Voorlopig geen Amerikaanse
Israël
wapens voor
de week
Foto
van
Nog wat verkiezingsnapraat
Gate Shroar
Goede Vrijdag
Na de staatsgreep in Cambodja
en PTT-tarïeven
Giro gaat rente
betalen
Wegenbelasting
omhoog
Eli
k SI
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Zuid-Friesland
A. de Jong
Prins Claus naar
Wymbritseradeel,
Gesprek Brandt-Stoph
Hwat hal
Cis hjoed to sizzen
Staatsgreep In Cambodja
Girodienst gaat rente betalen
Wegenbelasting omhoog
van
en
Twee miljoen
droef gemoed.
mensen
Vorige week meldden wij, dat VN-sekretaris-generaal Thant zijn bemiddelaar
voor het Midden-Oosten Jarring weer naar New York had laten komen, omdat
„een algemeen gevoel van optimisme” bestond ten aanzien van het overleg van
de Grote Vier over dit krisisgebied. Eenzelfde optimisme heeft president Nixons
besluit om het Israëlische verzoek om 25 Phantom, en 80 Skyhawkstraaljagers
af te wijzen beinvloed. Hij noemde recente bilaterale besprekingen met Rusland
over het Midden-Oosten gematigd bemoedigend.
Advertentieprijs: 17 ct. per mm
Ingez. mededelingen dubbel tarief
Contractprijs op aanvraag
Abonnementsprijs f 4.00 p. kwartaal
(b,j vooruitbetaling)
Giro 887926
De door de opvoering van de gevechts
handelingen in Laos (resulterend in de
herovering van de Kruifrenvlakte door
doordat een gesprek mogelijk bleek
wat een aantal maanden geleden nog on
denkbaar was is men in de komen
de periode meer dan vroeger in staat om
te onderhandelen over het geteidelijk ver
zachten van de gevolgen van de Duit
se deling, eventueel zelfs resulterend in
een erkenning van de DDR naar vol-
kenrechtelijk’e beginselen. Concrete re
sultaten heeft het Erfurter contact niet
opgeleverd, maar het feit, dat men be
sloten heeft op 21 mei in het Westduit-
se Kassei weer bijeen te komen moet
al positief gewaardeerd worden.
Opmerkelijk bijverschijnsel bij Brandts
bezoek aan Erfurt was natuurlijk de
spontane demonstratie die voor het con-
ferentiehotel door de bevolking werd ge
houden. Het Oostduitse regime weet nu,
dat het rekening moet houden met de po
pulariteit van de Westduitse regerings
leider bij de Oostduitsers. Een derge
lijke positicversterking zou een Kieszin-
ger, met zijn naziverleden, nooit ten deel
zijn gevallen.
Uiteindelijk zijn in Erfurt de weder
zijdse politieke doelstellingen onvermin
derd gehandhaafd. Bonn wijst de volle
dige volkenrechterlijke erkenning van de
DDR nog altijd van de hand, zeker als
uitgangspunt van een nteuwe ontwik
keling; voor Stoph en Ulbricht gaat het
om die erkenning, zodat het land vol
waardig kan deelnemen aan het interna
tionale politieke verkeer wat o.m. tot
uiting zou kunnen komen In een lid
maatschap van beide landen van de Ver.
Naties. Dit Oostduitse streven past in
de Russische politiek van consolidatie
van de na-oorlogse situatie. Het gesprek
dat nu eindelijk tussen beide landen
op gang is gekomen heeft de hoop ge
wekt dat men wederzijds tussen deze
posities wel enige onderhandelings-mo-
gelijkheden ziet.
Prins Claus bezoekt woensdag 6 mei de
Zuidwesthoek van Friesland om kennis
te nemen van de bestuurlijke en plano
logische ontwikkelingen daar.
Goede Vrijdag vandaag. Wat kan er pas
sender foto geplaatst worden dan van
het Christusbeeld op het kerkhof. Goe
de Vrijdag en straks Pasen heeft te ma
ken met Christus lijden en opstanding.
Vanzelfsprekend zegt u misschien:
(Vervolg elders in dit blad)
Allinne in kwast forliest mei syn
hierren ek syn streken.
Verschijnt
DINSDAGS en VRIJDAGS
Ultg. A. J. OSINGA n.v., Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
Tel. 2044 - Na 18.30 uur 2660 of 2335
(05157)
Washington heeft nu een risico geno
men terwille van het diplomatieke over
leg met Moskou. Zolang de Sowjetunie
Egypte alleen maar voorziet van defen
sieve wapens zullen d’e VS niet rea
geren. Nixon hoopt, dat Moskou deze
opvatting accepteren zal, zodat op den
duur een stilzwijgend wapenembargo kan
worden bereikt. Om de bittere pil voor
Israël te vergulden, heeft Washington
het besluit een interimbesluit genoemd,
dat altijd kan worden herzien wanneer
door Russische wapenloveranties het
machtsevenwicht ten nadele van Israël
zou worden verstoord. Israël en de VS
koesteren op het ogenblik echter ver
schillende opvattingen over de strategi
sche situatie. Volgens Israël wordt zijn
veiligheid wel degelijk in gevaar ge
bracht door de levering van SAM-III-
luchtafweerraketten door Rusland aan
Egypte. Tel Aviv is van mening, dat het
bestaande Israëlische luchtoverwicht en
de bedreiging voor de Egyptische ste
den afschrikkend werkt en dus een nieu
we oorlog voorkomt. Washington heeft
evenwel duidelijk gemaakt, dat het de
SAM-III’s als puur defensief wenst te
zien tegen de Israëlische bombardemen
ten op Egypte die daar altijd onverstan
dig werden gevonden. Toen bleek, dat
Moskou nog niet voldeed aan Nassers
verzoek om de modernste straalvliegtui
gen (Migs), die als aanvalswapens wor
den gezien, had Nixon geen argument
meer om Israël wel van aanvalsvlieg-
tuigen te voorzien.
Overigens is zowel In Israël als in de
Verenigde Staten verontrusting ontstaan
over de mogelijkheid, dat de Russische
raketten In Egypte bediend zullen wor
den door Russisch militair personeel.
De kans op een directe botsing tussen
Russisch en Israëlisch militair perso
neel is nu weer vergroot, wat weerslag
moet hebben op de internationale di
plomatie.
Het gesprek dat de Westduitse bonds
kanselier in het Oostduitse Erfurt ge
voerd heeft met de Oostduitse premier is
door Brandt terecht de eerste stap naar
het verbeteren van de betrekkingen tus
sen de bedde Duitslanden genoemd. Juist
Het Is wel weer ruim een anderhalve week geleden, maar mogen we nog even
terugkomen op de verkiezingen? De uitslag was merkwaardig genoeg daarvoor.
Het ging om de provinciale staten, maar iedereen haastte zich woensdagavond
om aan de uitslag landelijke betekenis toe te kennen. De partijleiders vertelden
prompt dat de kans op een kabinetskrlsis en vervroegde verkiezingen aanmerkelijk
is gedaald. Daartoe hadden de regeringspartijen (KVP, ARP, CHU en VVD) zich
te goed gehandhaafd. Het merkwaardige van de uitslag was, dat er eigenlijk
helemaal geen merkwaardige dingen gekonstateerd konden worden. Terwijl Ieder
een tevoren toch zo nadrukkelijk liad voorspeld, dat dit de verkiezingen van de
waarheid zouden worden en met name de regeringspartijen onvoorstelbare ver
liezen zouden moeten inkasseren. Aan de andere kant verwachtte men grote
winst voor D’66. Deze prognoses zijn niet uitgekomen. Wat op zich merkwaardig
mag heten. Wie zei er ook weer dat in Nederland nooit iets gebeurde?
door middel van een reis langs geinte-
reseerde hoofdsteden (tijdens welke hij
werd afgezet) wilde bereiken. Sihanouk
streefde vla diplomatieke kanalen naar
dat wat de nieuwe machtshebbers zeg
gen krachtdadiger te willen doen.
Als de nieuwe machthebbers door hun
optreden de traditionele neutrallstlsche
koers zullen verlaten, dan lijkt het on
vermijdelijk, dat Cambodja in het ge
hele samenstel van oorlogen in Vietnam
en Laos betrokken raakt. Omdat noch
de VS, noch Hanoi, noch de Vietcong
in de huidige situatie behoefte zullen
hebben aan de opening van een „derde
front”, bestaan er zeker nog wel kan
sen, dat ’t probleem-Cambodja voorlopig
„in der minne” wordt geschikt; d.w.z.
dat de nieuwe machthebbers in Pnom
Penh en het Bevrijdingsfront de aanwe
zigheid van buitenlandse troepen op Cam-
bodjaans grondgebied zullen trachten te
verdoezelen.
In dit perspectief lijkt het ook onwaar
schijnlijk, dat de ruk naar rechts, die
inderdaad onmiskenbaar is in Pnom
Penh en die ingeluid werd door de
monstraties tegen en vernielingen bij de
vertegenwoordigingen van Hanoi en de
Vietcong in die stad gestimuleerd is
door de VS (bijv, door de CIA). De
Amerikaanse politiek van het zich ge
leidelijk losmaken uit de oorlogshande
lingen en het Vietnamiseren daarvan,
dwingt tot het beperken van externe
risico’s, niet tot staatsgrepen.
kiezingen in 1967 werden bijna 6,9 mil
joen geldige stemmen uitgebracht; het
waren er nu niet meer dan bijna 5,4
miljoen. Een teruggang met anderhalf
miljoen. Vrijwel alle politici waren daar
wat somber over, niet ten onrechte. Den
Uyl (PvdA) zei: „Voor mij zijn dit de
verkiezingen van wegblijvers geweest”.
Schmelzer (KVP): „We moeten de
oorzaken opsporen en er iets aan gaan
doen”. Geertsema (WD): „De tevrede
nen zijn thuisgebleven. De mensen, die
het eens zijn met het beleid van de re
gering. De kiezers, die tets tegen de re
gering hebben, zijn wel gegaan om dat
beleid af te keuren”. Een uitspraak, die
eigenlijk niemand kon bevestigen. Ten
slotte hadden de regeringspartijen ver
houdingsgewijs niet zo veel verloren, de
oppositiepartijen niet zo veel gewon
nen. De heer Geertsema meende wel,
dat vooral de extreme partijen door het
wegvallen van de opkomstplicht hadden
gewonnen; met name de CPN. Daar kan
een grotere waarheid in zitten omdat
de fervente aanhangers van deze par
tijen sneller bereid zijn de gang naar de
stembus te maken.
De Postcheque- en Girodienst wil de con
currentiestrijd met de banken om de
gunst van de rekeninghouders ver
scherpen. Waarschijnlijk nog dit jaar
zal op de lopende girorekeningen een
rente van 3J4 pet. worden verstrekt.
Bovendien is minister drs. A. J. Bak
ker (Verkeer en Waterstaat) bereid de
giroboekjes voortaan gratis ter beschik
king te stellen.
De banken bieden reeds jarenlang 3%
pet. rente over de lopende rekeningen.
Ook worden hier formulieren voor over
boekingen gratis aan de rekeninghou
ders gegeven.
Anders dan de PCGD brengen de ban
ken echter administratiekosten, bijvoor
beeld voor overschrijvingen, in reke
ning.
Op het ogenblik worden nog bespre
kingen gevoerd tussen vertegenwoordi
gers van PCGD en bankinstellingen om
na te gaan in hoeverre de klantenser
vice kan worden gelijkgetrokken. Voor
de banken rijst hierbij de vraag, of zij
de administratiekosten moeten afschaf
fen.
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum en
Minister Baklrer vertelde de vaste ka
mercommissie voor Verkeer en Water
staat gisteren, dat de f 7 miljoen, die is
gemoeid met het opheffen van de kos
ten voor de aanschaf van giroboekjes
zal worden opgevangen door het stor
ten van geld via postkantoren duurder
te maken.
Hij verwachtte ook een toeneming van
rekeninghouders, waardoor de extra kos
ten worcten gecompenseerd.
De PCGD heeft nu bijna twee miljoen
rekeninghouders, die gezamenlijk onge
veer f 4% miljard hebben gestort. Rente
betaalde men slechts over zg. rente-
girorekeningen, die apart naast de lo
pende rekeningen konden worcten ge
opend.
4 Bij de uitleg van de verkiezingsuitsla-
x gen is, zoals gebruikelijk, de nodige ver-
4 warring ontstaan. De één vergeleek de
T uitslag met de resultaten van de vorige
4 statenverkiezingen in 1966, de ander met
cte Kamerverkiezingen van 1967. De arp
boekte vooruitgang ten opzichte van de
vorige statenverkiezingen maar verloor,
in percentages gemeten, ten opzichte,
van de meer recente kamerverkiezingen.
De ARP-voorman mr. Biesheuvel kon
1 dan ook tegen iedereen volhouden, dat
zijn partij toch had gewonnen. Zo neu-
traal mogelijk samengevat komen de uit-
slagen van vorige week op het volgen-
de neer:
De kombinatie van christelijke partijen
j (KVP, ARP en CHU) verloor zowel
j ten opzichte van de vorige Kamer, als
statenverkiezingen. Het verlies van de
KVP (die nu 19,79 procent haalde te
genover 21,66 procent bij de Kamer-
j verkiezingen) was echter minder dan
werd verwacht. De drie zouden, als het
om Kamerverkiezing was gegaan, waar
schijnlijk twee zetels hebben verloren.
l Het totale blok van regeringspartijen
(ditmaal dus inklusdef de WD) kon
zich toch aardig handhaven. De VVD
boekte verrassend veel winst. Van 10,73
procent bij de laatste Kamerverkiezin
gen naar 12,09 procent nu.
De Democraten D'66 gingen minder fors
vooruit dan zijzelf en anderen hadden
verwacht. Toch bedroeg de winst nog
altijd ruim drie procent ten opzichte van
de vorige Kamerverkiezingen. In Kamer
zetels gerekend betekent dat liefst vijf
zetels. Voor Nederlandse begrippen toch
nog altijd een zeer forse winst. De prog
noses hielden het echter op een ver
dubbeling of zelfs verdriedubbeling van
de aanhang van D’66. En daarvan Is
ntets terecht gekomen.
De Partij van de Arbeid bleef met
16,75 procent op eenzelfde niveau staan
als bij de vorige verkiezingen. De vele
interne ruzies hebben de partij dus ken
nelijk niet zo veel schade berokkend. De
PvdA is echter niet de grootste partij
van Nederland geworden, waarnaar de
socialisten toch wel verlangden, reke
ning houdend met een forser verlies
voor de konkurrenten van de KVP.
De communisten boekten een vrij gro
te vooruitgang. (Van 3,61 Kamer
naar 4,40 procent nu). Daar staat te
genover, dat de PSP een fors verlies
moest boeken. Het is niet onaanneme
lijk, dat een deel van de PSP naar cte
CPN is overgegaan. Ook de Boerenpar
tij (Koekoek) zakte indrukwekkend te
rug, wat niet verwonderlijk is naa 11e
rug, wat niet verwonderlijk is na alle
de laatste tijd.
Deze uitslagen kunnen toch voor de ko
mende maanden Interessante konsekwen-
ties hebben. Over enige tijd komen de
gemeentelijke verkiezingen, volgend jaar
die voor de Tweede Kamer. Vooral de
kampagnes voor de Kamerverkiezingen
moeten nu worden uitgewvrkt. Veel be
langstelling gaat uit naar D'66. De par
tij, die nu voor zichzelf moet uitma
ken of zij, met de bescheiden aanhang
van het moment, alleen moet doorgaan
of toch maar moet kiezen al is het
met het p’stool op de borst voor
samenwerking óf met het Progressief
Akkoord, óf met kombinatie van chris
telijke partijen en WD.
Opvallend bij deze verkiezingen Is na
tuurlijk ook het grote aantal niet-stem-
mers geweest. Bjj de laatste Kamerver-
Toen die Vrijdagmorgen
over d’aarde lichten zou,
ivas de zonneglans verborgen,
en de wereld in de rouw.
was verschenen.
Nee, het goede zal niet sterven,
en de liefde nooit vergaan,
al zou men die ook duizendwerven.
aan het kruis der schande slaan.
En met twijfel in hun harten
sloegen de jong’ren het ga,
hoe de grote Man van Smarten,
Stierf aan 't kruis van Golgotha.
De automobilist zal vanaf 1 januari
1971 f 20 tot f 30 meer aan motorrij
tuigenbelasting moeten gaan betalen.
Minister drs. A. J. Bakker (Verkeer
en Waterstaat) vindt deze verhoging
noodzakelijk om het wegenbouwpro
gramma tot 1974 (800 km) te verwer
kelijken.
De sterk gestegen kosten van de afge
lopen jaren zijn er de oorzaak van dat
de uitgaven van het Rijkswegenfonds
de inkomsten tot 1976 met 11 pet. tot
12 pet. (75 miljoen tot 95 miljoen gul
den per jaar) overtreffen.
De aangekondigete verhoging wordt al
leen toegepast over het gedeelte van de
motorrijtuigenbelasting dat geheel aan
de wegenbouw vla het Rijkswegenfonds
ten goede komt: de opcenten. Deze zul
len nu met ongeveer 30 pet. stijgen.
Drs. Bakker hield de Tweede Kamer gis
teren voor dat geen andere keuze over-
blijft. Gaat de motorrijtuigenbelasting
niet omhoog dan zou óf het wegenpro
gramma van 1974 (wegen in het noor
den van ons land en in Brabant) naar
later verschoven moeten worden óf er
zou grotere stagnatie ontstaan in het
programma na 1974.
„Ook ik zou het extra bedrag liever uit
de schatkist gekregen hebben, maar dat
laat de begrotingssituatie niet toe. Wie
de weg gebruikt zal moeten betalen, doch
hij heeft dan wel de zekerheid dat het
ook aan de wegen besteld zal worden.”
de Pathet Lao) toch al toegenomen
ontspanning in Zuidoost-Azië, is ver
der opgevoerd door de staatsgreep in
Cambodja, die een einde heeft gemaakt
aan het politieke leven van staatshoofd
prins Norodom Sihanouk. Omdat in
Zuidoost-Azië feitelijk een machtsva
cuüm bestaat, waarin zowel Rusland als
China als de VS naar invloed zoeken,
was Cambodja sinds zijn onafhankelijk
heid genoopt een evenwichtspolitiek te
voeren tussen de belangen van de gro
te mogendheden door. Sihanouk leunde
btj zijn neutralistische politiek vaker te
gen Moskou en Peking dan tegen Was
hington reden waarom de twee com
munistische hoofdsteden de staatsgreep
weigeren te erkennen maar definitieve
breuken met Washington heeft hij altijd
weten te vermijden.
De afgezette prins is in feite gestrui
keld over de Vietnamese oorlog. Zjjn
neutralistische politiek dicteerde hem
zich te verzetten tegen acties van Ame
rikanen en Zuidvietnamezen tegen Viet-
congleden op Cambodjaans grondgebied.
Maar tegelijkertijd was zijn leger te
zwak om krachtdadig op te kunnen tre
den tegen de grote concentraties Noord-
vietnamezen en Vietcongleden, die zijn
land gebruikten om zich te hergroepe
ren, op verhaal te komen, om de aan-
voersroutes naar Zuid-Vietnam te be
schermen e.d.
Deze inbreuken op de nationale souve-
reiniteit hebben in het Cambodjaanse le
ger en bij rechtse politici altijd veel ver
zet gewekt. Een andere reden van ver
zet, die ook grótere bevolkingtroepen zal
hebben aangesproken, was de ongerust
heid over de gevoerde economische po
litiek.
Na de staatsgreep in Cambodja is in
het gehele Zuidoostaziatische gebied een
gevaarlijke situatie ontstaan, omdat de
nieuwe machthebbers premier en mi
nister van defensie Lon Nol, vice-pre
mier Matak en de nieuwe president
Cheng een duidelijke anti-Vietcong-
koers willen volgen. Zij streven ernaar,
dat alle guerilla-eenheden het land zul
len verlaten. Het paradoxale hierbij is
evenwel dat prins Sihanouk ditzelfde doel
Maar toen de Paasdag
kreeg de zon weer dubbel gloed,
de wanhoop was verdwenen
uit der
r.
VRIJDAG 27 MAART 1970
