Grote onzekerheid inzake het lot
Biafra
van
De Block opgevolgd
door
kamerlid Nelissen
Gahe Skroar
van
Israël bijt telkens fel van zich af
Als eerste kluif de zaak Verolme
llllllllllllll!lllllllllll!!!lllllllllllllllllllllll
Boerderijen als
monumenten
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
VRIJDAG 16 JANUARI 1970
10”- JA VRGANG No. 4
I*.*
Mirages voor Libië
Hwat hat
Internationaal politieleger
De Libanon en de commando’s
Advertentieprijs: 17 ct. per mnt
Ingez. mededelingen dubbel tarief
Contractprijs op aanvraag
Abonnementsprijs f 4.00 p. kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Verschijnt
DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitg. A J. OSINGA n.v., Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
Tel. 2044 - Na 18.30 uur 2660 of 2335
(05157)
Wie zijn zaken goed beheert,
En geregeld adverteert,
Zorgt dat zijn zaak marcheert,
Bereikt het doel, dat hij begeert.
It geheim fan snkses is foar alles
to soargjen, dat jo der klear foar
binne.
Bolswards Nieuwsblad
W ymbritseradeel.
heeft gezonden, inzake de achterstand
die er in december bestond ten aanzien
van het aantal beschikbaar gestelde wa
gons. Hieruit bleek n.l. dat er ruim 100
wagons méér waren aangevraagd, dan de
NS beschikbaar kon stellen. De raad
vond dit wel een merkwaardige toestand
tegen de achtergrond van het voornemen
om enkele laad- en losplaatsen aan de
Noord-Friese lokaal spoorweg te slui
ten.
Tijdens de vergadering werd medege
deeld, dat in totaal 2418 bedrijven in Ne
derland gebruik zullen maken van de
slachtvergoedingsregeling met in totaal
15.585 koeien. Hiervan zijn afkomstig
uit de provincie Friesland 114 bedrij
ven met totaal 965 dieren.
Terugkomend op de vorige vergadering
werd opgemerkt, dat er in Friesland
zulks in tegenstelling tot de notulering
nog wel degelijk aanvullende werken
in uitvoering zijn. In december 1969 wa
ren er 170 personen op dit soort wer
ken geplaatst tegen 278 in december
1968. Weliswaar een grote teruggang,
maar toch nog steeds een respectabel
aantal.
Tenslotte besloot de raad om in 1970 de
vergaderfrequentie op te voeren door
maandelijks te vergaderen, zij het dan
dat er in de zomer een twee-maande-
lijks schema wordt gehandhaafd.
bische conflict betrokken landen zullen
verscherpen. De Amerikaanse ongerust
heid heeft overigens niet alleen betrek
king op deze wapenovereenkomst, maar
richt zich ook op het nieuwe oliecon
tract dat de Fransen aan de levering
van Mirages willen koppelen. Tot nu toe
was de Libische olieproduktie voor tach
tig procent in handen van de Amerika
nen, en hadden de Fransen er voor
slechts één procent zeggenschap in. Ame
rika, dat evenals Engeland op last van
het nieuwe Libische regime zijn militai
re bases in dit Noordafrikaanse land
moet sluiten, is dan ook zeer ongerust
over de komende ontwikkelingen op het
Libische oliefront.
feit, dat de nieuwe beperkende maatre
gelen de commando’s zijn opgelegd door
de minister van binnenlandse zaken,
Joemblatt, die zich altijd een groot voor
stander heeft getoond van volledige be
wegingsvrijheid voor de Palestijnse com
mando’s. De jongste Libanese maatrege
len, die overigens wel eens tot nieuwe
botsingen tussen leger en commando’s
zouden kunnen leiden, hebben tot doel de
bevolking in het zuiden zoveel mogelijk
te vrijwaren tegen Israëlische represail
les, maar zij zullen ongetwijfeld geen
verandering brengen in de houding van
Israël, dat de regeringen van de omrin
gende Arabische landen verantwoorde
lijkheid blijft houden voor de acties die de
guerillastrijders vanaf hun grondgebied
ondernemen.
Het slepende Nigerlaans-Biafraanse konflikt is na dertig maanden plotseling tot
een oplossing gebracht, althans wat de militaire kant betreft: het federale Nige-
riaanse leger heeft, door gebruik te maken van pas verworven Russische ka
nonnen en dankz|j een tevoren nooit gelukte coördinatie van de gevechtsaktiviteiten
kans gezien de restanten van het Biafraanse grondgebied te veroveren. Met deze
militaire zege is de kwestie-Biafra echter nog allerminst geregeld. Het gaat er
nu om een politieke oplossing te vinden voor de problemen, die indertijd tot de
afscheiding van de Ibo's onder leiding van Ojukwu hebben geleid, en waarbij de
vrees voor een herhaling van de slachting in 1966 in Noord-Nigeria, die ongeveer
30.000 Ibo’s het leven kostten, een centrale rol speelt.
strekt niet onaannemelijk dat óf de heer
Schmelzer óf premier De Jong minister
De Block heeft benaderd met de wat
voorzichtig aangeklede mededeling, dat
het tijd wordt om „over enige tijd” iets
anders te zoeken. De bewindsman zou
daarna zo boos kunnen zijn geworden,
dat hij het „over enige tijd” over het
hoofd heeft gezien. Dit zou ook de merk
waardige gang van zaken verklaren rond
de opvolging van de afgetreden minis
ter. Aanvankelijk werd dc naam genoemd
van staatssecretaris Grapperhaus (Be
lastingen). Deze werd echter snel van
de lijst geschrapt toen bleek, dat voor
al de ARP sterke bezwaren had. Men
vreesde, dat de heer Grapperhaus binnen
het kabinet te weinig weerwerk zou kun
nen leveren tegen minister Witteveen,
die op het moment nog zijn chef is. Mr.
Biesheuvel (ARP) zei al direkt: „Ik
houd mij aan mijn uitspraak dat een
nieuwe minister berekend moet zijn voor
zijn niet geringe taak als hoofd van dit
(economische zaken) moeilijke depar
tement op te treden”. Dr. Grapperhaus
zelf had zich in beginsel al bereid ver
klaard om de post te aanvaarden.
Als volgende kandidaten werden, zoals
de laatste tijd bij de KVP gebruikelijk,
enige katholieke hoogleraren van de Til-
burgse universiteit genoemd. Of zij zelf
hebben geweigerd, of door de regerings
partners werden afgewezen, is niet be
kend. In elk geval werd vorige week
niets meer over hen gehoord. Wel kwam
regelmatig de naam van dr. R. van den
Brink, direkteur van de AMRO-bank,
naar voren. Maar dr. Van den Brink
(op wie al eens eerder een beroep als
premier werd gedaan) weigerde kon-
stant om minister te worden. Als laat
ste restte de heer Schmelzer zelf, op
het moment fractievoorzitter van de
KVP in de Tweede Kamer. Het is be
kend, dat hij de fraktie wilde verlaten en
best minister wilde worden. Maar tegen
zijn kandidatuur voor Economische za
ken zijn grote bezwaren naar voren ge
bracht. De heer Schmelzer is nog steeds
adviseur van Verolme; de scheepswerf
die met nieuwe miljoenensubsidies van
het rijk op de been moet worden gehou
den. Over die subsidies moet ja
wel de minister van Economische za
ken binnenkort beslissen. Een moeilijke
combinatie voor de heer Schmelzer.
Het zag er vorige en begin deze week
dan ook niet naar uit, dat de KVP
snel een opvolger voor naar partijgenoot
De Block zou vinden.
Dit is dinsdag nog vrij vlug gebeurd in
de benoeming van de heer Nelissen, .die
reeds woensdag direkt aan de slag kwam
bij het beraad over de zaak Verolme.
In de Libanon is de opperbevelhebber
van het leger, generaal Boestani, vervan
gen door generaal Njeim, die de opdracht
heeft gekregen de veiligheid van de zui
delijke grensstreek te versterken, die de
laatste tijd steeds meer wordt bedreigd
d x>r Israëlische represaille-aanvallen, die
een antwoord vormen op acties van Pa
lestijnse commando’s. Generaal Boesta
ni was de man, die in november te Kaïro
een overeenkomst met de Palestijnse
commando’s tekende na een serie bot
singen tussen leger en commando’s, die
meer dan 150 levens eisten. De Inhoud
van dat akkoord is nog altijd geheim,
maar uit wat is uitgelekt valt op te
maken, dat onder meer werd bepaald dat
de Palestijnse commando’s in het zui
den van de Libanon mochten blijven mits
zij niet langer rekruten zouden opleiden
in de vluchtelingenkampen maar op
plaatsen, die hun door de Libanese le
gerleiding zouden worden toigewezen en
Minister De Block van Economische Zaken is afgetreden en heeft daarmee de
politieke partijen in grote moeilijkheden gebracht. Het Is allemaal vrij onverwacht
gebeurd. Althans voor de buitenwacht. De gang van zaken doet inmiddels sterk
vermoeden, dat de leidende politici het er al lang over eens waren, dat minister
De Block - als de zwakke broeder in dit kabinet - zo snel mogelijk moest ver
dwijnen. Het konflikt over de kollektieve arbeidsovereenkomst voor de groot-
metaal zou daarmee geen oorzaak, maar voor de hand liggende aanleiding zjjn
geweest om minister De Block naar huis te laten gaan. Hij is inmiddels opgevolgd
door het Tweede Kamerlid Nelissen (KVP).
Intussen heeft de Franse regering zich
het ongenoegen van Israël en ook van
de Verenigde Staten op de hals ge
haald door toe te stemmen in de ver
koop van vijftig Mirage-straaljagers aan
het nieuwe, revolutionaire bewind in Li
bië. Frankrijk, dat na de zesdaagse oor
log van 1967 een wapenembargo toepast
tegen de landen die aan die oorlog heb
ben deelgenomen, heeft de verkoop van
de gevechtsvliegtuigen verdedigd met
het argument, dat Libië in 1967 niet te
gen Israël heeft gevochten, maar in Is
raël en Amerika is de vrees geuit, dat
de Franse toestellen uiteindelijk zullen
worden doorgespeeld aan Egyptenaren
en aldus de bewapeningswedloop tussen
de rechtstreeks bij het Israëlisch-Ara-
Tijdens de burgeroorlog zijn alle pogin
gen om aan de conferentietafel tot een
akkoord te komen mislukt omdat de fe
derale Nigeriaanse leider, Gowon, vast
hield aan zijn eis. dat Biafra eerst de
afscheiding ongedaan moest maken, ter
wijl Ojukwu van zijn kant steeds de
nadruk bleef leggen op de zelfstandig
heid van de afgescheiden staat. In het
toekomstige vredesoverleg zal Ojukwu,
na zijn militaire nederlaag, uiteraard
weinig eisen meer kunnen stellen. An
derzijds zal Gowon dienen te beseffen,
dat een met de wapens afgedwongen on
derwerping van de Ibo’s aan het gezag
van de federale regering, zonder ook
maar enigszins rekening te houden met
de speciale wensen van dit met achter
docht en verbittering geladen volk, on
getwijfeld zou leiden tot een langduri
ge guerilla, die de wederopbouw van het
door de strijd verarmde Nigeria ten
zeerste zou belemmeren. Vandaar dat als
oplossing veelal wordt gesuggereerd een
confederate staatsvorm, die de verschil
lende staten een grote mate van autono
mie zou laten. Met een dergelijke rege
ling zou Gowon waarschijnlijk ook het
ontstaan van nieuwe „Biafra’s” kunnen
voorkomen, waarbij we denken aan de
Yoruba’s in het westen, die ook al ge
ruime tijd met de gedachte speten van
afscheiding en vorming van een onaf
hankelijke staat. Intussen nemen we
maar aan, dat Gowon de naar het bui
tenland gevluchte Ojukwu, die heeft aan-
gekondigd elders naar een eervolle vre
de te zullen streven, als onderhandelings
partner zal willen aanvaarden. Ondanks
alle tegenslagen van de afgelopen der
tig maanden heeft Ojukwu namelijk het
volle vertrouwen van de overgrote meer
derheid van de Ibo’s behouden en slechts
hij zou de Biafranen ertoe kunnen be
wegen belangrijke concessies op het po
litieke vlak te accepteren.
Mm
ós hjoed to sizzen 1 J*
De eerste vergadering van de Geweste
lijke Raad van het Landbouwschap voor
Friesland in 1970 stond in het teken van
de Monumentenwet en de perikelen, die
hiervoor voor een aantal eigenaren kun
nen ontstaan. De raad had voor het hou
den van een inleiding een beroep gedaan
op drs. H. C. van Eek, medewerker van
de Rijksdienst voor de Monumentenzorg,
terwijl vertegenwoordigers van de Pro
vinciale Griffie, de Landbouwvoorlich-
tingsdienst, de ASW/ESV en de bestu
ren van de standsorganisaties als geno
digden dit deel van de vergadering mee
maakten.
Uit het betoog bleek, dat de Rijksdienst
zich op het standpunt zal stellen, dat in
die gevallen, waarbij een oplossing die
voor de landbouw bevredigend is en die
het monument toch in waarde laat, niet
te bereiken is, de landbouwbestemming
zal prevaleren. Hierop zal het vergun-
ningsbeleid zijn gebaseerd. Voorts bleek
duidelijk, dat er in het stadium van de
plaatsing op de voorlopige lijst geen
officieel beroep tegen de plaatsing mo
gelijk is, maar dat, naar 't oordeel van
de heer v. Eek, wel bezwaar kan wor
den gemaakt tegen de voorlopige plaat
sing. Dit laatste is een formeel verschil
met het eerste en komt als zodanig ook
niet in de wet tot uiting, maar de prak
tijk zou deze mogelijkheid volledig open
laten.
Tijdens de discussie bleek, dat de cij
fers welke onlangs door het ministerie
van CRM in antwoord op vragen van
enkele kamerleden werden verstrekt, uit
sluitend betrekking hebben op de defi
nitieve lijst. In Friesland komen op de
ze definitieve lijsten 230 boerderijen voor.
Het aantal, dat op de voorlopige lijsten
in de overige Friese gemeenten staat,
werd ook tijdens deze vergadering niet
duidelijk.
Bij het afsluiten van de vergadering
stelde de voorzitter dat het goed was ge
weest dat dit gesprek plaats vond, maar
dat hij sterk de indruk had, dat men
nog wel met wat vragen is blijven zit
ten, zodat mogelijk nog eens een vervolg
hierop moet plaatsvinden.
In het huishoudelijke gedeelte nam de
Raad o.a. kennis van een brief, welke
een grote aardappel-exporteur aan de
Melksuikerfabriek, in Friesland enig in
zijn soort. Onder dé Martinitoren op
de foto nauwelijks te zien ziet u de
huizenrij aan de Franekerstraat, die
leidt naar de St. Jansbrug. Heit boom
gewas links omzoomt de kwekerij van
voorheen Brandsma, daarvoor Brink-
sma. Via, een draaibruggetje kan men
vanaf Het Plantsoen deze voormalige
kwekerij bereiken. Ze ligt achter de
Werkmansbloei. Bij de realisering van
het uitbreidingsplan Eekwerd zal de tuin
wel moeten verdwijnen, evenals waar
schijnlijk ook de nog jonge en levens
vatbare helling. Wij herinneren ons dat
hier ook wel bijenkorven stonden en dat
er op het hek was geschilderd Ymkers-
paed, een straatnaam, die in de officiële
lijsten niet voorkomt. Dit pad leidde
dan naar de hooiberg van Visser en de
huisjes, die hiertegen aan leunden. U
ziet in de maagdelijxc grond hier reeds
de sporen van wegenbouwers en zowaar
reeds een rioolput. Hoewel de winter
even heeft gestagneerd, is men in dit
zo landelijke deel van Bolsward, n.l.
druk bezig alles op zijn kop te zetten.
Dit ten behoeve van de uitbreiding van
onze goede stad, waarbij op den duur
de Martinikerk niet alleen midden op
deze foto, maar ook midden in de stad
komt te liggen. De foto is gemaakt door
onze ijverige amateur L. K. Mol.
mits zij geen bases zouden gestlgen bin
nen een straal van een kilometer van
Libanese dorpen. Men kan vermoeden,
dat de commando’s zich niet geheel aan
deze overeenkomst hebben gehouden; ze
ker is in ieder geval, dat zij hun tegen
Israël gerichte acties in de periode se
dert november aanzienlijk hebben uit
gebreid, hetgeen heeft geleid tot een
groeiend aantal tegenacties van Israël.
Die tegenacties hebben op hun beurt
weer tot zoveel onrust onder de Liba
nese regering niet willen en kunnen
inwilligen, maar wel heeft zij van de
commando’s geëist, niet alleen, dat zij
de overeenkomst van Kaïro nauwgezet
naleven, maar bovendien, dat zij niet
langer vanaf Libanees gebied aanvallen
zullen ondernemen, maar voortaan eerst
de grens zullen overtrekken alvorens tot
actie over te gaan. Hoezeer de Libane
se autoriteiten beducht zijn voor Israëli
sche strafmaatregelen blijkt wel uit het
Wat voor regeling er tenslotte ook zal
worden getroffen, 't moeilijkste punt zal
ongetwijfeld zijn de Ibo’s ervan te over
tuigen, dat hun veiligheid ook na de
nederlaag van hun leger verzekerd blijft.
Tïjdelijke stationering in Biafra van een
internationaal politieleger zou er zeker
toe kunnen bijdragen de ongetwijfeld
moeilijke overgangsperiode naar een toe
stand van wederzijds vertrouwen tussen
de verschillende groeperingen zonder
al te veel wrijvingen te doen verlopen.
Hier ligt een taak voor de Organisatie
voor Afrikaanse eenheid (OAE), die in
de afgelopen jaren teveigeefs heeft ge
tracht de strijdende partijen tot elkaar
te brengen. Dat de pogingen van de OAE
om vrede te stichten steeds zijn mis
lukt was vooral een gevolg van het feit,
dat zij zich steeds al te duidelijk achter
het standpunt van de federale regering
in Lagos schaarde. Daarom zou bij de
vorming van 'n Afrikaanse politiemacht
teneinde het vertrouwen van de Biafra
nen te winnen, de vier Afrikaanse lan
den die Biafra hebben erkend een belang
rijke rol moeten worden toebedeeld.
„De kerk in het midden” zou deze foto
kunnen heten. De kerk is dan de al
oude Sint Maarten. Hoe massaal ook
van dichtbij, zo in de verte met het
spiegelbeeld is het torensilhouet rank
als van een dame. Deze dame is dan
wel hoogbejaard want kerk en toren
zijn wel de oudste bouwwerken op de
foto. Dit is Bolsward weer eens van een
andere kant. Ik denk zo, dat de foto
graaf gestaan heeft op de hulpbrug
naar plan Eekwerd. Zo zag hij de Fra-
nekervaart als geen ander. Rechts ziet
u aan de rij woonschuiten, dat ook Bols
ward nog zijn woonproblemen kent, of
wel, dat er romantische lieden zijn, die
de waterkant beminnen. Het huis met de
twee schoorstenen rechts is „It slotsje”
oftewel Monsma-state, eens een buiten
verblijf van Bolswards burgemeester.
Het staat op de monumentenlijst, heeft
nog de kleine ruitjes, antieke dakver-
siering en gevelsteen. Overigens is de
slotheer heel gewoon veehouder en is er
weinig van de oude adeldom overgeble
ven. Trouwens, waar eens de lusthof
geweest moet zijn is nu een kaal stuk
je weiland, begrensd door de oprijlaan
naar het kerkhof. Tussen de bomen door
ziet u de nieuwe technische school met
daarboven uit de spits van de St. Fran-
clscuskerk en de fabrieksschoorsteen
van de HMS, oftewel de Hollandse
v
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeél, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum en
Al met al een wat wonderlijke zaak.
Het zag er rond nieuwjaar allemaal nog
zo vredig uit. Géén spannende politieke
congressen, géén grote Kamerdebatten,
géén ingewikkelde slepende zaken. Tóch
een politieke crisis. Want zo mag men
het heengaan van een minister rustig
noemen. Zeker nu het verschrikkelijk
moeilijk is gebleken om een opvolger te
vinden. Formeel is minister De Block
vertrokken omdat nij het niet eens is
met het kabinetsbesluit om de cao voor
de groot metaal goed te keuren. In de
ze cao is een band gelegd tussen loons
verhoging en prijsstijging. De cao garan
deert een werkelijke salarisverhoging
van ruim twee procent door middel van
een ingebouwde compensatie van prijs
stijgingen. Minister De Block vond de
ze combinatie niet aanvaardbaar om
dat deze manier van werken een bestrij
ding van de inflatie in de weg zou staan.
De andere leden van de .ministerraad
meenden, dat deze cao niet zo bijzon
der veel afweek van het SER-akkoord
en daarom rustig mocht worden aan
vaard.
In Nederland is het een wat dubieus ge
bruik om kabinetten of ministers for
meel te laten struikelen over tamelijk
onbelangrijke zaken. Dit maakt vervan
ging iets gemakkelijker omdat het kon
flikt, waar het formeel om gaat, vrij
gemakkelijk kan worden opgelost. Wan
neer echter de diepere tegenstellingen
aan het licht komen maakt zo’n for
meel konflikt het werkelijke probleem
alleen maar erger. Nederland heeft daar
de afgelopen dagen overtuigend kennis
van kunnen nemen.
Het was al geruime tijd bekend, dat
minister De Block binnen het kabinet
werd beschouwd als een vrij zwakke
figuur. De presentatie van zijn beleid
naar buiten en in het parlement was
zonder meer slecht te noemen. De ex-
bewindsman kon ook niet op tegen de
harde liberale eisen, die met name door
minister Wittqveen van Financiën steeds
weer op tafel werden gelegd. Nu nieu
we verkiezingen naderen wordt
zwakke plek in een regeerdersploeg een
riskante zaak, het zou wel eens de bres
kunnen worden waardoor de oppositie
de stellingen verovert. Opmerkelijk in
dit verband zijn de geruchten die deze
week de ronde deden als zou ook de
tweede zwakke minister Schut van
Volkshuisvesting en woningbouw) zijn
ontslag willen aanbieden. Dit zou er op
wijzen, dat het kabinet inderdaad de
mouwen opstroopt om in de laatste pe
riode voor de volgende verkiezingen het
tempo nog even te verhogen en met zo
veel mogelijk sterke krachten de eind
streep te behalen.
Het is jammer voor de regeringspar
tijen, met name de KVP, dat de plan
nen ter versterking van het kabinet niet
helemaal zijn gelukt. Het is nog niet te
bewijzen, maar het is niet onmogelijk, dat
dit te danken is aan enige onverwach
te sabotage-aktiviteiten van minister De
Block, die daar overigens wel alle re
denen toe zou hebben. Het is natuur
lijk ondankbaar om op het laatste mo
ment in de steek te worden gelaten.
Het zou niet onmogelijk zijn dat mi
nister De Block al eerder door zijn ba
zen premier De Jong en de heer
Schmelzer van de KVP - was ver
teld, dat hij naar 'n andere positie moest
gaan uitkijken, maar „dat het zo’n haast
niet zou lopen”. Minister De Block kan
heel goed als reaktie een volstrekt ver
keerd tijdstip hebben uitgekozen. Een
tijdstip namelijk waarop de verantwoor
delijke partij, de KVP, nog niet klaar
was met het zoeken naar een goede
vervanger.
Het incident-Witteveen zou hierop wij
zen. De minister van Financiën was, op
het moment dat De Block zijn ontslag
aanbood, in de binnenlanden van Frank
rijk. Hij moest per luchtmacht-Friend-
ship worden opgehaald. Bij een zorgvul
dige planning had minister Witteveen.
als sleutelfiguur in het financieel-eco-
nomisch beleid, nooit mogen ontbreken.
Zijn afwezigheid lijkt een fout in de re
gie, veroorzaakt door de snelle reaktie
zo’n van minister De Block. Het is vol-
