Gemeentelijke herindeling komt
traag op gang
6abeSHroap
ISj
■II
Ook bevolking bij discussie betrekken
o
Ml®
lin!IHllllllllllll!lll!llllllllllllllllll!llllllll
ft
i
Fan de Marl iny Loer
DINSDAG 6 JANUARI 1970
109e JAARGANG No. 1
Minskestriid-Minskelibben.
11
Hl"”'”'
Hwat hal
us hjoed to sizzen
R. T. Kuipers
Tj. de J.
melr. Kiert a
krige yn (I
I
Verschijnt
DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitg. A. J. OSINGA n.v., Bolsward
Administratie- en Redactle-adres:
Marktstraat 13
Tel. 2044 - Na 18.30 uur 2660 of 2335
(05157)
FAN IT AGRARxSKJÏÏ
I51DKIIWSLIBBEN
bliuwt syn eigen wegen gean, ek dy hat
goed buorke. En de frije hannel ek, dy
hat syn omset ek forgreate omt der mear
fé halden wurdt, mear mest wurdt en it
bargehalden tage goed üt koe. Hwerom
soe men it elkoar dan lêstich meitsje as
alleman oan syn diel komt Hwa soe diz-
ze boarterstün forsteure wolle, hwer’t
elk sa hearllk frij is en bisyk kriget
fan trije, fjouwer of fiif fortsjintwur-
digers
Ja, dér moat jo mar ris oer neitinke...
Foar my bliuwt it in riedsel, dat de-
selde boeren dy’t yn har suvelorgani-
saesjes mei rjucht oantrünje op in sa
sterk mooglike iendracht, op dit geblet
sa blyn binne en in systeem yn stan
hélde, dat harren alle jierren ünnoadich
in han fol jild kostet. En yn gjin hoe-
ke fan Fryslan is dit slimmer as hjirre,
hwer’t troch de lizzing fan de pleatsen,
it bisyk en de distribüsje dochs al lês
tich en tiidslinend is.
Hjir leit in aksjepunt ticht by hüs,
hwer’t elk hwat oan dwaen kin troch
skerper ta to sjen op prizen en kondys-
jes, troch kwantumkoarting to bitingjen
omt it reëel is, troch tidich to bistel
len en flot to biteljen, troch ienriedich
druk op de prizen üt to oefenjen en gjin
ünreedlike easken to stellen. Hjir ledt
bysünder foar de jonge boeren in frucht-
ber wurkterrein, dat al to lang under
goede wurden bidobbe is.
It forkear Is de skoanmem yn it
oars sa folmakke houlik tusken de
sjauffeur en syn wein.
Groter omzet, drukker zaken
Krijgt men door reclame maken
Wilt ge dat uw zaak rendeert
Zorg dan dat ge adverteert
Na het artikel van de Bolswarder aktiegroep voor de vrede In dit blad van 2 dec.
jl. onder bovenstaande titel, overigens een citaat van burgemeester J. M. A.
Mulder, lijkt het ondergetekende nuttig een voorlopige inventarisatie van meningen
en uitspraken over gemeentelijke herindeling en de met bovenstaande titel bedoelde
inspraak van de bevolking te geven. Dit alles ter nadere oriëntatie.
meester Mulder het voor Bolsward niet
nodig samen met andere gemeenten te
gaan, omdat Bolsward grond genoeg zou
hebben om tot een stad van 25.000 in
woners te kunnen uitgroeien. Provinciaal
echter, zou het wel eens nodig kunnen
zijn samen te gaan en daarom wil Bols
ward wel meespreken over herindeling.
Ook moeten van het begin af aan ge-
de had gepleit. Overigens vindt burge-
Der wurdt op it heden in sterke oan-
I drang ütoefene op de bistjüren fan de
Advertentieprijs: 17 ct. per mm
Ingez. mededelingen dubbel tarief
Contractprijs op aanvraag
lang in onzekerheid te laten. Hij deel
de verder mee, dat men, evenals Bols
ward, een uitnodiging van Wonseradeel
had gehad om eens over dege meente
lijke herindeling te komen praten.
Tot zover deze voorlopige inventarisa
tie. Ondergetekende vraagt zich af, hoe
lang bestuurlijk Bolsward, buiten de
persoonlijke mening van de burgemees
ter in de L.C., nog blijft zwijgen over
deze materie van herindeling en in
spraak. Een materie, die van zoveel be
lang is voor allen in deze omgeving voor
onze toekomst. Door te lang te wach
ten en geen eigen initiatieven te ont
plooien zouden we wel eens allerlei bo
ten kunnen missen, die op tijd uit de
haven vertrokken.
Bolsward
Het eerste
exemplaar van dit boekwerk werd j.L
dinsdagmiddag op de jaarvergadering
van de KFFB door de voorzitter de heer
G. v. d. Woude, uitgereikt aan burge
meester R. Alta van Hennaarderadeei,
i die met het college van b. en w. de
vergadering bewoonde.
Abonnementsprijs f4.00 p. kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
vorming hiervan is in voorbereiding. De
verbazing van de heer Renkema is waar
schijnlijk als volgt te verklaren. De ge
noemde Studiecommissie heeft n.l. in
haar Interim-Rapport wel het punt van
de streekgewesten (zie punt b. in de in
leiding van dit' artikel) genoemd en
ook dat dit een nadere studie waard zou
zijn, inaar zij adviseert toch G.S. het
streven naar grotere gemeenten (punt
c. van de inleiding). Het experiment tot
het vormen van streekgewesten, ondanks
een aantal voordelen die de commissie
hierin zag, heeft ze kennelijk niet aan
gedurfd. Dat dit nu een beetje schril
naar voren komt door minister Beeminks
uitspraak is niet de minister zijn schuld.
19 december verzet de heer J. J. de
Vries (AR) zich in de gemeenteraad van
Ijlst, volgens een verslag in de L.C.,
tegen oen uitspraak van b. en w., waar-
i in in de toekomst de zelfstandigheid van
IJlst ontkend wordt. Hij pleit voor de
vorming van een streekgewest, waarbij
de gemeente slechts een deel van zijn
zelfstandigheid overdraagt aan de nieu
we te vormen bestuurslaag.
20 december verklaart de redacteur in
Den Haag van de L.C. over de uitspraak
van minister Beernink het volgende
,,Het lijkt mij een voortreffelijke gedach
te om juist in het noorden een derge
lijk experiment uit te voeren. Immers
i experimenteren op welk gebied dan ook
zet de mensen in beweging. Laat ze zich
bewust worden van de rol, die zij mis
schien wat traditioneel vervullen. Het
veroorzaakt een lichte onrust, die zeer
stimulerend kan werken, laat bovendien
die mensen aan het woord komen, die
in de bestaande verhoudingen blijven
zwijgen. Er kan lijkt mij vooral
in een stimuleringsgebied als het noor
den is nauwelijks genoeg geëxperimen
teerd worden”.
29 december vond, volgens de L.C., de
burgemeester van Workum, mr. B. van
Haersma Buma, het van belang dat er
binnen niet al te ’ange tijd concrete
voorstellen komen wat de samenvoeging
van gemeenten betreft. Bij de bespre
king van die voorstellen zou dé bevol
king inspraak moeten hebben. Hij acht
te het onjuist de bevolking nu nog erg
oer ünderhannele en mei men yn de
kommende jierren in gunstige ütslach
forwachtsje. Mar dêrmei is men der
noch net. As, lyk as de léste wiken bard
is, in greate, Londense öfnimmer fan
ien fan üs suvelforkeaporganisaesjes, bi-
socht wurdt troch in forkeaper fan in
oare suvelforkeaporganisaesje, beide
koöperatyf, dy’t de klant in legere priis
oanbea, dan is der hwat mis yn de top.
Lit üs oannimme, dat Fryslan ien suvel-
gebiet wurdt mei ien molkpriis, dan mei
dit net wer bidoam wurde troch in oare
Nederlanske koöperative groep. Mei oa
re wurden, ek nationael sille de suvel-
minsken bymekoar stappe moatte en, as
it iennichssins mooglik is, ek de parti-
kuliere yndustry yn dat systeem bi-
lüke mcatte. Folie mear as de boeren
witte kinne, wurdt yn de top fjuchte en
striden om eigen ynstelling greater to
meitsjen, al is de konkurrint likegoed
in boereorganisaesje as hja seis. Dêr
mei wurde greate bidragcn boerejild for-
griemd. En dat is net allinnich it gefal
yn de suvel, it is noch folie sterker by
de oan- en forkeaporganisaesjes. Op dat
gebiet is de situaesje, ek yn dizze hoeke,
lang net, hwat hja wéze koe. Wylst yn
de suvel de koöperative ynstellings hurd
foarüt buorkje en al mear molke krije,
git yn de oan- en forkeaporganisaesjes
hjir to min groei en tof olie fordieid-
heit. Dêrtroeh wurdt nei in forsichtige
skatting noch de helt fan de oankeap
troch de partikuliere hannel dien. Dit
meentebestuur en bevolking nauw bij de
discussie worden betrokken.
29 november verklaart het college van
Gedeputeerde Staten in de LC., dat zij
van oordeel is dat inspraak gewenst is
bij de vorming van streekplannen.
2 december reageert de Bolswarder ak
tiegroep voor de vrede in het B.N. op
de stellingname van burgemeester Mul
der, omdat naar haar mening verschil
lende punten in het interview vragen
oproepen. De aktiegroep pleit o.a. voor
een nadere studie voor Bolsward en om
geving van de in het Interim-Rapport
genoemde mogelijkheid voor het „Be
houd van kleinere gemeenten met invoe
ring van stads- en streekgewesten”, te
meer daar P.S. de mogelijkheid daar
toe open laat. Tot slot dacht ze, wat
inspraak betreft, in Bolsward al een
klein beetje te kunnen oefenen door het
uitschrijven van een prijsvraag voor de
straatnamen in het bestemmingsplan
Eekwerd.
5 december staat in het B.N. onder de
rubriek „Nieuws uit Bolsward”, dat het
idee voor een prijsvraag niet nieuw is
en dat het in dit stadium t.a.v. Eek
werd ons niet nodig lijkt. Volgens on
dergetekende was het idee voor een prijs
vraag niet als iets nieuws geïntroduceerd
bovendien het idee om die prijsvraag
niet te houden is evenmin iets nieuws.
Overigens interesseert het ondergeteken
de wel, wie met „ons” bedoeld wordt.
9 december verschijnt het rapport over
stig levensmilieu bepalen?” Ook hierin
wordt het reeds eerder genoemde Inte
rim-Rapport genoemd met de wenselijk
heid het in dit rapport genoemde punt
over streekgewesten nader te onderzoe
ken, temeer daar bij deze mogelijkheid
het individu beter tot zijn recht komt
en het geheel een demokratischer in
stelling in zich he ft.
Het FNP biedt op dezelfde dag, even
eens in het B.N., het „Fryake folk” een
plan aan om van Friesland één ge
meente met zo’n 11 wijkgemeenteraden
te maken. Dit alles om 51 miljoen gul
den extra inkomst *n van het Rijk in de
wacht te slepen. Ondrgetekende betwij
felt of dit soort i ndlgheidjes bij het
rijk genomen zullen worden. De inspraak
wordt er in ieder ge. al niet door be
vorderd. De toestand blijft n.l. in wezen
zw is hij was: G: d puteerdc Staten wor
den gemeenteraad en de gemeenteraden
van nu worden wijkgemeenteraden.
17 december ontraadt volgens de L.C., de
heer Hooiring, namens zijn fractie
(PvdA), het kollege van G.S. zg. „hea
rings”, die het karakter dragen van re-
klameverkoop van een reeds praktisch
vaststaand plan of standpunten. Gedepu
teerde Renkema antwoordt, dat het de
bedoeling is de burgerij van het begin
af aan bij de vorming te betrekken.
Eveneens 17 december verklaart in de
L.C. de burgemeester van Gaasterland,
de heer H. L. Sixma baron van Heem
stra, zich voor het vormen van een
streekgewest, bestaande uit alle 13 ge
meenten van de Z.W.-hoek. „We moe
ten de zaken met spoed aanpakken en
niet wachten op allerlei regelingen tot
wijziging van de gemeentegrenzen of
om tot de vorming van één gemeente te
komen. Dit zou wel eens dertig jaar kun
nen duren".
18 december staat in de L.C., tot gro
te verbazing van gedeputeerde Renkema
(voorzitter van de Studiecommissie her
ziening gemeentegrenzen in de provincie
Friesland), dat minister Beermnk (Bin
nenlandse Zaken) in de Tweede Kamer
heeft verklaard, dac in de provincies
Friesland, Groningen en Drente een proef
zal warden genomen met de vorming van
gewesten. Een structuurschets voor de
112 december verschijnt in het B.N. een
artikel van de heer Hokwerda onder de
titel „Zal Friesland zijn eigen toekom-
Volgens het verslag in de L.C. blijkt uit
het rapport een voorkeur voor de on
der c. en d. genoemde mogelijkheid.
10 december doet volgens de L.C. de
fractievoorzitter van de AR, de heer Van
der Til, in de Friese Staten een beroep
op het kollege van G.S. de bevolking van
Friesland niet in de kou te laten staan,
wanneer straks de samenvoeging van ge
meenten aan de orde komt. Hij wijst er
op dat het een eis van gezonde demo
cratie is, de burgerij over deze vaak ge
voelige materie mee te laten praten. Hij
wil liever een jaar korter studeren in een
commissie om zo een jaar langer te
kunnen discussiëren met het publiek. Te
vens pleit hij er voor een rapport niet te
Verpakken in zware wetenschappelijke
verhandelingen, zo onleesbaar dat zelfs
autoriteiten er moeilijkheden mee heb
ben. De burger dreigt dan helemaal te
moeten berusten in de machtspositie van
technocratie en bureaucratie.
De VVD-woordvoerder, mr. Van der
Veen, zei weinig van inspraak te moe
ten hebben, zolang het een poging is om
met kunst en vliegwerk het gebrek aan
belangstelling door de bevolking voor
de taken van de overheid weg te ne
men. De hoop, dat dit zal lukken is bij
een dergelijke constructie ijdel.
december valt, wat dit laatste be
treft, de heer Laurens ten Cate in zijn
luxe rubriek in de L.C. de heer Van
der Veen bij. Hij stelt, als er geen be
langstelling is, dan is er geen behoefte
aan inspraak. Naar het idee van onder
getekende is dit een zeer boute uit
spraak. De heer Ten Cate vergeet, zoals
wel vaker (ik denk hierbij aan zijn re
cent artikel over D’66) enige factoren te
vermeiden, zoals o.a. de drempelvrees
van de burger voor de soms gewijde om
geving en image, welke autoriteiten om
zich heen kunnen hebben en soms zelf
scheppen (je kunt b.v. door een baard
n apostelgezicht krijgen). Waarom moet
de ,?TTOkomst van de Zuidwesthoek” van I de burger naar de autoriteit, kan dit niet
de stichting „Sudergoa”. Volgens ’t ver
slag in de L.C. geeft de samensteller
van dit rapport, drs. P. Groot, 4 moge
lijkheden aan voor herindeling, te we
ten:
a. handhaving van de bestaande situa
tie met uitbreiding van gemeenschappe
lijke regelingen.
b. beperkte samenvoeging van de 13 ge
meenten tot 3 of 4 gemeenten.
c. het instellen van een district, waar
bij de gemeenten in principe ongewij
zigd blijven, maar waarin bepaalde ta
ken aan het district worden overgedra
gen. Zgn. het vormen van een vierde be
stuurslaag in de rij: rijk-provincie-dis-
trict-gemeente (misschien ten overvloe
de wijst ondergetekende erop, dat dit het
zelfde is als bedoeld wordt in het hier
boven genoemde Interim-Rapport onder
punt b.).
d. samenvoegen van alle 13 gemeenten
tot één streekgemeente, waarbij de be
staande gemeenten worden opgeheven.
n ik my int, dan
Eerst een korte voorgeschiedenis. Aan de
Provinciale Staten wordt door de „Stu
diecommissie herziening gemeentegren
zen in de provincie Friesland” een zgn.
Interim-Rapport, gedateerd 15 augustus
1969, aangeboden. In dit rapport staan
4 mogelijkheden voor herindeling van
gemeenten, te weten:
a behoud van kleinere gemeenten met
ruimere toepassing van gemeenschappe
lijke regelingen.
b. behoud van kleinere gemeenten met
introductie van stads en streekgewesten.
c. streven naar grotere gemeenten.
d. de mogelijkheid, wanneer men besluit
tol het onder c. genoemde, toch na te
gaan of het zinvol is de samenwerking
in gewestelijk verband daarna alsnog te
introduceren.
De commissie vindt het onder b. genoem
de een nadere studie waard, maar mis
schien omdat deze vorm nog vrij onbe
kend is, ze wordt in Friesland nog niet
toegepast en de literatuur is er nog niet
eenduidig over, adviseert zij G.S. het
onder c. genoemde. G.S. acht het in
haar samen met het rapport naar de ge
meenteraden gezonden schrijven de stu
die over het invoeren van streekgewes
ten in Friesland niet nodig, maar laat
toch de mogelijkheid voor het invoeren
hiervan voor incidentele gevallen open.
Voor de kortheid van dit artikel wordt
1 in het volgende onder L.C. de Leeuwar
der Courant en onder B.N. het Bols-
wards Nieuwsblad verstaan.
18 november verschijnt een uitspraak in
de L.C. van de raad van Wonseradeel,
dat deze gemeente samen met Bolsward
i en Workum één grote gemeente zou moe.
ten vormen (Wildinghe).
125 november reageert de burgemeester
van Bolsward, J.M.A. Mulder, hierop in
een interview met de L.C., waarin hij
als ztfn persoonlijke mening o.a. ver-
I klaart, dat hij het nog te vroeg vindt
i om over het plan Wildinghe te praten
1 on dat hij wat herindeling betreft, ge-
looft in het hierboven onder c. genoem
de. Dit in tegenstelling tot de burgemees
ter van IJlst die voor het onder a. staan-
suvelkoöperaesjes om to kommen ta ien
orgaen foar hiel Fryslan. Yn brede krin.
I gon wurdt ynsjoen, dat de fordieldheit
gjin boerebilang is en dat de forwur-
icing en forkeap, it ündersyk en de re-
j klame folie better en goedkeaper wurde
sille, as de ünderlinge striid foroaret
yn in lend.ccht'ge, sterke macht. For- wiist op it feit, dat da bitingsb n fan de I yn it sódeast wurket. net trochgean koe.
urdt hjir ek drok particuliere hannel noch altyd foar de j Ek de Frentsjerter Lanboukoöperaesje
andersom. Ik stel me voor, als bij wijze
van spreken de gemeenteraad van b.v.
Leeuwarden zou vergaderen in nogmaals
b.v. een tent (tegen de regen) temidden
van andermaal bv. de zaterdagsmarkt op
de Nieuweburen de publieke belangstel
ling voor deze vergaderingen zou toe
nemen. Een andere factor zou misschien
kunnen zijn de Ingewikkeldheid van
spraak en geschrift, ik verwijs hierbij
naar het hiervoor door de heer Van der
Til genoemde. Ook inspraak moet van
beide zijdon geleerd worden. Zou het niet
vanzelfsprekend zijn, dat inspraak gege
ven wordt, tot nu toe werd het meestal
geëist. Hoe vaak zou het gebeurd zijn,
dat pogingen van ’n burger tot inspraak
stuitten op een muur van stilzwegen,
zo niet stilhouden, onder het motto van
zoiets als schoenmaker, hou je bij je
leest. Bij inspraak moet men naar an
deren luisteren, eventueel hiernaar han
delen en niet alleen het laatste kan ver
velend zijn. Als laatste factor zou ik
voorlopig willen noemen, dat de stoelen
op de publieke tribune in de meeste
gevallen niet comfortabel zijn en de kof
fie niet door de plaatselijke schoonheids
koningin wordt rondgebracht.
Ien fan de hichtepunten yn de jiergearkomste fan de KFFB. Boargemaster
Van der B 1 winsket de hear D. H. Kiestra lok mei de ütslach fan de roman-
priisfraeeb, dc.’t hy mei de dübelroman „De Buorskip”„De Toartels” de earste
priis (f 2500) mei woun. Lofts mefr. Kiestra. Tusken boargt master v. d. Bent
en de hear Kiestra de siktaris fan de gemeente Hinnnaerderadiel. Skean efter
juff. Tsjeardtsje Hibma (Blomkamp, Boalsert) dy’t de haedpriis
>.“I ót De Fleamnde Krie (eiieh. Lw. Coulant) si
Bolswards Nieuwsblad
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel. Hennaarderadeei, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum en Wymbritseradeel.
helt fan de Fryske boeren better skine
to wezen dan fan de koöperaesjes. En
as dat sa is, dan fortsjinnet dy parti
kuliere hannel dy klandyzje ek. Hwant
as de koöperaesje net mear presteare
kin, danis hy ek net mear wurdich.
Bysünder yn dizze hoeke liket it net
bést. It skynt hjir in jachtterrein to wê-
zen foar Jan en alleman, it tal leve-
ransiers is hast net mear by to halden.
It soe in skoan ding wêze as de boe
ren ris nofter en realistysk neitinke woe-
ne oer de priis, dy’t hja foar dizze wyl-
deboel meimekoar bitelje. Hja kinne oars
wol goed rekkenje en hja kinne witte,
dat al dizze ynstellings en firma’s al dy
forkeapers en al dy frachtauto's net per-
miteare kinne, hja moatte hjir in ein
oan meitsje. Hwant dizze bitsjinning
wiist op it feit dat de prizen hjir to
heech hzze. Wiene se konkurrint, dan
soe de iene nei de oare fordwine. Mar
nou’t hja jier en dei bliuwe, wiist it der
düdlik op, dat der foar har noch altyd
in stik brea. al of net mei büter, to
fortsjlnjen is. Undanks de djüre distri
büsje mei hjir en dêr in klant. It jier-
forslach fan de CAF jowt oan, dat hja
dit jier goed buorke ha, dat de omset
fan féfoer 3 persint heger wie, fan de
kunstmest 5 persint leger, fan rüchfoer
gelyk en as pikante noat: folie mear
waskmiddels. Mar tagelyk moat sein
wurde, dat de fusy mei de Grinzer ACG
en de sterke CLM to Meppel, dy’t mei
3000 leden en in omset fan 30 miljoen
y
'r
