Nieuwe nederlaag voor Nixon
de week
Foto
van
Grosheide wil experimenteren
met middenschool
X
Ir
Het bezoek van Brandt
aan
Washington
Bankovervallen nemen toe
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Skoal lediploma
Frysk foar de
basisskoal Ie
f
109e JAARGANG No. 30
VRIJDAG 17 APRIL 1970
WymbritseradeeL,
Smith wint in Rhodesië
Regeringsverklaring van Rumor
Lonen
Banken
Advertentieprijs: 17 ct. per mm
Ingez. mededelingen dubbel tarief
Contractprijs op aanvraag
Het bezoek van Brandt aan
Washington
Abonnementsprijs f 4.00 p. kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Geen gesprek tussen Nasser en
leider Joods Wereldcongres
traal-geleide eenheidsstaat en genoeg
doening geven aan de nog steeds sterk
levende regionale gevoelens. De gewes
ten immers zulten vrij uitgebreide wet
gevende bevoegdheden krijgen.
dit jier klnne de learlingen fan d’e
fan de basisskoallen
Verschijnt
DINSDAGS en VRIJDAGS
Ultg. A. J. OSINGA n.v., Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
Tel. 2044 - Na 18.30 uur 2660 of 2335
(05157)
mercommissie was over dit plan niet bij
zonder geestdriftig. De oppositie en ook
de ARP wil wel graag middenscholen in.
voeren, maar de plannen van de staats
secretaris zijn nog te vaag om daar nu
al enthousiast over te doen. De libera
le woordvoerder, de heer Vonhoff, voel
de in feite niets voor een nieuwe ver
andering in het systeem, dat door de
Mammoetwet is ingevoerd. Hij was bang
dat dc nieuwe experimenten de onder
wijskrachten te zwaar belasten. Volgens
de liberaal moet men nu niet opnieuw
aan de struktuur van het onderwijs gaan
dokteren. Beter kan men n>u de leerstof
zelf ond'er de loupe nemen en de struk
tuur pas weer over zo’n twintig jaar
herzien. Staatssecretaris Grosheide was
het daar gedeeltelijk wel mee eens. „Ik
zou niet graag nu een konkrete beslis
sing nemen”, zei hij. Waarop de socia
list Laban antwoordde: „Wij zijn hier
geen diskussieclub, we willen zaken
doen.”
Bolswards Nieuwsblad
De afgelopen zes jaar zijn ruim honderd
overvallen op Nederlandse bankgebou
wen uitgevoerd, waarbij ruim drie en
een half miljoen gulden is buitgemaakt.
Jaarlijks is een toename tv konstateren
van het aantal bankovervallen. De ban
ken zelf praten al geruime tijd over
veiligheidsmaatregelen, maar er zijn nog
heel wal vestigingen, die zich met ui
terst primitieve middelen behelpen. Mi
nister Polak (justitie) heeft eind vori
ge week in de Tweede Kamer aange-
kondigd dat hij nu zelf maatregelen ver
plicht wil stellen als niet over een jaar
de banken vrijwillig speciale maatrege
len nemen. De banken zelf denken aan
Minister Veringa hield In de Kamercom
missie een pleidooi voor aparte radio-
en t.v.-zendtijd voor edukatieve pro
gramma’s. Hij zei dat hij met minister
Klompé zou gaan praten over de ma
nier waarop het onderwijs eigen radio-
en t.v.-mogelijkheden kan krijgen. De
mening van de minister staat lijnrecht
tegenover die van de Nederlandse Om
roep Stichting, die ook juist vorige week
een advies publiceerde over edukatie
ve televisie. Volgens de NOS moeten de
huidige omroeporganisaties de edukatie
ve t.v. en radio verzorgen, zij het dat
het onderwijs speciale inspraak krijgt.
De Kamercommisste liet zich hier nog
niet over uit. Wel was men het er al
gemeen mee eens dat de onderwijstele
visie in Nederland ver achter blijft bij
ontwikkelingen in het buitenland. In
sommige landen is het mogelijk volle
dige opleidingen via radio of t.v. te vol
gen, waar erkende diploma’s voor wor
den uitgereikt.
Staatssecretaris Grosheide (Onderwijs) wil eind volgend jaar gaan experimen
teren met een nieuw type school: de zgnd. middenschool. Wie het allemaal nog hy
kan benen, weet dat deze middenschool een verfijning moet zjjn van liet principe
dat ooit in de Mammoetwet is vastgelegd.
Het gaat om het onderwijs aan jongeren, die de lagere school achter de rug
hebben en vóór zij verder studeren of de maatschappij intrekken aanvullend
onderwijs nodig hebben. In het kader van de Mammoetwet is hiervoor een rede
lijk groot aantal mogelijkheden geschapen. Variërend van Mavo en Havo tot
speciale scholen voor voorbereidend wetenschappelijk onderwijs en scholen voor
beroepsonderwijs. De Mammoetwet voorzag alle schooltypes één gelijk jaar: de
„brugklas”.
bij ren uitdunning van de troepen nog
altijd ’n psychologische barrière gehand
haafd blijft (het z.g. schrikdraadeffect)
zodat de, balans niet ten gunste van het
Warschaupact wordt verstoord.
De Westduitsers zien graag de Ameri
kaanse sterkte op het huidige peil ge
handhaafd, omdat dit hun een behoorlijk
sterke rugdekking verschaft in hun po
litieke exploraties in Oost-Europa.
Aangenomen moet echter worden dat
de druk in het Amerikaanse Congres,
de lasten voor de handelsbalans van de
legering van troepen overzee en de on
macht c.g. onwil in Europa om zelf
meer aan de defensie bij te dragen, de
Amerikanen op niet al te lange termijn
zullen nopen tot de uitdunning van hun
in Europa gelegerde manschappen over
te gaan.
President Nixon heeft deze nederlaag
uitgelegd in die zin dat de liberale De
mocraten en Republikeinen weigeren
hem een meer conservatieve politiek te
laten voeren (op basis van de „zwij
gende meerderheid”, met als doel de
Democraten uit het zuiden en de Wa-
lacestemmers te verenigen met de Re
publikeinen in de rest van het land),
maar verscheidene senatoren-tegenstem-
mers hebben gezegd bereid te zijn wèl
voor een bekwame conservatieve rech
ter te stemmen, zelfs als die uit het zui
den afkomstig is. De manier waarop
Nixon deze nederlaag in winst wil om
zetten, heeft de president al aangege
ven door te zeggen dat hij voor het
Hof een conservatieve kandidaat uit
het noorden wil kiezen, omdat ’t zui
den bij de Senaat in de huidige samen
stelling niet aan zijn trekken zou kun
nen komen. Daarmee hoopt hij de con
servatieve Democratische stemmers in
het zuiden nog gebetener te maken op
de liberale Democraten uit het Noor
den en hen naar zijn kant te doen over
lopen.
Opmerkelijk is wel dat Nixon met een
duidelijk politieke benoeming getracht
heeft e»n beslissing te forceren die, ge
zien de geringe bekwaamheden van Cars,
well, alleen maar schadelijk had kun
nen zijn voor het gezag van het rechts
college dat een van de steunpilaren is
van het Amerikaanse democratische sy
steem. Deze gezagsondermijning komt
dan op rekening van de president die
de handhaving van recht en orde als
een van zijn hoofdpunten van regerings
beleid heeft gekenmerkt. Maar er is nog
meer: de president die in zijn inaugu
rele rede het thema „breng ons weer tot
elkaar” aan de verdeelde natie voorhield,
heeft de tegenstellingen alleen maar
verscherpt. Zwart en blank, noord en
zuid, intelligentsia en zwijgende meer
derheid zijn door Nixon scherper tegen
over elkaar geplaatst.
Belangrijkste resultaat van het bezoek
van Westduitse bondskanselier Brandt
aan president Nixon is dat de laatste en
diens raadgevers hun vertrouwen heb
ben uitgesproken in de Westduitse Ost-
politik. Dit is voor Brandt natuurlijk
van groot belang, omdat de Oosteurope-
se gesprekspartners nu geen gebruik
kunnen maken van ’t tactische voordeel
dat verdeeldheid in het Westelijk kamp
voor hen zou zijn. Brandts manoeuvreer
ruimte is dus door Washington niet ver
kleind, maar dit zal Washington ook
niet 'veel moeite hebben gekost, omdat
uit de verslagen van de Duitsers over
de gesprekken in Moskou en Erfurt dui
delijk is gebleken hoe weinig in feite be
reikt kan worden bij de Russen en de
Oostduitsers.
De andere punten van overleg in Was
hington waren de Amerikaanse militai
re aanwezigheid in Europa en de han-
delsbetrekkingen tussen de EEG en de
VS. Wat betreft het laatste hebben de
Amerikanen principieel hun steun her
haald vobr een economische en later po
litieke eenwording in Europa, ook wan
neer zij daarvan handelspolitieke na
delen ondervinden. Brandt heeft Nixon
evenwel beloofd bij de organen van de
Europese Gemeenschappen stappen te
zullen ondernemen om deze nadelen zo
klein mogelijk te houden. De Amerika
nen zijn immers bang dat de EEG, door
't steeds toenemende protectionisme én
door de associatie met de Middellandse-
zeestaten en de franstalige Afrikaanse
landen, een vrijhandelszone gaat wor
den die steeds schadelijker zal worden
voor de Amerikaanse handel. Brandt
hoopt echter ondanks de groei van de
EEG een mondiale handelsliberalisatie
mogelijk te kunnen maken. Wat betreft
de Amerikaanse troepen in Europa moet
verwezen worden naar de vage opmer
king dat „het Atlantisch bondgenoot
schap niet verzwakt mag worden.” Hier
mee kan men natuurlijk ten aanzien
Nadat hij een centrum-linkse coalitie
van christen-democraten, republikeinen
en van twee varianten op het socialisme,
had geformeerd, heeft de Italiaanse pre
mier, Rumor, zijn regeringsverklaring
afgelegd. In 't parlement heeft hij daar
op het vertrouwen gekregen.
De premier maakte bekend dat op 7 eti
8 juni verkiezingen voor de gewestelij
ke raden, de provinciale raden en de
gemeenteraden zullen worden gehouden,
zodat al spoedig het electoraat de kans
krijgt zijn oordeel over d’e nieuwe re
gering uit te spreken. Als hoofdpunt van
beleid noemde Rumor de invoering van
de gewesten, die de struktuur van het
land diepgaand moeten wijzigen, de in
woners meer bij het bestuur kan betrek
ken en die de basis kan leggen voor <fe
nodige hervormingen.
Eerst zal men de wetten op de finan
ciering van de gewesten dienen goed te
keuren, en daarnaast moeten nog de con
stituties voor de gewesten worden ont
worpen en goedgekeurd. Als dat is ge
beurd men hoopt in 1972 kan een
groot deel van de nu in Rome gecon
centreerde ambtenarij worden overge
dragen aan de gewestelijke hoofdsteden
en kan het gehele bestuur gedecentrali
seerd worden.
Italië gaat nu dus breken met de cen-
Ek
heechste klassen
by it forlitten fan de skoalle wer in
skoallediploma Frysk krije, as se dêr-
foar in ienfaldich eksamentsje dogge.
Dit bistiet üt it öfmeitsjen fan in op-
steltsje, dêr’t it bigjin al fan op pa
pier stiet, it öfmeitsjen fan 10 sintsjes
en in koart dikte. It diploma is ynsteld
troch de Algemiene Fryske Underrjocht
Kommisje, de AFUK. Der hawwe har
foar dit jier al in oantal skoallen op-
jown, mar der kinne noch mear by. Dy’t
meidwaen wol, kin dit opjaen by de
hear P. J. Terpstra, Bosgraefstrjitte 17
to Burgum.
Dit jier hat ien skoalle frege om it
wurk to meitsjen yn de nije staevring.
Foar it earst sil foar dit eksamentsje
dêrom njonken de aide stavering ek de
nije brükt wurde.
nahoudt ten aanzien van het conflict
in het Midden-Oosten. Toch heeft Nas
ser geenszins gewild dat Goldmann als
regeringsvertegenwoordiger zou komen.
Al met al bestaat, zeker ook in Israël
zelf, de indruk dat een kans gemist is
om met de Egyptenaren het begin van
een dialoog te voeren. In het Israëlicshe
parlement hebben liberale en linkse
groepen fel geprotesteerd tegen de star
re houding van het kabinet.
een welbeklante cafetaria (bij de bus
halte, voorheen groentewinkel van H.
Oppenhuizen en manufacturenwinkel).
Over de naam Bargefinne hebben we het
hier al eens gehad. De herkomst is niet
zeker. Gezien andere „agrarische” na
men als de Kampen, het Hof, Nannes-
hof enz., houden we het maar op een
echt Friese naam „finne” voor de „bar-
gen”. Dit zou zo verwonderlijk niet zijn,
als men bedenkt dat voorheen binnen de
wallen vee werd gehouden, voor het ge
val de stad belegerd zou worden. Wij
weten ook wel van de veronderstelling
dat het iets te maken zou hebben met
een „barge” een vaartuig, dat dan hier
zijn eindpunt oftewel „finne” zou heb
ben bereikt, maar dit lijkt ons erg ge
zocht. Hoe dan ook, het is een straat
met een dubbele naam, want aan de
andere kant heet deze Dijkstraat. Geen
wonder, vroeger liep er een gracht tus
sen. Ter vergelijking vonden we het leuk
de foto van de Canadezen nog eens te
gelijk met deze foto van de week te
herplaatsen. Als u deze krant in han
den krijgt is het vermoedelijk precies
25 jaar geleden dat deze is gemaakt.
De Amerikaanse Senaat - die aan veel presidentiële voordrachten zijn goedkeuring
moet hechten - heeft Nixon een forse nederlaag laten lijden; maar vast staat dat
de president dit toch zal pogen om te zetten in politieke winst.
Na het afwijzen van rechter Haynsworth, herfst vorig jaar, heeft de Senaat nu
ook rechteir Carswell te licht bevonden voor een lidmaatschap van het Amerikaan
se Hooggerechtshof. Lagen de bezwaren tegen hem aanvankelijk op het vlak van
de rassentegenstellingen - Carswell is afkomstig uit het zuiden van de VS en
heeft zich daar bezondigd aan tegen de rassenintegratie gerichte redevoeringen
en aan verzet tegen desegregatie - van doorslaggevend gewicht was het feit dat
meer en meer senatoren inzagen dat op het puur-juridische vlak ’s rechters com
petentie sterk te wensen overliet.
Het Rhodesische Front, de partij van
premier Ian Smith, heeft bij de eerste
verkiezingen sinds het land tot een re
publiek werd uitgeroepen, een gemak
kelijke overwinning behaald. Het zorg
vuldig geselecteerde en dus hoofdzake
lijk blanke kiezerscorps gaf de premier
een duidelijk mandaat voor de voort
zetting van zijn op rassenscheiding ge
baseerd beleid. De partij heeft n.l. alle
50 beschikbare „blanke” zetels in de
wacht gesleept. De negers hebben nog
voor 8 „zwarte” zetels hum stem mogen
uitbrengen.
Uit de overwinning van het Front kan
worden afgeleid dat de blanke Rhodesi-
het verbreken van de betrekkingen met
Engeland, evenals de nieuwe republi
keinse grondwet volledig hebben aan
vaard.
Vorige week heeft de Israëlische rege
ring een gesprek onmogelijk gemaakt
tussen dr. Goldmann, voorzitter van het
Joods Wereldcongres en president Nas
ser. Het gesprek had moeten plaatsvin
den in Kaïro en Goldmann was via tus
senpersonen door president Nasser per
soonlijk uitgenodigd. Het was de eer
ste keer dat de Egyptische president be
reid zou zijn geweest met een vooraan
staand joods leider besprekingen te voe
ren over het Israëlisch-Arabische ge
schil.
Over de redenen van de Israëlische re
gering om dr. Goldmanns reis te ver
bieden is niet veel klaarheid geschapen.
Maar aangenomen kan' worden dat Is
raël liever zelf zijn representanten voor
een dergelijk gesprek wil aanwijzen;
ook wordt in Jeruzalem dr. Goldmann
niet als een ideale bemiddelaar gezien,
omdat hij ren afwijkende mening erop
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum en
Dit jaar is er geen ruimte voor specia
le loonsverhogingen in de vorm van
spaarloon of verbetering van de pensi
oenregelingen. Minister Roolvink (socia
le zaken) heeft dit vorige week in de
Eerste Kamer meegedeeld. De minister
vertelde dat het stijgingspercentage van
de lonen tot nu toe al ruim één pro
cent over de aanvankelijke raming (5
procent) is heengegaan. Hij verwacht
over heel 1970 een gemiddelde loonstij
ging van zeker zeven procent, wanneer
straks ook compensaties in de lonen
worden gegeven voor prijsstijgingen. Dit
gaat zo ver over de raming heen dat ex
tra verbeteringen niet mogelijk zijn, al
dus de minister.
In dit jaar zouden ouders, leraren en
leerlingen volgens de mammoetwet de
gelegenheid hebben om te beslissen over
de vraag, welke richting de betrokken
leerling in de verdere jaren uit zou
moeten. Heel wat onderwijsspecialisten
veronderstellen nu dat dit ene jaar veel
te kort is. In de praktijk is al waar
genomen dat vrij veel .leerlingen na dit
ene jaar helemaal geen richting kiezen
en - gedwongen door de sociale omstan
digheden en de onmogelijkheid om lan
ger te studeren een baantje aanne
men. In de Tweede Kamercommissie
voor onderwijs deelde staatssecretaris
Grosheide vorige week mee dat hij van
af september 1971 zal experimenteren
met een aantal middenscholen waarin
deze brugklas in feite tot 3 jaar wordt
verlengd. De splitsing in Iteroeps-, ma
vo-, havo, of voorbereidend wetenschap
pelijk onderwijs zou dan voor wat de
van de sterkte van de troepen nog alle leerlingen betreft rond vijftienjarige
kanten op; de Amerikanen betogen dat leeftijd moeten plaatsvinden. De Ka.
Hier ziet u hoe de heer Eizema ge
wend is te werken. Hij heeft een schat
van historische foto's van Bolsward.
Uit de tijd van de bezetting, uit de tijd
van ver daarvóór. Hij heeft er een hob
by van gemaakt een historische foto nog
eens over te doen in het heden. Dit is
ook hier gebeurd met de foto van de
Bargefinne. U ziet er is in feite niet
veel veranderd. Als we goed zien is er
slechts één pand vernieuwd. In enkele
huizen wonen andere mensen en een
paar kregen een andere bestemming. In
feite is de Bargefinne een woonstraat
gebleven, al worden de hoekpanden
thans gemarkeerd door flinke zaken zo
als Bosma’s supermarkt (waar vroeger
het gezellige fietswinkeltje was van de
freer Bijlsma) en aan de kant van de
Blauwpoort door de autospuiterij van
De Groot (voorheen veestalling van
H. Visser) en dan is er in het midden
speciale afsluitingen met pantserglas en
elektronische systemen, waarbij in
het geval van een overval op een
nabije politiepost een alarm in wer
king treedt zonder dat in het gebouw
zelf de sirenes gaan loeien. Het probleem
tot nu toe is steeds geweest dat de ban
ken graag zo open mogelijk voor het
publiek willen zijn. Speciale bescher
mingsmaatregelen dragen daar niet be
paald toe bij. Minister Polak wil nu
kennelijk de banken toch tot aktie
dwingen.
