Brandt de grote tegenspeler
m
Den Haag
de week
Foto
van
Babe Shroar
Binding rechts: Prinses Margriet
geschikte kandidate als
Commissaris der Koningin
Kerstzangdienst 1969
tos
r
Toch nog kompromis op Haagse top
Confessionele partijen bij
a.s. ver
kiezingen met één
lijst
K W-
ju J
108e JAARGANG NO. 97
VRIJDAG 12 DECEMBER 1969
Wymbritseradeel,
i
i
Nieuws
UIT BOLSWARD
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
-
5
Communistische top
(Zie artikel elders in dit blad)
H4««4«*4A*M4444««4««44«*
Hwat hat
Initiatieven van Brandt
NAVO-beraad in Brussel
üs hjoed to sizzen
Compromis
i
Advertentieprijs: 16 ct per mm
Ingez. mededelingen dubbel tarief
Contractprijs op aanvraag
De topkonferentie in Den Haag van de zes landen van de Europese Gemeenschap
pen Frankrijk, West-Duitsland, Italië, Nederland, België en Luxemburg mag
dan een op het eerste gezicht redeljjk kompromis hebben opgeleverd, toch heeft
zij in zekere zin een teleurstellend verloop gehad, gezien de verwachtingen die
men ervan had. Die verwachtingen hadden vooral betrekking op de houding van
Frankrijk. Het was immers dit land dat het Initiatief had genomen tot het houden
van het topberaad, en bovendien waren er de laatste tijd steeds sterker wordende
geruchten geweest, dat Frankrijk grote plannen zou ontvouwen om de Europese
Gemeenschappen uit de impasse te halen. De rede, die president Pompidou op de
eerste dag van de Haagse besprekingen hield kon dan ook slechts teleurstelling
wekken, want zij was in feite niets meer dan een herhaling van het welbekende
Franse standpunt.
Pompidou legde er nog weer eens de na
druk op, dat Frankrijk absolute voorrang
wenste te geven aan de voltooiing van
de gemeenschap, dat wil zeggen vaststel
ling van de definitieve regeling van de
gemeenschappelijke financiering van het
landbouwbeleid. Voor het eind van dit
jaar diende een akkoord over deze kwes
tie tot stand te zijn gekomen, aldus de
Franse president, die zich over verdie
ping en uitbreiding de andere twee
delen van het drieluik waarin de proble
matiek van de gemeenschap pleegt te
worden gevat slechts vaag uitliet.
Tenslotte zijn de Zes het er in Den Haag
over eens geworden, dat de gemeen
schappelijke landbouwfinanciering voor
het eind van dit jaar definitief zal wor
den vastgesteld hetgeen in de prak
tijk er wel op zal neerkomen, dat de
Europese klok na Kerstmis zal worden
stilgezet om het tijdrovende overleg over
deze kwestie begin januari te kunnen
afronden en dat uiterlijk eind juni
het interne vooroverleg tussen de Zes
over de uitbreiding van de gemeenschap
afgesloten moet zijn, waarna de onder-
handelingen met de kandidaten op ba
sis van een gemeenschappelijk stand
punt kunnen beginnen. Voorts is onder
meer vastgesteld, dat de budgettaire be
voegdheden van het Europese Parlement
dienen te worden versterkt hetgeen
betekent, dat de Fransen zich eindelijk
hebben geschaard achter de visie, die
de overige vijf leden op dit punt reeds
herhaaldelijk hebben verkondigd.
Het Haagse compromis heeft die krin
gen in Engeland, die sterk Voor toetre
ding geporteerd zijn, tevreden gestemd;
men houdt er rekening mee, dat Enge
land binnen drie jaren als volwaardig
lid tot de Europese continentale club
zal kunnen toetreden. Bovendien ver
wacht men in Londen, dat, als gevolg
van de in Den Haag genomen besluiten,
de komende Britse parlementsverkiezin
gen, die uiterlijk in 1971 moeten worden
gehouden, nu toch wel in de herfst van
het volgend jaar zullen plaatshebben,
aangezien de Britse premier een duide
lijk mandaat nodig heeft voor de belang
rijke onderhandelingen met de Zes.
Overigens moet nog worden afgewacht
of door het compromis van Den Haag de
Vrij rustig kabbelden dinsdag, de dag
waarop een drie a vierdaagse Statenver
gadering begon aan de begrotingsbehan
deling de algemene beschouwingen gedu
rende uren en uren voort. In gedragen
volzinnen werden tal van wensen ver
vat en voorzichtige formuleringen gege
ven, in weldoordachte en goeddoorwroch-
te betogen werden diverse aspecten van
het provinciaal beleid belicht. Als de kat
rond de hete brij werd angstvallig bij
het uiten van de algemene wens tot in
spraak bij de benoeming van een nieuwe
commissaris der koningin heengedraaid
impasse in het Europese integratiestre-
ven werkelijk doorbreken is. Er zal pas
van een waarlijke vooruitgang sprake
zijn wanneer Frankrijk in de komende
zes maanden niet langer door het stellen
van overdreven harde voorwaarden zijn
obstructiepolitiek uit het tijdperk-De
Gaulle voortzet.
voorgestelde conferentie over Europese
veiligheid, via bilaterale besprekingen
kan woidon voorbereid.
dag, van
bijna zes
het hou-
Abonnementsprijs f 3,75 p. kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Verschijnt
DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitg. A. J. OSINGA n.v., Bolsward
Administratie- en Redactie-adrea:
Marktstraat 13
Tel. 2044 - Na 18.30 uur 2660 af 2335
(05157)
De burgemeester van Bolsward,
J. M. A. MULDER
Over die Europese veiligheidsconferen-
tie is ook op het NAVO-overleg in Brus
sel uitvoerig van gedachten gewisseld.
De Westelijke bondgenoten zijn daarbij
opnieuw tot de slotsom gekomen, dat een
dergelijke conferentie onmogelijk al in
de eerste helft van het volgend jaar zal
kunnen worden gehouden, zoals het Oost
blok wenst, maar pas na een gedegen
voorbereiding gestalte zal kunnen krij
gen.
Elk haldt ienkear op mei smoken,
dy’t it swierste smoke, it earst.
Bolswards Nieuwsblad
Op zondag 21 december a.s. om 2.45 uur zal in de Martinikerk te
Bolsward wederom onze gezamenlijke Kerstzangdienst worden ge
houden. In overleg met de geestelijkheid van de stad wordt een
programma opgesteld, terwijl Martini-Cantorij en St. Fransiscus-
koor hun medewerking toezegden. Gezien de enorme belangstelling
van de laatste jaren zal een maximum aan stoelen en banken wor
den geplaatst, opdat een ieder zal kunnen zitten.
Ik kondig u dit nu al aan, op dat een ieder met het tijdstip rekening
kan houden.
Mogen wij wederom in grote saamhorigheid samen zingen en het
Kerstevangelie aanhoren om aldus bij te dragen, dat het Kerstfeest
voor Bolsward en wijde omgeving een feest van vrede en eenheid
moge zijn.
NESTOR VAN DE STATEN ZONG
MET DE LEDEN A. OOSTERHOFF
EN TH. DE VRIES ZIJN ZWANE
ZANG
Er is de afgelopen dagen druk verga
derd in Europa: in de week waarin de
Zes in Den Haag bijeenkwamen hielden
ook de landen van het Pact van War
schau een topconferentie in Moskou, ter
wijl de Ministerraad van de NAVO, de
Westelijke tegenhanger van het War
schaupact, in Brussel zijn najaarszitting
hield. Het communistisch beraad in Mos
kou had tot doel een gemeenschappelij
ke houding te bepalen tegenover de nieu
we regering in Bonn. De Ostpolitik van
bondskanselier Brandt, het Westduitse
streven naar betere contacten met voor
al de Sowjet-Unie, Polen en Oost-Duits-
land, heeft de Oostduitse leider, Walter
Ulbricht, in verlegenheid gebracht. Hij
vreest, dat iedere toenadering tussen
Bonn en de andere Oosteuropese lan
den ten koste zal gaan van de positie
van zijn eigen land, en heeft dan ook
in Moskou opnieuw gepleit voor een mul
tilaterale Oosteuropese benadering van
West-Duitsland. Ulbricht blijkt echter in
Moskou niet te hebben gezegevierd. De
overige deelnemers aan het topoverleg
hebben zich niet gesteld achter zijn
standpunt dat het Westen, met inbegrip
van West-Duitsland, eerst tot erkenning
de jure van Oost-Duitsland moet over
gaan alvorens serieus ontspanning in
Europa kan worden nagestreefd. Zij heb
ben integendeel voor die Oosteuropese
landen, die dat wensen de weg vrijge
maakt voor een dialoog met West-Eu-
ropa’s sterkste economische mogendheid.
Dat betekent ook, dat de door het Pact
van Warschau al verscheidene malen
begin was van de toegezegde restaura
tie van de Statenzaal dan wel het res
tant wat er van de plannen was over
gebleven. Het kan ook zijn, dat dit „op-
kreazjen” verband hield met het maken
van een groepsfoto, waarbij de Friese
schrijver-journalist als regisseur optrad
en de Statenleden en gedeputeerden met
bekwame hand als stukken op het
schaakbord heen en weer schoof. Samen
op de foto, ja gezellig en een leuke on
derbreking van de wel wat lange en
soms ietwat eentonige dag. Hoewel er
was iemand, die alsnog vele gelukwen
sen in ontvangst moest nemen: kamer
bewaarder en chef-bode Anema, de oud-
Bolswarder politieman, die gewapend
met een soort scheepsbel na de lunch- en
koffiepauzes de Staten steeds weer
maant tot het werk en steeds feilloos
de hoge zetel van de commissaris op zijn
plaats schuift, tot op een fractie van een
seconde nauwkeurig op het moment, dat
deze zich zonder om te zien, vol
komen vertrouwend op de vakmanschap
van zijn nu pensioengerechtigde rechter
hand plechtig nederzet.
Maar nu terzake. De eerste
’s middags 12 tot ’s avonds
uur, is volledig besteed aan
den van algemene beschouwingen t.a.v.
de begroting 1970, die sluitend is met
een bedrag voor „onvoorzien” groot
slechts ruim f 32.000. Oorspronkelijk zal
met het houden van deze beschouwin
gen wel bedoeld zijn het critisch belich
ten van de hoofdlijnen van het te voe
ren beleid. In de loop der jaren zijn de
ze „beschouwingen” soms echter tot een
dankbaar aangegrepen gelegenheid ge
worden over dingen en zaken te spre
ken, die anders weinig aan bod komen,
af te dalen tot detailpunten, het etale
ren van politieke inzichten en wijshe
den, soms zelfs tot het berijden van stok
paardjes. Ditmaal hebben de meeste
sprekers een enkele uitschieter daar
gelaten zich beijverd tot het binnen
de perken blijven. Alle fractievoorzit
ters kwamen respectievelijk aan bod, be
halve die van de boerenpartij. Toen het
zijn beurt was, bleek hij reeds te zijn
vertrokken. „Te melken”, werd er ge-
V er schijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum en
Het werkelijke elan op deze topconferen
tie kwam dan ook niet van Pompidou,
maar van de Westduitse bondskanselier,
Brandt, die zich ontpopte als Pompi
dou’s grote tegenspeler in Den Haag.
Brandt kwam onder meer met vrij dui
delijk gedefinieerde plannen voor een
economische en monetaire unie, een stap
verder dus dan de thans bestaande dou-
ane-unie tussen de zes landen, en voorts
met suggesties voor een gemeenschappe
lijk beleid inzake hulp aan ontwikke
lingslanden. Het voornaamste punt van
dit ogenblik was voor Brandt evenwel
een concrete overeenkomst met betrek
king tot de uitbreiding van de gemeen
schap met de kandidaat-leden Engeland,
Ierland, Denemarken en Noorwegen. Het
compromis, dat de Haagse top tenslotte
heeft opgeleverd, is vooral tot stand ge
komen dankzij een nachtelijk onderhoud
tussen Pompidou en Brandt. Daarin
kreeg Pompidou van de Duitse kanse
lier te horen, dat de financieringsrege-
ling van de landbouw, die erop neer
komt, dat vooral West-Duitsland grote
financiële lasten op zich neemt ten be
hoeve van de Franse landbouw, nimmer
door de Westduitse Bondsdag zou kun
nen worden aanvaard tenzij de Fran
se regering ernst zou gaan maken met
beperking van de eigen landbouwover
schotten, die zo zwaar drukken op het
gemeenschappelijke landbouwbeleid.
Voors maakte Brandt Pompidou duide
lijk, dat zo snel mogelijk, liefst al in
het voorjaar, een begin moest worden
gemaakt met de onderhandelingen met
Engeland en de andere kandidaat-leden.
DAMCLUB MEARSLACH GIET FOAR
Zaterdag 13 dec. a.s. groot open dam-
toernooi in sociëteit De Doele te Bols
ward. Aanvang 10 uur ’s morgens. Deze
wedstrijd staat voor ieder open. Er wordt
in 4 klassen gespeeld: t.w. hoofdklasse,
le klasse, 2e klasse en 3e klasse. Dam
liefhebbers uit Bolsward en wijde om
geving geeft u op als deelnemer. Laat
dit damfestijn een succes worden voor
onze denksport. Wij rekenen op u.
om het noemen van namen, totdat aan
het slot van een lange middag er nog
enig vuurwerk werd afgestoken, n.l. toen
de heer Helmholdt van Binding Rechts
met de suggestie kwam nu maar eens
een vrouw aan het hoofd van het over
wegend mannengezelschap te vragen.
Fronsten zich bij deze opmerking reeds
heel wat wenkbrauwen, de monden gin
gen van verbazing open, toen hij beweer
de ook wel een geschikte kandidaté te
weten, n.l. prinses Margriet. Hij vond
het wenselijk en nuttig het koninklijk
huis meer daadwerkelijk bij het bestuur
van ons land te betrekken. Aan het be
gin van de vergadermg deelde de voor
zitter, de huidige commissaris der ko
ningin, mr. H. P. Linthorst Homan, me
de, dat enkele prominente figuren, die
andere jaren hun bijdragen gaven aan
de begrotingsdebatten, afwezig zouden
zijn, zoals burgemeester S. van Tuinen,
mevr. De Graaff-Nauta en de heren
Kok en Walinga. Een nieuw lid deed
zijn intrede, de heer J. Rodenhuis (pvda)
j die aldus ontdekte de commissie, die
I de geloofsbrieven controleerde juist
I deze 9e december zijn verjaardag vier
de. Hij begon zijn loopbaan met het af-
leggen van de belofte: „Dat forklearje
en ünthjit ik.” De Staten hebben er dus
weer een Fries-spreker bij. Drie ande
re Friessprekende Statenleden, de heren
i A. Oosterhoff, Tsj. ae Jong (de nestor
i van de Staten) en de heer Th. de Vries
zeiden wat de algemene beschouwingen
betreft hun zwanezang te zingen. De heer
De Vries deed dit met een proeve van
„büthüs- en foaründerpraet”, waarin hij
1 de „fader en moeke-friezen” het leksum
las.
De katheder, provisorisch opgetrokken
i van multiplex en meubelplaat en als zo
danig al een paar jaar in gebruik, bleek
geschuurd en geverfd. De heer Ooster-
j hoif vroeg zich af of dit wellicht het
maakt.
Toegezegd werd toen de situatie in stu
die te zullen nemen. Maar nog steeds is
er dezelfde situatie. Ook de aanleg van
de weg Leeuwarden-Bolsward ging hem
niet vlug genoeg. Pas als deze weg ge
reed is, zal de weg Bolsward-Workum
zijn volle betekenis krijgen.
De heer W. de Jong (p.s.p.) zelf Wor-
kumer, toog ten strijde tegen het voor
nemen de spoorlijn Staveren-Sneek op te
doeken. Sünder trein is dizze streek
lamlein. It is it tabringen fan de dea-
stek!”
De heer J. Singelsma (f.n.p.) opperde
nog eens zijn bezwaren tegen de be
stuurscommissie Noorden des Lands,
door hem gekenmerkt als „in ünderskoud
bern”. In vrij felle bewoordingen schet
ste hij het drama van de tuinbouw en
„blomkerij”. Vaak is volgens de heer
Singelsma in de staten gezegd, dat men
geen broedende kip van de eieren moet
jagen, „Mar ik leau, dat de hin op gel
de aeijen sit!”
De heer Helmholdt (b.r.) had evenals
de héér Singelsma bezwaren tegen de
volgens hem ondemocratische gang bij
het totstandkomen van ruilverkavelingen
en waterschapsconcentraties.
Mevr. Dijkstra (c.p.n.) hekelde de vol
gens haar schandalige lonen en toestan
den bij de sociale werkplaatsen, waar
mensen naar huis worden gestuurd met
f 126,waarvan soms nog f 20, —huur
betaald moet worden. Zij bepleitte een
huurtoeslag voor deze verkende mensen.
Ook vond zij, dat Friesland met het
aardgas de boot heeft gemist.
De heren Went (v.v.d), Wijbenga (a.r.)
en Th. de Vries (a.r.) secundeerden hun
fractievoorzitters door nog nader op de
tailpunten in te gaan. De laatste deed
heel ongebruikelijk, maar de verkie
zingen naderen! een felie aanval op
de f.n.p., de Frysk Najsonale Partij, in
de Staten vertegenwoordigd door de heer
Singelsma. „Hy kaem yn de Steaten al
soe hy de rêdder fan Fryslan wéze” riep
de heer De Vries in vervoering uit. Hij
vond het resultaat maar mager. Volgens
hem was de f.n.p. afgezakt tot een dood
gewone protestpartij. De heer Singelsma
lachte maar wat.
fluisterd, het oude grapje, dat al jaren
opgeld doet, want het is alle jaren het
zelfde liedje. Nog nooit heeft de boeren
leider het agrarische vaderland bij de
algemene beschouwingen verdedigd.
Somnvge fracties hadden de taak ver
deeld, zoals b.v. de VVD en de AR. De
laatste bracht zelfs drie sprekers in het
geweer.
De heer Hageman (p.v.d.a.) hield na
mens de PvdA een rustig betoog, dat
echter weinig nieuwe gezichtspunten
bood. De oren spitsten zich pas, toen hij
aan het slot van zijn rede, die onge
veer een uur duurde (bijna 20 kwarto
vellen vol) de benoeming van een nieu
we commissiaris der koningin ter spra
ke bracht. De nieuwe commissaris moet
er volgons de PvdA een zijn van dui
delijke politieke signatuur, iemand die
Friesland en de Friese taal kent, terwijl
het tot grote vreugde zou stemmen als
hij ook geboortig uit it Heitelan zou
zijn. Hij noemde de benoeming van mr.
Toxopeus tot commissaris van -Gronin
gen vroegtijdig, zo met vóórtijdig en lan
ceerde het plan tegelijk met de verkie
zing van prov. staten in het komende
voorjaar een enquête te houden onder
het Friese volk, opdat dit zich recht
streeks betrokken zou weten bij de be
noeming.
De heer Van der Til (a.r.) vond de
procedure van het jaarlijks houden van
de algemene beschouwingen minder ge
lukkig. Hij zou het eenmaal in de vier
jaar willen doen en verder de branden
de kwesties bespreken, bij de desbetref
fende agendapunten. Die kwesties zijn er
genoeg: de dreigende opheffing van de
spoorlijn Staveren-Sneek, het probleem
der vuilstortplaatsen, de waterveront
reiniging, de drinkwatervoorziening (met
in de toekomst het plan tot het aanleg
gen van spaarbekkens in de Tjongerdel-
ta, de Kleine Zwette en de Lauwers-
zee. Het komende jaar kwalificeerde hij
als erg belangrijk: het zich terugtrekken
van de commissaris der koningin, het
25 jaar geleden zijn van de bevrijding
en de komende verkiezingen. Betreffen
de het laatste punt deelde hij mee, het
geen intussen uit de persberichten ook
wel bekend was, dat bij de komende
verkiezingen de drie confessionele par
tijen (a.r., c.h.u. en k.v.p.) met één ge
meenschappelijke lijst zullen üitkomen.
De heer A. Oosterhoff (c.h.u.) zong, zo
als gemeld, als houder van algemene be
schouwingen zijn zwanezang. Hij deed
dit in een dichterlijk en met poëzie door
spekt betoog welhaast letterlijk:
„It liet is üt, myn list waerd lang,
Mar ’t is dan ek myn swanesang
De heer Van der Veen (v.v.d.) plaatste
de komende periode in het kader van het
alsdan gelanceerde natuurbeschermings-
jaar. Juist op het moment, dat hij in
welhaast lyrische bewoordingen de lof
zong van de natuur, koerde er op het
dak van de statenzaal al was het zo
met meesterhand geregisseerd een dui
venpaar, hetgeen op menig gelaat een
tedere glimlach toverde.
De heer Tsj. de Jong (k.v.p.) wees nog
eens op het geheel eigen karakter van
Friesland, dat structureel zo geheel an
ders is als Drente en Groningen. Hij
bepleitte samengaan slechts daar, waar
een gemeenschappelijk belang aan de or
de is. De totstandkoming van het Pro
vinciaal wegennet ging hem te langzaam
trouwens de ontwikkeling van het we
genplan in het algemeen. Toen hij onge
veer 25 jaar geleden zijn intrede deed in
de Staten wees hij op de absurde situ
atie bij de Kramershoek, waar de weg
van Leeuwarden en Franeker een volko
men overbodige en gevaarlijke bocht
S S
