van overleg over de lonen binnen
de Sociaal Economische Raad gestaakt.
Het CNV is ook niet gelukkig, maar
praat nog wel verder. De Eerste Ka
mer heeft nu van minister Roolvink ge
ëist, dat eerst het overleg met de vak
bonden weer op gang moet komen, wil
de senaat de nieuwe Loonwet behande-
dat men nieuw heeft evenmin oude brug
gen slopen voor er aleer er een nieuwe
is gebouwd. Welnu, hier zien we de nieu
we in wording. Het is wat een romme
lig plaatje, maar het hoort er nu een
maal bij. Leuk zijn de geveltjes van de
Pölle op de achtergrond en het inkijk
je in de Franekervaart. De foto werd
gemaakt door de heer L. K. Mol, u als
amateur wel bekend.
Dan wordt weer gebouwd
Met takken en twijgen
Om weer een zomerse
Aanblik te krijgen.
kunnen zich opgeven. Voor de werk
zaamheden als recreatie-assistent(e) ont
vangt men een zakgeld van minimaal
f 35,per week, terwijl maaltijden en
logies en reiskosten vergoed worden. Op
31 januari en 1 februari zal er voor hen
die zich aanmelden een kennismakings-
weekend worden georganiseerd. Door ge
sprekken over recreatie en de inhoud
van het recreatiewerk zal er een beeld
van het recreatiewerk geschetst worden.
De kosten voor dit weekend bedragen
f 10,In de paasvakantie zal de stich
ting voor recreatiediensten, voor deze
groep een trainingsweek opzetten in het
recreatieoord „Yn ’e Lijte” te Grouw.
Zij die reeds in 1969 gewerkt hebben,
zullen op 2 en 3 januari a.s. bijeen
komen in het vormingscentrum „De
Drieklank” te Veenwouden.
Opgaven worden gaarne zo snel moge
lijk verwacht bij de Stichting voor Re
creatiediensten, Emmakade ZZ 68, Leeu
warden. (Tel. 05100-24523, bgg 34615 toe
stel 2).
Evenals in 1969 zullen er tussen 15 ju
ni en 15 augustus 1970 in Friesland op
vele recreatiebedrijven weer recreatie-as
sistenten nodig zijn. Zij organiseren voor
de vakantiegasten tal van aktiviteiten,
waardoor de vakantie-vreugde nog eens
extra wordt vergroot.
In het afgelopen seizoen hebben plm.
100 jongelui in een negental recreatie
plaatsen in Friesland voor duizenden
vakantiegasten tot een fijne vakantie
bijgedragen. Zij organiseerden allerlei ak
tiviteiten, zoals spel en sport, zang, dans,
film, creatieve expressie etc.
Voor 1970 zijn er meer recreatieassisten-
ten nodig. In ieder geval plm. 125. Voor
dit recreatiewerk worden jongeren ge
zocht, die minstens 14 dagen in hun zo
mervakantie willen meewerken. De stich
ting voor recreatiediensten vraagt bij de
ze om studenten van de pedagogische
academie, kleuterleidsters, jeugdleid(st)
ers, scholieren uit de hoogste klassen van
de middelbare scholen, studenten van
soéiale academie, sportacademie, jeugd-
sportleiders, studenten en andere jon
geren, die dit recreatiewerk willen doen.
Jongeren van 18 tot en met 25 jaar
Een apotheker, die per abuis maagtablet
ten in plaats van anticonceptiepillen aan
een moeder had verkocht, heeft van de
arrondissementsrechtbank te Itzehoe,
West-Duitsland, bevel gekregen de
helft van de onderhoudskosten van de
baby te betalen tot het kind 18 jaar
is geworden. De ouders, aldus Het Bes
te van september, moeten de andere helft
betalen omdat ze verzuimd hebben het
etiket op de fles te lezen.
Minister Luns (Buitenlandse Zaken)
heeft net vorige week in de Tweede Ka
mer bijzondér moeilijk gehad. De oppo
sitiepartijen vielen hem scherp aan naar
aanleiding van zijn nouding tijdens het
debat in de Verenigde Naties over West-
Irian. Minister Luns heeft daar geen kri
tiek laten horen over de manier waar
op de afgesproken „vrije keuze” van
de Papoea's zelfstandigheid of aanslui
ting bij Indonesië) tot stand is geko
men. Het debat werd gehouden op ver
zoek van de heer Jongeling (Gerefor
meerd Politiek Verbond), die zich altijd
voor de Papoea’s heeft ingezet. Minis
ter Luns wees op het feit, dat hij geen
alternatief had en op het belang van goe
de betrekkingen met Indonesië. „Betere
betrekkingen met Indonesië is de enige
manier om nog invloed uit te oefenen
op het welzijn van de Papoea's”, zei de
bewindsman, duidelijk geïrriteerd. Aan
genomen we: d dst de minister nogal boos
wac ómdat hii n do Warner mrwnct w£»,r_
President Nixon heeft aangekondigd, dat Amerika het onderzoek aan en de pro
duktie van bacteriologische (biologische) wapensystemen zal stopzetten, en dat
de bestaande voorraden zullen worden vernietigd. Dit besluit, dat betrekking
heeft op bacteriologische dodelijke, ziekteverspreidende of verlammende wapens,
is in feite een vrijwillige eenzijdige ontwapeningsmaatregel. Nixon heeft mee
gedeeld, dat Amerika zo spoedig mogelijk de conventie van Genève van 1925
zal ondertekenen; dc ondertekenaars van deze conventie nemen op zich nooit als
eerste een chemisch of biologisch wapen te gebruiken. Op het gebied van de
chemische wapens zal Washington echter niet eenzijdig ontwapenen. Het wil,
althans voorlopig, niet verder gaan dan ondertekening van het Geneefse protocol;
de bestaande wapenvoorraden zullen worden gehandhaafd en waarschijnlijk uit
gebreid en verbeterd zolang potentiële vijanden zoals de Sowjetunie hetzelfde doen.
Bovendien is de Amerikaanse regering van mening, dat twee bepaalde soorten
chemische middelen - traangas en ontbladeringsmiddelen - niet onder de bepaling
van de Geneefse conventie vallen. Beide middelen hebben de Amerikanen al veel
vuldig in Vietnam toegepast: traangas om tegenstanders uit hun schuilplaatsen
te verdrijven, teneinde hen vervolgens met conventionele wapens te kunnen neer
schieten, ontbladeringspiiddelen om in het gebied van de tegenstander te velde
staande gewassen en toekomstige oogsten te vernietigen.
'VS
len. Dat kan nog wel even duren, want
de bonden zullen pas na de nodige toe
zeggingen willen praten. In de Eerste
Kamer zitten de heer Middelhuis (ex-
voorzitter NKV) en de heer Kloos (voor
zitter NW). In het uitstel hebben zij
ongetwijfeld invloed gehad.
Nixons besluit ten aanzien van de bac
teriologische wapens zal ongetwijfeld
zijn prestige in eigen land en dat van
de Verenigde Staten in het buitenland
verhogen. Overigens ondoen zij zich
met deze eenzijdige ontwapeningsmaat
regel van een wapen, dat niet alleen voor
mogelijke vijanden, maar ook voor Ame
rika zelf een bedreiging vormde. Het was
technisch geen probleem om via raket
ten met besmette ladingen in een vij
andelijk land ziektes te doen ontstaan.
Er waren echter geen garanties, dat der
gelijke epidemieën niet zouden overslaan
naar neutrale of bevriende landen of
zelfs naar het eigen land.
De Anjerfondscollecte heeft dit jaar in
Friesland in totaal bijna f 40.000 op
gebracht. Van dit bedrag zal binnenkort
de helft op voorstellen van de burge
meesters, zoveel mogelijk onder de aan
de collecte meegewerkt hebbende vere
nigingen worden verdeeld.
De opbrengst van de collecte is een fac
tor, die meetelt bij het verkrijgen van
baten uit het Prins Bernhard Fonds, zo
dat de in vergelijking met het vorige jaar
met f 1.000 gestegen opbrengst, voor
het Friese culturele leven van dubbele
betekenis is.
De gemeente Ameland heeft dit jaar de
premie van f 500 gewonnen, welke be
schikbaar wordt gesteld voor de gemeen
te, waarin de opbrengst der collecte zich
de laatste drie jaren in stijgende lijn
heeft bewogen en in vergelijking met
het vorige jaar in procenten het sterkst
is gestegen (In de gemeente Ameland
met 92 pet.).
S.::
De Amerikaanse stappen met betrekking
tot de bacteriologische en chemische Wa
pens vielen vrijwel samen met de gelijk
tijdige ratificering door Washington en
Moskou van het non-proliferatieverdrag,
dat tot doel heeft een verdere versprei
ding van kernwapens te voorkomen. Op
grond van dit verdrag zijn de onderteke
nende atoomlanden verplicht, geen kern
wapens aan een ander land te verstrek
ken; voorts beloven zij niet-kemlanden
niet te helpen, zulke wapens te vervaar
digen of te verwerven. Van hun kant ver
plichten de ondertekenende niet-kern-
landen zich geen kernwapens te maken
of aan te schaffen. Niet-kemlanden mo
gen zich, onder een aantal waarborgen,
wel laten helpen bij het vreedzaam ge
bruik van kernenergie.
Het non-proliferatieverdrag werd in de
zomer van het vorige jaar gelijktijdig
door Washington, Moskou en Londen on
dertekend; het aantal ondertekenaars is
inmiddels uitgegroeid tot 90. Het ver
drag treedt in werking zodra het door
43 landen waaronder zich de Ver
enigde Staten, de Sowjet-Unie en Enge
land moeten bevinden is geratificeerd.
Londen deed dat enkele maanden na de
ondertekening al en tot dusver zijn on
geveer twintig landen tot ratificatie
overgegaan.
Twee landen die niets met het verdrag te
maken willen hebben zijn de overige
kernmogendheden in de wereld, Frank
rijk en communistisch China. Tot de
landen die nog steeds een weifelende hou
ding innemen behoren Australië, India,
Japan er. Israël. Tot voor kort behoorde
tot de laatste categorie ook West-Duits
land. Moskou heeft iange tijd gedreigd,
dat het niet tot ratificatie zou over
gaan.
drag zou aansluiten. Uit het feit, dat de
De bedoelingen van de verzetsgroepen
binnen de KVP zijn duidelijk. Met gro
te bezorgdheid hebben groeperingen als
jongeren, radikalen en het Democratisch
Centrum Nederland gezien hoe de eigen
KVP-commissie, die een plan moest op
stellen, de mist werd ingestuurd en het
feitelijke politieke toekomstwerk werd
verricht door de Groep van Achttien,
het overlegorgaan van de drie christe
lijke partijen. Dat overleg speelde zich
veel af achter gesloten deuren. Er kwam
weinig van naar buiten. De radikalen
en hun kollega’s, die vrezen dat de drie
zich al te snel aan de VVD overleveren,
zijn bang dat het werk binnen de Groep
van Achttien zo ver vordert, dat nie
mand er nog enige invloed op kan uit
oefenen. Dat is op te vangen door eerst
te eisen, dat de partijen zelf, onafhan
kelijk van de anderen, een kernprogram
ma moeten opstellen, waaraan straks de
drie gezamenlijk zouden moeten voldoen
(al valt er dan natuurlijk over details
te praten). Die verlangens naar een
kernprogramma vóór men samen over
een gezamenlijk optrekken afspraken
maakt, zijn nu zowel bij de KVP als bij
de ARP in resoluties vastgelegd.
Tijdens de partijraad van de KVP deed
zich een merkwaardig incident voor. In
opdracht van de Politieke Partij Radi
als Bonn zich niet bij. het ver-kalen (PPR), de groep.die zich van de
KVP afscheidde, verscheen Sinterklaas, was, omdat hij in de Kamer moest ver-
Ook de Katholieke Volkspartij heeft de juichende toon over de christelijke, samen
werking in Nederland tussen KVP, ARP en CHU wat afgezwakt. Nadat eerder de
ARP-leiding zich gedwongen zag eerst orde op zaken in eigen huis te stellen,
heeft nu ook de KVP-raad besloten om eerst een ontwerp op tafel te leggen voor
een eigen kern-programnia. Inmiddels zal „het streven naar een verdere samen
werking met ARP en CHU doelbewust worden voortgezet”, zo werd vorige
weekeinde in Tilburg op de partijraad van de KVP besloten. De partijraad van de
KVP begon in een geprikkelde stemming. De partijtop heeft afgelopen jaar een
„blauwdruk” gepubliceerd, waarin de plannen voor de 70-er jaren zjjn opgenomen.
Het partijbestuur zag in dit schema een keurig kernprogramma, op basis waar
van men met de twee christelijke partners verder kan gaan praten. De partijraad
bleek het daar - op aandringen van de radikale KVP-ers - niet mee eens.
De radikaai Meeuwissen sprak over „wijdlopige beschouwingen en vaag algemeen
gebabbel”. Partijvoorzitter Van der Stee maakte zich boos. Hij dreigde zelfs met
aftreden. („De gelukkigste dag voor een partijvoorzitter is die waarop hij af
treedt”), maar moest toch zwichten.
-
8 JKS
wk..
MjL -
H, >!i
